Prezentacja_czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka i czynniki chroniące
O czym pamiętać w pracy
profilaktycznej?
E-seminarium realizowane w ramach projektu „Akademia Rodzica”
CZYNNIKI RYZYKA
Zachowania ryzykowne, problemowe są
kumulacją różnych czynników i przyczyn.
Nie można określić zazwyczaj jednego
dominującego predyktora zachowań
problemowych.
Analizując czynniki ryzyka można jedynie
mówić o mniejszym lub większym
prawdopodobieństwie wystąpienia
zachowania nieakceptowanego.
Grupy czynników ryzyka
Indywidualne
Trudny temperament, wczesne zachowania problemowe, duże
zapotrzebowanie na stymulację, deficyty poznawcze
Związane z rodzeństwem
i rodziną
Niski status socjoekonomiczny rodziny, uzależnienia, choroby
psychiczne rodziców, chroniczne konflikty rodzinne z udziałem
dziecka, negatywne wzory starszego rodzeństwa,
doświadczenia traumatyczne
Związane z realizacją ról
rodzicielskich
Niekorzystne czynniki prenatalne, zakłócenia w rozwoju relacji
rodzic-dziecko, nieprawidłowa realizacja ról rodzicielskich
Związane ze szkołą i nauką
w szkole
Niepowodzenia szkolne, negatywny stosunek do szkoły
i obowiązków szkolnych, problemy z zachowaniem w szkole
Związane z rówieśnikami
Rówieśnicy którzy przejawiają niekorzystne zachowania,
rówieśnicy aprobujący zachowania nieakceptowane,
odrzucenie przez rówieśników
Związane ze środowiskiem
lokalnym
Niskie poziom nauczania i opieki w szkole, wysoka dostępność
substancji psychoaktywnych i łatwa dostępność broni palnej,
wysoki poziom zagrożenia, niekorzystne warunki ekonomiczne.
Czynniki makrospołeczne
związane z działaniem
mediów i popkultury
Ekspozycja na negatywne przekazy medialne
Czynniki ryzyka w ujęciu rozwojowym
Okres prenatalny: palenie papierosów przez matkę zwiększa
prawdopodobieństwo zaburzeń zachowania i zachowań antyspołecznych
u dziecka, zwiększa ryzyko palenia u dziecka
Okres niemowlęcy i wczesnego dzieciństwa: trudny temperament
(impulsywność,agresywność, skłonność do ujawniania złości, nadaktywność)
połączony z nadużywaniem alkoholu przez rodziców, chłodem emocjonalnym,
zaniedbywaniem dziecka, surowymi karami, złymi relacjami z matką.
Okres przedszkolny i wczesnoszkolny: agresywność powodująca odrzucenie
przez rówieśników, niepowodzenia w nauce, trudności poznawcze,
zaniedbywanie dziecka przez rodziców
Wiek dojrzewania: duże znaczenie grupy rówieśniczej, eksperymentowanie,
brak prawidłowej więzi z rodzicami, trudności w rozwiązywaniu konfliktów na linii
nastolatek-rodzice, ekspozycja na przemoc w szkole i w domu, dostępność
używek
Synteza badań empirycznych na temat zachowań
niebezpiecznych sugeruje, że zachowania te
posiadają złożoną etiologię, a cały proces
prowadzenia do zaburzonych zachowań ma
charakter rozwojowy. Występuje większe
prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń przy
kumulacji czynników ryzyka.
Z badań nad zachowaniami ryzykownymi wynika,
że wspólne czynniki ryzyka dla wszystkich
zachowań problemowych to: negatywne wpływy
rówieśnicze, niska motywacja do osiągania
sukcesów życiowych oraz niezbyt dobre
wyniki w nauce a także nieprawidłowe relacje
w rodzinie.
CZYNNIKI
CHRONNIĄCE
Czynniki chroniące- koncepcja
resilience
Wyjaśnienie fenomenu odpowiedniej adaptacji
dzieci i młodzieży pomimo występujących
czynników ryzyka, niekorzystnego środowiska
wzrastania, przeżycia traumatycznych
doświadczeń i chronicznego stresu
TRZY GRUPY ZJAWISK NALEŻĄCYCH DO RESILIENCE
FUNCKJONOWANIE
ZNACZNIE LEPSZE NIŻ
MOŻNA SIĘ BYŁO
SPODZIEWAĆ BIORĄC
POD UWAGĘ
WYSTĘPUJĄCE
ZAGROŻENIA
DOBRE
FUNCKJONOWANIE
POMIMO
WYSTĘPUJĄCEGO
STRESU
DOCHODZENIE DO
ZDROWIA PO
TRAUMATYCZNYCH
WYDARZENIACH
Modele działania czynników chroniących
RÓWNOWAŻENIA
RYZYKA
REDUKOWANIA RYZYKA
UODPARNIANIA
NA RYZYKO
Umiarkowany poziom
Czynniki chroniące mają interaktywny
ryzyka, stresu w rodzinie
charakter i uruchamiają się gdy
może uodparniać,
czynniki ryzyka zaczynają działać i
przygotowuje dziecko na
redukują ich wpływ.
Czynniki chroniące jak
kolejne traumatyczne
wysoka inteligencja
wydarzenia. Dziecko
Względnie
dziecka i wysoki status
Model
pokonując problemy,
redukujący
socjoekonomiczny rodziny
stabilizujący
nabywa kompetencji
ryzyko- redukcja
bezpośrednio działają na
ryzyko- czynnik
społecznych
wpływu
zachowanie równoważąc
chroniący
i umiejętności aby
czynników ryzyka
negatywne oddziaływania.
redukuje wpływ
kolejne mogło
z niemożnością
ryzyka i utrzymuje
rozwiązywać.
utrzymania go na
je na niskim
stałym niskim
poziomie
poziomie
Badania tych modeli wykazały, że w każdym przypadku wysoki poziom
inteligencji jest czynnikiem chroniącym przed ryzykownymi zachowaniami
Przykłady czynników chroniących
Procesy poznawcze
Temperament
Mechanizmy samokontroli
Różnice indywidualne
Umiejętności społeczne
Pozytywny obraz siebie
Procesy motywacyjne
Nieformalni dorośli mentorzy
Relacje z osobami
z najbliższego otoczenia
Relacje rodzice-dziecko
Konstruktywni rówieśnicy
Dobra szkoła- klimat szkoły, wsparcie nauczycieli
Zasoby środowiska lokalnego
Zaangażowanie w konstruktywną działalność
Przyjazne i bezpieczne sąsiedztwo
Podsumowanie
Badania nad czynnikami ryzyka stanowią fundament
pracy profilaktycznej, edukacyjnej, interwencyjnej
i leczniczej.
●
Wiedzę o czynnikach ochronnych czy dobrostanu
wykorzystuje się do działań i programów nastawionych
na wzmacnianie różnych umiejętności uczniów, rodziców,
opiekunów i nauczycieli oraz kształtowanie środowiska
szkolnego i sąsiedzkiego dzieci i młodzieży.
●