INFORMACJA BCC Giełda, OFE, wiek emerytalny, ustawa o

Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa,
http://www.bcc.org.pl
Warszawa, 28 czerwca 2016 r.
INFORMACJA BCC
Giełda, OFE, wiek emerytalny, ustawa
o kredytach w walutach wymienialnych
– konsekwencje dla gospodarki i naszych oszczędności w bankach
W przypadku indeksów giełdowych najciekawsze jest porównanie zmian amerykańskiego
Dow Jones, niemieckiego Dax oraz polskiego WIG-20 od czerwca 2008 r. – czyli tuż przed
niemal światowym kryzysem finansowym – do czerwca tego roku. Dane są następujące:
Dow Jones: 11350 punktów (1-go czerwca 2008), 7609 p. (1-go marca 2009), 17938 p. (1-go
czerwca 2016). Zatem reakcją początkową na kryzys był silny spadek indeksu, ale potem
miało miejsce jeszcze silniejsze odbicie, do poziomu obecnie około 60% wyższego niż
przed kryzysem. W dodatku obecny poziom utrzymuje się na stabilnym poziomie w
ostatnim roku.
Dax: 8067 p. pod koniec 2007 r., spadek do 6112 na początku 2012, wzrost do 11966 w
kwietniu 2015 oraz poziomu 10057 w czerwcu 2016. Obecny poziom jest zatem o około
25% wyższy niż przed kryzysem, pomimo znacznego spadku indeksu w ostatnim roku.
WIG-20: 3300 pod koniec 2007 r., spadek do 1850 w roku 2009, silne odbicie do prawie
2600 w roku 2012, spadek do około 2300 w roku 2014 i dalszy, silny spadek w ciągu
ostatnich dwóch lat, do poziomu poniżej 1800 teraz.
Porównanie WIG-20 z Dow Jones i Dax pokazuje dwie bardzo duże różnice:
(A) obecny poziom polskiego indeksu jest o około 45% niższy niż tuż przed kryzysem,
podczas gdy indeksy amerykański i niemiecki są znacząco wyższe niż były tuż
przed kryzysem;
(B) polski indeks zmalał mocno w ciągu ostatnich dwóch lat, w tym szczególnie silnie
w ciągu ostatniego roku, podczas gdy indeks amerykański był w tym okresie
niemal stabilny, a indeks niemiecki zmalał w stopniu umiarkowanym.
W porównaniu do roku 2007 mieliśmy także silne osłabienie złotego wobec euro i
amerykańskiego dolara, a także wzrost różnicy między rentownościami polskich i
niemieckich oraz amerykańskich papierów skarbowych, na niekorzyść Polski. Te
niekorzystne zmiany nasiliły się w ostatnich kilkunastu miesiącach. Zatem wartość akcji
polskich przedsiębiorstw giełdowych liczona w dolarach lub euro spadła w latach
2007-2016 wręcz dramatycznie. Szczególnie silne tempo spadku miało miejsce w ostatnich
dwóch latach. Wartość akcji jest częścią ogólnego bogactwa. Gdyby w Polsce nie spadły
indeksy giełdowe i kursy złotego, to liczona w euro lub dol. ta część bogactwa byłaby
wyższa (liczby przybliżone) o około 200 mld euro lub około 200 mld dol.
Mamy trzy główne przyczyny opisanego powyżej rozwoju sytuacji:
1. traktowanie Polski przez inwestorów zagranicznych w okresie światowego kryzysu
finansowego i później jako kraju podwyższonego ryzyka, także wzrost niepewności
w UE w związku z możliwością przymusowego wyjścia Grecji ze strefy euro, ostatnio
z możliwością wyjścia Wielkiej Brytanii z UE oraz prawdopodobnie długotrwałym i
rozległym kryzysem imigracyjnym;
2. drastyczne ograniczenie roli OFE jako inwestora przez drugą (kontr)reformę
OFE rządu Donalda Tuska;
3. silnie pro-konsumpcyjny, potencjalnie destabilizujący finanse publiczne, wyborczy
program gospodarczy PiS-u.
Miałem okazję analizować szczegółowo każdą z tych przyczyn w swoich artykułach i
wywiadach.
Pojawiły się jednak dwa nowe zagrożenia dla indeksów giełdowych. Jedno polega na
możliwości przejęcia majątku OFE przez skarb państwa. Takie przejęcie zwiększy rolę
państwa w gospodarce, na czym obecnemu rządowi najwyraźniej zależy, także ułatwi
częściową repolonizację wielu ważnych przedsiębiorstw, co jest niewątpliwie jednym z celów
obecnego rządu. Ale w sytuacji wejścia Polski w obszar nadmiernego deficytu, rząd może
zacząć wyprzedaż przejętych z OFE akcji przedsiębiorstw. W takim przypadku presja na
dalsze zmniejszanie wyceny giełdowej przedsiębiorstw by się utrzymała. Drugim
zagrożeniem jest przyjęcie przez Parlament propozycji prezydenta Andrzeja Dudy – dużego
obciążenia banków spłatą kredytów mieszkaniowych w walutach zagranicznych. Nawet
rozłożenie tego obciążenia na wiele lat musi skutkować przeceną w dół wartości sektora
bankowego oraz zmniejszeniem aktywności kredytowej banków, ze znacznymi
kosztami dla gospodarki, także dla wiarygodności Polski w ocenie inwestorów polskich i
zagranicznych.
Czynnik, który rządowi decydenci i przedsiębiorcy muszą brać pod uwagę jako efekt
przyjęcia propozycji Pana Prezydenta w jej wyborczej wersji jest możliwość bankructwa
tych kilku banków, które były w przeszłości szczególnie aktywne w udzielaniu kredytów w
walutach zagranicznych. Takie bankructwo oznaczałoby stratę oszczędności
depozytowych powyżej 100 tysięcy euro. Antycypowanie takiej możliwości mogłoby
doprowadzić do dużego exodusu depozytów bankowych na konta zagraniczne, z
fatalnymi skutkami dla wartości złotego i kredytowania gospodarki. Ponieważ rząd, NBP i
Kancelaria Prezydenta zdają sobie sprawę z takiego „czarnego scenariusza”, więc
ostateczne rozwiązanie „kryzysu frankowego” zapewne obciąży sektor bankowy w
umiarkowanym stopniu.
Wiek emerytalny
Pan Prezydent nadal podtrzymuje swoją i PiS-u propozycję obniżenia wieku emerytalnego
kobiet do 60 lat i mężczyzn do 65 lat, niezależnie od długości okresu składkowego. O
dużych kosztach ewentualnej realizacji tej propozycji dla finansów publicznych i gospodarki
miałem okazję pisać przy różnych okazjach jako główny ekonomista BCC.
Kontakt:
prof. Stanisław Gomułka
główny ekonomista BCC
minister finansów w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC
członek Narodowej Rady Rozwoju
tel. 609 556 506, e-mail: [email protected]
Emil Muciński
rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tel. 602 571 395, 22 58 26 113
e-mail: [email protected]; [email protected]
Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Liczba członków Grupy BCC składającej się z Klubu BCC, Związku Pracodawców
BCC i Studenckiego Forum BCC wynosi ok. 2.300. Wśród członków BCC znajdują się największe korporacje krajowe
i zagraniczne. Członkami Klubu są także uczelnie wyższe, wydawnictwa, szpitale, prawnicy, dziennikarze, naukowcy, lekarze,
wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach na rzecz rozwoju gospodarki i pomocy przedsiębiorcom. Działa w 250
miastach i 24 lożach regionalnych na terenie całej Polski. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest Marek Goliszewski.
Kontakty prasowe: http://www.bcc.org.pl/Eksperci.244.0.html
Więcej: http://www.bcc.org.pl oraz: http://www.facebook.com/pages/Business-Centre-Club/301754142096