Zobacz
Transkrypt
Zobacz
SŁOWO WSTĘPNE Cogito ergo sum Kartezjusz Podmiotowość – pojęcie, które w ostatnich czasach stało się niezwykle popularne, szczególnie w literaturze o charakterze pedagogicznym, psychologicznym i socjologicznym. Jej fundamenty możemy odnaleźć już w czasach powstawania pierwszych cywilizacji – starożytni ludzie stawiali sobie pytania o sens własnej egzystencji: Kim są? Jaka jest ich rola w otaczającym ich świecie ?Co stanowi o ich odrębności wśród niezliczonych jednostek ludzkich? Pod tymi prostym pytaniami kryją się bardzo często skomplikowane problemy natury filozoficzno-socjologicznej. Za stwierdzenie, czym jest podmiotowość, możemy przyjąć, że to odrębność, posiadanie własnej, indywidulanej tożsamości, która wyróżnia człowieka spośród tłumu innych ludzi, traktowanie siebie jako niezależnej jednostki społecznej posiadającej zdolność do samodzielnego myślenia i działania. Podmiotowość polega również na traktowaniu drugiego człowieka jako równoważnego podmiotu w dialogu interpersonalnym. Powyższe założenia wpływają na rozwój osobisty człowieka, a co za tym idzie, na zwiększenie jego poziomu edukacji. Problem ten jest szczególnie aktualny w edukacji, gdzie zauważalne jest przejście z przedmiotowego do podmiotowego systemu nauczania, wychowania, opieki. Cele edukacji jeszcze do niedawna można było przedstawić za pomocą schematu: wiadomości – umiejętności – nawyki – rozwój osobowości – kształtowanie postaw, świata 1 wartości, światopoglądu – przygotowanie do samorozwoju. Dziś zaczyna dominować model, który stawia na przeniesienie akcentów z przedmiotowej na podmiotową stronę osobowości. Możemy go przedstawić w następujący sposób: rozwój osobowości – kształtowanie postaw i świata wartości, światopoglądu – 2 przygotowanie do samorozwoju – wyposażenie w sprawności i wiadomości. Dlatego też tegoroczny tom monografii z X już z rzędu konferencji z cyklu „Edukacja XXI wieku” Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kulturowych oraz społecznych zróżnicowań został poświęcony jakże istotnemu pojęciu podmiotowości. Zaprezentowane w nim poglądy, głosy znawców tematu, świadczą o tym, jak różnorodny i niewyczerpany może być zakres pojęcia podmiotowość. Tom rozpoczyna rozdział Idea podmiotowości w meandrach relacji społecznych XXI wieku. Autorzy poszczególnych artykułów podejmują między innymi problemy edukacji międzykulturowej w warunkach globalizacji, „kawantowego człowieka”, jako nowego podmiotu i jakie stawia wyzwanie dla kształcenia akademickiego w XXI wieku, edukacji domowej jako egzemplifikacji idei podmiotowości i wolności edukacyjnej. Autorzy w rozdziale drugim, Media w całożyciowej edukacji dla potomności, skupiają się między innymi na problemach nowych mediów, prowokacji występującej w mediach i jej wpływie na tożsamość i edukację współczesnego człowieka oraz na wykorzystaniu technologii cyfrowej w przekazywaniu wiedzy. 1 2 I. Adamek, Podstawy edukacji wczesnoszkolnej, Impuls. Kraków 1997, s. 12 Ibidem, s.12 Kolejny rozdział porusza, jakże niezwykłe, zagadnienie podmiotowości w edukacji przeciw odmienności i wykluczeniom. Reprezentowane są tu między innymi problemy dotyczące barier, które występują podczas kształcenia polonistycznego dzieci chorych na zespół Aspergera, edukacji chorych na cukrzycę czy sytuacji społecznej i edukacji uczniów pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych, w środowisku szkolnym. Ostatni rozdział poświęcony jest publikacjom poruszającym kwestie paradygmatów badań nad podmiotowością w edukacji, gdzie czytelnik ma możliwość zapoznania się z rozmaitymi pojęciami i teoriami między innymi ze znaczeniem podmiotowości zarówno nauczyciela jak i ucznia w wychowaniu do aktywności obywatelskiej, kształtowaniem i doskonaleniem kompetencji nauczycielskich, wielokulturowości, odmienności, zróżnicowaniem społecznym i pomocą drugiemu człowiekowi. Wszystkim Autorom tekstów zawartych w naszej monografii, którzy przyłączyli się do dyskursu nad pojęciem podmiotowości oraz Recenzentom serdecznie dziękujemy. To dzięki Państwa tekstom ten tom monografii jest tak wyjątkowy… Natasza STARIK Andrzej ZDUNIAK