Ocena efektywności żywienia krów mlecznych w gospodarstwie

Ocena efektywności żywienia krów mlecznych w gospodarstwie indywidualnym
Grzegorz Rocki
Sekcja Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa Studenckiego Koła Naukowego Biologów i Hodowców
Zwierząt, Wydziału Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opiekun naukowy: dr hab. Renata Klebaniuk
Żywienie jest jednym z czynników środowiska najsilniej oddziaływującym na
zwierzęta, ale postęp w doskonaleniu krów mlecznych dokonuje się poprzez wdrażanie metod
genetyki populacji, doskonalenie systemów żywienia, poprawę jakości i wartości pokarmowej
pasz. W okresie ostatnich 30 lat, dzięki doskonaleniu genetycznemu krajowej populacji bydła
polskiego czarno-białego, przy wykorzystaniu buhajów holsztyńsko–fryzyjskich nastąpił
ogromny postęp hodowlany. Bydło polskie czarno-białe o dwukierunkowym typie
użytkowania, charakteryzujące się dużą odpornością, zdrowotnością, długowiecznością oraz
doskonałym przystosowaniem do trudnych warunków środowiskowych i żywieniowych, ale o
niższej wydajności mleka, zostało przekształcone w jednostronnie mleczny typ użytkowy. W
ślad za tym nastąpił rozwój gospodarstw specjalistycznych o zwiększonej liczebności stad.
Wciąż jednak znaczny udział w produkcji mleka mają w Polsce gospodarstwa
małe,
najczęściej rodzinne, utrzymujące 15-20 krów mlecznych lub mięsno-mlecznych. W jednym z
takich gospodarstw, w województwie lubelskim, przeprowadzono ocenę efektywności
żywienia krów mlecznych.
Gospodarstwo jest jednym z wielu dostawców mleka do Spółdzielni Mleczarskiej
„Biomlek” w Chełmie. 45% mleka przetwarzanego przez tę Spółdzielnię pochodzi z
gospodarstw posiadających od 50 do 100 tys. kg kwoty mlecznej. W gospodarstwach tych
większy nacisk niż na wysoką produkcję mleka położony jest na uzyskanie cieląt do opasu
(krzyżowanie z rasami mięsnymi), zdrowie i długowieczność krów. Budynki inwentarskie to
najczęściej małe, uwięziowe obory, w których wóz paszowy nie ma zastosowania. Stosowany
jest tradycyjny system zadawania pasz. Występują najczęściej dwa okresy żywienia: letni i
zimowy, połączone okresami przejściowymi.
W oborze objętej badaniami utrzymywano w systemie uwięziowym 15 szt. krów rasy
czarno-białej z różnym udziałem genów rasy hf (0-75%). Wydajność krów za pełną laktację
poprzedzającą okres badawczy wynosiła średnio 5700 kg mleka i wahała się od 4500 do 6800
kg. Dój odbywa się dwukrotnie w ciągu doby, przy użyciu dojarki przewodowej. Średni wiek
krów w chwili rozpoczęcia badań wynosił 7 lat i 3 miesiące i wahał się od 2 lat 4 mies. do aż
14 lat. Średnia liczba przebytych laktacji ocenianego stada krów wynosiła 4,3. Okres między
wycieleniowy trwał średnio 420 dni.
W celu określenia jakości żywienia i odżywienia krów w badanym gospodarstwie
wykonano: analizę składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz; ocenę zbilansowania
dawek pokarmowych, kondycji i masy ciał krów, wydajności i składu mleka oraz analizę
wybranych wskaźników hematologicznych i biochemicznych krwi krów.
Oceny dokonano dwukrotnie, w zimowym i letnim okresie żywienia. W każdym z
tych okresów, na podstawie dobowej wydajności mlecznej wydzielono 3 grupy krów: Gr. Z –
krowy zasuszone; Gr. 1 – krowy produkujące powyżej 20 kg mleka na dobę; Gr. 2 - krowy
produkujące poniżej 20 kg mleka na dobę.
Uzyskane wyniki badań wskazują, że żywienie krów w tym gospodarstwie wymaga
częściowej modyfikacji. W okresie żywienia zimowego w stosowanych dawkach należy
zwiększyć udział białka w stosunku do energii. Należy zmienić sposób zadawania pasz
krowom, zwłaszcza w okresie letnim. Biorąc pod uwagę uzyskane wartości wskaźników
hematologicznych i biochemicznych krwi należy uzupełnić stosowane zimą dawki w pasze
poprawiające odporność zwierząt jak i bogate w substancje biologicznie czynne, a w okresie
okołoporodowym zwiększyć koncentrację składników, zwłaszcza energetycznych w
stosowanej dawce pokarmowej.