postawy rodzicielskie cz.2

Postawy rodzicielskie
Typy prawidłowych
postaw rodzicielskich
wg Marii Ziemskiej
1) Akceptacja
2) Współdziałanie
3) Dawanie właściwej swobody
4) Uznanie praw dziecka
Akceptacja
•
-przyjęcie dziecka takim, jakie jest, ze wszystkimi cechami fizycznymi,
osobowościowymi i umysłowymi
•
- akceptacja, że dziecko jest dobre w takich a nie innych
dziedzinach i słabsze w innych
•
- lubienie swojego dziecka, kontakt z nim jest przyjemnością, sprawia
radość
•
- znajdowanie okazji do pochwalenia dziecka
•
- brak krytyki wobec osoby dziecka, ganienie konkretnego
niewłaściwego zachowania (zamiast: jesteś niegrzeczny – nie
podoba mi się, złości mnie kiedy rozrzucasz zabawki)
•
- rozpoznawanie potrzeb dziecka, zaspokajanie ich na ile to możliwe
(zamiast zaspokajanie własnych potrzeb wobec dziecka, potrzeba=/
zachcianka)
•
- zapewnianie dziecku poczucia bezpieczeństwa
•
- akceptacja sprawia, że dziecko jest zadowolone ze swego istnienia
Współdziałanie
• - pozytywne zaangażowania w zabawę z dzieckiem,
zainteresowanie jego pracą, zajęciami
• - zaangażowanie dziecka w sprawy domowe, stosownie do
jego wieku i możliwości
• - wspólne wykonywanie czynności, obserwacje, wymiana
zdań, rozwiązywanie problemów
Dawanie rozumnej (właściwej dla wieku)
swobody
•
- darzenie dziecka zaufaniem stosownie do wieku i możliwości
•
- poszerzanie zakresu swobód dziecka wraz z wiekiem
•
- pozwalanie na co raz bardziej fizyczne oddalanie się od
rodziców, przy jednoczesnym budowaniu więzi psychicznej
•
- utrzymanie autorytetu rodziców i podejmowanie decyzji w takim
zakresie, w jakim jest to pożadane
•
- dbanie o fizyczne bezpieczeństwo dziecka, realne ocenianie
zagrożeń
•
- nie traktowanie świata, jako źródła zagrożeń i niebezpieczeństw,
przed którymi dziecko trzeba chronić (rodzic obawiający się
świata, lękowy, stale obawiający się o dziecko z dużym
prawdopodobieństwem wychowa lękowe dziecko)
Uznanie praw dziecka, jako równych pozostałym członkom rodziny
•- akceptowanie aktywności dziecka, swoboda w kontakcie zamiast formalizmu,
dyktatury czy wścibstwa dostosowana do fazy rozwojowej
•- poszerzanie wraz z wiekiem odpowiedzialności dziecka za swoje zachowanie,
pozwalanie mu na ponoszenie konsekwencji swojego zachowania (jeśli nie
odrobi lekcji, dostanie jedynkę –zamiast odrabiania lekcji za dziecko; jeśli nie
wyprowadzi swojego psa w odpowiednim czasie, będzie po nim sprzątał –
zamiast wyprowadzania psa przez rodziców; jeśli rozsypie zabawki w pokoju
gościnnym, nie może bawić się niczym innym, dopóki ich nie pozbiera – zamiast
zbierania zabawek przez rodziców; jeśli zniszczy koledze zabawkę musi ją odkupić
ze swojego kieszonkowego itd.)
•- kierowanie dzieckiem bardziej poprzez podsuwanie mu sugestii, pomysłów niż
narzucanie, wymuszanie
•-pozwalanie dziecku samemu decydować w różnych sprawach, które jego
dotyczą adekwatnie do wieku i możliwości (przedszkolak może decydować w co
się ubrać do szkoły, dziecko w szkole podstawowej może decydować na jakie
zajęcia chce chodzić – do rodzica jednak należy ostateczna decyzja po ocenie
własnych możliwości, choćby finansowych)
•- wyjaśnianie, uzasadnianie, uzgadnianie zasad nagród i kar
•-brak wygórowanych oczekiwań, oczekiwania adekwatne do wieku i możliwości
dziecka
• Właściwe postawy nie wykluczają się, ale
współwystępują ze sobą.
• Może być tak, że w jednej rodzinie kładzie się
większy nacisk na akceptację, a w innej np. na
współdziałanie, jednak wszystkie z prawidłowych
postaw przenikają się wzajemnie.
Niewłaściwe postawy
rodzicielskie
•1. Odtrącająca
•2. Unikająca
•3. Nadmiernie chroniąca
•4. Nadmiernie wymagająca, zmuszająca, korygująca
Postawa odtrącająca
•
- nie okazywanie uczuć pozytywnych
•
- demonstrowanie uczuć negatywnych
•
- dezaprobata
•
- otwarte krytykowanie dziecka
•
- nie dopuszczanie dziecka do głosu, twierdzenie, ze jego zdanie się nie
liczy
•
- nie zastanawianie się nad motywami jego postępowania (nie pytam
dlaczego dziecko coś zrobiło, nie zastanawiam się nad przyczynami jego
postępowania)
•
- wydawanie dziecku poleceń rozkazów (ma być tak, jak ja mówię)
•
- stosowanie licznych kar, represji
•
- dziecko jest nielubiane przez rodziców, traktowane jako ciężar
Postawa unikająca
•
- ubogie relacje uczuciowe między rodzicem, a dzieckiem, a nawet
obojętność uczuciowa rodziców wobec dzieci
•
- kontakt z dzieckiem nie sprawia przyjemności, jest ono traktowane, jako
uciążliwe
•
- w sytuacjach trudnych czasami odczuwanie bezradności wobec jego
zachowania
•
- kontakt luźny, na pozór dobry (tak obserwowany jest z zewnątrz),
maskowanie pod hasłem liberalizmu oraz prezentów darowanych dziecku
nadmiernej swobody, obojętności
•
- w skrajnych sytuacjach: zupełne ignorowanie dziecka, unikanie kontaktu lub
ograniczanie go do minimum, unikanie odpowiedzialności za nie i za jego
zachowanie, zaniedbywanie
•
-zbywanie dziecka, gdy próbuje nawiązać kontakt, tłumaczenie się brakiem
czasu itp.
•
-wysyłanie dziecka na różne zajęcia, wiele razy w tygodniu, przekraczające
jego możliwości pod pozorem dobrego wykształcenia, rozrywki
•
- brak konsekwencji w wychowaniu, nieprzestrzeganie ustalonych reguł,
odpuszczanie (ponoszenia konsekwencji)
- nie angażowanie się w sprawy dziecka
Postawa nadmiernie wymagająca, korygująca
•
- kreowanie pewnego wyobrażenia dziecka i staranie się „ulepić” je
zgodnie z tym wyobrażeniem (chcę, aby był mistrzem judo, więc
zapisuję go na judo, mimo że on woli taniec; uważam, że powinna
być dobra z ortografii, bo ja się tego nauczyłem, więc ma być dobra
w tej dziedzinie)
•
- stawianie nierealnych wymagań, szczególnie nieadekwatnych do
wieku rozwojowego (wymaganie, aby półtoraroczne dziecko samo
korzystało z nocnika, aby sześciolatek pięknie pisał)
•
- narzucanie dziecku różnych zachowań, obowiązków, rządzenie nim,
nie pozwalanie na przejecie przez dziecko odpowiedzialności za
swoje zachowanie
•
- karanie, sztywność reguł, nie dopuszczanie odstępstw od zasad
(dziecko ma być najpóźniej o 19.00 w domu i nie ważne że akurat w
danym dniu kolega ma urodziny, na których wszystkie dzieci bawią
się do 20.00 –zasada dla zasady)
•
- krytyka, ciągłe ocenianie, dziecko nie jest wystarczająco dobre,
mądre, otwarte wyrażanie dezaprobaty, gniewu, gdy nie spełnia
oczekiwań.
Postawa nadmiernie chroniąca
•
- nadmierne skoncentrowanie się na dziecku (dziecko całym światem)
•
- uległość wobec dziecka, jego zachcianek, kaprysów
•
- chronienie go przed wszelkimi trudnościami, konsekwencjami zachowań
(nie musisz odkupić zepsutej zabawki kolegi ze swojego kieszonkowego,
mama zapłaci; nie musisz posprzątać po sobie, gdy nabrudziłeś, tata już
trzyma ścierkę, zrobi to za ciebie, nie musisz sam rozwiązywać swojego
sporu z kolegą, rodzice się tym zajmą – zamiast: dania wskazówek, w jaki
sposób dziecko samo może sobie poradzić)
•
- przesadna nadopiekuńczość, traktowanie dziecka, jako młodszego niż
jest w rzeczywistości (przeprowadzanie 12 latka przez ulicę, ograniczenie
ruchu, żeby dziecko się nie przeziębiło)
•
- nadmierna pobłażliwość
•
- rozwiązywanie problemów za dziecko (zamiast uczenia go
rozwiązywania problemów)
•
- wyręczanie (skoro już nie masz siły, to zrobię za ciebie to zadanie,
podawanie wszystkiego na talerzu)
Postawa nadmiernie chroniąca c.d.
•
- tłumaczenie, że wina leży zawsze poza dzieckiem (to nauczyciel się nie
postarał, to kolega zachował się nie w porządku)
•
- nie pozwalanie na samodzielność dziecka, uzależnianie go od rodziców
(dziecko 6-7-letnie powinno potrafić wiązać już buty, ale rodzice zawsze
wykonują tę czynność za nie i dziecko nie ma szans się tego nauczyć, 11latek może sam odwiedzić kolegę mieszkającego w pobliżu, ale rodzice
na wszelki wypadek zawsze go odprowadzają i przyprowadzają; dziecko
wie, że do 18.00 ma odrobić lekcje, ale matka 3 razy wcześniej mu o tym
przypomina – nie ucząc dziecka kontroli i odpowiedzialności)
•
- traktowanie dziecka jako kogoś nadzwyczajnego, wyjątkowego – jako
wzór, doskonałość
•
- traktowanie świata jako czegoś zagrażającego, przed czym trzeba
dziecko chronić
•
- pozwalanie dziecku sprawować władzę nad sobą i rodziną (dziecko
marudzeniem, płaczem lub inną metodą osiąga to co chce)
• Niewłaściwe postawy również mogą
się przenikać, albo występować
naprzemiennie.
•
Postawa odtrącająca, unikająca, nadopiekuńcza,
nadmiernie wymagająca?
• Przykład zachowania się rodziców w sytuacji otrzymania
niewłaściwego stopnia przez dziecko (wg M. Ziemskiej)
• a) oskarżanie nauczyciela, dziecko jako wzór doskonałości nie
może być winne
• b) winne jest dziecko, brak wnikania co jest przyczyną złego
stopnia; ganienie dziecka, oskarżanie, że jest leniwe,
nieodpowiedzialne, karanie dziecka
• c) awantura, a nawet lanie, rodzice czują, ze już nie mogą z
dzieckiem wytrzymać
• d) brak zainteresowania oceną dziecka
Postawy rodzicielskie a
zachowanie dzieci
•wszystkie wymienione poniżej cechy, to jedynie
pewne kierunki zachowań, mogą się one nieco różnić
u poszczególnych dzieci oraz w zależności od
zróżnicowanych postaw przejawianych przez każde z
rodziców, a nawet dalszych członków rodziny, np.
babcię
Postawa odtrącająca
•
•
•
•
•
•
-agresja
-nieposłuszeństwo
-kłótliwość
-kłamstwa
-zahamowanie rozwoju uczuć wyższych
-zachowania aspołeczne
albo:
• -zastraszenie,
• -bezradność
• -trudność w przystosowaniu się na skutek zahamowania
• -pozory niedorozwoju
Postawa unikająca
• -niezdolność do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych
(niestałość uczuciowa)
• -wrogie nastawienie wobec społeczeństwa, zachowania
aspołeczne
• -zmienność w planach
• -niezdolność do obiektywnych ocen
• -skłonność do przechwałek
• -poczucie bycia prześladowanym i skłonność do pocieszania
samego siebie
• -trudność w koncentracji do nauki, wytrwałości
• -nieufność, bojaźliwość albo konflikty z rodzicami i szkołą
• -przelotne znajomości, trudność w zbudowaniu trwałej
przyjaźni
Postawa nadmiernie chroniąca
•
•
•
•
-opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, społecznej, infantylizm
-zależność dziecka od rodziców
-bierność, brak inicjatywy
-ustępliwość bądź zachowanie „rozpieszczonego dziecka”
(nadmierna pewność siebie, poczucie większej wartości,
zarozumialstwo, awanturniczość, tyranizowanie matki, egoizm,
wysokie wymagania wobec rodziców, a w sytuacji rozstania
często niepokój, niepewność, poczucie bycia nieszczęśliwym)
Postawa nadmiernie
korygująca, krytykująca
•
•
•
•
•
•
•
•
•
-brak wiary we własne siły
-niepewność, lękliwość
-przewrażliwienie
-uległość
-obsesje
-pobudliwość, podatność na frustracje
-trudność w koncentracji
-niskie aspiracje
Wpływ tej postawy może być mniejszy, gdy dziecko potrafi
stawić opór rodzicom i ma dobry kontakt z rówieśnikami.
Postawa akceptacji, zaufania,
współdziałania i rozumnej swobody
• -zaufanie pokładane w rodzicach, zwracanie się do
nich po pomoc i radę
• solidarność z rodzicami, ale i brak specjalnej
zależności od nich, podejmowanie działań z
własnej inicjatywy
• -zadowolenie ze swojej pracy i z jej efektów
• -wytrwałość, zdolność do pokonywania przeszkód
• -umiejętność współdziałania z rówieśnikami
• -łatwość przystosowania do nowych sytuacji
• -troska o dobra swoje i innych
• Bibliografia:
• Ziemska Maria (1973) „Postawy rodzicielskie”.
Warszawa: Wiedza Powszechna
• Ankietę pomagającą oszacować własną postawę
rodzicielską znajdziecie Państwo na stronie:
http://www.klos_zofia.republika.pl/06.htm#za%C5%821