Wanda Masalska- Szymanek „Charakterystyka

Wanda Masalska- Szymanek „Charakterystyka Programu Profilaktyczno
– Edukacyjno – Terapeutycznego „Dobra mama”, realizowanego w
Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Kwidzynie.”
Program „Dobra mama” jest propozycją zintensyfikowania oddziaływań
wychowawczo-terapeutycznych, w zakresie przygotowania wychowanek placówki
resocjalizacyjnej do funkcjonowania w roli matki.
Autorem Programu jest psycholog MOW – Wanda Masalska – Szymanek.
W Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Kwidzynie program realizowany
jest od września 2009 r przez zespół, który stanowią: psycholog, pedagog,
opiekun socjalny, trzech wychowawców.
I. Założenia i struktura programu „Dobra mama”.
Co to znaczy być dobrą mamą? Przed rozpoczęciem realizacji programu
zapytaliśmy o to ciężarne wychowanki, aktualnie przebywające w Ośrodku.
Odpowiedzi zawierały się między określeniem „miła i sympatyczna” a „kocha
swoje dziecko, nie denerwuje się, gdy ono płacze lub nie śpi w nocy, nie pali
papierosów, nie pije alkoholu, nie bierze narkotyków, dba o siebie, gdy jest w
ciąży, przygotowuje razem z ojcem dziecka pokój z łóżeczkiem i wózkiem, nie
traci pieniędzy na niepotrzebne rzeczy, uśmiecha się do dziecka i przytula, a gdy
dorośnie uczy różnych rzeczy.” Wkrótce te nastolatki urodzą dzieci i będą
przeżywać dramat rozdarcia między biologiczną więzią z noworodkiem, a
niemożnością przejęcia nad nim bezpośredniej opieki. Nie zawsze mogą liczyć na
zwolnienie z Ośrodka i pomoc rodziny lub umieszczenie dziecka w rodzinie
zastępczej w tej samej miejscowości, co Ośrodek.
Wychodząc z założenia, że skuteczne uczenie się wychowanek będzie wymagało
ich aktywności, emocjonalnego zaangażowania, różnorodnych bodźców,
odniesienia do własnych przeżyć i doświadczeń, skojarzenia informacji z
konkretnym przedmiotem lub sytuacją, zorganizowaliśmy pracownię „Dobra
mama”. Jest to wydzielone pomieszczenie, którego wystrój i wyposażenie
odpowiada pokojowi dziecięcemu w prawidłowo funkcjonującym domu
rodzinnym. Wystrój pokoju stanowi swoistą „scenografię” do zajęć, a
jednocześnie służy modelowaniu warunków, w jakich powinno przebywać
niemowlę, dla zabezpieczenia jego zdrowia i życia.
W tej pracowni odbywają się warsztaty psychologiczno – treningowe.
Cel główny programu „Dobra mama”:
Przygotowanie
wychowanek
do
macierzyństwa
poprzez
wykształcenie
podstawowych kompetencji do opieki i wychowania małego dziecka, zapewnienia
mu bezpieczeństwa i ochrony przed przemocą.
W programie zostały przyjęte następujące cele szczegółowe:
Nabycie przez wychowanki podstawowych umiejętności
związanych z opieką nad małym dzieckiem.
Wykształcenie umiejętności rozpoznawania potrzeb dziecka i
adekwatnego na nie reagowania.
Uwrażliwienie na rozpoznawanie zagrożeń i ochronę dzieci
przed przemocą.
Modelowanie zachowań ochraniających dzieci.
Rozwijanie zdolności do empatii i nawiązywania więzi z
dzieckiem.
Podniesienie poczucia własnej wartości wychowanek poprzez
nabycie nowych umiejętności praktycznych.
Zwiększenie świadomości w zakresie ochrony praw dziecka.
2. Struktura programu „Dobra mama”.
Program składa się z dwóch modułów:
Warsztaty psychologiczno - treningowe
Zajęcia z małymi dziećmi (forma wolontariatu)
Warsztaty psychologiczno - treningowe odbywają się w Ośrodku w
specjalnie przygotowanej pracowni, urządzonej na wzór pokoju małego dziecka.
Prowadzone są przez psychologa oraz osobę wspomagającą (pedagog,
wychowawca, opiekun socjalny), według scenariuszy uwzględniających własną
aktywność wychowanek i ich bezpośrednie doświadczenia.
Zajęcia warsztatowe odbywają się raz w tygodniu przez okres dwóch miesięcy dla
jednej grupy ćwiczącej.
Zajęcia z małymi dziećmi ( w formie wolontariatu) mają miejsce W Domu
im. J. Korczaka Regionalnej Placówce Opiekuńczo – Wychowawczej w Gdańsku.
Na terenie tej placówki wychowanki uczestniczą w zabawach z dziećmi w salach i
w ogrodzie, pomagają w zajęciach terapeutycznych oraz w pracach
porządkowych w salach dzieci i pomieszczeniach rehabilitacyjnych.
Wyjazdy do Domu im. J. Korczaka odbywają się w czasie realizacji Programu
zwykle raz w miesiącu.
Uwaga!
Szczególnym elementem Programu, mającym na celu rozwijanie empatii i
uczuciowości wyższej jest objęcie przez wychowanki
tzw. adopcją
wychowawczą , wybranych małych dzieci z Regionalnej Placówki Opiekuńczo –
Wychowawczej im. J. Korczaka w Gdańsku. Są to dzieci znacznie
niepełnosprawne, z którymi nikt z rodziny nie utrzymuje kontaktów. Wychowanki
w czasie wizyt w domu dziecka szczególnie zajmują się tym dzieckiem, pamiętają
o jego urodzinach, imieninach, szczególnie dla niego przygotowują drobne
upominki i pomoce do rehabilitacji, rozmawiają z opiekunami o jego zdrowiu itp.
Adresaci Programu:
Wychowanki ciężarne.
Wychowanki w wieku 17 – 18 lat, które w danym roku
szkolnym opuszczą placówkę.
Wychowanki po przebytych porodach, jeżeli utrzymują
kontakt z dzieckiem i będą miały możliwość opieki nad
dzieckiem po uzyskaniu pełnoletniości.
Liczebność grupy:
Grupa wychowanek zaangażowanych w Program liczy od 5 do 8 osób, ze
względu na intensywność ćwiczeń praktycznych.
Czas trwania zajęć warsztatowych:
Jedno spotkanie trwa od 1,5 do 2 godzin.
Metody pracy:
Psycho-aktywne formy pracy z grupą – ćwiczenia
interaktywne, scenki psychodramatyczne, wyobrażenia
sterowane,
wizualizacje,
organizowane
doświadczenia,
ćwiczenia oddechowe, elementy ćwiczeń V. Sherborne,
dyskusja.
Wyjazdy do Domu Dziecka im. J. Korczaka w Gdańsku –
zabawy z dziećmi, spacery z dziećmi w wózkach, pomoc w
ćwiczeniach rehabilitacyjnych, drobne prace porządkowe w
salach
dzieci,
przygotowywanie
pomocy
do
zajęć
rehabilitacyjnych oraz okolicznościowych dekoracji.
II. Warsztaty psychologiczno – treningowe obejmują
8 spotkań o następującej tematyce:
Dziecięcy pokój.
Co czuje dziecko w łonie matki?
Co czuje dziecko po urodzeniu?
Atmosfera rodzinna.
Sytuacje niebezpieczne we własnym domu.
Co złego może spotkać dziecko pod opieką dorosłych?
Odpowiedzialność prawna za dziecko.
Przyszłość dziecka w oczach matki.
Integralną
częścią
Programu
są
„Scenariusze
zajęć
warsztatowych
psychologiczno – treningowych”. Każdy scenariusz zawiera cele szczegółowe
zajęć, opis pomocy, instrukcje do ćwiczeń, teksty „Podsumowania”. W trakcie
zajęć wychowanki wczuwają się w przeżycia dziecka na różnych etapach jego
rozwoju, zaczynając od okresu ciąży i porodu. Przeżywając okres niemowlęcy,
poznają świat przy pomocy dotyku, węchu, smaku. Jako „raczkujące dzieciaki”
wskazują potencjalne zagrożenia we własnym domu np. poparzenie gorącą wodą,
wypadniecie z okna, porażenie prądem itp. Odgrywają role dzieci, które w czasie
awantury domowej tracą poczucie bezpieczeństwa i są narażone na przemoc.
Stają się sędziami i oceniają zachowania dorosłych, którzy zaniedbali lub
skrzywdzili dzieci. Planują przyszłość dziecka i konfrontują marzenia z własną
historią życia.
III. Spodziewane efekty realizacji programu.
Przyswojenie przez wychowanki podstawowej wiedzy
dotyczącej rozwoju małego dziecka oraz jego potrzeb
życiowych.
Wykształcenie postawy odpowiedzialności i podmiotowego
traktowania własnego dziecka.
Rozwinięcie
umiejętności
nawiązywania
kontaktu
emocjonalnego z małym dzieckiem, rozpoznawania jego
potrzeb i oceniania zagrożeń związanych z sytuacjami
niebezpiecznymi i przemocą domową.
Uwaga!
Oczekiwany efekt edukacyjny każdego spotkania warsztatowego zawiera się w
„Podsumowaniu – Co powinna wiedzieć dobra mama?”. Jest to krótki opis
przekazywanych do zapamiętania informacji, związanych z podstawowymi
kompetencjami macierzyńskimi. Po każdych zajęciach treść „Podsumowania” jest
omówiona z wychowankami i wyeksponowana w postaci plakatu.
IV. Informacje na temat Programu „Dobra mama”
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy
82 – 500 Kwidzyn
Ul. Moniuszki 5
Tel./fax (55) 279-38-71
e’mail: [email protected]
Dyrektor – Marian Pietrusiak
Psycholog – Wanda Masalska-Szymanek
e’mail: [email protected]