Kobiety w polityce - uwarunkowania partycypacji M. Żemojtel

Kobiety w polityce – uwarunkowania
partycypacji politycznej
Dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska,
Instytut Psychologii, Uniwersytet
Gdański
Kobiety w strukturze władz lokalnych,
Gdańsk 20.10.2010
Partycypacja polityczna kobiet –
dane sondażowe
 Eurobarometr (2005) -Europejczycy w
przytłaczającej większości (71% mężczyzn i 77%
kobiet) uważają scenę polityczną za
zdominowaną przez mężczyzn.
 Zainteresowanie polityką OBOP 2000: wyższe u
mężczyzn
 Frekwencja wyborcza: niższa (1-7 pkt
procentowych)
GDI a HDI – miary nierówności płciowych
Life expectancy
at birth
(years)
2004
Combined
Adult literacy rate primary,
(% ages 15 and
secondary and
older)
tertiary gross
2004
enrolment ratio
2004
Female as % male
Female as % male
Female as % male
1.Mongolia
(100.0%)
1. Russian
Federation
(121.7%)
1. Lesotho
(122.5%)
1. Cuba (121.0%)
38. Poland
(99.6%)
14. Poland
(111.8%)
41. Poland
(99.4%)
29. Poland
(108.6%)
155. Afghanistan
(88.0%)
190. Swaziland
(98.0%)
145. Afghanistan
(29.2%)
175. Afghanistan
(55.6%)
GDI as % of HDI
hdrstats.undp.org/en/countries/country_fact_sheets/cty_fs_POL.html)
Udział kobiet w poszczególnych partiach (2001-2005)
(Skarżyńska, 2005)
partia SLD PS
-UP L
Samo PO
obron
a
PiS
LPR
MN
%
16,98
13,64
26,32
0
25,46 0
20
Udział kobiet w poszczególnych partiach
parlamentarnych (2007-2010)
partia LiD
PSL
PO
PiS
MN
% (n)
3,23
(1)
22,49
(47)
19,88
(33)
0
20,76
(11)
Przyczyny niedoreprezentowania kobiet w polityce
(Renzetti i Curran, 2008)
socjalizacja do ról płciowych,
 (2) trudności w realizacji zadań politycznych u
kobiet wynikające z zaangażowanie w
organizację życia rodzinnego,
 (3) niższe kwalifikacje kobiet;
 (4) dyskryminacja i uprzedzenia ze strony
wyborców i ze strony samego systemu
politycznego (wymogów urzędu).
* Efekt sprawującego władzę
 (1)
Powody niskiej liczebności kobiet w polityce
 Cechy psychologiczne, m.in. brak zainteresowania






polityką, brak zdolności przywódczych
Brak poparcia kobiet przez kobiety
Socjalizacja („matka-Polka”)
Tradycyjna rola kobiety
Czynniki organizacyjno-instytucjonalne (brak
pieniędzy, ordynacja wyborcza –większościowa,
niedocenianie szans wyborczych)
Zjawisko szklanego sufitu
Sprzeciw społeczny (47,6% - mężczyźni lepiej nadają
się do polityki, PGSS, 1995).
Uwarunkowania działalności politycznej u kobiet
 Środowisko rodzinne
 Osobowość
 specyficzne wydarzenia życiowe
 Przekonania polityczne
 Przypadkowy kontakt z ruchem kobiecym
 Relacje z matkami
 Motywacja prospołeczna
Stereotyp kobiety (Fiske, Glick, 1995)
 Tradycyjny: konformizm, pasywność,
podporządkowanie się, brak krytycyzmu, głupota
 Nietradycyjny: wymagająca, ambitna, niezależna,
inteligentna
 „sexy”: dbające o wygląd, chcące się podobać
Wpływ stereotypu płci na ocenę kobiety polityka:
zachowania antynormatywne niezgodne ze
stereotypem – oceniane łagodniej niż zgodne
Kobiety oceniają bardziej negatywnie łamanie norm
moralnych niż mężczyźni
Wpływ stereotypów płciowych na wizerunek polityka
(badania Rosenwasser i wsp.)
 Polityk mężczyzna: oceniany lepiej pod względem




kompetencji męskich, niżej kobiecych (edukacja,
opieka społeczna, dbanie o mniejszości etniczne),
badane kobiety -wyższe oceny, znaczenie postawy
wobec społecznej roli kobiet
Za ważniejsze uznano dziedziny męskie
Wyższa ocena prawdopodobieństwa sukcesu
wyborczego kandydata mężczyzny
Brak wpływu prezentowania cech męskich na ocenę
kobiety
Łagodniejsza ocena wpływu problemów osobistych
na szanse wyborcze mężczyzny, brak różnic przy
problemach rodzinnych
Wpływ stereotypów płciowych
na wizerunek polityka – cd.
 wpływ problemów osobistych na szanse wyborcze
mężczyzny – słabszy niż w przypadku kobiet,
problemy rodzinne -brak różnic ocen szans
wyborczych, negatywny wpływ na ocenę
kompetencji kobiecych (Ogletree, Coffee i May,
1992).
 Johns i Shepard (2007) wykazali, że wyborcy przy
ocenie polityka mężczyzny stosują wymiar ciepła
(siła jest przypisana domyślnie) a przy ocenie
polityka kobiety – siły, wyborcy mężczyźni cenią
siłę przy preferencjach wyborczych i oceniają
mężczyzn jako silnych.
 Brak różnic płciowych w przypadku orientacji na
cechy osobowe kandydatów (Shabad i Andersen,
Uwikłanie w skandal a płeć polityka (Smith i in., 2005)
 Badanie: skandal stereotypowy x niestereotypowy






dla danej płci (np. K: zatrudnianie nielegalnego
imigranta; M:„prezent” od lobbysty)
Brak różnic w ocenie polityka K i M uwikłanego w
skandal
Kobiety oceniały surowiej polityków niż mężczyźni
Łagodniejsza ocena dla wykroczeń stereotypowo
kobiecych
Łagodniejsza ocena wykroczeń sprzecznych ze
stereotypem płciowym
Mężczyźni preferowali zaprzeczenie w przypadku
polityka zaangażowanego w skandal „kobiecy”
Politycy mężczyźni byli oceniani surowiej w
przypadku skandalu finansowego niż seksualnego
Posiadanie rodziny a chęć oddania głosu na
polityka (Żemojtel-Piotrowska, 2009,2010)
Młodzież licealna: brak bezpośredniego wpływu na
chęć głosowania, posiadanie rodziny podwyższa
ocenę polityka z rodziną; wyborcy mężczyźni –
preferencja dla polityków mężczyzn, niższa ocena
sprawności kobiety-polityk
Wyborcy po 50 r.ż: na status rodzinny polityka
bardziej wrażliwi są wyborcy mężczyźni,
posiadanie rodziny jest korzystne tylko dla
polityka mężczyzny , mężczyzna polityk oceniany
jako bardziej kompetentny od kobiety polityka
Podsumowanie
 Brak dowodów naukowych na niższe kompetencje





polityczne kobiet
Odmienna motywacja do angażowania się w politykę
u kobiet i mężczyzn
Przyczyny niskiej partycypacji kobiet wynikają w dużej
mierze ze stereotypów (zwłaszcza nt. kompetencji) i
niedoceniania szans wyborczych kobiet (w polskich
badaniach – nie potwierdzone)
Wyborcy mężczyźni oceniają niżej kompetencje
polityków kobiet niż polityków mężczyzn
Mężczyźni silniej popierają polityków niż kobiety
Czynniki psychologiczne ograniczające partycypację
kobiet są tak samo istotne jak czynniki organizacyjne i
prawne