REZEDOWATE (Resedaceae) ROSICZKOWATE (Droseraceae)

REZEDOWATE (Resedaceae)
WYSTĘPOWANIE: głównie obszary o klimacie
zbliżonym do śródziemnomorskiego, nieliczne występują także w strefie klimatu umiarkowanego.
Rodzina obejmuje 6 rodzajów i ok. 70 gatunków.
We florze polskiej rosną 3 gat. z rodzaju rezeda
(Reseda).
MORFOLOGIA: rośliny zielne (byliny), rzadziej
krzewy. Liście ułożone skrętolegle, często pierzasto
podzielone. Zawierają komórki myrozynowe z enzymem myrozynazą.
KWIATY: zwykle obupłciowe, zebrane w kwiatostanach. Mają b. specyficzną budowę: są grzbieciste, o okwiecie zróżnicowanym na kielich i koronę.
Kielich składa się z 4-8 zielonych działek, korona z 28 płatków, często porozcinanych na równowąskie
łatki. Pręcikowie, złożone z 3-40 pręcików, oraz słupek umieszczone są na krótkim, wytworzonym przez
dno kwiatowe trzoneczku, zwanym androgynoforem. Słupek zbudowany jest z 2-7 owocolistków,
które są czasami zupełnie wolne (słupkowie
apokarpiczne), zwykle zaś tworzą 1 słupek o 1komorowej zalążni. Słupek jest często u góry
zupełnie otwarty – jest to jedyny znany taki przypadek u okrytozalążkowych. Mimo to pyłek kiełkuje
na słupku.
OWOCE: torebka, względnie jagoda.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Z pędów rezedy
żółtawej (Reseda luteola) pozyskuje się żółty barwnik
luteolinę do farbowania wełny, bawełny i jedwabiu.
W przemyśle perfumeryjnym używa się olejku
eterycznego z kwiatów rezedy wonnej (R. odorata).
JK
aldrowanda
pęcherzykowata
ROSICZKOWATE (Droseraceae)
WYSTĘPOWANIE: zarówno obszary o klimacie
tropikalnym, jak i obszary o klimacie umiarkowanym. Rodzina obejmuje 4 rodzaje (Drosera,
Dionaea, Drosophyllum, Aldrovanda) i około 100
gatunków. Najliczniejszy jest rodzaj rosiczka
(Drosera) – 80 gat.
MORFOLOGIA: rośliny zielne, mięsożerne.
Liście zebrane są zwykle skrętolegle w przyziemną
różyczkę; pokryte są gruczołowatymi włoskami
z lepką cieczą. Podrażniony mechanicznie liść reaguje
u rosiczki zakrzywieniem blaszki i włosków, u muchołówki (Dionaea) i Aldrovanda złożeniem albo
zamknięciem połówek blaszki liściowej. „Trawienie”
schwytanych drobnych owadów, następuje dzięki
wydzielanym enzymom. Ilość „akcji” jest ograniczona. Są samożywne i mogą obywać się bez pokarmu zwierzęcego.
KWIATY: obupłciowe, promieniste, w szczytowych, groniastych kwiatostanach. Kielich 4-5-
działowy, korona 5- i wolnopłatkowa. Pręcików 5-20
w jednym lub kilku 5-krotnych okółkach. Słupek 1
z 3-5 wolnymi szyjkami. Zalążnia górna.
OWOCE: torebka otwierająca się 3-5 klapami.
UŻYTKOWANIE: w medycynie i homeopatii
(rosiczki) przy kaszlu, kokluszu i zapaleniu oskrzeli.
Dawniej wyrabiano z nich nalewki zwane rosolisami
(ros solis – rosa słoneczna).
CHRONIONE W POLSCE: wszystkie
rosiczkowate: rosiczka okrągłolistna (D. rotundifolia), r. długolistna (D. anglica), r. pośrednia (D. intermedia) na torfowiskach i żyjąca w wodzie aldrowanda
pęcherzykowata (A. vesiculosa).
JK
– 55 –