Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami
Transkrypt
Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami
Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami This publication is subject to copyright and is the property of the EU SME Centre, a project funded by European Union. The English original of the publication has been translated by the China Poland Economic Cooperation Centre, Economic Promotion Department of Information and Foreign Investment and the translation is the sole responsibility of the above organisation. Wraz z bardzo szybkim rozwojem chińskiej gospodarka w ciągu ostatnich dwóch dekad, wiele zagranicznych przedsiębiorstw poczyniło w tym kraju inwestycje, a teraz robi interesy z chińskimi partnerami. Jednak ponieważ światowa gospodarka przechodzi obecnie fazę spowolnienia, co również wpłynęło na rynek chiński, wzrosła liczba sporów handlowych między inwestorami zagranicznymi a ich chińskimi partnerami biznesowymi. Niniejsza wytyczna stara się wyjaśnić niektóre z ważnych punktów, które zagraniczne przedsiębiorstwa powinny wiedzieć rozstrzygając spór prawny w Chinach. Gdy zaangażowane są elementy zagraniczne, strony mają zasadniczo swobodę w zakresie wyboru prawa właściwego i jurysdykcji, jak również w zakresie wyboru komisji arbitrażowej za granicą. Przedsiębiorstwa zagraniczne mają do dyspozycji różne sposoby rozstrzygania sporów prawnych z chińskim partnerem biznesowym w zakresie kwestii handlowych w Chinach. Strona wnosząca spór może albo wnieść oskarżenie albo zdecydować się rozstrzygnąć spór w jednej z międzynarodowych komisji arbitrażowych lub lokalnych instytucji arbitrażowych w Chinach w przypadku wyboru takiej metody rozstrzygnięcia sporów lub mediacji w celu rozstrzygnięcia sporu. Dla każdej procedury istnieją różne wymagania; najwłaściwsze rozwiązanie dla podmiotu zagranicznego zależy od okoliczności sprawy i interesów takiego podmiotu zagranicznego. Zapobieganie wszelkim procesom i postępowaniom arbitrażowym jest oczywiście najlepszym sposobem na uniknięcie niepotrzebnych wysokich kosztów i ryzyka. 1. Ramy prawne Chiński system prawny nie jest oparty na orzecznictwie; można go zakwalifikować jako system prawa kontynentalnego. Rozstrzygnięcie sporu prawnego w sądzie odbywa się na podstawie przepisów ustawowych, wykonawczych oraz opinii i ogólnych zasad Sądu Najwyższego. W przeciwieństwie do niektórych innych krajów, jurysdykcja w systemie opartym na orzecznictwie nie odgrywa ważnej roli podczas rozstrzygania sporów prawnych w Sądzie Ludowym w Chinach, ponieważ nie istnieje jednolity organ jurysdykcji. Chociaż Sąd Najwyższy oraz niektóre sądy ludowe, a także niektóre komisje arbitrażowe publikują orzeczenia, które są uznawane za ważne, są one traktowane jedynie jako przykłady dla przyszłych orzeczeń, a w związku z tym nie mają prawie żadnego znaczenia, gdyż w żadnym zakresie nie są prawnie wiążące dla innych sądów. Dlatego orzeczenia wydane w stosunku do niektórych przedsiębiorstw zagranicznych w jednych sądach mogą być zupełnie inne w innych miejscowych sądach lub komisjach arbitrażowych. Ponadto, ponieważ niektóre chińskie przepisy są bardzo niejasne i nieprecyzyjne, sędziowie poruszają się w szerokim zakresie orzekania. Dlatego, nawet jeśli przypadki ukazują podobne fakty, orzeczenia sądowe lub orzeczenia arbitrażowe mogą się czasami znacznie różnić. 1 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami 1.1. Ograniczenie zdolności procesowej Bez względu na to, czy podmiot zagraniczny zdecyduje się na prowadzenie procesu, postępowania arbitrażowego lub mediacji w celu rozstrzygania swoich sporów, w każdym przypadku rozstrzygania sporów niezwykle ważne są następujące punkty: • Sprawa cywilna lub handlowa lub arbitraż są oczywiście zawsze związane z chińskim prawem cywilnym. Ważna jest świadomość tego, że zgodnie z art. 135 Ogólnych zasad prawa cywilnego Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) ograniczenie zdolności procesowej w przypadku krajowych sporów prawnych wynosi dwa lata. Według art. 129 prawa umów dla rozstrzygania sporów prawnych w międzynarodowych sprawach handlowych oraz rozstrzygania sporów związanych z umową w związku z przywozem lub wywozem technologii, ograniczenie zdolności procesowej wynosi cztery lata od dnia, w którym strona skarżąca dowiedziała się lub powinna była wiedzieć o okolicznościach uprawniających ją do zgłaszania roszczeń. Ograniczenie zdolności procesowej w przypadku jakiegokolwiek naruszenia praw patentowych wynosi dwa lata począwszy od dnia, w którym uprawniony z patentu lub strona zainteresowana dowiedziała się lub powinna wiedzieć o naruszeniu. Jednakże Trybunał Ludowy nie będzie chronić jego praw, jeśli od czasu wystąpienia naruszenia minęło 20 lat. Chińskie prawo morskie posiada szczególny przepis dotyczący ograniczenia zdolności procesowej. Specjalne sądy morskie są odpowiedzialne za rozstrzyganie morskich sporów prawnych. Ponieważ procedura prawna jest bardzo odmienna od normalnej chińskiej procedury cywilnej, nie zostanie ona ujęta w niniejszych wytycznych. • Dla zagranicznych stron sporu ważna będzie również wiedza o tym, że ograniczenie zdolności procesowej może zostać zawieszone w okresie ostatnich sześciu miesięcy takiego ograniczenia, jeśli strona skarżąca nie może egzekwować prawa do roszczenia z powodu wystąpienia siły wyższej lub innych przeszkód. W takich przypadkach ograniczenie zdolności procesowej w przypadku sprawy zagranicznej jest wznawiane w dniu, w którym wyeliminowane zostaną podstawy zawieszenia. Ograniczenie zdolności procesowej zostanie wycofane w przypadku wniesienia pozwu lub gdy jedna ze stron złoży wniosek o lub wyraża zgodę na wykonanie zobowiązań. Nowe ograniczenie zdolności procesowej powinno być liczone od chwili takiego wycofania. • Podmioty zagraniczne powinny także wziąć pod uwagę to, że chińskie prawo nie uznaje prywatnych porozumień w zakresie skracania, przedłużania lub uchylania okresów przedawnienia roszczeń. 1.2. Spory handlowe, w których uczestniczą elementy zagraniczne Chińskie prawo umów i ustawa o postępowaniu cywilnym zawierają specjalne przepisy w zakresie sporów prawnych dotyczących „umów z elementami zagranicznymi”. Opinia Najwyższego Sądu Ludowego w sprawie kwestii dotyczących stosowania ogólnej zasady prawa cywilnego Chińskiej Republiki Ludowej (1988), a także opinia w sprawie kwestii dotyczących zastosowania ustawy o postępowaniu cywilnym Chińskiej Republiki Ludowej (1992) podaje definicję „sporów handlowych z udziałem elementów zagranicznych” jako: • w przypadku, gdy strony (lub jedna ze stron) w stosunku cywilno-prawnym są podmiotami zagranicznymi, osobami nieposiadającymi obywatelstwa lub zagranicznymi osobami prawnymi; • przedmiot stosunku cywilno-prawnego znajduje się na terytorium obcego państwa, lub 2 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami • wszelkie inne fakty prawne, które skutkują powstaniem, zmianą lub wygaśnięciem praw i obowiązków cywilnoprawnych w obcym kraju. 1.3. Skutki prawne sprawy, w której uczestniczą „elementy zagraniczne” Jeśli postępowanie zostanie zakwalifikowane, jako obejmujące udział „elementów zagranicznych”, skutki prawne dla każdego zaangażowanego przedsiębiorstwa zagranicznego są szczególnie istotne. Przede wszystkim postępowania dotyczące podmiotów zagranicznych przekazywane są pod scentralizowaną jurysdykcję (patrz niżej 2.2. Jurysdykcja w przypadku gdy „w sprawę zaangażowane są elementy zagraniczne”). W ten sposób chiński system prawny stara się usprawnić proces rozpoznawania takich spraw, wzmocnić nadzór nad wytycznymi w zakresie rozstrzygania w sprawach cywilnych i handlowych obejmujących podmioty zagraniczne oraz wyjść na przeciw zapotrzebowaniu na wysoki poziom specjalistycznej wiedzy prawniczej niezbędnej do ich rozstrzygania. Inną bardzo ważną konsekwencją zakwalifikowania sprawy do grupy spraw obejmujących „elementy zagraniczne” jest to, że strony sporów mają w rzeczywistości swobodę wyboru prawa właściwego (art. 145 GPCLPRC), w kwestii wyboru jurysdykcji oraz wyboru Komisji Arbitrażowej (w kraju i za granicą). Wyboru prawa właściwego można dokonać ustnie lub na piśmie. Strony mają ponadto możliwość wyboru lub zmiany prawa właściwego po zawarciu umowy. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że zgodnie z prawem chińskim spółki z kapitałem zagranicznym są w Chinach uznawane za spółki chińskie. Jeśli przykładowo spółka z kapitałem zagranicznym podpisuje ze spółką chińską umowę na dostawę towarów na terenie Chin, z prawnego punktu widzenia umowa taka nie może zostać zakwalifikowana jako umowa z podmiotem zagranicznym. W takich przypadkach strony sporów mogą stosować wyłącznie prawo chińskie. Co więcej, prawo chińskie narzuca obowiązek przekazania sprawy pod jurysdykcję chińską. Strony mają ponadto prawo wyboru wyłącznie krajowych komisji arbitrażowych. Każda umowa joint venture, każda transakcja nieruchomości w Chinach oraz każda współpraca pomiędzy podmiotem chińskim a zagranicznym w zakresie poszukiwania i wydobycia zasobów naturalnych nie będzie objęta szczególnymi przepisami dotyczącymi jurysdykcji w zakresie umów z podmiotami zagranicznymi, również wtedy, gdy jedna ze stron umowy jest spółką zagraniczną. Zgodnie z paragrafem 34 i 244 Ustawy o postępowaniu cywilnym, spory dotyczące wyżej wymienionych kwestii wchodzą w zakres właściwości sądów ludowych Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Zagraniczne komisje arbitrażowe mogą być jednak brane pod uwagę w przypadku umów joint venture. 2. Postępowanie sądowe Jeśli spółce zagranicznej nie uda się rozwiązać sporu w sposób polubowny, spółka taka może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Przedsiębiorstwa zagraniczne często jednak obawiają się niekorzystnego dla nich rozstrzygnięcia postępowania sądowego, ponieważ miejscowe organy mogą faworyzować przedsiębiorstwa Chińskie. Firmy zagraniczne obawiają się również długotrwałych procesów sądowych i w związku z tym wiele z nich nie decyduje się ostatecznie na wniesienie pozwu. Wiele firm zagranicznych uważa ponadto, że sprawiedliwe rozstrzygnięcie sprawy nie jest możliwe ze względu na korupcję w chińskich sądach. Firmy zagraniczne poddają również w wątpliwość skuteczność Chińskiego systemu prawnego w zakresie wykonywania orzeczeń. Z drugiej strony, działania Chin zmierzające do budowania pozytywnego wizerunku międzynarodowego, a także interesy państwa w utrzymywaniu i wspieraniu dalszych inwestycji realizowanych przez przedsiębiorstwa zagraniczne w kraju mogą zapobiec faworyzowaniu przez chińskie sądy przedsiębiorstw krajowych w sporach z przedsiębiorstwami zagranicznymi. Dodatkowo, 3 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami w systemie Sądu Ludowego utworzono internetową infolinię, za której pośrednictwem strony sporu mogą zgłaszać skargi w związku z dyskryminacją w sądzie (http://jubao.court.gov.cn). Jeśli chodzi o skuteczność egzekwowania orzeczeń, chiński system prawny nie odbiega od standardów międzynarodowych. Spółki zagraniczne powinny dokładnie rozważać zasadność przekazania sprawy do rozstrzygnięcia w drodze postępowania sądowego tylko w przypadku, gdy istnieje ryzyko zamrożenia aktywów przez spółkę chińską. Dlatego dokładne przygotowanie i wstępna analiza przypadku jest często kluczem do pomyślnego zakończenia sprawy. 2.1. System sądowniczy i instancje 2.1.1. Czteroszczeblowy system sądowniczy Sądownictwo w Chińskiej Republice Ludowej jest systemem czteroszczeblowym, który tworzą sąd podstawowy, sąd średniego szczebla, sąd wyższy i Najwyższy Sąd Ludowy. Najniższy szczebel w systemie sądowniczym zajmuje Sąd podstawowy, ustanowiony na poziomie okręgowym, dzielnic miejskich bezpośrednio pod przewodnictwem prowincjonalnym, regionów autonomicznych lub gmin miejskich bezpośrednio pod kontrolą rządu centralnego. W określonych przypadkach powołuje się trybunały powiązane z sądem podstawowym, w zależności od warunków lokalnych. Sąd średniego szczebla ustanowiony jest na poziomie miast bezpośrednio podlegających pod kierownictwo prowincjonalne lub regiony autonomiczne, bądź pomiędzy sądem podstawowym a sądem wyższej instancji w zakresie gmin, podlegając bezpośrednio rządowi centralnemu. Większość spraw z udziałem podmiotów zagranicznych prowadzonych jest przez sądy średniego szczebla. Sąd wyższy ustanowiony jest na poziomie prowincjonalnym, regionów autonomicznych, bądź gmin, podlegając bezpośrednio rządowi centralnemu. Najwyższy Sąd Ludowy z siedzibą w Pekinie znajduje się na szczycie systemu sądowego ChRL i nadzoruje wymiar sprawiedliwości za pośrednictwem sądów różnych szczebli i sądów wyspecjalizowanych. Najwyższy Sąd Ludowy podlega Narodowemu Kongresowi Ludowemu i jego Stałemu Komitetowi. W zależności od przedmiotu i charakteru roszczenia występuje podział na agendy. 2.1.2. Ostateczne rozstrzygnięcie przez dwie instancje W prawomocnym rozstrzygnięciu ChRL kieruje się zasadą dwóch instancji: proces sądowy i apelacja. Po uzyskaniu wyroku strona będąca podmiotem zagranicznym może wnieść przed sądem apelację o wszczęcie postępowania w drugiej instancji w terminie 30 dni (w przypadku podmiotu zagranicznego). Brak wniesienia apelacji w tym terminie skutkuje uprawomocnieniem wyroku. Sąd średniego szczebla rozpatruje apelacje sądu podstawowego. Sąd wyższy rozpatruje apelacje sądu średniego szczebla. Natomiast Sąd Najwyższy rozpatruje apelacje sądu wyższego. Wszystkie sprawy podlegają zwykłej procedurze, z wyjątkiem prostych spraw, które podlegają procedurze uproszczonej w sądzie podstawowym. Należy tu zaznaczyć, że jeśli strona sporu wybiera drogę mediacji za pośrednictwem sądu w celu rozstrzygnięcia sporu, odwołanie od decyzji sądu pierwszej instancji nie jest możliwe, ponieważ umowa o mediacji staje się prawnie wiążąca w dniu następującym po jej podpisaniu przez strony. Nadzór nad postępowaniem sądowym po przegraniu apelacji jest możliwy jedynie w wyjątkowych przypadkach. Instytucja nadzoru procesowego daje stronie postępowania możliwość wystąpienia do Sądu Ludowego wyższego szczebla o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku gdy strona taka uważa, że w prawomocnym orzeczeniu lub pisemnym nakazie sądu wystąpiły błędy, co nie skutkuje jednak zawieszeniem ich wykonania. Strony umowy mogą wystąpić o nadzór procesowy w ciągu 2 lat 4 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami od uprawomocnienia wyroku. Sąd orzekający lub sąd wyższego szczebla może również wszcząć nadzór procesowy we własnym zakresie. W związku z powyższym instytucję nadzoru procesowego można uznać za postępowanie w trzeciej instancji. Jednak zgodnie z art. 179 Kodeksu postępowania cywilnego, nadzór procesowy przyznawany jest wyłącznie po spełnieniu ścisłych wymogów, na przykład w przypadku pojawienia się nowych dowodów wystarczających do uchylenia pierwotnego orzeczenia lub pisemnego nakazu; brak jest dowodów do ustalenia podstawowych faktów stwierdzonych w pierwotnym orzeczeniu lub pisemnym nakazie; główny dowód w faktach stwierdzonych w pierwotnym wyroku lub postanowieniu pisemnym został sfałszowany lub nie został skonfrontowany, bądź istnieje określony błąd w zakresie zastosowania prawa przy wydaniu pierwotnego orzeczenia lub nakazu. W odniesieniu do prawnie skutecznej umowy o mediacji, jeżeli dowody przedstawione przez stronę wskazują, że mediacja narusza zasadę dobrowolności, bądź treść umowy o mediacji narusza prawo, strona może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Sąd Ludowy ponownie rozpozna sprawę, gdy naruszenie ustawowych procedur może uniemożliwić wydanie sprawiedliwego orzeczenia lub nakazu, bądź gdy arbiter, w trakcie rozprawy, dopuści się sprzeniewierzenia, płatnej protekcji, zaangażuje się w nieuczciwe praktyki w celu uzyskania osobistych korzyści, lub naruszy prawo w procesie wydawania orzeczenia lub nakazu. 2.2. Jurysdykcja w przypadku udziału elementów zagranicznych 2.2.1. Jurysdykcja Spółki zagraniczne, które rozważają wystąpienie do sądu muszą mieć świadomość tego, że system jurysdykcji w przypadku spraw dotyczących „sporów z udziałem podmiotu zagranicznego” jest nieco odmienny. W 2001 roku Najwyższy Sąd Ludowy ChRL wydał Przepisy dotyczące niektórych aspektów dotyczących jurysdykcji w postępowaniu w sprawach cywilnych i handlowych z udziałem podmiotów zagranicznych w celu ustalenia jurysdykcji dla sporów z udziałem podmiotów zagranicznych. Spory z udziałem podmiotów zagranicznych to szczególnie: • spory dotyczące umów z udziałem podmiotów zagranicznych lub o naruszenie praw; • spory dotyczące akredytywy; • sprawy dotyczące wniosków o odwołanie, uznanie i wykonanie międzynarodowego orzeczenia sądu arbitrażowego; • sprawy dotyczące wniosków o ustalenie prawomocności klauzul arbitrażowych zagranicznych w postępowaniach cywilnych i handlowych z udziałem podmiotów zagranicznych oraz • sprawy dotyczące wniosków o uznanie i wykonanie orzeczeń w postępowaniu cywilnym lub handlowym lub orzeczeń wydanych przez sądy zagranicą. Sprawy te podlegają: a) Sądom Ludowym na Obszarach Rozwoju Gospodarczego i Technologicznego zatwierdzonych przez Radę Państwa (sąd podstawowy); b) Sądom Ludowym średniego szczebla w stolicach prowincji, stolicach regionów autonomicznych i gmin miejskich bezpośrednio pod rządem centralnym; c) Sądom Ludowym średniego szczebla w Specjalnych Strefach Ekonomicznych i miastach 5 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami bezpośrednio pod planowaniem państwowym; d) pozostałym Sądom Ludowym średniego szczebla wyznaczonym przez Sądy Ludowe wyższego szczebla oraz e) Sądom Ludowym wyższego szczebla Przepisy te nie mają jednak zastosowania do sporów z udziałem spółek zagranicznych, które kwalifikowane są jako spory handlowe w prowincjach graniczących z sąsiednimi państwami, w sprawach dotyczących nieruchomości lub własności intelektualnej z udziałem elementów zagranicznych. Spór patentowy w pierwszej instancji podlega jurysdykcji Sądu Ludowego średniego szczebla w siedzibie rządu prowincji, regionu autonomicznego lub gminy bezpośrednio pod rządem centralnym lub w Sądzie Ludowym szczebla średniego wyznaczonym przez Sąd Ludowy wyższego szczebla. 2.2.2. Właściwość terytorialna Zasadniczo, strona skarżąca ma prawo do wszczęcia postępowania sądowego w miejscu działania lub w miejscu zamieszkania strony pozwanej. Odnośnie pozwu wniesionego przeciwko stronie sporu, która nie posiada miejsca zamieszkania na terenie ChRL w sprawie sporu związanego z umową lub innych sporach dotyczących praw i interesów, jeżeli umowa jest podpisana lub wykonywana na terytorium ChRL lub przedmiot postępowania znajduje się na terytorium ChRL, bądź pozwany posiada podlegającą zatrzymaniu nieruchomość na terytorium ChRL, bądź pozwany posiada swoje przedstawicielstwo lub oddział spółki na terytorium ChRL, może on podlegać jurysdykcji Sądu Ludowego znajdującego się w miejscu podpisania umowy lub jej wykonania, właściwego lokalizacji przedmiotu postępowania, lokalizacji podlegającej zatrzymaniu nieruchomości strony pozwanej, miejscu w którym doszło do naruszenia lub przedstawicielstwu, oddziałowi spółki. 2.3. Wymagania dotyczące prowadzenia postępowania spornego Poniższe informacje dają czytelnikowi ogólny zarys rzeczywistego postępowania spornego w sądzie. Niemniej jednak, należy zauważyć, że językiem w postępowaniu sądowym jest język chiński. Generalnie, umowy mogą być sporządzane w języku obcym, jeżeli nie ma specjalnych wymagań co do ich języka, ale ponieważ oficjalnym językiem pozostaje język chiński, niezbędne są usługi tłumacza w celu tłumaczenia umów. Koszt będzie ponosić zagraniczna strona postępowania spornego. Ponadto, strony postępowania spornego powinny pamiętać, że bardzo powszechna jest mediacja podczas postępowania spornego w Sądzie Ludowym. Chińscy sędziowie preferują mediację, ponieważ chiński system prawny nie przewiduje żadnego postępowania w zakresie apelacji od postanowienia mediacyjnego lub umowy mediacyjnej. Można je uznać za najważniejsze metody mediacji oprócz tych, które zostaną wyjaśnione w dalszej części. Postępowanie w sprawie nadzoru procesowego przeciwko prawomocnej umowie mediacyjnej pozostaje możliwe w pewnych okolicznościach, lecz wymaga stosowania przez strony. 2.3.1. Wnoszenie sprawy Strona sporu najpierw składa skargę do Sądu Ludowego z jurysdykcją właściwą dla sprawy, o wszczęcie postępowania prawnego. Im więcej szczegółów zawiera skarga, tym większe są szanse, aby strona pozwana mogła więcej się dowiedzieć o strategii strony skarżącej i lepiej się przygotować. Zatem technicznie, skarga może być tak prosta, jak to możliwe, lecz powinna zawierać przynajmniej informacje na temat strony pozwanej, jasnych roszczeń, czynników i podstaw, jak również podstawowe dowody. 6 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Strony sporu powinny również zauważyć, że Sąd Ludowy, w przeciwieństwie do wielu międzynarodowych jurysdykcji, nie weryfikuje tego, które konkretnie roszczenie zostaje wnoszone do sądu. W związku z tym, strony sporu powinny zwrócić szczególną uwagę podczas przygotowywania swoich zarzutów. Powinny one być opracowane możliwie najdokładniej. 2.3.2. Rozpatrzenie Po otrzymaniu skargi, Sąd Ludowy postanawia czy sprawę przyjąć, czy nie. Rozpatrywanie sprawy cywilnej przez sąd pierwszej instancji odbywa się zazwyczaj przez panel sędziowski złożony z sędziów i ławników lub panel sędziowski złożony wyłącznie z sędziów. Kolejnym krokiem w sądzie jest konfrontacja. Sąd przesłucha i zażąda przedstawienia przez obie strony pełnego stanu faktycznego i podstaw. 2.3.3. Przedstawienie dowodów i konfrontacja W wyznaczonym przez sąd terminie na przedstawienie dowodów, zarówno strona skarżąca, jak i strona pozwana przygotowują i przedstawią przed sądem wszystkie dowody. Generalnie, dowody przedstawiane po ustalonym terminie nie zostaną zaakceptowane i zbadane przez sąd, chyba że strona przedkładająca je ma wystarczające powody na ich późniejsze złożenie, które także będą podlegały zatwierdzeniu przez sąd. Dlatego też należy zauważyć, że jeśli inwestorzy zagraniczni nie mogą przedstawić dowodów w terminie określonym przez sąd, niezbędne jest także przedłożenie sądowi wniosku o późniejsze złożenie dowodów wraz z uzasadnionymi powodami. Generalnie, sąd przeprowadzi konfrontację dowodów, po złożeniu wszystkich dowodów przez stronę skarżącą i stronę pozwaną. 2.3.4. Sporządzanie dowodów W przypadku spółek zagranicznych spełnienie surowych standardów dowodów wyznaczanych przez chińskie sądy jest czasem trudne. Ciężar udowodnienia wszystkich niezbędnych dowodów spoczywa na stronie skarżącej. Jeżeli strona skarżąca nie przedstawi dowodów, poniesie negatywne skutki. Na przykład, w postępowaniach spornych dotyczących własności intelektualnej, firmy zagraniczne mają bardzo duże trudności, aby dowieść przed sądem rzeczywiste straty poniesione w wyniku naruszenia praw własności intelektualnej, dlatego sąd często ustala znacznie niższe odszkodowanie niż to, o które w swoim pozwie występuje firma zagraniczna. Ogólnie mówiąc, Ustawa o postępowaniu cywilnym nie pozwala pozyskiwać dowodów w drodze czynności wyjaśniających (gromadzenie przez sąd dowodów z własnej inicjatywy na potrzeby dochodzenia jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy sprawa dotyczy interesów państwa, społeczeństwa lub gdy dotyczy to strony trzeciej). W przypadku zbierania niewystarczających dowodów, powinien zostać zatrudniony prywatny detektyw, który będzie asystować firmie w znalezieniu wartościowych dowodów, lecz to oczywiście stanowi kolejne dodatkowe koszty, które firma musi uwzględnić przy obliczaniu kosztów. Przypadki ostatnich doniesień, wskazują na kancelarie wykorzystujące nielegalne metody badawcze w celu dostarczenia sądowi niezbędnych dowodów. Takiej metody oczywiście się nie zaleca. Chińskie sądy są również surowe, jeśli chodzi o postać dowodów. Dla spółek zagranicznych może to w szczególności stwarzać poważne obciążenie; każdy dowód tworzony poza terytorium Chińskiej Republiki Ludowej, wymaga notarialnego poświadczenia przez miejscowego notariusza, a następnie uwierzytelnienia (legalizacji) przez chińską ambasadę lub konsulat w danej jurysdykcji. Opłaty notarialne i legalizacyjne różnią się w zależności od jurysdykcji, lecz kiedy taki proces obejmuje wiele dowodów, koszty mogą znacząco wzrastać. W pewnych okolicznościach firmy zagraniczne zauważają, że ochrona dowodów jest bardzo ważne. 7 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Chińska ustawa o postępowaniu cywilnym (art. 74) pozwala na ochronę dowodów, gdy zachodzi prawdopodobieństwo, że dowody mogą przestać istnieć lub zostać utracone, bądź trudne do zdobycia w przyszłości. Sąd Ludowy może podjąć również środki w celu ochrony takich dowodów z własnej inicjatywy. Ochrona dowodu to niezbędne narzędzie dla strony skarżącej do zebrania dowodów, a jednocześnie zmniejsza ciężar dowodu strony pozwanej. 2.3.5. Doręczanie dokumentów procesowych Dokumenty procesowe przesyła się lub doręcza bezpośrednio osobie, której należy je doręczyć. Oprócz stosunkowo ścisłej procedury legalizacji dowodów dla sądu, jak również innych dokumentów procesowych, doręczanie dokumentów sądowych firmom zagranicznym nie posiadającym siedziby w Chinach jest często bardzo trudne i czasochłonne. Na przykład, doręczanie za pośrednictwem kanałów dyplomatycznych może zająć sześć miesięcy lub nawet dłużej. Jeżeli przedsiębiorstwo zagraniczne już założyło filię lub wynajęło prawnika z ChRL, prowadzenie postępowania spornego stanie się dużo łatwiejsze. Jeśli nie można zastosować żadnego innego sposobu doręczenia regulowanego ustawą o postępowaniu cywilnym, doręczenie uważa się za skuteczne sześć miesięcy od dnia, w którym zostało wydane publiczne ogłoszenie. Starsze sprawy z udziałem podmiotów zagranicznych wykazały, że czasami takie formalności mogą stać się wielkim wyzwaniem dla umiejętności organizacyjnych sądów. Zdarzały się również doniesienia o sprawach, w których kwestią stały się spory o prawidłowe doręczenie dokumentów sądowych. 2.4. Harmonogram Sąd zdecyduje, czy przyjąć pozew w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku przez stronę skarżącą. W ciągu 5 dni od przyjęcia zgłoszenia sąd dostarczy stronie pozwanej formularz roszczenia. W ciągu 15 dni od otrzymania formularza pozwu strona pozwana może złożyć obronę przed sądem prowadzącym postępowanie. W terminie 5 dni od dnia dopuszczenia obrony Sąd następnie prześle ją stronie skarżącej. Sąd zakończy sprawę podlegającą ogólnemu postępowaniu w ciągu 6 miesięcy od dopuszczenia wniosku. Termin ten może zostać przedłużony o 6 miesięcy, z zastrzeżeniem uzyskania zatwierdzenia przez Prezesa Sądu. Wszelkie dodatkowe przedłużenie podlega zatwierdzeniu go Sądu Najwyższego. Sąd zakończy sprawę podlegającą postępowaniu uproszczonemu w termieni 3 miesięcy od dopuszczenia wniosku. Jednakże, w przypadku postępowań z udziałem podmiotów zagranicznych ważne jest zauważenie, że zgodnie z art. 248 (CPLPRC) termin rozpatrywania sprawy cywilnej z udziałem elementów zagranicznych przez Sąd Ludowy nie jest ograniczony przepisami wymienionymi powyżej postanowieniami. W sprawach z udziałem podmiotów zagranicznych procedura dowodowa i doręczenie dokumentów procesowych są zwykle bardzo czasochłonne. Ponieważ nie istnieje żadna regulacja prawna odnośnie ram czasowych dla procedury z udziałem podmiotów zagranicznych, w praktyce może to potrwać lata. 2.5. Egzekwowanie Dla stron zagranicznych, egzekwowanie orzeczenia stanowi oczywiście główną kwestię w momencie składania pozwu. Celem gwarancji egzekwowania jest ochrona interesów prawnych zobowiązanego przy jednoczesnym zapewnieniu wyegzekwowania orzeczenia arbitrażowego. Jeżeli jednak zobowiązany nie jest w stanie w pełni i zasadniczo wykonać swoich zobowiązań, sąd zawiesi albo przerwie egzekwowanie. Z tego powodu, bardzo ważne jest przygotowanie przed wniesieniem pozwu. Dlatego też dla pomyślnego wyniku postępowania niezbędne jest ustalenie, czy zobowiązany jest w 8 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Może być konieczne prywatne dochodzenie. Wykonywanie czynności: podmioty zagraniczne powinny także pamiętać, że tak jak w przypadku wielu innych międzynarodowych jurysdykcji, w Sądzie Ludowym postępowania lub czynności (które mogą być spełnione tylko przez stronę pozwaną) nie mogą być egzekwowane. Jeśli zatem sporządzane jest roszczenie, w którym jeden z zarzutów obejmuje podejmowanie przez stronę pozwaną określonych działań, strona skarżąca powinna również zawrzeć roszczenie naprawienia szkody na wypadek, gdy strona pozwana uchyla się od podejmowania czynności. Roszczenie, które uwzględnia działanie etapowe może zatem pomóc w osiągnięciu pomyślnego orzeczenia. 2.6. Koszty sądowe i ochrony dowodów Koszty sądowe związane ze sporami o nieruchomość wynoszą 0,5-2,5% kwoty roszczenia w ujęciu narastającym: Jeśli kwota roszczenia wynosi mniej niż 10,000 RMB opłata sądowa wyniesie 50 RMB W przypadku kwoty powyżej 10,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 2,5% kwoty przenoszącej wysokość 100,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 100,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 2% kwoty przenoszącej wysokość 200,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 200,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 1,5% kwoty przenoszącej wysokość 500,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 500,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 1% kwoty przenoszącej wysokość 1,000,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 1,000,000 RMB, lecz poniżej 2,000,000 RMB opłata sądowa wyniesie 0,9% kwoty przenoszącej wysokość W przypadku kwoty powyżej 2,000,000 RMB, lecz poniżej 5,000,000 opłata sądowa wyniesie 0,8% kwoty przenoszącej wysokość W przypadku kwoty powyżej 5,000,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 0,7% kwoty przenoszącej wysokość 10,000,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 10,000,000 RMB, lecz poniżej opłata sądowa wyniesie 0,6% kwoty przenoszącej wysokość 20,000,000 RMB W przypadku kwoty powyżej 20,000,000 RMB opłata sądowa wyniesie 0,5% kwoty przenoszącej wysokość Koszty te nie zawsze są wysokie, a często są niższe niż koszty postępowania arbitrażowego. Niemniej jednak, firmy zagraniczne muszą wiedzieć, że te koszty są pobierane oddzielnie w postępowaniach w pierwszej i drugiej instancji. Ponadto, jeżeli druga strona sporu odmawia przyjęcia wykonaniu orzeczenia, wnioskodawca musi dodatkowo wystąpić o jego egzekwowanie – co oznacza dodatkowe koszty. Należy uwzględnić te punkty jeszcze przed złożeniem pozwu. Strona skarżąca musi uiścić z góry koszty sądowe i koszty ochrony dowodu. Jeżeli jednak strona skarżąca osiągnie korzystne orzeczenie, koszty sądowe zostaną zwrócone. 9 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami 2.7. Zabezpieczenie majątku wnoszącego sprzeciw Aby zagwarantować możliwość egzekwowania wyroku względem drugiej strony sporu, podmiot zagraniczny powinien wystąpić o zabezpieczenie majątku wnoszącego sprzeciw. Jednakże, to również powoduje dodatkowe koszty. Po pierwsze, może być niezbędne ustalenie aktywów wnoszącego sprzeciw. Koszty zabezpieczenia zależą od zabezpieczanej kwoty, lecz będzie wymagane wypłacenie do sądu kaucji, aby zagwarantować jakiekolwiek odszkodowanie wynikające z niewłaściwego zabezpieczenia. O kaucji decyduje sąd. 2.8. Nakaz tymczasowy Nakaz tymczasowy stał się kolejnym ważnym narzędziem prawnym dla zagranicznych przedsiębiorstw, szczególnie w sprawie naruszeń patentów i znaków handlowych. Na przykład, prawo patentowe ChRL zezwala sądom na wydawanie nakazów przed lub w trakcie postępowania w sprawie naruszenia. Zgodnie z art. 66 z chińskiej ustawy patentowej, Sąd Ludowy wydaje orzeczenie w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia przezeń wniosku. Jeśli w szczególnych okolicznościach potrzebny jest dłuższy okres, może być zapewnione dodatkowe 48 godzin. W przypadku wydania orzeczenia w celu zaprzestania określonego czynu, zostanie one wykonane natychmiast. Strona, która nie jest zadowolona z orzeczenia, może ona złożyć wniosek o jego rozpatrzenie, a jego wykonanie nie będzie zawieszone w okresie rozpatrzenia. Zgodnie z art. 57 ustawy o znakach towarowych, wydanie wstępnego nakazu sądowego jest również możliwe, gdy dochodzi do naruszenia znaków towarowych. Sąd musi również wydać orzeczenie w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia przezeń wniosku. Niemniej jednak, jednoznaczne udowodnienie naruszenia i nieodwracalnej szkody w celu wsparcia uzyskania nakazu wstępnego jest to bardzo trudne. W przypadku stwierdzenia naruszeń patentu i znaku handlowego w trakcie wystawy na terenie Chińskiej Republiki Ludowej, wskazane jest zdobycie dowodów naruszeń poświadczonych notarialnie podczas wystaw tak, aby możliwe było dostarczenie wystarczających dowodów w późniejszym postępowaniu spornym. 2.9. Honorarium adwokackie Honoraria adwokackie różnią się w zależności od sprawy i wybranej kancelarii. Dla zagranicznych przedsiębiorstw może być istotne, aby wiedzieć, że w chińskich sądach ludowych nie mają prawa do prowadzenia spraw jakiekolwiek zagraniczne kancelarie prawne, bez wyjątku. Przed sądem mogą występować tylko chińscy prawnicy pracujący dla chińskich kancelarii. Dlatego zagraniczne kancelarie współpracują z lokalnymi chińskimi kancelariami, gdy w chińskim postępowaniu spornym uczestniczą kancelarie zagraniczne. Niemal wszystkie zagraniczne kancelarie prawne i większość chińskich kancelarii prowadzących sprawy podmiotów zagranicznych pobierają opłaty proporcjonalnie do czasu pracy. Niektóre chińskie kancelarie godzą się na umowę o honorarium warunkowe w związku ze sporami cywilnymi. W praktyce, powszechne jest proszenie o wstępne określenie czasu, w celu zachowania kontroli nad kosztami. Przy obliczaniu wysokości kosztów sądowych, zagraniczne przedsiębiorstwo powinno również uwzględnić to, że w przeciwieństwie do wielu innych międzynarodowych jurysdykcji, koszty obsługi prawnej nie są zwykle nakładane. Może to być istotne dla mniejszych firm. Wyjątki są robione tylko w przypadku spraw, w których strony wyraźnie uzgodniły honoraria adwokackie w umowie między stronami. Niemniej jednak, sądy mogą sprawdzić, czy honoraria adwokackie są uzasadnione. Generalnie, honoraria adwokackie zagranicznych kancelarii są wyższe niż stawki lokalnych rad 10 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami adwokackich i mogą być nieuzasadnione. W praktyce, koszty obsługi prawnej stają się często sporym wydatkiem, którego nie można odzyskać. Powinno to być uwzględnione przez zagraniczne przedsiębiorstwa przed podjęciem decyzji o wszczęciu procesu. 3. Arbitraż Postępowanie arbitrażowe można także rozważyć w przypadku, gdy między stronami dochodzi do sporów pieniężnych lub sporów o zapisy umowne. Jednak tylko wtedy, gdy umowa pomiędzy firmą zagraniczną a chińską zawiera dobrze przygotowaną klauzulę arbitrażową, postępowanie arbitrażowe może stać się krokiem obowiązkowym w rozstrzyganiu sporu. Umowa o arbitraż powinna zawierać następujące dane: wyrażenie zamiaru wszczęcia postępowania arbitrażowego, kwestie podlegające arbitrażowi i wyznaczoną komisję arbitrażową. Jeżeli umowa o arbitraż nie zawiera postanowień dotyczących kwestii podlegających rozstrzygnięciu w drodze postępowania arbitrażowego lub komisji arbitrażowej, lub postanowienia takie są niejasne, strony mogą zawrzeć umowę dodatkową. W przeciwnym razie umowa o arbitraż będzie nieważna. Jednak przedmiotem arbitrażu nie mogą stać się spory w sprawach małżeńskich, dziedziczenia lub pracowniczych. Arbitraż w ChRL jest czymś więcej niż tylko alternatywą dla krajowego systemu rozstrzygania sporów, ponieważ umowa o arbitraż jest prawnie wiążąca dla stron sporu i w związku z tym może być egzekwowana. Strony sporów powinny ponadto uwzględnić, że w postępowaniu arbitrażowym bardzo często stosuje się instrument mediacji. Jeśli mediacja w trakcie postępowania arbitrażowego prowadzi do ugody, trybunał arbitrażowy składa pisemne oświadczenie mediacyjne lub wydaje wyrok arbitrażowy zgodnie z wynikiem ugody. Takie pisemne oświadczenia mediacyjne i wyroki arbitrażowe będą wiążące dla stron sporu. W sporze arbitrażowym strony mają swobodę wyboru różnych chińskich instytucji arbitrażowych (China International Economic and Trade Arbitration Commission, Beijing Arbitration Commission, Shanghai Arbitration Commission) lub zagranicznych instytucji arbitrażowych, takich jak Hong Kong International Arbitration Centre, Singapore International Arbitration Centre, International Chamber of Commerce, Stockholm International Chamber of Commerce Arbitration Centre i London Court of International Arbitration. Chińska Komisja Arbitrażowa ds. Gospodarki i Handlu Zagranicznego (CIETAC http://www.sccietac.org/main/en/) od wielu lat jest wiodącą międzynarodową komisją arbitrażową w sprawach arbitrażowych z udziałem podmiotów zagranicznych w ChRL. Instytucja ta prowadzi ponad 1200 spraw rocznie i zatrudnia ponad 100 pracowników. Liczba prowadzonych spraw stale rośnie. Pracownicy Komisji mają wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu postępowań spornych z udziałem podmiotów zagranicznych, a jej arbitrzy są ekspertami w swoich dziedzinach. Ponadto CIETAC zapewnia ponad 200 arbitrów nie będących obywatelami Chin, co odzwierciedla starania podejmowane przez CIETAC zmierzające do osiągnięcia międzynarodowych standardów. Aby lepiej sprostać wymaganiom i zwiększyć standardy orzecznictwa, CIETAC wprowadziła zmiany w regulaminie arbitrażowym, które weszły w życie 1 maja 2012 r. 3.1. Usprawnienie funkcjonowania CIETAC Oprócz zmian w regulaminie arbitrażowym, zmieniono także ogólną zasadę wydawania orzeczeń. Wcześniejsze orzeczenia miały jedynie spełniać „zasadę sprawiedliwości i zdrowego rozsądku” oraz odpowiadać „międzynarodowym praktykom biznesowym”, co w znacznej mierze zwiększało nieprzewidywalność wydawanych orzeczeń. Sytuacja ta uległa jednak zmianie. Zgodnie z zaleceniami zmienionej komisji CIETAC, każde orzeczenie winno być zgodne z chińskim prawem oraz samą umową. Ponadto, strony zagraniczne skorzystają z poprawionego regulaminu CIETAC ponieważ język 11 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami chiński w sądzie nie będzie już obowiązkowy. Strony mają swobodę wyboru języka urzędowego. Przewiduje się, że większość międzynarodowych stron w sporach prawnych będzie wybierać język angielski jako język urzędowy. Przed zmianą przewodniczącym trybunału arbitrażowego mógł zostać jedynie obywatel Chin. Obecnie dopuszcza się wybór innej narodowości, prawa właściwego i języka postępowania. Na wniosek strony sporu można również wystąpić o tymczasowy wyrok arbitrażowy. W pewnych okolicznościach Komisja może zażądać wniesienia kaucji przez stronę. W ciągu najbliższych lat konieczne będzie ustalenie, na ile skuteczne okażą się te nowe środki w postępowaniach arbitrażowych z udziałem podmiotów zagranicznych. 3.2. Postępowanie arbitrażowe w CIETAC Poniższe informacje dają czytelnikowi ogólny zarys rzeczywistego postępowania spornego. Informacje będą bazować na CIETAC, ponieważ jest to wiodąca Komisja arbitrażowa w ChRL. Postępowanie arbitrażowe w CIETAC jest reprezentatywne dla wszystkich innych komisji arbitrażowych w ChRL. 3.2.1. Składanie wniosku, obrona i roszczenie wzajemne Występując o arbitraż, zagraniczna firma składa pisemny wniosek o arbitraż do Sekretariatu CIETAC, podając wszystkie fakty i dowody, na których opiera swoje roszczenie. Zagraniczne firmy powinny uwzględnić to, że po złożeniu wniosku o arbitraż możliwy jest wniosek o zmianę. Niemniej jednak, trybunał arbitrażowy może odrzucić taki wniosek, jeśli uzna, że jest zbyt późno, by podnieść żądanie i zmiany mogą opóźnić postępowanie arbitrażowe. Dlatego stanowi to decyzję trybunału arbitrażowego. Dobre przygotowanie przed podpisaniem wniosku o arbitraż jest ponownie kluczowym czynnikiem dla korzystnego wyroku. Sekretariat CIETAC wyśle następnie stronie pozwanej zawiadomienie powiadomienie o wszczęciu postępowania arbitrażowego. Strona pozwana musi odpowiedzieć na powiadomienie i poinformować Sekretariat CIETAC o gotowości obrony pisemnie w ciągu 45 dni (w postępowaniu arbitrażowym z udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia otrzymania powiadomienia o wszczęciu postępowania arbitrażowego. Pisemna obrona powinna również zawierać wszelkie dokumenty mające znaczenie dla sprawy. Strona pozwana może przedstawić swoje roszczenie wzajemne w trakcie postępowania arbitrażowego. Roszczenie wzajemne należy złożyć do CIETAC w ciągu 45 dni (w postępowaniu arbitrażowym z udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia otrzymania przez stronę pozwaną powiadomienia o wszczęciu postępowania arbitrażowego. 3.2.2. Rozpatrzenie Rozpatrując sprawę, trybunał arbitrażowy przeprowadzi przesłuchanie. Trybunał arbitrażowy może prowadzić przesłuchanie w dowolnym miejscu i w dowolny sposób, który uzna za odpowiedni. Strony wydelegują swoich pełnomocników do uczestnictwa w przesłuchaniu. Jeśli pozwany nie stawi się na przesłuchania bez przedstawienia wystarczającego powodu, trybunał arbitrażowy może przystąpić do postępowania arbitrażowego i wydać wyrok zaocznie. Jeżeli strona skarżąca nie stawi się na rozprawę bez przedstawienia wystarczającego powodu, może zostać uznane, że strona skarżąca wycofała swój wniosek o arbitraż. 3.2.3. Dowody Strona skarżąca i strona pozwana ponoszą ciężar udowodnienia faktów, na których opiera się ich roszczenie, obrona lub roszczenie wzajemne. Trybunał arbitrażowy może podjąć dochodzenie i zebrać dowody z własnej inicjatywy, jeżeli uzna to za konieczne. Jeżeli jedna ze stron lub obie strony nie stawią się, dochodzenie i zebranie dowodów w żadnym wypadku nie powinny być ograniczone. 12 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Trybunał arbitrażowy może skonsultować się z biegłym lub wyznaczyć rzeczoznawcę do wyjaśnienia określonych kwestii odnoszących się do sprawy. W takiej sytuacji, strony zobowiązane są przedstawić biegłemu lub rzeczoznawcy wszelkie materiały, dokumenty, majątek lub towary związane ze sprawą do kontroli lub oszacowania. Strony mogą zaangażować własnych biegłych do składania zeznań na rozprawie. Przyjmowanie wszelkich dowodów, w tym dowodów przedstawionych przez strony, sprawozdania biegłego i rzeczoznawcy, jest ustalane przez trybunał arbitrażowy, po ich zbadaniu. Trybunał arbitrażowy ma prawo do określenia znaczenia, wagi i ważności dowodów. 3.2.4. Wydanie orzeczenia W zwykłym postępowaniu, trybunał arbitrażowy wyda wyrok arbitrażowy w ciągu 6 miesięcy (w sprawach z udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia, w którym został powołany trybunał arbitrażowy. W przypadku postępowaniu uproszczonego, trybunał arbitrażowy wyda orzeczenie w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym powołano trybunał arbitrażowy. Na wniosek trybunału arbitrażowego i za zgodą Sekretarza Generalnego CIETAC, termin wydania orzeczenia arbitrażowego może zostać przedłużony. Według Regulaminu arbitrażowego CIETAC trybunał arbitrażowy składa propozycję orzeczenia arbitrażowego do CIETAC w celu zbadania go przed jego podpisaniem, a CIETAC może wskazać trybunałowi kwestie w orzeczeniu pod warunkiem, że nie ma to wpływu na niezależność trybunału w zakresie wydania orzeczenia. Zbadanie orzeczeń arbitrażowych może pomóc zapewnić wysoką jakość arbitrażu CIETAC i wykonalność orzeczeń arbitrażowych. Orzeczenie arbitrażowe wchodzi w życie w dniu jego wydania. 3.3. Wykonanie orzeczenia arbitrażowego Orzeczenie arbitrażowe jest ostateczne i wiążące dla obu stron. Żadna ze stron nie może wytoczyć powództwa przed sądem w sprawie rozstrzygnięcia tego samego sporu w drodze poprzedniego postępowania arbitrażowego, ani składać wniosku do innej organizacji o zbadanie orzeczenia arbitrażowego. Jeśli jednak strona nie zastosuje się do wydanego zgodnie z prawem orzeczenia arbitrażowego, zgodnie z art. 213 Ustawy o postępowaniu cywilnym druga strona może wystąpić do Sądu Ludowego właściwego do rozpoznania sprawy o wykonanie orzeczenia. Sąd Ludowy, do którego został złożony wniosek, wykona orzeczenie. Jeżeli osoba, przeciwko której składany jest wniosek wykaże, że orzeczenie arbitrażowe obejmuje jedną z poniższych okoliczności, Sąd Ludowy, po zbadaniu i weryfikacji przez panel kolegialny, wyda postanowienie pisemne, aby nie dopuścić do jego wykonania: a) strony nie zawarły w umowie klauzuli arbitrażowej, ani nie zawarły w późniejszym terminie pisemnej umowy o arbitraż; b) kwestie regulowane orzeczeniem wykraczają poza zakres umowy o arbitraż, bądź są sprawami, co do których organ arbitrażowy nie ma prawa rozstrzygać; c) skład trybunału arbitrażowego przewidzianemu przez prawo; lub postępowanie arbitrażowe przeczy postępowaniu d) główny dowód na ustalenie faktów jest niewystarczający; e) istnieje określony błąd w zakresie stosowania prawa, lub f) arbitrzy dopuścili się czynu malwersacji, przyjęcia łapówek lub nadużycia w celu osiągnięcia osobistych korzyści, bądź pogwałcili prawo w trakcie rozstrzygania sprawy. Jeśli Sąd Ludowy stwierdzi, że wykonanie orzeczenia arbitrażowego jest sprzeczne z interesem społecznym i publicznym, powinien wydać nakaz, aby nie dopuścić do jego wykonania. Powyższe 13 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami postanowienie pisemne doręcza się obu stronom i organowi arbitrażowemu. Jeżeli postanowienie pisemne Sądu Ludowego nie dopuszcza do wykonania orzeczenia arbitrażowego, strony mogą, zgodnie z pisemną umową o arbitraż zawartą między nimi, wystąpić o ponowne rozstrzygnięcie; mogą one również wytoczyć powództwo w sądzie Ludowej. 3.3. Opłata arbitrażowa w sprawach międzynarodowych lub sprawach z udziałem podmiotów zagranicznych Ponieważ prawo arbitrażowe nie zawiera żadnych specjalnych zasad dotyczących opłaty arbitrażowej (z wyjątkiem tego, że organ kontroli cen rozpatrzy i zatwierdzi opłatę) każdy ośrodek arbitrażowy ma zasadniczo swobodę w ustalaniu wysokości opłat, który jest zatwierdzony przez samorząd. Opłata arbitrażowa CIETAC jest reprezentatywna dla wszystkich innych ośrodków arbitrażowych w ChRL: Jeśli kwota roszczenia nie przekracza 1,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 4% roszczonej kwoty, ale nie mniej niż 10,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 1,000,000 RMB do 2,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 40,000 RMB plus 3,5% roszczonej kwoty przekraczającej 1,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 2,000,000 RMB do 5,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 75,000 RMB plus 2,5% roszczonej kwoty przekraczającej 2,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 5,000,000 RMB do 10,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 150,000 RMB plus 1,5% roszczonej kwoty przekraczającej 5,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 10,000,000 RMB do 50,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 225,000 RMB plus 1% roszczonej kwoty przekraczającej 10,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 50,000,000 RMB do 100,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 625,000 RMB plus 0,5% roszczonej kwoty przekraczającej 50,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 100,000,000 RMB do opłata arbitrażowa wynosi 875,000 RMB plus 0.48% 500,000,000 RMB roszczonej kwoty przekraczającej 100,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 500,000,000 RMB do opłata arbitrażowa wynosi 2,795,000 RMB plus 0.47% 1,000,000,000 RMB roszczonej kwoty przekraczającej 500,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi od 1,000,000,000 RMB do opłata arbitrażowa wynosi 5,145,000 RMB plus 0.46% 2,000,000,000 RMB roszczonej kwoty przekraczającej 1,000,000,000 RMB Jeśli kwota roszczenia wynosi ponad 2,000,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 9,745,000 RMB plus 0,45% roszczonej kwoty przekraczającej 2,000,000,000 RMB, przy czym kwota całkowita nie będzie przekraczać 15,000,000 RMB Każda przyjęta sprawa podlega dodatkowej kwocie w wysokości 10.000 RMB tytułem opłaty rejestracyjnej, która obejmuje koszty rozpatrzenia wniosku o arbitraż, wszczęcia postępowania arbitrażowego, zarządzania komputeryzacją i archiwizowaniem dokumentów. 3.4. Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych przez chińskie sądy W przypadku sporów z udziałem podmiotów zagranicznych ważne może być również to, że zagraniczne wyroki arbitrażowe często napotykają pewne trudności związane z wykonaniem wyroku. Na przykład Ustawa o postępowaniu cywilnym nie zezwala zagranicznym sądom lub instytucjom arbitrażowym na wnioskowanie bezpośrednio do chińskich sądów o wykonanie orzeczeń 14 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami arbitrażowych. Jeśli jednak strona dąży do wykonania zagranicznego orzeczenia arbitrażowe, musi ona wystąpić do sądu z wnioskiem w następujących lokalizacjach o przyjęcie i rozpatrzenie jej sprawy: Jeżeli dłużnik z wyroku sądowego jest osobą fizyczną, wniosek o wykonanie wyroku należy złożyć do sądu znajdującego się w miejscu zameldowania na pobyt stały tej osoby lub faktycznego zamieszkania osoby; jeżeli dłużnik z wyroku sądowego jest osobą prawną, wykonanie wyroku należy złożyć do sądu znajdującego się w miejscu prowadzenia głównego miejsca działalności osoby prawnej; gdy dłużnik z wyroku sądowego nie posiada miejsca zamieszkania, stałego miejsca zamieszkania lub siedziby na terenie ChRL, lecz jest właścicielem nieruchomości na terenie ChRL, wniosek o wykonanie wyroku należy składać do sądu, we właściwości którego znajduje się majątek. Występując o wykonanie i uznanie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego, strona skarżąca musi uiścić opłatę za złożenie wniosku, którą ostatecznie poniesie dłużnika z wyroku sądowego. W przypadku gdy strona skarżąca wnioskuje o uznanie i wykonanie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego, obowiązują następujące standardy dotyczące uiszczania opłat za złożenie wniosku: Jeżeli wykonanie orzeczenia nie wiąże się z kwotą opłata za złożenie wniosku wynosi od 50 RMB do 500 pieniężną lub czymkolwiek mającym wartość pieniężną RMB Jeżeli kwota pieniężna lub wartość pieniężna aktywów opłata za złożenie wniosku wynosi 50 RMB stanowiących przedmiot wykonania orzeczenia nie przekracza 10.000 RMB Jeżeli odpowiednia kwota lub wartość wynosi od 10.000 należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 1,5% od RMB do 500.000 RMB takiej części kwoty lub wartości pieniężnej, która przekracza 10.000 RMB Jeżeli odpowiednia kwota lub wartość wynosi od 500,000 należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 1% od RMB do 5 mln RMB kwoty przekraczającej 500.000 RMB Jeżeli część kwoty lub wartości pieniężnej wynosi od 5 należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 0,5% od mln RMB do 10 mln RMB kwoty przekraczającej 5 mln RMB Jeżeli odpowiednia kwota lub wartość przekracza 10 mln należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 0,1% od RMB kwoty przekraczającej 10 mln RMB 4. Mediacja Mediacja jest innym sposobem zachęcenia stron do dobrowolnego osiągnięcia porozumienia w celu rozwiązania sporu. Mediację w Chinach można podzielić na cztery kategorie. Poza wyżej wymienioną mediacją prowadzoną przez Sąd Ludowy i mediacją prowadzoną przez trybunał arbitrażowy, istnieje również mediacja administracyjna i mediacja pozarządowa. 4.1. Mediacja administracyjna Nie istnieje konkretna definicja mediacji administracyjnej, która generalnie dotyczy działań mediacyjnych organizowanych przez organizacje administracyjne. Zakres mediacji administracyjnej jest bardzo szeroki. W praktyce jednak, mediacja administracyjna jest rzadko wybierana w celu rozstrzygnięcia sporu. Jednym z głównych powodów może być to, że współpraca z organizacjami administracyjnymi jest dużym obciążeniem dla firm zagranicznych, a często brakuje zaufania do tych organizacji, jeśli chodzi o sprawiedliwy proces. Ponadto, umowa o mediację administracyjną nie jest 15 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami prawnie wiążąca, a zatem nie do wyegzekwowania, ponieważ jest uznawana tylko za umowę. 4.2. Mediacja pozarządowa Mediacja pozarządowa dotyczy działań mediacyjnych organizowanych przez organizacje pozarządowe lub osoby fizyczne, w tym mediacji ludowej, mediacji handlowej i innych nieformalnych mediacji, takich jak mediacja adwokacka, mediacja sąsiedzka i tak dalej. Pozarządowe organizacje mediacyjne w ChRL poczyniły w ostatnich latach znaczne postępy. 4.2.1. Mediacja ludowa Mediacja ludowa, która prowadzona jest przez ludowe komitety mediacyjne wspomagające strony w dobrowolnym osiągnięciu porozumienia ugodowego w drodze konsultacji poprzez wywieranie nacisku, poradnictwo i inne metody, jest stosowana powszechnie i jest charakterystyczna w ChRL. Spory osobiste i o własność mogą być rozwiązane w drodze mediacji ludowej. Warto zauważyć, że w procesie mediacji ludowej nie pobierane są od stron za sprawy o potwierdzenie. Niemniej jednak, spory cywilne lub handlowe pomiędzy osobami prawnymi nie mogą być rozstrzygane w drodze mediacji ludowej. W związku z tym mediacja ludowa nie odgrywa ważnej roli, jeśli chodzi o rozstrzyganie sporów, w których uczestniczą podmioty zagraniczne, ponieważ w większości sporów prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych odbywają się między firmami, a ponadto mediator ludowy nie jest zaznajomiony z międzynarodową działalnością. 4.2.2. Mediacja poprzez instytucje mediacyjne Nie ma obecnie konkretnych przepisów dotyczących mediacji za pośrednictwem instytucji mediacyjnych, a same instytucje mediacyjne tworzą własne zasady. W Chinach istnieją dwa główne rodzaje instytucji mediacyjne: jeden wywodzi się z instytucji arbitrażowych, takich jak Komisje arbitrażowe Pekinu i Kantonu, które zapewniają niezależne usługi w zakresie mediacji. Inne rodzaje to niezależnie ustanowione instytucje mediacyjne, np. Chińska Rada ds. Promocji Handlu Międzynarodowego (CCPIT – http://adr.ccpit.org). Wszelkie spory handlowe mogą być przekazywane do mediacji przez instytucje mediacyjne. Ugoda jest jak umowa cywilna, która nie może być wykonana tak łatwo, jak nakaz sądowy. Ponadto, nie istnieją regulacje prawne dotyczące szczególnych wymogów dotyczących mediatorów oraz postępowania mediacyjnego. Każdy ośrodek mediacyjny ma zatem swobodny wybór w zakresie procesu postępowania. W konsekwencji nie można zagwarantować standardu jakości. Porozumienia mediacyjne są traktowane jak umowy, a tym samym nie mogą być egzekwowane. W związku z tym mediacja za pośrednictwem instytucji mediacyjnych nie jest zalecana. 4.3. Opłata mediacyjna (CIETAC – South China Mediation Centre) Ponieważ chiński system mediacyjny nie przewiduje regulacji w sprawie opłat mediacyjnych, każda instytucja mediacyjna ma zasadniczo swobodę w ustalaniu wysokości takiej opłaty. CIETAC - South Mediation Centre jest znaną instytucją mediacyjną, której opłaty mediacyjne są reprezentatywne dla wszystkich innych instytucji mediacyjnych w Chinach: Jeśli kwota sporna nie przekracza 100,000 RMB opłata mediacyjna wynosi 4%-6% kwoty spornej, ale nie mniej niż 1,500 RMB Jeśli kwota sporna wynosi od 100,000 RMB do 500,000 opłata mediacyjna wynosi 2%-4% kwoty spornej RMB Jeśli kwota sporna wynosi od 500,000 RMB do 1,000,000 Jeśli kwota sporna wynosi od 500,000 RMB do RMB 1,000,000 RMB [błąd w dokumencie źródłowym – przyp. tłum.] 16 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Jeśli kwota sporna wynosi od 1,000,000 RMB do 5,000,000 RMB opłata mediacyjna wynosi 0,55%-1,75% kwoty spornej Jeśli kwota sporna wynosi od 5,000,000 RMB do 10,000,000 RMB opłata mediacyjna wynosi 0,325%-0,55% kwoty spornej Jeśli kwota sporna wynosi od 10,000,000 RMB do 50,000,000 RMB [błąd w dokumencie źródłowym – przyp. tłum.] opłata mediacyjna wynosi 0,125%-0,325% kwoty spornej Każda kwota sporna przekraczająca 50,000,000 RMB opłata mediacyjna wynosi 0,125% kwoty spornej 5. Zakończenie 5.1 Zalety i wady każdego rodzaju rozwiązywania sporów Ze względu na brak przepisów dotyczących procedur mediacyjnych w Chinach, w praktyce firmy zagraniczne rezygnują z mediacji w przypadku sporu prawnego. Dlatego szczególnie przeanalizowane zostaną tylko zalety i wady postępowania spornego i arbitrażowego. Ostateczny wybór między postępowaniem spornym a arbitrażem zależy od różnych czynników, takich jak osobiste preferencje strony, kultura prawna i okoliczności sądowe panujące w kraju, w którym zamieszkuje strona. Strony mogą wybrać pomiędzy sporem sądowym i arbitrażem. Oba są uznawane przez prawo chińskie jako metody rozstrzygania międzynarodowych sporów handlowych. Klauzula arbitrażowa w umowie może zobowiązywać do arbitrażu podczas sporu. Często jednak te cenne klauzule nie stanowią części umowy, bądź są źle sformułowane. Strony powinny szczególnie wyraźnie zaznaczyć, czy strony umowy zdecydują się wybrać postępowanie sporne, czy arbitrażowego. W każdym przypadku powinny unikać pozostawiania dostępnych obu opcji, gdyż klauzule te są prawnie nieważne. Główne różnice (wady i zalety) między postępowaniem spornym a arbitrażem można opisać w następujący sposób: a) Można powiedzieć, że arbitraż jest bardzo elastyczny. O ile postępowanie sporne kieruje się bardzo surowymi przepisami dotyczącymi doręczania dokumentów procesowych w przypadku sporów z udziałem stron zagranicznych, arbitraż zapewnia znacznie mniej surowe przepisy w tej sprawie. b) ile sędziowie w postępowaniu spornym powoływani są przez państwo, a w związku z tym nie mogą być wyznaczani przez strony, strony w arbitrażu mają prawo do powoływania arbitra z wybranej listy. c) Strony arbitrażu mają prawo do wyboru organu arbitrażowego, zasad postępowania arbitrażowego i miejsca prowadzenia postępowania arbitrażowego. Niemniej jednak, w postępowaniach spornych, wybór jurysdykcji sądu, zasad postępowania i miejsca przesłuchania, muszą być zgodne z ustawą o postępowaniu cywilnym i innymi powiązanymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi. d) Rozprawy arbitrażowe, jak również decyzje nie są upubliczniane. Sprawy cywilne są zwykle dostępne dla publiczności, z wyjątkiem spraw, o których mowa powyżej. e) Normalnie, arbitraż toczy się nieco szybciej niż postępowanie sporne. f) ile w chińskim sądzie obowiązuje prowadzenie procesu w systemie dwuinstancyjnym, arbitraż 17 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami przewiduje system rozstrzygania tylko w jednej instancji. System rozstrzygania tylko w jednej instancji może być zaletą, jak i wadą. Zwłaszcza, gdy orzeczenie arbitrażowe nie chroni roszczeń cywilnych firmy zagranicznej, system prawny nie przewiduje prawie żadnych dalszych działań, które mogą być podjęte przeciwko takiego rodzaju orzeczeniu. g) Wybór rozstrzygnięcia sporu w drodze arbitrażu daje stronom korzyść w postaci wyboru kilku chińskich instytucji arbitrażowych, dzięki czemu strony są w stanie uniknąć lokalnego protekcjonizmu. Jeśli strona zdecyduje się wnieść sprawę do sądu ludowego, musi przestrzegać przepisów Ustawy o postępowaniu cywilnym w jurysdykcji według poziomu forum i wyłącznej jurysdykcji. h) Kolejną zaletą niektórych komisji arbitrażowych (przykładowo CIETAC i Shanghai Arbitration Commission) jest to, że dopuszczają one już zagranicznych prawników do reprezentowania swoich klientów zagranicznych, podczas gdy jest to nadal zabronione w postępowaniu spornym. Jednak wszelkie oświadczenia, jak również wszelkie interpretacje chińskich przepisów i ustaw przez prawników zagranicznych nadal nie są akceptowane przez komisję arbitrażowej. i) Komisje arbitrażowe takie jak CIETAC i Shanghai Arbitration Commission mają również wyraźną przewagę dzięki dopuszczeniu możliwości wyboru języka w rozstrzyganiu sporu prawnego. Nie dotyczy to sądu ludowego, ponieważ język chiński jest urzędowym językiem sądowym. Podsumowując, można stwierdzić, że arbitraż w ChRL ma wiele silnych zalet w zakresie rozstrzygania sporów prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych. Jeżeli strony umowy uzgodnią umowę, w którą włączone będą elementy zagraniczne, strony mają zasadniczo swobodę w zakresie wyboru prawa właściwego i jurysdykcji, jak również w zakresie wyboru komisji arbitrażowej za granicą. Dlatego też firmy zagraniczne będą decydować się na wybór jurysdykcji i komisji mediacyjnej oraz obowiązującego prawa swojego kraju. Niemniej, chińscy partnerzy umowy często nie są gotowi zgodzić się z tymi klauzulami umowy. Ponadto, przedsiębiorstwa zagraniczne powinny ustalić, czy orzeczenia wydane zagranicą w związku z przedmiotem sporu będą uznane w celu ich wykonania w przypadku rozprawy w sądzie ludowym w ChRL. Obecnie Chiny posiadają układ o pomocy prawnej z takimi krajami jak Francja (sprawy cywilne i handlowe), Włochy (sprawy cywilne), Belgia (sprawy cywilne), Grecja (sprawy cywilne i karne), Hiszpania (sprawy cywilne i handlowe), Cypr (sprawy cywilne i handlowe, a także również karne), Bułgaria (sprawy cywilne i karne) i Węgry (sprawy cywilne i handlowe). Niemcy i Anglia nie mają traktatu z Chinami. W związku z tym zagraniczne orzeczenia będą wykonywane w każdym kraju wyłącznie na zasadzie wzajemności. Dotychczas nie odnotowano żadnych przypadków, w których niemieckie lub angielskie orzeczenia sądowe były egzekwowane w ChRL. Aby uniknąć takich komplikacji prawnych, strony zagraniczne powinny wybrać międzynarodową komisję Arbitrażową, ponieważ te rodzaje klauzul stały się międzynarodowym standardem przy sporządzaniu umowy z udziałem elementów zagranicznych. Firmy zagraniczne powinny wybrać komisje arbitrażowe w kraju neutralnym, ponieważ zachodzi duże prawdopodobieństwo, że takie komisje będą akceptowane przez chińskich partnerów umowy. Ważne jest również, aby wybrać komisję znajdującą się w jednym z państw, które są członkiem Nowojorskiej Konwencji ONZ, ponieważ ich orzeczenia mogą być przyjęte i stosowane przez chiński sąd ludowy, pod pewnymi warunkami, gdyż Chiny przystąpiły do Nowojorskiej Konwencji ONZ w 1987 roku. Mimo to, czasem może to nie być najlepszym wyborem dla strony, ponieważ arbitraż zagranicą wiąże się z niedogodnościami, takimi jak ochrona mienia i dowodów. Ponadto istnieje jeszcze ryzyko, że orzeczenie uznanej międzynarodowej komisji arbitrażowej może nie być uznane i wykonane przez chińskie sądy. 18 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Oczywiście głównym pytaniem będzie, czy chiński partner handlowy zechce przystać na takie wybory umów. Do rozstrzygania ewentualnych sporów prawnych może być wybrana również chińska komisja arbitrażowa. Może również zostać uzgodnione, że prawem właściwym będzie prawo zagraniczne. Ale ponieważ chińskie komisje arbitrażowe prawie nie mają doświadczenia w zakresie przepisów zagranicznych, zaleca się wybór chińskiego prawa, jako prawa właściwego. 5.2. Prawidłowe przygotowanie Zagraniczne podmioty w Chinach często preferują rozstrzyganie sporu, zamiast wnoszenia pozwu ale jeśli nie można osiągnąć satysfakcjonującego kompromisu, jedynym sposobem na rozstrzygnięcie sporu może być postępowanie sporne. Powszechnym ryzykiem w postępowaniach spornych w Chinach (i w pewnym stopniu, arbitraż w ChRL) jest lokalny protekcjonizm, ścisłe reguły dowodowe i wyzwania związane z wykonaniem orzeczenia, lecz tak samo ważny w przypadku wielu mniejszych sporów jest koszt postępowania spornego. Firmy powinny starannie rozważyć, czy koszty sądowe są warte potencjalnych korzyści, zwłaszcza, że nie wszystkie koszty te podlegają zwrotowi. Bez względu na obrany przez stronę zagraniczną kierunek, należy wyraźnie podkreślić, że aby wygrać sprawę bardzo ważne jest właściwe przygotowanie wszystkich dowodów i zapewnienie zgodności przygotowania z chińskim prawem. Umowy pomiędzy stronami powinny być jak najbardziej szczegółowe. Zaleca się, powierzenie sporządzenia tych umów profesjonalnym prawnikom. Dlatego umowy o zobowiązaniach, konkretne metody obliczania rekompensaty za szkody, obowiązujące prawo oraz klauzule w rozstrzyganiu sporów powinien sporządzać prawnik. Jeżeli spór ma zostać rozstrzygnięty w drodze postępowania spornego lub arbitrażu istotne jest również możliwie szybkie wynajęcie profesjonalnego prawnika; kolejnym ważnym krokiem do uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia jest wybór właściwej kancelarii. Ponieważ sprawy z udziałem podmiotów zagranicznych są często bardzo złożone i często wiele istotnych dokumentów sporządzanych jest w językach obcych, niezwykle ważne dla zagranicznej firmy jest wynajęcie kancelarii, która posiada doświadczenie w prowadzeniu podobnych zagranicznych postępowań spornych i może skutecznie komunikować się zarówno w języku chińskim, jak i języku obcym, którym posługuje się strona. Najważniejszą rzeczą jest to, aby takie kancelarie posiadały doświadczenie i wiedzę w zakresie nie tylko międzynarodowych praktyk, lecz także w zakresie chińskiej praktyki sądowej Zapobieganie wszelkiego rodzaju postępowaniom spornym to oczywiście najlepszy sposób na uniknięcie niepotrzebnych wysokich kosztów. Przygotowanie stanowi klucz do sukcesu. Przykładowo, umowa powinna określać dokładne warunki płatności (takie jak zaliczki lub klauzule o akredytywach). Jakości produktów należy sprawdzić w Chinach jeszcze przed wysyłką. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów, bardzo ważna będzie komunikacja z chińskim partnerem umowy na wczesnym etapie. Tradycyjnie, firmy chińskie unikają spraw w sądzie. Większość firm jest skłonna rozstrzygnąć spór poprzez znalezienie polubownego rozwiązania. Lecz w większości przypadków, takie rozstrzygnięcie ma szansę powodzenia tylko wtedy, gdy obaj partnerzy umowy są skłonni do kompromisów. Postępowania sądowe lub arbitrażowe stanowi zawsze koniec relacji biznesowych. Z tego punktu widzenia, kompromisy są cenniejsze niż dochodzenie sprawiedliwości. Chińskie przysłowie mówi: “najważniejsza rzecz to harmonia” 19 © 2012 EU SME Centre Wytyczne: Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami Kontakt z EU SME Centre: Pokój 910, Sunflower Tower 37 Maizidian West Street Chaoyang District Beijing, 100125 EU SME Centre pomaga europejskim małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) w uzyskiwaniu dostępu do chińskiego rynku, oferując szeroką gamę darmowych, praktycznych usług wsparcia włączając udzielanie informacji, poufnych porad, organizowanie spotkań biznesowych i szkoleń. Centrum służy także jako platforma wspierająca koordynację i współpracę między Państwami Członkowskimi UE oraz europejskimi MŚP z sektora publicznego i prywatnego. T: +86 10 8527 5300 F: +86 10 8527 5093 www.eusmecentre.org.cn [email protected] Oferta darmowych usług Centrum obejmuje: Zastrzeżenie prawne • Rozwój firmy – dostarczanie informacji o rynku, porady w zakresie rozwoju firmy i marketingu • Porady prawne – wstępne konsultacje i praktyczne podręczniki • Standardy – standardy i wymogi dotyczące zachowania zgodności w przypadku eksportu do Chin • Zasoby ludzkie (HR) i szkolenia – biznesowe programy szkoleniowe • Dostęp do katalogu dostawców usług oraz informacyjnych baz danych • Hot-desking – bezpłatna, tymczasowa przestrzeń biurowa w EU SME Centre dla zbadania lokalnych możliwości biznesowych • Wszelkie inne praktyczne usługi wsparcia dla europejskich MŚP, które planują eksport do Chin lub inwestycje w Chinach. Niniejszy dokument służy wyłącznie ogólnym celom informacyjnym i nie stanowi prawnej, inwestycyjnej lub innej zawodowej porady na żaden z poruszanych tematów. Autorzy dołożyli wszelkich starań, aby zapewnić, że informacje podane w tym dokumencie są zgodne z prawdą, jednakże EU SME Centre nie ponosi żadnej odpowiedzialności za ewentualne błędy, pominięcia lub mylne oświadczenia i nie udziela żadnej gwarancji oraz nie ponosi odpowiedzialności w związku z opiniami wyrażonymi przez którąkolwiek osobę, firmę, spółkę lub inna organizację wymienioną w tym dokumencie. Publikacja oraz komercyjne lub niekomercyjne udostępnianie osobom trzecim jest zabroniony, chyba że uzyskano uprzednią zgodę EU SME Centre. Opinie wyrażone w niniejszej publikacji niekoniecznie odzwierciedlają opinie Komisji Europejskiej. Data: styczeń 2012 EU SME Centre jest projektem finansowanym przez Unię Europejską. 20 © 2012 EU SME Centre