Czas zajęć:45 minut. Przebieg zajęć: Komentarz:

SCENARIUSZ LEKCJI (godzina wychowawcza):
Temat: Asertywność- sposób budowania właściwych relacji interpersonalnych.
Cele lekcji:
Zapoznanie uczniów z pojęciem zachowań asertywnych, agresywnych i uległych oraz
kształcenie umiejętności zachowań asertywnych.
• uczeń wie na czym polega zachowanie agresywne, uległe i asertywne,
• potrafi odróżnić złość od agresji,
• potrafi wyrazić swoje potrzeby w sposób asertywny,
• wie, że nie zawsze musi zachować się asertywnie,
• wie, że są sytuacje, kiedy może się zachować w sposób uległy.
Pomoce: Karta „Rozpoznawania zachowań asertywnych, uległych i agresywnych”, karta
„Podstawowe wiadomości o asertywności”, długopisy.
Forma zajęć: Praca indywidualna, praca w grupach.
Czas zajęć: 45 minut.
Przebieg zajęć:
Czynności organizacyjne.
Podanie tematu lekcji.
Mini wykład na temat „Co to jest asertywność?”.
Rozdanie każdemu uczniowi „Karty rozpoznawania zachowań asertywnych”, którą
wypełnia indywidualnie.
5) Omówienie wykonanego zadania przez chętnych uczniów.
6) Zamiana podanych przykładów zachowań uległych i agresywnych na reakcje
asertywne.
7) Podział uczniów na grupy (ok. 6 osób) i rozdanie Karty pracy „Podstawowe
wiadomości o asertywności” w formie rozsypanki. Uczniowie porządkują rozsypankę
według wzoru.
8) Podsumowanie prac przez liderów grup oraz ich omówienie.
9) Podsumowanie lekcji przez nauczyciela.
10) Ewaluacja- ustna lub formie papierowej (forma zależna od ilości pozostałego czasu).
Pytania do uczniów przy ewaluacji ustnej:
- Co wam dały dzisiejsze zajęcia?
- Czy uważasz, że potrafisz rozpoznać zachowania agresywne, uległe i asertywne?
- Czy po dzisiejszych zajęciach będziesz stosował zachowania asertywne w swoim życiu?
1)
2)
3)
4)
Komentarz:
Asertywność, to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i
przekonania, nie lekceważąc uczuć, poglądów i myśli swoich rozmówców. Teoria asertywności
zbudowana jest na założeniu, że każdy człowiek posiada pewne podstawowe prawa. W sytuacjach
konfliktowych umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis bez poświęcenia własnej
godności i rezygnacji z wyznawanych wartości. Ludzie zachowujący się w sposób asertywny potrafią
stanowczo powiedzieć „nie" bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Umiejętność tego typu
zachowań jest bardzo ważna, np. podczas nacisków grupy rówieśniczej, dotyczących zachowań
destrukcyjnych.
Oprócz zachowań asertywnych ludzie mogą się zachowywać w podobnych sytuacjach ulegle bądź
agresywnie. W przypadku zachowań agresywnych sytuacje postrzegane są w kategoriach ja
wygrywam" - „ty przegrywasz". Ton głosu w tym zachowaniu bywa często hałaśliwy. Towarzyszy mu
czasami wrogie spojrzenie, naruszanie strefy prywatności. Dobrze jest umieć odróżniać agresję od
złości. Złość jest uczuciem, agresja jest sposobem wyrażania złości. Złość może być obecna w
zachowaniach zarówno uległych jak i asertywnych. W tych pierwszych jest tłumiona wewnętrznie, a
w drugich wyrażona jako czytelny komunikat np. „Jestem teraz zły". Asertywność nie musi być
stosowana w każdym przypadku. Daje satysfakcję z wyrażenia siebie, po to, aby konflikty można było
rozwiązywać bez poczucia winy czy nieszczerości.
Ogólne informacje o asertywności
Model asertywności
ASERTYWNOŚĆ
WŁASNE
PRAWA
AGRESJA
LEKCEWAŻENIE
NIEASERTYWNOŚĆ
PRAWA INNYCH
ULEGŁOŚĆ
Uległość - - respektowanie praw innych, lekceważenie własnych praw praw.
Agresja - respektowanie własnych praw, lekceważenie praw innych.
Asertywność - respektowanie własnych praw, respektowanie praw innych.
Zarówno w przypadku uległości, jak i agresji można mówić o braku szacunku: w uległości dla samego siebie, w agresji - dla innych i dla siebie.
KARTA - „Podstawowe wiadomości o asertywności"
Dlaczego jesteśmy agresywni?







boimy się, że nie dostaniemy tego, co
chcemy,
nie wierzymy w samych siebie,
wcześniej okazywało się to skuteczne,
chcemy zwrócić na siebie uwagę,
chcemy pokazać swoją władzę,
chcemy wyładować złość,
chcemy manipulować innymi.
Dlaczego jesteśmy ulegli?





boimy się utraty akceptacji ze strony
innych,
boimy się reakcji innych,
uważamy, że to grzeczne zachowanie,
chcemy uniknąć konfliktów,
chcemy manipulować innymi.
Dlaczego jesteśmy asertywni?
jesteśmy zadowoleni z siebie i innych,
mamy szacunek dla siebie i innych,
pomaga nam to w osiąganiu celów,
mniej ranimy innych,
rośnie wiara w nas samych,
mamy poczucie kontroli nad własnym
życiem,
 jesteśmy uczciwi dla samych siebie i
innych.






Co ryzykujemy?







konflikty z innymi ludźmi,
utratę szacunku dla siebie,
utratę szacunku dla innych,
będziemy nie lubiani,
poważny stres,
może dojść do przemocy,
rezultaty przeciwne do
oczekiwanych.
Co ryzykujemy?
 utratę poczucia własnej wartości,
 poczucie krzywdy, złość,
frustrację,
 zachęcamy innych do dominacji,
 wybuch agresji spowodowany
nagromadzeniem uczuć.
Co ryzykujemy?
 możemy nie być lubiani za to, że
wyrażamy siebie otwarcie,
 zmiany w naszych relacjach z
innymi,
 pewien stres w początkowej fazie
bycia asertywnym.
Agresywność
Uległość
Zachowania:
Zachowania:
Bronimy własnych praw, lekceważąc
prawa innych,
Dominujemy nad innymi, czasami ich
upokarzając,
Nie słuchamy innych, Podejmujemy
decyzje, nie uwzględniając praw innych,
Przyjmujemy postawy wrogie lub
obronne.
Lekceważymy własne prawa, pozwalając
innym je naruszać,
Nie przedstawiamy własnych potrzeb,
poglądów i odczuć,
Zachowujemy się nieuczciwie
Nasze działania nie pokrywają się ze
słowami, co powoduje nagromadzenie się
złości i urazów.
Przekaz brzmi:
o
o
o
Przekaz brzmi:
Ja tak uważam - a ty jesteś głupi, skoro
myślisz inaczej,
Takie są moje odczucia -twoje się nie
liczą,
Tak oto wygląda ta sytuacja, nie obchodzi
mnie, jak ty ją widzisz.
o
o
o
Liczy się to, co ty myślisz, nie to co ja
myślę,
Liczą się twoje odczucia, a nie moje,
Ważne jest, jak ty widzisz tę sytuację.
Asertywność
Zachowania:
Bronimy własnych praw, uznając jednocześnie prawa innych,
Wyrażamy swoje potrzeby, poglądy i odczucia,
Nasze stosunki z innymi ludźmi cechuje wiara w siebie.
Przekaz wypowiedzi brzmi:
o
o
o
o
o
Takie jest moje zdanie,
Tak to odczuwam,
Tak oto widzę tę sytuację,
Chciałbym usłyszeć jak się z tym czujesz,
Może uda nam się znaleźć rozwiązanie, zadowalające nas oboje.
Karta rozpoznawania zachowań asertywnych, uległych i agresywnych
Poniższe reakcje na opisane sytuacje oznacz w tabeli odpowiednio:
AS - jeśli reakcja jest twoim zdaniem asertywna,
U - jeśli reakcja jest uległa,
AG -jeśli reakcja jest agresywna.
Lp.
Sytuacja
Reakcja
1
Podczas lekcji kolega prosi cię,
abyś dał mu kartkę.
Ty ciągle coś wyłudzasz.
2
Ktoś przerywa ci, gdy mówisz.
Przepraszam, ale chciałbym
skończyć.
3
Mama prosi cię, żebyś pomógł jej w
pracy.
Dobrze, chociaż odrabiam lekcje.
4
Stoisz w kolejce, gdy ktoś wskakuje
przed ciebie.
Nic nie mówisz, tylko wzdychasz.
5
Kolega z drużyny oskarża cię o słabą Sądzę, że jesteś niesprawiedliwy.
grę podczas ostatniego meczu.
Wydaje mi się, że grałem dobrze.
6
Kolega ma problem i prosi cię o radę.
Skąd mam wiedzieć co zrobić? To
twoja sprawa.
7
Podczas ulubionego programu TV,
ktoś chce oglądać inny program.
Dobrze, oglądaj co chcesz. Ja zajmę
się czymś innym.
8
Pożyczyłeś koledze płytę. Mija
miesiąc a on wciąż jej nie zwraca.
Przykro mi, że do tej pory nie oddałeś
mi płyty. Czy możesz mi ją już
oddać?
9
Ktoś częstuje cię napojem, mówiąc,
Spadaj! Nie pijam wynalazków!
że jest bezalkoholowy.
10
Mama często bierze leki
uspokajające.
Ciągle coś łykasz! Co ci właściwie
jest?
Tekst do samodzielnej pracy dla ucznia.
Sytuacja l.
Wchodzisz do samoobsługowego sklepu, jesteś zamyślony. Nie bierzesz koszyka. Ktoś
z obsługi krzyczy na Ciebie, potępia twoje zachowanie.
Mówisz :
 Bardzo przepraszam , już biorę koszyk.
 Wybiegasz ze sklepu ze łzami w oczach wściekły na ekspedientkę. '
 Przepraszam, ma pani rację. Zamyśliłem się. Proszę na mnie nie krzyczeć, to tylko moje
roztargnienie.
 Czemu pani na mnie krzyczy ? Zapomniałam o koszyku. Przecież nic się nie stało.
 Proszę na mnie nie krzyczeć, to tylko moje roztargnienie.
 Czemu pani na mnie krzyczy ? Zapomniałam o koszyku. Przecież nic się nie stało.
 Proszę na mnie nie krzyczeć. Zamyśliłam się i nie wzięłam koszyka, już naprawiam mój błąd.
Sytuacja 2.
Kolega zaprasza cię na wieczorek urodzinowy. Nie masz ochoty pójść, bo nie odpowiada
ci to, co robią w takich sytuacjach koledzy, którzy tam będą. Kolega nalega abyś przyszedł,
wypytuje o przyczyny odmowy. Jak się zachowujesz?




Przepraszam, nie przyjdę. Milo mi, że mnie zapraszasz, ale nie przyjdę,
Nie gniewaj się nie przyjdę. Mam w domu remont i obiecałem pomóc, nie mogę przyjść.
Nie przyjdę, mam dość głupich zachowań twoich kolegów.
Dzięki za zaproszenie. Nie gniewaj się, ale nie przyjdę. Źle się czuję w towarzystwie , z
którym się spotykasz Jeśli pozwolisz wpadnę do ciebie z niespodzianką innego dnia. Czy
mogłaby to być środa około 18 9
 Obiecujesz, że będziesz punktualnie, dziękujesz za zaproszenie i nie idziesz, zakładasz że
następnego dnia jakoś się wytłumaczysz.
Sytuacja 3.
Dostałeś złą ocenę w szkole. Wydawało ci się, że umiesz i rozumiesz przerabiany materiał, ale
gdy nauczyciel wezwał cię do odpowiedzi, rzeczywistość okazała się inna. Rodzice są na ciebie źli,
mówią o braku odpowiedzialności, zastanawiają się nad karą, jaką powinieneś ponieść. Jak się
zachowujesz? Powiesz:




Przepraszam, więcej się to nie powtórzy.
To nie moja wina. Pani tak tłumaczyła, że nikt w klasie nie zrozumiał.
Wcale nie byłem najgorszy, im i też dostali złe oceny.
Przygotowałem się, ale okazało się, ze źle zrozumiałem ten temat, umówię się z nauczycielem
na poprawę. Ja już dostałem karę.
 Wzruszasz ramionami. Skoro uważacie, że powinienem ponieść karę, pewnie macie rację.
Karta ewaluacyjuna
1. Przedstaw w skali 1 – 6 na ile lekcja była interesująca?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
2. Co zachęcało Cię do pracy na lekcji?
a) praca w grupach
b) ciekawa tematyka
c) możliwość wyrażenia własnych odczuć
d) poznanie sposobów asertywnego zachowania
e) inne – podaj jakie
.....................................................................................................
f) nic mnie nie zachęcało
3. Jaki był Twój wkład w realizację lekcji?
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
4. Kto miał szansę udziału w dyskusji?
a) nieliczni
b) wszyscy
c) pewne grupy uczniów
5. Jak słuchano tego, co mieli do powiedzenia inni?
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
6. Napisz, w jaki sposób ta lekcja wpłynęła na Twoje postawy?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Opracował: Wojciech Kiejda