Nadpobudliwość wśród przedszkolaków

W każdym chyba przedszkolu można spotkać dzieci nadpobudliwe. Charakteryzują się one
przede wszystkim labilnością uczuć, impulsywnym zachowaniem, brakiem koncentracji,
a także nadmierną ruchliwością.
Nieumiejętność skoncentrowania swojej uwagi znacznie utrudnia prawidłowe
funkcjonowanie. Większość przedszkolaków podczas wykonywania różnych czynności
koncentruje się jedynie na ważniejszych rzeczach, podczas gdy te mniej istotne odrzuca.
Jeżeli rysują jakąś ilustrację, to skupiają się tylko i wyłącznie na tej czynności. Inaczej
sytuacja wygląda u maluchów nadpobudliwych. Te nie potrafią się zająć się tylko jedną
sprawą. Ich uwaga zostaje rozproszone przez rzeczy, które nie mają większego znaczenia.
Podczas wykonywania konkretnej czynności dzieci nadpobudliwe zwracają uwagę na masę
drobiazgów. Słyszą każdy najmniejszy szelest. Obserwują co dzieje się wokół nich. Patrzą
przez okno. Trudno jest im więc dokończyć jakiekolwiek z podjętych zadań, ponieważ nie
są w stanie się skupić.
Nadpobudliwość jest wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu
nerwowego. Brakuje substancji, które są odpowiedzialne za hamowanie przekazu
informacji. Procesy mózgowe można podzielić na cztery funkcje. Nieprawidłowe działanie
chociażby jednej z nich przyczynia się do tego, że dzieci stają się trudne wychowawczo.
Rozproszenie uwagi i brak koncentracji jest wynikiem złego funkcjonowania filtra bodźców
znajdującego się w pniu mózgu. Filtr ten nie spełnia swojej roli i przepuszcza zbyt wiele
treści, które są nieistotne. Jeżeli nawet dziecko w miarę swoich możliwości skupi się na
danej rzeczy, ale coś nagle odwróci jego uwagę, wtedy trudno mu się będzie ponownie
skoncentrować.
Każde z procesów odpowiedzialnych za nadpobudliwe zachowanie maluchów ma miejsce
w odpowiedniej części mózgu. W pniu mózgowym działają bodźce odpowiedzialne za
poziom aktywności. Z kolei w płatach ciemieniowych i potylicznych kory mózgowej
przetwarzane są informacje z narządów zmysłu. Sterowanie podjętymi działaniami odbywa
się w płatach przednich. Pomiędzy korą mózgową a pniem mózgu jest system, który jest
odpowiedzialny za kierowanie emocjami. W przypadku dzieci nadpobudliwych zaburzone
są funkcje mózgu, które zachodzą w pniu, płatach przednich, a także korze mózgowej.
Cztery podstawowe funkcje mózgu mają różne nasilenie. Z tego powodu dzieci
nadpobudliwe nie zachowują się tak samo. U części z nich na pierwszy rzut oka widoczna
jest hiperkinezja. Takie maluchy nie potrafią przez dłuższy czas znaleźć sobie miejsca.
Wciąż się wiercą. Są bardzo ruchliwe. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że pomimo swojej
aktywności nie mają problemów z tym, żeby skoncentrować się na czytanej przez
przedszkolankę bajce. Są i takie przedszkolaki, które wydają się spokojne. Nie mają
kłopotów z tym, żeby przez dłuższy czas siedzieć w jednym miejscu, ale nie potrafią
zapanować nad swoimi emocjami. Bardzo szybko wpadają w złość. Drażni je nawet
drobiazg.
Dzieci nadpobudliwe nie potrafią bawić się z kolegami. Cały czas pragną doznawać nowych
bodźców. Wciąż jest im mało. Nie są w stanie spokojnie się czymś zająć wiedząc, że w tym
samym czasie omija je sporo innych interesujących rzeczy. Nierzadko one same stwarzają
sobie dodatkowe bodźce. Z tego powodu tak często można je zauważyć w ruchu.
Dzieci, które ciągle szukają jakichś nowych wrażeń bardzo nie lubią zajęć, kiedy cała grupa
siedzi w kółeczku i rozmawia razem z wychowawczynią. Zbyt wiele rzeczy je wtedy
rozprasza. Najgorsze jest chyba to, że cały czas są w jednej pozycji i niczym się nie mogą
zająć.
Pocieszające jest jednak to, że choć maluchom nadpobudliwym znacznie trudniej jest się
skupić, to możliwe jest, że będą w stanie się dobrze wykonać jakąś czynność. Jest to
prawdopodobne jedynie wówczas kiedy wokół nie ma tylu bodźców, które mogłyby
rozpraszać uwagę. Atmosfera musi być spokojna zarówno na zewnątrz jak i w środku
przedszkola. Okazuje się, że zła pogoda może stać się przyczyną tego, że maluchy nie będą
się potrafiły skoncentrować.
To, co jest charakterystyczne dla nadpobudliwych przedszkolaków to impulsywność. Dzieci
takie robią wszystko bardzo gwałtownie. Nie potrafią w pełni kontrolować swojego
zachowania. W efekcie mają problem z wykonywaniem codziennych, rutynowych
czynności, jak np. powieszenie kurtki. Wymaga to bowiem wypracowania pewnych
schematów. Jest to dość istotne, ponieważ to właśnie w oparciu o nie wykonuje się bardziej
skomplikowane czynności, z których korzysta się w późniejszych latach.
Zauważono, że dzieci zbyt impulsywne mają problemy z poruszaniem się. Ich ruchy są zbyt
szybkie i zamaszyste. Maluchy te mają kłopot z wykonywaniem czynności wymagających
precyzji. Wiele ruchów, jakie wykonują jest niepotrzebna. Ponadto wkładają w to zbyt wiele
energii. Być może jest to przyczyną tego, że tak trudno im zapanować na swoją motoryką.
Nadmierna impulsywność to wynik "zaburzenia w sterowaniu bodźcami". Zaburzenie to nie
tylko utrudnia prawidłowe wykonywanie ruchów, ale także może stanowić zagrożenie.
Bywa, bowiem tak, że pod wpływem nagłego impulsu maluch wbiegnie na ulicę, a stąd już
niedaleki krok do tragedii.
Dzieci nadpobudliwe wykonują wiele mimowolnych ruchów. Widać to zwłaszcza wtedy,
kiedy chcą się czemuś przyjrzeć. Większość przedszkolaków podczas obserwacji
koncentruje się na danej rzeczy. Działają wtedy bodźce. Bodziec specyficzny polega na tym,
że zauważamy daną rzecz, np. zabawkę. Bodziec ten może mieć dodatkowo działanie
niespecyficzne. Jego rola polega na pobudzeniu centrum aktywności znajdującego się
w pniu mózgu. W efekcie organizm doprowadzony zostaje do wyższego poziomu
aktywności. Niestety na skutek zaburzeń centralnego układu nerwowego nadpobudliwe
maluchy mają rozproszoną uwagę i nie są w stanie się skupić.
Nadpobudliwe dzieci cechuje emocjonalna labilność. Chcą one bardzo szybko realizować
własne pomysły. Niestety nie zawsze im się to udaję. Może to wynikać z tego, że maluchy
takie za szybko się niecierpliwią w związku z czym często nie potrafią do końca zrealizować
swoich przedsięwzięć. Przedszkolaki, które pomimo podejmowanych prób w dalszym ciągu
nie są w stanie do końca zrealizować podjętego działania zaczynają się denerwować.
Każde niepowodzenie, które towarzyszy nadpobudliwemu dziecku jest przez nie
odreagowywane. Niestety maluchy nie potrafią zapanować nad swoją złością i emocjami.
Nie są w stanie kontrolować własnego napięcie. Skutkiem tego jest to, że zbyt często
wybuchają złością, krzyczą, tupią.
W przedszkolach pedagodzy uczą maluchy odpowiedniego zachowania, kształtują
w odpowiednim kierunku ich reakcje emocjonalne. Jest to dosyć ciężka praca nawet
z przedszkolakami, które nie sprawiają większych problemów wychowawczych.
Nadpobudliwym maluchom można przypisać wiele cech negatywnych. Nierzadko mają one
problemy z nawiązaniem przyjaźni w gronie rówieśniczym. Mają poczucie niskiej wartości,
rzadko wykonują daną czynność do końca. Okazuje się jednak, że nadpobudliwość może
mieć także pozytywne aspekty. Stwierdzono, bowiem że maluchy takie bardzo często są
ponad przeciętnie inteligentne. Są bardzo kreatywne. Chętnie pomagają wychowawcy.
Łatwo zapominają o doznanych urazach i krzywdach. Trzeba jednak pamiętać, że cechy te
mogą się ujawnić jedynie wtedy, gdy ich dorastaniu będą towarzyszyć sprzyjające warunki
psychospołeczne.
Nadpobudliwość w rzeczywistości wiąże się z zaburzeniami rozwojowymi. Należy zatem
pamiętać, że nie można bagatelizować tego, jak zachowuje się nasza pociecha.