Dochodzenie roszczeń pieniężnych w Stanach Zjednoczonych

Dochodzenie roszczeń pieniężnych
w Stanach Zjednoczonych
2016-01-14 11:44:41
2
Dochodzenie roszczeń pieniężnych w Stanach Zjednoczonych - stan prawny obowiązujący w stanie Nowy Jork.
Wstęp
Na wstępie niniejszego opracowania należy stwierdzić, ze istnieje wiele możliwość wyegzekwowania przez
przedsiębiorcę polskiego roszczeń wynikających z podpisanej z przedsiębiorca amerykańskim umowy bądź
kontraktu, pomimo faktu, iż Polskę i Stany Zjednoczone nie wiążą żadna umowy międzynarodowe, których
przedmiotem byłaby jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych. Polska podpisała
Konwencję z Lugano o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U.
2000 r., Nr 10, poz. 132), dotyczącą tej problematyki, jednakże USA nie jest jej stroną. Oznacza to, że
wykonywanie w Polsce zagranicznych orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych odbywa się w oparciu o
postanowienia Kodeksu postępowania cywilnego w przypadku procesów toczących się przed sądem polskim.
Jednakże zgodnie z ustawą z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. 1965 r., Nr 46,
poz. 290 ze zmianami) do zobowiązań z umów nie wymienionych w art. 27 i art. 28 tejże ustawy stosuje się,
jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa, prawo państwa, w którym umowa została zawarta. Zgodnie z
powyższym jeżeli strony nie mają siedziby albo miejsca zamieszkania w tym samym państwie i nie dokonały
wyboru prawa, stosuje się (art. 27 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe):
1) do zobowiązań z umowy sprzedaży rzeczy ruchomych lub umowy dostawy - prawo państwa, w którym w chwili
zawarcia umowy ma siedzibę albo miejsce zamieszkania sprzedawca lub dostawca;
2) do zobowiązań z umowy o dzieło, umowy zlecenia, umowy agencyjnej, umowy komisu, umowy przewozu,
umowy spedycji, umowy przechowania, umowy składu - prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy ma
siedzibę albo miejsce zamieszkania przyjmujący zamówienie, przyjmujący zlecenie, agent, komisant, przewoźnik,
spedytor, przechowawca lub przedsiębiorstwo składowe;
3) do zobowiązań z umowy ubezpieczenia - prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy ma siedzibę
zakład ubezpieczeń;
4) do zobowiązań z umowy o przeniesienie praw autorskich - prawo państwa, w którym w chwili zawarcia umowy
ma siedzibę albo miejsce zamieszkania nabywca tych praw.
§ 2. Jeżeli nie można ustalić siedziby albo miejsca zamieszkania strony określonej w paragrafie poprzedzającym,
stosuje się prawo państwa, w którym umowa została zawarta.
§ 3. Do zobowiązań z umów zawieranych w zakresie przedsiębiorstwa, zamiast prawa państwa, w którym ma
siedzibę osoba prawna albo miejsce zamieszkania osoba fizyczna, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje
się siedziba przedsiębiorstwa.
Ponadto zgodnie z art. 28 ww. ustawy do zobowiązań z umów giełdowych stosuje się prawo obowiązujące w
siedzibie giełdy, chyba że strony dokonały wyboru prawa. Przepis ten stosuje się odpowiednio do zobowiązań z
umów zawieranych na targach publicznych.
Zasadnicze znaczenie dla osób zawierających umowy na terenie Stanów Zjednoczonych ma fakt, iż zgodnie z
jednolitym kodeksem handlowym USA (Uniform Commercial Code - UCC) każdy kontrakt o wartości powyżej
500 USD powinien być zawarty na piśmie. W nim strony szczegółowo określają swoje prawa i obowiązki, aby
w przyszłości uniknąć sporów sądowych. Fakt ten ma kluczowe znaczenie w późniejszym dochodzeniu roszczeń
pieniężnych zarówno na drodze polubownej jak i sadowej.
Termin przedawnienia
3
Przedział czasu, w którym składać można pozew (statute of limitations) oznacza okres w którym, po zaistnieniu
spornych okoliczności, można wnosić o ich rozstrzygnięcie przed sądem. W zależności od konkretnego stanu,
okres przedawnienia dla umowy zawartej na piśmie wynosi od lat trzech do - piętnastu. Jednakże w przypadku,
gdy w momencie zawarcia umowy siedziby handlowe stron umowy międzynarodowej sprzedaży towarów
znajdują się w umawiających się państwach (tak jak w przypadku umowy stron polskiej i amerykańskiej)
zastosowanie znajdzie uznana przez Polskę Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży
towarówsporządzona w Nowym Jorku dnia 14 czerwca 1974 roku (Dz.U. z dnia 13 maja 1997 r). Zgodnie z art. 8
niniejszej Konwencji termin przedawnienia, a wiec termin po którym roszczenia nie mogą być dalej dochodzone z
powodu upływu pewnego okresu czasu - wynosi 4 lata, zatem jest krótszy niż termin przedawnienia określany
przez prawo wielu stanów.
Postępowanie przedsądowe
Aby strona dochodząca swoich roszczeń mogła uniknąć kosztów sadowych, które obciążają powoda w przypadku
wniesienia sprawy do sadu, warto jest w pierwszej kolejności próbować samemu dotrzeć do dłużnika, aby
upomnieć się o dług pisemnie lub telefonicznie. Niewątpliwie już na tym etapie sprawy można zwrócić się o
pomoc do kancelarii prawnej lub firmy windykacyjnej, która zajmie się odzyskaniem długu dla wierzyciela. Rynek
windykacyjny w Stanach Zjednoczonych jest jednym z największych i najstarszych tego typu na świecie, co
oznacza, że wierzyciel ma do wyboru olbrzymią liczbę firm specjalizujących się w odzyskiwaniu
przeterminowanych wierzytelności (Collection Agencies) a także agencji zajmujących się zbieraniem,
przekazywaniem i udostępnianiem informacji dotyczących dłużników (Credit Reporting Agencies). Amerykańskie
firmy windykacyjne podzielić można na następujące grupy:
■
■
■
przedsiębiorstwa świadczące usługi na zasadzie outsourcingu (Collection Agencies),
kancelarie prawnicze specjalizujące się w odzyskiwaniu długów (Collection Law Firms) oraz
kupców wierzytelności (tzw. factoring).
Odzyskiwanie zaległości płatniczych względem dostawców usług jest typowym zadłużeniem przekazywanym do
powyżej wymienionych instytucji. Zlecenie sprawy firmie windykacyjnej odbywa się poprzez wypełnienie
właściwych formularzy on-line a następnie przesłanie (drogą pocztową) dokumentów potwierdzających zawarcie
uprzednio pomiędzy stronami umowy (np. faktury, nie mających pokrycia czeków, oświadczenia dłużnika).
Warty podkreślenia jest fakt, iż firmy windykacyjne działają według prawa federalnego, zwanego Fair Debt
Collection Practices Act (FDCPA)[1], regulującego dokładną procedurę ściągania długów oraz mającego
zastosowanie wyłącznie do collection agency (nie zaś do samych wierzycieli). Według powyższego firma
windykacyjna kontaktuje się z dłużnikiem telefonicznie a następnie przekazuje w ciągu następnych 5 dni list z
następującymi informacjami: (źródło: 15 USC 1692g, § 809):
■
■
■
■
■
Kwota zaległości;
Nazwisko/nazwa wierzyciela;
Informacja, że jeżeli dłużnik nie zakwestionuje zasadności długu w ciągu 30 dni od otrzymania wezwania do
zapłaty, dług będzie uznany za uzasadniony.
Informacja, że jeżeli dłużnik zakwestionuje zasadność długu w ciągu 30 dni, poborca długów prześle
potwierdzenie długu albo kopię orzeczenia sądowego oraz nazwę i adres pierwotnego wierzyciela, jeżeli jest on
różny od obecnego wierzyciela;
Zaniedbanie zakwestionowania zasadności długu nie może być uznane za przyznanie się dłużnika do
odpowiedzialności za dług.
W przypadku braku pozytywnego zakończenia sprawy w ciągu kilku miesięcy, firma taka z reguły kończy
działania windykacyjne, zalecając przy tym klientowi skierowanie sprawy na drogę sądową. Należy pamiętać, że
za ściągnięcie wierzytelności profesjonalne agencje pobierają prowizję około 28 - 33% kwoty długu w zależności
4
od okresu, w którym długi nie są regulowane (dolna granica dotyczy długów krótszych niż 120 dni). Inne firmy
windykacyjne mogą też ustalić inne wynagrodzenie, uzależniając wysokość pobieranej prowizji od osoby
dłużnika: 25% w przypadku dłużnika - firmy, do 35%, gdy jest nim osoba fizyczna. Najwyższe koszty - aż 40% z
odzyskanej kwoty firmy pobierają w przypadku samodzielnego przekazania sprawy profesjonalnemu
pełnomocnikowi. W takim przypadku wierzyciela będą obciążać dodatkowe koszty obsługi prawnej kancelarii
adwokackiej, które zostaną doliczone do głównej kwoty długu i odzyskiwane dla wierzyciela. Co istotne wierzyciel
nie ponosi kosztów zlecania sprawy w przypadku, gdy długu nie udało się firmie windykacyjnej odzyskać.
W przypadku zlecenia sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi, tj. z pominięciem firmy windykacyjnej, koszty,
jakie na tym etapie musi ponieść strona są uzależnione od indywidualnych stawek adwokata i nie są
unormowane żadnymi przepisami prawa.
W każdym rodzaju spraw postępowanie windykacyjne przebiega w następujących etapach:
■
■
■
■
postępowanie polubowne przedsądowe,
postępowanie sądowe,
postępowanie przedegzekucyjne polubowne,
postępowanie egzekucyjne.
Postępowanie polubowne przedegzekucyjne stanowi najważniejszy etap w procesie dochodzenia roszczeń
finansowych. Windykacja jest wówczas najtańsza i kończy się w najkrótszym czasie. W warunkach gdy kondycja
finansowa dłużnika nie stwarza możliwości polubownego rozwiązania problemu, dąży się do jak najszybszego
otwarcia postępowania sądowego. Czasami jednak lepiej jest rozłożyć spłatę należności na raty niż obciążać
dłużnika dodatkowymi kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego. W przypadku nowo powstałych
długów skuteczność windykacji sięga 70-90%. Dlatego istotnym elementem jest okres przeterminowania
należności, o którym mowa na początku niniejszego opracowania. Drugim kluczowym elementem, który
decyduje o powodzeniu windykacji jest prawidłowe udokumentowanie dochodzonego roszczenia, np. fakturą
świadczącą o wydaniu kontrahentowi towaru.
Właściwość sądu oraz postępowanie przed sądem
W przypadku negatywnego zakończenia postępowania polubownego, kolejnym rozwiązaniem jest wszczęcie
postępowania sądowego.
Podkreślenia wymaga fakt, iż struktura amerykańskiego sadownictwa znacznie się rożni od struktury sadów
polskich, dlatego też przed skierowaniem sprawy na drogę sądowa warto zasięgnąć rady adwokata, który będzie
reprezentował stronę. Ponadto skierowanie sprawy na drogę sądową powinno być zawsze traktowane jako
rozwiązanie ostateczne i niewątpliwie warto przedtem skontaktować się ze stroną przeciwną i poinformować ją o
dalszych planach. Taki kontakt z dłużnikiem powinien nastąpić w formie pisemnej zwanej „demand letter", w
którym dokładnie wierzyciel powinien określić swoje wymagania oraz wyznaczyć dłużnikowi odpowiedni okres
(co najmniej 2 tygodnie) na ustosunkowanie się do nich. Istotnym składnikiem takiego listu jest informacja, iż w
razie niespełnienia wymagań, sprawa zostanie skierowana na drogę sądowa.
Drobne sprawy, a wiec o niskim stopniu skomplikowania bądź wysokości przedmiotu sporu, tzn. do kwoty 15.000
$ rozpatrywane są przez Sąd zwany „Small Claims Court". Sąd ten rozpatruje sprawy wynikające głównie z
niedotrzymania kontraktów do wspomnianej powyżej granicy lub z tytułu narażenia zleceniodawcy na straty z
tytułu niewłaściwego wykonania zamówienia czy wystawienie czeku bez pokrycia.
Wierzyciel, który wnosi sprawę do sądu, zwany jest powodem (plaintiff) a sprawę inicjuje się poprzez wypełnienie
i złożenie w Sądzie formularza (claim), w którym zawarte powinny być następujące informacje:
1. informacje o przeciwniku zwanym pozwanym (defendant), tj: imię i nazwisko, dokładny adres a w przypadku
5
osoby prawnej: siedziba.
2. typ roszczenia
3. szczegółowy opis długu oraz czego domaga się powód:.
■
■
■
określonej sumy pieniędzy za niespłacony dług ,
zwrotu kosztów sądowych (opłaty sądowej, kosztów wynajęcia prawnika),
procentu od wartości roszczenia liczonego od momentu poniesienia szkody do czasu uzyskania wyroku
(prejudgment interest) i do momentu całkowitej spłaty zasądzonej sumy (postjugdment intereset)
Do formularza powód jest zobowiązany dołączyć dokumenty potwierdzające swoje roszczenie w postaci
rachunków, umowy z pozwanym, czeków, itd. Zanim dojdzie do rozprawy wyznaczane jest nieformalne spotkanie
stron tzw. "pre-trial conference", na którym sprawa może się zakończyć polubownie a gdy nie jest to możliwe
zostaje wyznaczony termin rozprawy. Istotnym przy tym jest fakt, iż w przypadku, gdy pozwany nie podejmie
formalnej obrony w ciągu 20 dni od doręczenia roszczenia, powód jest uprawniony do uzyskania orzeczenia sądu
zwanego wyrokiem zaocznym (default judgement). Jednakże w przypadku podjęcia obrony przez pozwanego i
uznaniem przez sędziego, że racja jest po stronie powoda, postępowanie kończy wydanie orzeczenia, które jest
nakazem sądowym, w którym stwierdza się, że dłużnik jest dłużny wierzycielowi określoną w pozwie sumę
pieniędzy. Orzeczenie to daje wierzycielowi prawo do egzekwowania swoich długów poprzez odebranie
dłużnikowi majątku. Prawo stanu Nowy Jork przewiduje jednak, iż wierzyciel nie może przekroczyć określonego
poziomu wartości dochodu majątku, co oznacza, iż wierzyciel nie może pozbawić podstawowych środków do
życia dłużnika (tzw. „Judgment proof", czyli chroniony przed windykacją) a ustalenie informacji o aktywach w
majątku dłużnika, odbywa się w procesie przez złożenie przez wierzyciela wniosku o ustalenie wartości majątku.
(„citation to discover asstets"). Zgodnie z powyższym w przypadku uznania dłużnika za chronionego przed
windykacją, wierzyciel nie będzie w stanie odzyskać swojego długu nawet pomimo faktu posiadania orzeczenia
sądowego.
Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należy, iż obecność i pomoc prawnika chociaż nie jest w
sądzie wymagana, to jest stronie zalecana. Konieczna jest znajomość terminów proceduralnych przy składaniu
wniosków, czy powoływaniu się na dowody rzeczowe. Mimo że w Small Claims Court strona może liczyć na
pomoc ze strony sędziego, to jednak nie jest to zasadą i powód nie powinien z góry założyć, że taka pomoc
otrzyma. Zaleca się także wierzycielowi, aby skorzystał z pomocy prawnika ograniczając się do wstępnej oceny,
czy warto kierować sprawę na drogę sądową i czy uzyskany wyrok da podstawę do wyegzekwowania należności.
Opracowano w Wydziale Promocji Handlu i Inwestycji Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku
[1] http://www.ftc.gov/bcp/edu/pubs/consumer/credit/cre27.pdf.
6