FESTIWAL KOMENTATORKI Miejsce: Muzeum Rzeźby im

FESTIWAL KOMENTATORKI
Miejsce: Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, oddział Muzeum
Narodowego, Warszawa
Oficjalne otwarcie oraz koncert AVTOMAT z projektem Pleśni: 3 października 2014 od
godz. 18
Weekend otwarcia: 3 – 5 października 2014
Wystawa w ramach festiwalu trwa do 26 października 2014
Wstęp wolny
Organizator: Fundacja Katarzyny Kozyry
Uczestniczki: Liza Babenko, Yevgenia Belorusets, Lusine Djanyan, Olga Jitlina, Mariia
Gonchar, Alevtina Kakhidze, Olesia Khomenko, Maria Kiseleva, Ekaterina Lazareva, Lyubov
Matyunina
Kuratorka: Katia Krupennikova
Fundacja Katarzyny Kozyry zaprasza na drugą edycję projektu Komentatorki, który w tym
roku przybrał formę festiwalu. Do udziału zaprosiliśmy artystki z Rosji i Ukrainy. Właśnie
teraz, gdy dialog pomiędzy Ukrainą i Rosją w wielu dziedzinach wydaje się niemożliwy,
niezmiernie ważne jest budowanie platformy wymiany myśli dla aktywistów i badaczy
kultury z obu krajów, wysłuchanie ich głosu w sprawie trwającej wojny. Ze względu na tło
historyczne, Polska wydaje się odpowiednim do tego miejscem. Organizując festiwal i
zapraszając do Warszawy artystki z Rosji i Ukrainy, zależy nam na stworzeniu nowego
wymiaru współpracy kulturalnej, która będzie alternatywą wobec metody bojkotu.
Festiwal otworzy weekendowy program debat, spotkań z artystkami oraz zaproszonymi
gośćmi specjalnymi, warsztatów, performansów, pokazów filmów dokumentalnych oraz
fabularnych. Podczas otwarcia 3 października br. odbędzie się koncert AVTOMAT, który
zaprezentuje projekt PLEŚNI łączący między innymi ukraińskie polifoniczne pieśni ludowe
z nowoczesnym elektronicznym brzmieniem. W programie przewidziana jest także
wystawa dzieł sztuki wraz z dokumentacją wydarzeń z przebiegu weekendu otwarcia.
Fundacja Katarzyny Kozyry od początku swojej działalności wspiera młode artystki, które
stosując nietypowe formy wyrazu podejmują refleksję nad otaczającym nas srodowiskiem
społecznym i politycznym. Tegoroczna edycja projektu Komentatorki poświęcona jest
działalności młodych artystek pochodzących z Rosji i Ukrainy. Uczestniczki festiwalu
przyjmują różne perspektywy wobec zagadnień społeczno-politycznych, dzięki czemu
projekt Komentatorki ma charakter wielowymiarowy - zaprasza do dyskusji, nie wyklucza
zadnych srodowisk i niczego nie zakłada z góry.
Program festiwalu oparty jest na interakcji z publicznością, łączy sztuki wizualne z
dyskursem politycznym i społecznym. Jego celem jest promocja działalności artystek
pochodzących z Rosji i Ukrainy pracujących w różnorodnych mediach, zaznaczenie ich
obecności w sferze publicznej oraz wsparcie ich artystycznego głosu, aby był silny i
donośny. Festiwal zwalcza stereotypy i poddaje rewizji przyjęte tezy - innymi słowy
podważa sztampowy sposób myślenia.
Wszystkie wydarzenia organizowane w ramach festiwalu będą dotyczyły współczesnych
oraz historycznych stosunków Rosji z Ukrainą. Poruszone zostaną kwestie
postkolonializmu, patriotyzmu i nacjonalizmu w krajach byłego bloku socjalistycznego.
Uczestnicy zostaną zaproszeni do debaty na temat siły mediów i sprawczości działań
artystycznych w dobie rozruchów politycznych.
Projekt realizowany jest dzięki wsparciu Muzeum Rzeźby im. Xawerego
Dunikowskiego w Królikarni, oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie
Mecenas: Filigran Sp. z o.o.
Partnerzy: Against Gravity, Planete+ Doc Film Festival, Hostel Pepe, LODOVE, Skamiejka
Patroni medialni: TVP Kultura, Radio TOK FM, Culture.pl, Natemat.pl
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Kontakt:
Anna Walewska
e-mail: [email protected]
tel. +48 661 234 585
Alicja Latkowska
e-mail: [email protected]
tel. +48 697 968 060
Program Festiwalu:
www.komentatorki.natemat.pl
www.katarzynakozyra.pl
Facebook
Zdjęcia i materiały prasowe (w języku polskim i angielskim) dostępne są pod adresem
http://we.tl/OyJIdXpLg0
PROGRAM
Działania performatywne
Performance: Alevtina Kakhidze, Ukraińska rzeczywistość: kurs przystosowawczy (EN)
Ukraińska rzeczywistość: kurs przystosowawczy to artystyczny performance, praktyka gry
służąca uświadomieniu rzeczywistości politycznej. Artystka zaprezentuje trzy prace: W
przeddzień Bożego Narodzenia (świerk, teksty na papierze), Przyjęcie (różnokolorowe
koraliki) i Wariacje (obiekty rysunkowe). Ćwiczenia do Ukraińskiej Rzeczywistości... zostały
wymyślone i przetestowane podczas zimowych wieczorów we wsi Muzyczi oraz w Kijowie
(Ukraina).
Grupa czytelnicza: Katia Krupennikova, Co to znaczy być człowiekiem?
Pamiętniki donieckie Władymira Maksakowa. (PL/EN)
– aby się zarejestrować i otrzymać więcej materiałów przed spotkaniem, prosimy o e-mail na
adres: [email protected]
Władymir Maksakow (Vladimir Maksakov) jest młodym historykiem, antropologiem i
dziennikarzem z Moskwy, który, chcąc przeprowadzić własne śledztwo, dostał się do
Doniecka udając ochotnika armii prorosyjskiej. Wojskowi odkryli cel jego wizyty już drugiego
dnia po dotarciu na miejsce, wskutek czego Władymir wtrącony został do tzw. dołu, czyli do
gorszego od więzienia karceru, w którym trzyma się szpiegów. Dziennikarz jest przyjacielem
kuratorki festiwalu Komentatorki, od czasu do czasu wysyła jej więc swoje zapiski. W tekście,
który otrzymała od niego tuż po jego uwolnieniu niedoszły szpieg opisywał powtarzające się
przypadki krańcowego okrucieństwa i nieludzkiej przemocy. Pamiętniki donbaskie Władymira
Maksakowa zostaną wspólnie odczytane podczas spotkania z grupą.
Warsztat: Lyubov Matyunina, „Make Piece“. Stworzyć dzieło / Stworzyć pokój. Dzieło rytualne:
tkanie dywanu. (EN)
zgodę rób zgodę rób zgodę rób
i nie bij już
jeśli bić będziesz dziś
to ja będę gryźć
i to nie jest żaden żart
cegłą w Ciebie rzucę
cegła się połamie
przyjaźń nam zostanie!
Warsztaty zainspirowane zostały dziecięcą wyliczanką, którą zna każdy mały Rosjanin i
Ukrainiec, a którą dzieci przepowiadają sobie po każdej kłótni. W świecie dorosłych nie jest
już tak łatwo o zgodę. Opierając się na idei heterotopii, wyłożonej przez Michaela Foucault w
Innych przestrzeniach (1967) oraz na studium Shridek Dymitra Arzyutowa, omawiającym
rytualne tkanie dywanów z Ałtaju, Matiunina wykorzystuje dywan w charakterze mapy
porządkującej otaczającą nas przestrzeń. Podobnie jak w przypadku pracy Wishmaster Carpet
(pol. Dywan zaklinacza), także i teraz dzieło będzie wspólnie tworzone przez artystkę i
uczestników warsztatów, stając się odbiciem przestrzeni, symbolicznym wprowadzeniem w
hierarchiczną strukturę świata i rytuałów. Dywan stać się ma przedstawieniem
rzeczywistości idealnej.
Wojny i konflikty zostaną wplecione w rogi dywanu w związku z nieubłaganym upływem
czasu, którego biegu nie można zawrócić. W trakcie tkania znajdzie się jednak chwilę na to,
aby przestać i spleść ze sobą małe palce dwóch złączonych dłoni. Ten rytualny gest z
dzieciństwa jest wszak tak potrzebny także w świecie dorosłych.
Warsztat: Maria Gonchar, Warsztaty performance'u: Jak zapakować i dostarczyć jedzenie do
aresztu (EN/PL)
Inspirację do stworzenia tej pracy artystka zaczerpnęła z pozornie absurdalnego sposobu
działania lokalnego systemu sądownictwa, opartego na zmodyfikowanym kodeksie karnym
Związku Radzieckiego, w którym cały wymiar sprawiedliwości poddany jest tendencji
wyłącznie oskarżycielskiej, w którym prawo istnieje na papierze, lecz nie wszystkie jego
postanowienia wcielane są w czyn. Maria Gonchar przekazuje nam odbicie własnych
doświadczeń poprzez przedstawienie praktyki wykorzystywanej w trakcie niedawnych
niepokojów na Ukrainie, polegającej na wysyłaniu paczek do osób aresztowanych podczas
zamieszek na Majdanie.
Performance: Yevgenia Belorusets, Oko i słońce
Performance odbędzie się na Rynku Starego Miasta i włączy do udziału przypadkową
publiczność.
Wykłady i dyskusje
Wykład: Liza Babenko, Post-Majdan: przegląd i krytyka. Od ultraprawicowego nacjonalizmu do
socjalizmu (EN)
Podczas swojego wykładu Liza Babenko, kulturoznawczyni, kuratorka i dokumentalistka,
odkrywać będzie przyczyny ideologiczne, polityczne i gospodarcze, które legły u podstaw
odrzucenia rewolucji na Majdanie i jej przesłania przez ogromną część Ukrainy (Krym i
Donbas). Jak wskazują dzisiejsze sondaże, nieuznające Majdanu obwody kraju nie
potrzebowały tego rodzaju narodowo-burżuazyjnego protestu, lecz prawdziwej walki klas
skierowanej przeciwko lokalnym oligarchom i ich feudalistycznym rządom, do ukrócenia
których nie wystarczyło samo obalenie prezydenta Janukowycza.
Odrzucenie protestów na Majdanie przez Krym, Donbas i inne regiony Ukrainy było do
pewnego stopnia związane z nacjonalistyczną formą, którą przybrała rewolucja. Obecni
propagatorzy ultraprawicowej idei ukraińskiej, stojący zimą na Majdanie ramię w ramię z
przedstawicielami innych środowisk, nie byli w stanie pokonać traumy wywodzącej się z
kolonialnej historii imperium rosyjskiego i Związku Radzieckiego oraz działań tych reżimów,
które doprowadziły do śmierci milionów mieszkańców zachodniej Ukrainy. W rezultacie
powszechnie wykorzystywano więc nacjonalistyczno-faszystowske symbole oraz hasła
skrajnie prawicowych programów, które poniekąd narzucono prorosyjskim wschodnim i
południowym regionom kraju, które nie były historycznie tak silnie związane z zachodnią i
środkową Ukrainą, ich mieszkańcy nie doznali też urazów kolonialnych związanych z
rosyjskimi wpływami na danym terytorium.
Podczas wykładu omówione zostanie to, co kryje się dziś pod pojęciem „faszyzmu
ukraińskiego”. Zbadane także zostaną zagadnienia prawdziwych zagrożeń prawicowym
radykalizmem, który pojawił się na Ukrainie już po Majdanie, a nie, jak podawano w
rosyjskich mediach propagandowych, jeszcze przed tym wydarzeniem. Poruszane na
wykładzie zagadnienie neokolonializmu obejmie nie tylko imperializm rosyjski, ale także
kolonializm geopolityczny Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej, które w toczącej się w
środku Europy wojnie na Ukrainie chcą realizować swoje interesy strategiczne, używając
retoryki walki o ukraińską demokrację jako kolejnego populistycznego manewru.
Artist Talk: Olga Jitlina, Agencja Informacji Utopijnej, Rosja – Kraj wielkich możliwości, Hodża
Nasreddin konkurs żartu (EN)
Olga Jitlina opowie o swojej pracy, o wykorzystaniu platform niekonwencjonalnych oraz o
swoim zainteresowaniu zagadnieniami z zakresu praw człowieka, nacjonalizmu oraz neonacjonalizmu w Rosji. Artystka przedstawi trzy projekty: Agencję Informacji Utopijnej, będącą
serią publikacji w mass mediach oraz łączącą humor i absurd próbą zbadania siły wyobraźni i
niepewności politycznej, a także prezentowaną podczas festiwalu Komentatorki grę
planszową Rosja – Kraj wielkich możliwości, stanowiącą próbę oddania różnorodnych
scenariuszy z życia obywateli dawnych republik radzieckich, emigrujących do Rosji za
chlebem i pracą. Artystka przybliży także swój nowy projekt opracowany w ramach biennale
sztuki współczesnej Manifesta 10: humorystyczny konkurs nazwany tak na cześć Hodży
Nasreddina, ukazujący wielość kontekstów, w których śmiech stanowi jedyny dostępny
człowiekowi oręż.
Artist Talk: Olesya Khomenko, Wykład. Działania REP
Eksperymentalna, eng. Revolutionary Experimental Space) (EN)
(Rewolucyjna
Przestrzeń
Rozmowa z artystką będzie dotyczyła działań inicjatywy REP (eng. Revolutionary
Experimental Space). REP to grupa artystów, powołana do życia w listopadzie 2004 roku.
Należą do niej: Nikita Kadan, Zhanna Kadyrova / Żanna Kadyrowa, Vladimir Kuznetsov /
Wołodymyr Kuzniecow, Xenia Gnilitskaya / Ksenia Glinicka, Lada Nakonechnaya / Łada
Nakoneczna i Olesya Khomenko / Łesia Chomenko. Swój początek wspólnej inicjatywie
młodych ukraińskich artystów dała ulica: grupa powstała w trakcie burzliwego przebiegu
Pomarańczowej Rewolucji. Twórcy wywieszali wówczas swoje plakaty polityczne, ozdobione
absurdalnymi hasłami i symbolami, umieszczając je pośród prawdziwych afiszy. Znaczący jest
tu fakt, że rewolucja przywłaszczyła sobie wiele plakatów przygotowanych przez REP,
wykorzystując je później do prowadzenia realnej politycznej agitacji. Pierwsze
przedsięwzięcie grupy miało więc miejsce na tle wzrastającej performatywności sytuacji
politycznej na Ukrainie. Artystom udało się więc zarejestrować pęknięcia w tkance
rzeczywistości, które doprowadziły w następstwie do całkowitego zaniknięcia poczucia
realności zdarzeń.
Wykład: Ekaterina Lazareva, Estetyzacja polityki i upolitycznienie estetyki (RU/PL)
W swoim głośnym eseju pod tytułem Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej Walter
Benjamin wprowadza rozróżnienie na „niewłaściwy” sposób estetyzacji polityki uprawiany
przez prawicę oraz „właściwy” sposób upolitycznienia estetyki, który stosuje lewica.
Przykłady odpowiadające tej benjaminowskiej opozycji można znaleźć w sztuce
awangardowej, w szczególności zaś we włoskim futuryzmie oraz sztuce rosyjskiej. Oczywiście
pewna liczba działań i trendów nie mieści się w opisanym schemacie, wykraczając poza jego
rygorystyczny kształt. Niemniej jednak ta konkretna myśl Benjamina była myślą o
niezwykłym oddziaływaniu, zwłaszcza w kontekście intelektualnym. Do tego nawet stopnia,
że oficjalne przedsięwzięcia polityczne wkroczyły w wymiar filozoficzny dzięki działaniu
artystycznemu - artyści i kuratorzy sztuki zyskali zaś inspirację do tworzenia dzieł w sposób
polityczny. Wykład poświęcony będzie krótkiej analizie obu strategii w oparciu o bieżące
zagadnienia polityczne.
Artist Talk: Lusine Djianian. Sztuka działania bezpośredniego (Akcje Mordovlag oraz działania
grupy Pussy Riot w Soczi w roku 2014. Opowieść uczestniczki zdarzeń) (RU/PL)
Podczas spotkania Lusine Dijanian wyjaśni pojęcie „sztuki działania bezpośredniego”. Przy
użyciu tego pojęcia można opisać między innymi projekt rozpoczęty przez artystkę w
więzieniu Mordovlag (zakład karny w Mordowii, gdzie umieszczono Nadieżdę
Tołokonnikową) w październiku 2013 roku. Lusine Dijanian przebywała na miejscu w trakcie
kampanii wsparcia, która rozpoczęła się strajkiem głodowym Tołokonnikowej, aż do
przewiezienia aktywistki do Krasnojarska. Dijanian opowie o projektach cząstkowych,
składających się razem na Mordovlag oraz o akcji grupy Pussy Riot podczas Igrzysk
Olimpijskich w Soczi w 2014 roku, tuż po zwolnieniu z więzienia Nadieżdy Tołokonnikowej i
Marii Alochiny, w której artystka także brała udział.
Debata: Gwałt: za i przeciw. Syndrom postkolonialny. Kolonializm w rozumieniu współczesnym
oraz jego potencjał w ramach interpretacji politycznej, geograficznej, artystycznej i kulturowej
(PL)
Zbliżenie się do istoty obecnej sytuacji na Ukrainie wymaga w pierwszym rzędzie
prześledzenia stosunków między krajami byłego bloku socjalistycznego a Federacją Rosyjską
i Związkiem Radzieckim w kontekście imperializmu i kolonializmu. W krajach Europy
Wschodniej i Środkowej, jak też na Bałkanach, cele, charakterystyka formalna oraz narzędzia
kolonizacji różnią się od innych rodzajów dominacji imperialnej, co z kolei definiuje szanse na
odtworzenie tożsamości narodowych w ramach danych państw oraz instrumenty do tego
wykorzystywane.
Debata: Oni żyją! Oglądanie rzeczywistości oczyma współczesnych mediów (PL)
Wojny informacyjne od wieków stanowią jedną z najskuteczniejszych strategii kontroli
społecznej. Wraz z pojawieniem się otwartych mediów oraz Internetu zyskaliśmy dostęp do
wolności i swobód, o jakich nie mogliśmy nawet marzyć dwadzieścia lat temu. Dziś każdy głos
ma szansę zostać usłyszany, każdy może udostępnić lub stworzyć dowolne treści, z których
każda znajdzie swojego odbiorcę. Łatwo jest zachłysnąć się tą wolnością. Pod jej płaszczykiem
kryją się jednak kolejne zagrożenia, takie jak choćby powszechnie wykorzystywana
możliwość tworzenia i natychmiastowego rozprzestrzeniania sztucznie wykreowanej
rzeczywistości. Zaczynamy sobie zdawać sprawę z faktu, że Internet także może być
niebezpiecznym narzędziem wojny informacyjnej, pozwalającym na przekazywanie
wybranych treści odpowiednim grupom ludzi.
Debata: Dawid i Goliat. Sztuka walki z olbrzymem. Strategie wywrotowe, ich oddziaływanie i
skutki (PL)
W dzisiejszym świecie spotykamy się z wieloma strategiami stosowanymi przez aktywistów
politycznych, poczynając od działań ruchów ekologicznych, zaś na ruchu Occupy Wall Street
lub „Prayer” grupy Pussy Riot kończąc. Które z tych strategii okazują się najefektywniejsze w
dzisiejszym świecie? Dlaczego tak ważne jest odpowiednie połączenie marketingu i
kreatywności? Jak potrząsnąć opinią społeczną, jednocześnie będąc prawnie chronionym
przed działaniami organów państwowych? W dyskusji poruszone zostaną rozmaite przykłady
udanych i nieudanych akcji aktywistów.
Debata: Zabić smoka. Uwagi o wolności osobistej i obywatelskiej. Czy możemy lepiej zrozumieć
to, co naprawdę dzieje się na Ukrainie? (RU/PL)
Tocząca się obecnie wojna dotyka zarówno Ukraińców, jak i Rosjan. Niektórzy z uczestników
festiwalu przebywali w strefie działań wojennych, inni mają tam bliskich krewnych. W
ramach dyskusji wspólnie postarają się porozmawiać o swoich doświadczeniach związanych z
tym konfliktem.
Punktem wyjścia do rozmowy będzie radziecko-niemiecki film-parabola To Kill the Dragon
(pol. Zabić Smoka) z 1988 roku, nakręcony tuż przed upadkiem muru berlińskiego. Akcja
obrazu toczy się w nieistniejącym kraju, którego mieszkańcy żyją, ciągle lękając się Smoka.
Smok włada krajem, prześladuje poddanych, igra z ich życiem. Większość nie pragnie ratunku,
nie chce niczego zmieniać i twierdzi, że „jedyny sposób, aby pozbyć się Smoka, to mieć
swojego Smoka”. Pojawia się jednak rycerz, który zabija potwora. Kraj następnie pogrąża się
w zamieszkach i chaosie, ponieważ tak właśnie dawni poddani bestii wyobrażali sobie
wolność. Z morza anarchii wyłania się w końcu nowy przywódca. Sam obwołuje się
prezydentem kraju, proklamuje powstanie Republiki i obwieszcza, że oto nastała wolność. To
jednak tylko kolejny potwór u sterów władzy. Rycerz znowu więc powraca, aby podjąć
powtórną walkę o wyzwolenie kraju i wytłumaczyć mieszkańcom, że pierwszym krokiem, jaki
powinni wykonać, jest zabicie bestii, która drzemie w nich samych. Wtedy jednak i on zdaje
sobie sprawę, że oto właśnie sam stał się kolejnym następcą potwora...
Debata: Sztuczki mentalne i manipulacje umysłu. W pułapce pomyłki między nacjonalizmem i
patriotyzmem (PL)
W swoim eseju Uwagi o nacjonalizmie, George Orwell pisał: „Nacjonalizmu nie należy mylić z
patriotyzmem. Zazwyczaj obu słów używa się tak nieprecyzyjnie, że każda ich definicja może
budzić kontrowersje, ale trzeba koniecznie przeprowadzić ich rozróżnienie, ponieważ dotyczą
dwóch odmiennych, a może nawet przeciwstawnych idei.” (tłum. Marcin Szuster, wyd.
Fundacja ALETHEIA, Warszawa 2002). Granica między tymi dwoma pojęciami jest umyślnie
rozmywana. Celem dyskusji będzie omówienie obu pojęć oraz opracowanie sposobu, jak
uniknąć przekłamań w tłumaczeniu oraz jak nie poddać się populistycznej retoryce, która gra
na sentymentach patriotycznych, dążąc do stworzenia społeczeństw nacjonalistycznych.
W spotkaniach udział biorą między innymi: Agnieszka Morawińska, Magdalena Środa,
Anna Łazar, Katarzyna Kozyra, Małgorzata Jacyno, Agnieszka Wołk-Łaniewska, Michał
Przymusiński, Marek Troszyński, Jan Śpiewak
Program filmowy
Dzieci-404, Askold Kurov, Rosja, 2014 (polska premiera)
Igrzyska Putina, Anatoly Gentelev, Izrael, Austria, Niemcy, 2014
Za Marksa, Svetlana Baskova, Rosja, 2012
Against Gravity i Planete+ Doc Film Festival przedstawiają:
Szczęście ty moje, Siergej Łoźnica, Rosja, Niemcy, 2010
Pussy Riot: Modlitwa Punka, Mike Lerner i Maxim Pozdorovkin, Rosja, UK, 2013
Liza Babenko przedstawia program filmów krótkometrażowych:
1. Katherine Gornostai, Zęby Lenina, dokument, Ukraina, 2014 (10 min)
2 . Katerina Voznitsa, Uśpienie, dokument, Ukraina, 2014 (6:05 min)
3. Vlad Kazakov, Rewolucja na Ukrainie, dokument, Ukraina, 2014 (11:38 min)
4. Armyanovsky Piotr, Fabryka mięsa, dokument, Ukraina, 2013 (32 min)
5. Masha Godovannaya, Uczta w czasach zarazy, Rosja, 2014 (12 min)
6. Masha Godovannaya, Nietradycyjni, dokument artystyczny, Rosja, 2013 (6 min)
7. Nadia Parfan, Maria Stoyanova, Egzarcha, dokument, Ukraina, 2013 (10 min)
ORGANIZATOR
Fundacja Katarzyny Kozyry została załozona w 2012 roku w Warszawie przez jedną z
najwazniejszych i najbardziej znanych wspołczesnych artystek. Misją Fundacji jest wspieranie
roznorodnych działan na polu kultury i sztuki podejmowanych przez artystki będące na
początku swojej kariery, pochodzące głownie z krajow, gdzie nie mają swobody wypowiedzi.
Opierając się na doswiadczeniu Katarzyny Kozyry, Fundacja rozpowszechnia jej ideę przez
archiwizację, dokumentację i wspieranie działan młodych artystek, jak i Kozyry. Dlaczego jest
to takie wazne? Gdy zdamy sobie sprawę z mechanizmu, ktory zaczyna działac w czasach
obecnie panującego kryzysu – eliminacji najsłabszych – zrozumiemy koniecznosc wspierania
kultury, debiutantów i kobiet.
KURATORKA
Katia Krupennikova (ur. 1982, Moskwa, Rosja, ZSRR). Mieszka i pracuje między Warszawą,
Amsterdamem i Moskwą. Uzyskała tytuł magistra Historii Sztuki Rosyjskiego Państwowego
Uniwersytetu Humanistycznego w Moskwie. W 2012 roku ukończyła program kuratorski
DeAppel w Amsterdamie. W swojej pracy kuratorskiej Katia bada sposób, w jaki artyści
wypowiadają się na temat sytuacji społecznej i politycznej, skupiając się nie tylko na dziełach
deskryptywnych, ale przede wszystkim na sztuce performatywnej. Katia tworzy wystawy w
formie dialogów pomiędzy artystami i zawsze stara się aktywizować publiczność. Obecnie
współpracuje z Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie jako kuratorka
i koordynatorka projektów. Jej ostatnie niezależne kuratorskie projekty: „My Joy” specjalna
wystawa na Art Genève w PALEXPO w Genewie (2014), „NO LAND'S MEN” w DePunt w
Amsterdamie (2013) oraz „Playing Nature” w ramach specjalnego programu Piątego Biennale
Sztuki Współczesnej w Moskwie w CCA Sokol w Moskwie dotyczą takich tematów jak
konsumpcjonizm, ekologia, migracja i człowieczeństwo. Katia współpracuje z różnymi
międzynarodowymi ośrodkami kultury takimi jak Colta.ru (Rosja) czy Metropolis M
(Holandia).
UCZESTNICZKI
Liza Babenko (ur. 1988, Ukraina, ZSRR). Krytyczka sztuki, kuratorka, reżyserka filmowa i
teatralna. Mieszka i pracuje między Kijowem a Moskwą. Uzyskała tytuł magistra filozofii
kultury w Rosyjskiej Szkole Antropologicznej Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego
w Moskwie oraz licencjata studiów nad kulturą w Akademii Mohyla w Kijowie. Ukończyła
moskiewską letnia szkołę kuratorską Viktora Misiano „Doing Exhibitions Politically”
zorganizowaną przez The V-A-C Foundation oraz kolektyw kuratorski What, How and For
Whom. Była działaczką Centrum Badań nad Kulturą Wizualną w Kijowie, które organizowało
wystawy współczesnej sztuki zaangażowanej, międzynarodowe konferencje o sztuce i
polityce oraz kampanie działaczy lewicowych. Była kuratorem wielu wystaw i projektów
takich jak: „To the Production of Revolution” w Bułgarii, performansu „Afghan-Kuzminki” Keti
Czuchrow na Pierwszym Międzynarodowym Biennale Sztuki Współczesnej Art Arsenale w
Kijowie (2012), Pierwszego Ukraińskiego Kongresu „May Day” dla pracowników
kreatywnych, środowisk lewicowych oraz organizacji feministycznych. Razem z Borianą
Rossą była także kuratorką warsztatów feministycznych „the fridge & Haspel” w Sofii
(Bułgaria). Ostatnim owocem jej pracy reżyserskiej i badawczej była natomiast przygotowana
z Antonem Widokle sztuka „Energy of Cosmos Is Indestructible!!!", przedstawiona na
kongresie „Former West: Documents, Constellations, Prospects” w Haus der Kulturen der
Welt w Berlinie (2013). Babenko wzięła również udział w kuratorskim programie rezydencji
„Re-Directing: East” w CWS Zamek Ujazdowski w Warszawie (2013). Jej badania dotyczą
takich tematów jak krytyka sztuki i filmu, feminizm, teoria postkolonialna, zaangażowany
politycznie teatr współczesny, kino artystyczne i videoart. Babenko udziela się również w
różnych mediach, np. w magazynie „Art Ukraine” oraz prowadzi rubrykę w czołowym
ukraińskim dzienniku krytyki społecznej „Commons”.
Yevgenia Belorusets (ur. 1980, Kijów, Ukraina, ZSRR). Artystka i pisarka, która mieszka i
pracuje w Berlinie i w Kijowie. Uzyskała tytuł magistra literatury na Kijowskim Narodowym
Uniwersytecie Lingwistycznym (2002), a następnie uczestniczyła w seminarium
doktoranckim „Literatura i filozofia austriacka” na wydziale Filozofii Uniwersytetu
Wiedeńskiego (2003 – 2005). Ukończyła Szkołę Fotografii Viktora Maruszczenki w Kijowie
(2006). Belorusets jest założycielką dziennika literacko-artystycznego „Prostory” (od 2008)
oraz członkinią grupy kuratorskiej „HUDRADA” (od 2009). Zajmuje się wideo, fotografią,
instalacjami, literaturą oraz działalnością społeczną. Brała udział w wielu wystawach na
Ukrainie i za granicami kraju, w tym na przykład: „Euromaidan – occupied spaces” w Project
Space OKK w Berlinie (2014), wystawa dwudziestu artystów zakwalifikowanych do nagrody
PinchukArtCentre 2013 w PinchukArtCentre w Kijowie (2013), „Ukrainian News” w CSW
Zamek Ujazdowski w Warszawie (2013), „A room of my own” w Muzeum Zemstwo w
Kiszyniowie (2013). Stypendystka fundacji Friedrich Ebert Stiftung (2012 – 14), zdobywczyni
nagrody Joan Wakelin przyznawanej przez The Guardian i Royal Photographic Society za
fotografię dokumentalną (2010) oraz zwyciężczyni konkursu fotograficznego „Ukraine now”
(2007).
Lusine Djanyan (ur. 1981, Kirowabad, Azerbejdżan, ZSRR). Mieszka i pracuje w Krasnodarze
w Rosji. Absolwentka Państwowego Krasnodarskiego Uniwersytetu Kultury i Sztuki oraz
Akademii Sztuki i Rzemiosła w Krasnodarze (2004). Brała udział w Otwartych Warsztatach w
Moskiewskim Muzeum Sztuki Współczesnej (2010 i 2011). Od 2004 roku Djanyan wykładała
na Państwowym Krasnodarskim Uniwersytecie Kultury i Sztuki, dopóki nie została zwolniona
w 2013 roku za tworzenie sztuki zaangażowanej politycznie. Jej ostatnie wystawy
indywidualne i grupowe to m.in.: „Mordovlag” w Moskwie (2014), „The Forest” w Moskwie i w
Permie (2013), wystawa „Pussy Riot and the Russian Tradition Of Art Resistance” w
MeetFactory w Pradze (2013), której kuratorem był Andriej Jerofiejew, „Resistance FOREVER.
Аrte protetesta en en la Rusia actual” w Argentynie (2012), „Apocalipse and Renaissance” w
ramach Międzynarodowego Biennale w Kijowie, którego kuratorem był Oleg Kulik (2012)
oraz „Rejected Reality” w ramach Trzeciego Biennale Sztuki Współczesnej w Moskwie (2012).
W 2014 roku jej dwie wystawy zostały odwołane ze względu na przekazywane treści
polityczne.
Olga Jitlina (ur. 1982, Leningrad, Rosja, ZSRR). Mieszka i pracuje w Petersburgu w Rosji.
Ukończyła Petersburski Instytut Judaistyki na kierunku filologii (2005) oraz Rosyjską
Akademię Sztuk Pięknych na kierunku teoria i historia sztuki (2007). Jej ostatnie wystawy to
m.in.: „AIR VIDEO” w ArtPoint Galerie w Wiedniu (2013), „Compromise” w Cittadellarte w
Bielli we Włoszech (2013), „World of Tango Art Weeks” w Tampere w Finlandii (2013),
wystawa „Pussy Riot and the Russian Tradition Of Art Resistance” w MeetFactory w Pradze,
której kuratorem był Andriej Jerofiejew (2013), „Living as Form (The Nomadic Version)” w
Centrum Przemysłów Kreatywnych Fabrika w Moskwie (2013), „DIE WELT BEWEGT SICH.
МИР ДВИГАЕТСЯ” w Planetarium w Niżnym Nowogrodzie (2012) oraz „Happiness is a warm
gun” w Rizzordi Art Foundation w Petersburgu (2012). Stypendystka Akademie der Künste
der Welt (2013), finalistka nagrody Henkela (2012), zdobywczyni nagrody Młodego Artysty
Europy Środkowo-Wschodniej (2012), a to tylko kilka z wielu wyróżnień. Autorka społecznie
zaangażowanych performansów oraz krytycznych spektakli teatralnych.
Mariia Gonchar (ur. 1985, Odessa, Ukraina, ZSRR). Artystka sztuk wizualnych i nowych
mediów, kuratorka projektów społeczno-kulturowych i architekt. Ukończyła z wyróżnieniem
Instytut Architektury i Sztuki w Odeskiej Państwowej Akademii Budownictwa i Architektury
(2008). Odbyła letni staż w Pracowni Architektonicznej A. Czernikowa w Moskwie (2007).
Ukończyła szkołę „Animacja partycypacji obywatelskiej" w Instytucie Zarządzania SpołecznoKulturalnego w Kirowohradzie (2012 – 2013), program „Dyplomacja Kulturalna” w
Warszawie (2012), „Szkołę Ahalar: ja i społeczności” w Centrum Ahalar w Czernichowie
(2013), New Art School: Sztuka mediów dla praktyków w Kijowie (2013), Letnią Szkołę Sztuki
Współczesnej w Ałma-Acie w Kazachstanie (2013). Mariia Gonchar jest kuratorką projektu
„TV has attacked us all our lives, now we fight back. Now we make our own TV/Nam June
Paik” emitowanego w stacji telewizyjnej „Odessa” na Ukrainie (od 2013) oraz projektu
„Creative cities of Ukraine” (od 2010). Jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego RP „Gaude Polonia” (2014). Uczestniczyła w szeregu wystaw, pokazów i
projektów na Ukrainie i za granicą.
Alevtina Kakhidze (ur. 1973, Żdanowka, region Doniecka, Ukraina, ZSRR). Tworzy w takich
mediach jak performans, instalacja, rysunek, tekst i projektowanie użytkowe. Jest laureatką
nagrody Kazimierza Malewicza dla artystów (2008) i laureatką pierwszej nagrody w
Konkursie dla Młodych Kuratorów i Artystów Centrum Sztuki Współczesnej NaUKMA w
Kijowie (2002). W 2004 roku ukończyła studia w Narodowej Akademii Sztuk Pięknych i
Architektury, na wydziale grafiki. W latach 2004 – 2006 studiowała na Akademii Jana van
Eycka w Maastricht. W 2009 roku uczestniczyła w programie rezydencji artystycznych w
Open House IASPIS w Sztokholmie. Współzałożycielka prywatnej rezydencji dla
międzynarodowych artystów w miejscowości Muzyczi oraz wydawnictwa online o sztuce
www.kram.in.ua. Uczestniczka wielu międzynarodowych i ukraińskich projektów
artystycznych takich jak m.in. nadchodzący otwarty program „Manifesta 10” w Petersburgu,
zajęć z rysunku dla kolekcjonerów w ramach Siódmego Biennale w Berlinie, „You are at Home
of Vladimir Alevtina Suzi Penelopa” w Galerii Ya w Kijowie, „Working for Change” w Pawilonie
Marokańskim w ramach 54. Biennale w Wenecji, „I’m late for a plane that’s impossible to be
late for”: performansu zrealizowanego dzięki staraniom Fundacji Rinata Achmetowa na rzecz
Rozwoju Ukrainy Якщо/Если/IF, Muzeum Sztuki Współczesnej PERMM w Permie w Rosji,
„1989–2009: Turbulent World – Telling Time” (Akademia Sztuk Pięknych w Berlinie,
Narodowe Muzeum Sztuki Ukraińskiej, Kijów, Narodowe Centrum Sztuki Współczesnej w
Moskwie i inne.), „Endless Sphere” w Centrum Sztuki Współczesnej NaUKMA w Kijowie.
Olesia Khomenko (ur. 1980, Kijów, Ukraina, ZSRR). Mieszka i pracuje w Kijowie.
Absolwentka Narodowej Akademii Sztuki i Architektury w Kijowie (2014). Współzałożycielka
Ukraińskiego Związku Kuratorów HUDRADA, opartej na współpracy interdyscyplinarnej
społeczności edukacji wzajemnej. Od 2004 roku jest członkinią grupy R.E.P. Niedawno brała
udział w takich projektach jak „AND NOW? THE POWER OF ART. Ukrainian Art in a Moment
of Crisis, Reflection and Mourning” w Centrum Komunikacji Kultury (dawna Galeria Ławra) w
Kijowie (2014), w wystawie dwudziestu artystów zakwalifikowanych do nagrody
PinchukArtCentre w PinchukArtCentre w Kijowie (2013), „Good Girls” w MNAC w Bukareszcie
(2013), „Ukrainian News” w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2013). Jej projekty w
ramach grupy R.E.P. to: „The Future Generation Art Prize@Venice”, program równoległy do
Biennale w Wenecji (2013), „A complicated relation, part 2” w Kalmar Konstmuseum, Kalmar,
Szwecja (2011), „Public Folklore” w Grazer Kunstverein w Grazu (2011), „Another city.
Another life” w Galerii Zachęta w Warszawie (2011). Wielokrotna finalistka nagrody centrum
PinchukArtCentre w Kijowie (2009, 2011, 2013) i nagrody Kazimierza Malewicza (Kijów,
2012).
Maria Kiseleva (ur. 1991, Nowosybirsk, Rosja). Ukończyła Nowosybirską Państwową
Akademię Architektury i Sztuki ze specjalizacją projektowanie. Od 2014 roku mieszka i
pracuje w Moskwie. Od 2010 roku jest współorganizatorką corocznych marszów
„Monstration” w Nowosybirsku. Maria współpracuje z niezależnym wydawnictwem „Common
Place” w charakterze grafika. Jej prace pojawiły się w kalendarzu wydanym przez „The
Fanzinothèque”. Zaprojektowana przez nią ikona SVBD PSRT (Free Pussy Riot) znalazła się na
okładkach Krytyki Politycznej oraz The Critical Inquiry. Okładka The Critical Inquiry z 18
października 2013 roku została umieszczona w kapsule zamkniętej następnie w piwnicy
nowego budynku Wydziału Antropologii na Uniwersytecie Harvarda. Kapsuła ma zostać
otwarta za 100 lat. Kiseleva brała udział w „RE­ALIGNED ART”, w Tromsø Kunstforening
wTromsø w Norwegii (2013), w wystawie „Pussy Riot and the Russian Tradition Of Art
Resistance” w MeetFactory w Pradze, której kuratorem był Andriej Jerofiejew (2013),
„Аnonymous” w Muzeum Sztuki Współczesnej PERMM w Permie w Rosji (2012),
„MediaUdar”, specjalnym projekcie na Czwartym Biennale Sztuki Współczesnej w Moskwie w
Artplay w Moskwie (2011), „Media Act” w galerii ZHYR w Moskwie oraz wielu innych.
Ekaterina Lazareva (ur. 1978, Moskwa, Rosja, ZSRR) jest artystką i niezależną kuratorką
sztuki. Uzyskała doktorat w dziedzinie sztuki, a wcześniej ukończyła studia na wydziale
Historii Sztuki na Rosyjskim Państwowym Uniwersytecie Humanistycznym (2000) oraz
Szkołę Artystyczną Rodczenki (2012). Była nominowana do nagrody Kandinsky’ego w
Moskwie (2012). Jej wystawy indywidualne to m.in.: „What we dream” w Brown Stripe w
Moskwie (2013), „March 9” w Szkole Artystycznej Rodczenki w Moskwie (2011), „Martha
Rosler’s Semiotics of the kitchen” w Art Academy Club w Moskwie (2010). Brała udział w
licznych wystawach grupowych, takich jak: „Protest, or…” w Etazhi w Petersburgu (2013),
„KINO-FOTO-LYUDOGUS” w NCCA w Moskwie (2013), „Anti-Censorial Placard”, Fabrika,
Moskwa (2012), „Dada Moscow” w Artplay w Moskwie (2011), „Performative Archive” w E.K.
Art Bureau w Moskwie (2011), „Lines of communications” w NCCA w Moskwie (2010). Jej
prace pokazywane były w programie „CINEFANTOM New Generation” na 34.
Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie (2012) i na 6. Międzynarodowym
Festiwalu Filmowym imienia Andrieja Tarkowskiego (2012).
Lyubov Matyunina (ur. 1985, Kaliningrad, Rosja, ZSRR). Uzyskała tytuł licencjata sztuk
pięknych na Akademii Gerrit Rietveld w Amsterdamie. Mieszka i pracuje w Amsterdamie i
Kaliningradzie. Wcześniej studiowała Politykę Zagraniczną na Uniwersytecie Gotlandzkim w
Szwecji i w Moskiewskim Państwowym Instytucie Stosunków Międzynarodowych,
uniwersytecie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej. Uzyskała tytuł
magistra dziennikarstwa Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu im. I. Kanta. Od 2012 roku
artystka bywała gościem na „One minutes Junior” m.in. w Baku (Azerbejdżan), Biszkeku
(Kirgistan) i Taszkencie (Uzbekistan). Jej solowy pokaz „WTF?” został przedstawiony w
Bloc23 w Amsterdamie (2011), a jej ostatni film „Who can be happy and free?” otrzymał
nagrodę publiczności podczas TENT Academy w Rotterdamie (2014) i został wybrany do
programu głównego na festiwalu KOROCHE w Kaliningradzie (2014). Uczestniczka wystaw
zbiorowych i festiwali w tym Piątego Biennale Sztuki Współczesnej w Moskwie (specjalny
projekt „Playing Nature”) (2013), „No Lands Men” w DePunt w Amsterdamie (2013) oraz na
Festiwalu Niezależnych Kunstvlaai w Amsterdamie (2012).