Piątkowy wieczór

Piątkowy wieczór
Pokój zatłoczony książkami. Nawet parapet okienny posłużył jako książkowa półka. Jeśli
stojące tam gęsto jeden przy drugim stosiki przykryć złożonym kocem i oprzeć się na łokciach,
zyskuje się dobre stanowisko do obserwacji roztaczającej się za oknem „małej ojczyzny”.
Połowa lata minęła, masywy ciemnej zieleni nigdy jeszcze nie były tak bujne. W wyglądzie
czworokątnych, pudełkowatych domów, postawionych trzydzieści lat temu, nic się nie zmienia, ale
drzewa żyją, ich kopuły rozrastają się coraz śmielej, czubki sięgają dachów, przewyższają je,
wychylają się spoza nich. Pną się w całej okazałości na tle najbliższej ściany i ukazują swe
wierzchołki także spoza ściany tamtej, niewidocznej. Powódź zieleni wzbiera, zielona gęstwa
wypełnia przestrzeń między blokami, działa łagodząco, czyni swojskim, bardziej przyjaznym dla
ludzi zbiorowisko bezdusznych geometrycznych tworów czysto użytkowej architektury. Niektórym
mieszkańcom zieleń przesłania okna, patrzą oni na świat poprzez zieloną plątaninę.
Do mojego ósmego piętra nic nie dochodzi; zbyt wysoko. Ale za następne trzydzieści lat, gdy
mnie już nie będzie, gdy w taki sam lipcowy wieczór – z księżycem na jasnym jeszcze niebie –
usiądzie na balkonie mój syn, to może jakieś gałązki sięgać będą balkonowej balustrady czyniąc
lodżię przytulną, przytulniejszą niż teraz, kiedy wystawiona jest na dziesiątki spojrzeń z
okolicznych okien.
Blask latarń z trudem przebija się przez gąszcz liści.
Z wysokości ósmego piętra można wzrokiem sięgnąć daleko. Patrzę na drogę prowadzącą z
Warszawy na północ. Z tej odległości jadące od strony metropolii samochody osobowe jawią się
jako maleńkie, sunące powoli światełka. Lubię wyobrażać sobie, że w tym lub owym blaszanym
pudełku tkwi za kierownicą wracający na weekend właściciel tonącej w zieleni willi. Dąży do niej
jak do portu. Po dniach gorączkowej, wyczerpującej krzątaniny każdy z tych kierowców śpieszy do
przystani, do swego azylu. Do domu będącego dla właściciela twierdzą. A tam, po wprowadzeniu
auta do garażu, po zamknięciu bramy, furtki i drzwi, po odświeżeniu się kąpielą, po przywitaniu się
ze stęsknioną (wciąż ponętną) małżonką można będzie zasiąść do kolacji, rozkoszować się ciepłem
kominka tudzież widokiem płonących żywicznych szczap itd., itd.
Coś podobnego działo się z rodziną mojej żony, zanim ją poznałam. Była jeszcze wtedy
dziewczynką, a może panną, chyba tak, bo starszy od niej o siedem lat Wojtek był już dorosły. O
dorosłości świadczyło, że ojciec raczył się od czasu do czasu napić ze swym pierworodnym,
dopuszczał go do męskiej zabawy, jaką jest obalenie pół literka.
Ów jegomość w sile wieku, ze staromodnym, krótko przystrzyżonym wąsikiem, był z tych, co
to za kołnierz nie wylewają. Wybierając się w podróż nie rozstawał się z chlebakiem, w którym
tkwiła buteleczka. Żona i córka mogły sobie brać dowolną ilość walizek, ale to gromadzenie bagażu
było wyłącznie na ich głowie; senior dbał przede wszystkim o swój chlebak i jego zawartość.
I tak też się działo owego lata, gdy cała rodzinka, żona, córka, pater familias, dorosły syn i
jeszcze jeden synalek, pędrak, gdy oni wszyscy wybierali się (po raz trzeci lub piąty) do Spały,
lesistej miejscowości, i do ukrytego wśród sosen domku wczasowego, jednego z wielu, jako że
pruszkowska fabryka ołówków tam właśnie wybudowała letniskowy ośrodek dla swojej rzeszy
robotniczej, a zatem i dla patriarchy, o którym mowa (zmarłego przedwcześnie, przed
zamążpójściem córki, wskutek czego nie dostąpiłem zaszczytu zwania się jego zięciem).
Tak więc w letnie popołudnie wyruszył autokar z Pruszkowa do Spały, by zawieźć na wczasy
grupę pracowników fabryki „ołówkowej”, członków załogi i ich krewniaków, wśród nich naszą
piątkę. Przybyli na miejsce późnym wieczorem. Było już całkiem ciemno. Nadchodził rozkoszny
moment: wysiadka, rozprostowanie kości, potem instalowanie się w dwuizbowej kwaterze; w
jednym pokoiku matka z córką i najmłodszym berbeciem, w drugim ojciec z dorosłym synem. Trwa
więc wnoszenie i rozpakowywanie walizek, tobołków, pakunków, toreb – i raptem: a gdzie
chlebak?! Cholerny świat, nie ma chlebaka, został w autokarze na półce, zapomniany, przeoczony;
przypomniano sobie o nim, kiedy pojazd już odjechał z powrotem do Pruszkowa. A cały czas
myślało się o tej błogiej chwili, po zakończeniu krzątaniny, gdy nastanie spokój, gdy tamta trójka w
pierwszej klitce ułoży się na spoczynek, a w drugiej – byłby to punkt kulminacyjny – ojciec z
synem, „dwa kolegi”, z dala od babskich spojrzeń, zasiądą przy wyjętym z chlebaka płynnym
chlebie.
Cóż, kiedy nie ma chlebaka!
Tu przerwę swoje opowiadanie, historyjkę zasłyszaną od żony, która pewnego dnia uraczyła
mnie wakacyjnym wspomnieniem. Przerwę, bo nasuwa się reminiscencja z lektury Czechowa.
Treść noweli: mieszkaniec Moskwy, lekarz, po tygodniu ciężkiej pracy w szpitalu udaje się w
podróż do podstołecznej miejscowości. Z sakwojażem pełnym smakołyków dąży do letniskowego
domku, do swojej ponętnej magnifiki, tamże przebywającej. Wyobraża sobie, że będzie cała seria
rozkosznych przeżyć, kolacyjka, potem spatuchny, uciechy stołu i łoża. A tu żoneczka pokazuje mu
na powitanie zbolałą minkę. Jej troska ma związek z jutrzejszym teatrem amatorskim, w którym
ona wystąpi, ale w c z y m wystąpi, skoro kostium teatralny niekompletny z braku tiulu. Nie
sposób tu, w podmiejskiej dziurze, zdobyć tiulu, którym koniecznie trzeba przyozdobić suknię, tiul
został w moskiewskim mieszkaniu, więc ona niemal z płaczem zwraca się do mężulka: w czym, na
Boga, pokaże się na scenie, „mój kochany, bądź tak dobry, jedź natychmiast z powrotem, otworzysz
tamtą szufladę i wyjmiesz tiul; pamiętaj: tiul, tiul, tiul”. Cóż miał robić potulny, kochający
małżonek, nawet nie siadał, nie napił się herbaty, tylko od razu, aby zdążyć na ostatni pociąg,
wykonał w tył zwrot i pośpieszył na stację kolei żelaznej.
Naszemu Wojtkowi – by podjąć przerwaną opowieść o rodzince mojej żony – mojemu
przyszłemu szwagrowi nie pozostało nic innego, tylko także ruszyć do Pruszkowa, przebyć tę samą
trasę w odwrotnym kierunku, a to dla odzyskania bezcennego chlebaka. Bo jakżeż nie wypić
kielicha, nawet paru kielichów w tę ciepłą letnią noc, w ciszy, w napływającym przez otwarte okno
żywicznym powietrzu – zgodnie z kultywowanym od paru lat zwyczajem. Wyrzec się tego nie
sposób. Więc podążyło się do Pruszkowa i uczyniło wszystko, żeby chlebak odzyskać i ostatni
punkt programu zrealizować, ale... to już było nie to.
Lekko pochylony, wygodnie podparty łokciami, tkwię przy oknie wyglądając na świat Boży i
wspominając coś, co niegdyś wspominała moja żona.
Widok nieba koi wzrok; widok ziemi – nie zanadto. Teren zadrzewiony, zazieleniony, owszem,
ale za dużo zaparkowanych samochodów. Rażą wzrok wehikuły na pierwszym planie, co innego
wszakże te oglądane w dali. Lubię patrzeć na przesuwające się światła reflektorów. Cały sznur
błędnych ogników. Wracają do swych mieszkań, które będąc może czymś więcej niż miejscem
zameldowania, godne są miana prawdziwych domów. Są czymś, co bez przesady można nazwać
azylem. Ogród dookoła, drzewa zaglądające do okien, a w środku kominek z buzującymi
bierwionami, żywiczny aromat zmieszany z zapachem ponętnego jedzenia przyrządzonego przez
smakowitą panią domu – zdaje się, że coś pokręciłem.