D - Sąd Okręgowy we Wrocławiu

Sygn. akt I C 458/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 listopada 2014r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: SSO Agnieszka Hreczańska – Cholewa
Protokolant: Krzysztof Musiał
po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2014r.
we Wrocławiu
na rozprawie
sprawy z powództwa A. W.
przeciwko M. R.
o ustalenie
I. oddala powództwo;
II. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 500 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;
III. przyznaje r. pr. K. G. ze Skarbu Państwa kwotę 8856 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu.
I C 458/14
UZASADNIENIE
Powódka A. W. w pozwie przeciwko M. R. domagała się ustalenia nieważności umowy notarialnej – darowizny z dnia
11.02.1999 r. oraz ustalenia, że lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...) należy od 1990 r. do majątku osobistego
powódki.
W uzasadnieniu żądania pozwu powódka wskazała, że głównym lokatorem wspomnianego lokalu mieszkalnego
była babka powódki A. K.. Małoletnia powódka na mocy orzeczenia sądowego została umieszczona u babci w
rodzinie zastępczej. W 1990 r. A. K.przepisała mieszkanie na powódkę, która została jego głównym lokatorem. W
roku 1992 r. powódka urodziła dziecko. W roku 1997 r. wyjechała z W.. W 2 tygodnie po ślubie w W.złożyła do
zarządu SM (...)prośbę o wyrażenie zgody na wykup mieszkania spółdzielczego we W.. Z własnych oszczędności, przy
wsparciu finansowym matki, wpłaciła na konto spółdzielni kwotę 9 125 zł w następstwie czego przysługujące powódce
spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu zostało przekształcone we własnościowe parowo do lokalu. Spółdzielnia
wydała na rzecz powódki nowy przydział. Do zamieszkiwania w lokalu uprawniony był także mąż i dziecko powódki. W
ocenie powódki spółdzielcze własnościowe prawo do wspomnianego lokalu stanowiło jej majątek odrębny a pozwana
– notariusz sporządzająca akt darowizny dopuściła się fałszerstwa, wpisując w umowie jako darczyńcę męża powódki
P. W..
Pozwana M. R. wniosła o oddalenie pozwu.
W uzasadnieniu odpowiedź na pozew wskazała, że mąż powódki P. W. działał na podstawie przedłożonego
notariuszowi pełnomocnictwa notarialnego, z treści którego wynikało, że sporne prawo jest przedmiotem małżeńskiej
wspólności ustawowej małżonków A. W. i P. W.. Pozwana wskazała także, że spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków gdy zostanie w trakcie małżeństwa przydzielone jednemu z
małżonków i chociażby wkład mieszkaniowy czy budowlany pochodził w całości lub w części z majątku odrębnego
jednego lub obojga małżonków i został wpłacony przed powstaniem wspólności majątkowej. Wpłata ta stanowi nakład
z majątku odrębnego na majątek wspólny.
Postanowieniem z dnia 27.05.2014 r. ustanowiono dla powódki profesjonalnego pełnomocnika z urzędu, który w
piśmie procesowym z dnia 25.07.2014 r. podtrzymał żądanie i twierdzenia powódki, wskazując nadto, że pełnomocnik
powódki P. W. dokonując darowizny na rzecz swojej matki przekroczył swojej umocowanie. Doprowadziło to do
zadysponowania jedynym majątkiem powódki. Dwa lata po dokonaniu darowizny, orzeczeniem z dna 09.05.2002 r.
został orzeczony pomiędzy powódką a jej mężem rozwód będący skutkiem trwałego rozkłaACdu pożycia małżeńskiego.
Pełnomocnik powódki wniósł także, na wypadek oddalenia pozwu o nieobciążanie powódki obowiązkiem zwrotu
kosztów procesu, wskazując na jej wyjątkowo trudna sytuację majątkową i pogłębiającą się chorobę depresyjną i
niepełnosprawność.
Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 02.04.1990 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. przydzieliła powódce A. W. ( noszącej wówczas nazwisko
K.) na prawach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...). Oprócz
głównego lokatora – powódki w lokalu miała prawo zamieszkiwać babcia powódki J. G..
W dniu 17.09.1998 r. powódka wpłaciła na rachunek wspomnianej spółdzielni kwotę 9 125 zł tytułem uzupełnianie
wkładu budowlanego w celu przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu wprawo własnościowego. W dniu
16.12.1998 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. przydzieliła powódce A. W. na warunkach własnościowego prawa
do lokalu wspomniany wyżej lokal mieszkalny. Prawo do zamieszkiwania w nim uzyskał mąż powódki P. W. oraz córka
P. W.. W tym samym z dniu Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. wystawiła zaświadczenie, że powódka dokonała
wpłaty wkładu budowlanego w kwocie 9 125 zł w związku z przekształceniem lokatorskiego prawa na własnościowe
prawo do lokalu.
(dowód: przydział z dnia 02.04.1990 r. – k. 5;
przydział z dnia 16.12.1998 r. – k. 8;
dowód wpłaty – k. 6;
zaświadczenie Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. – k. 7)
W dniu 11.02.1999 r. przed notariuszem M. R. została zawarta umowa darowizny lokalu mieszkalnego położonego
we W. przy ul. (...). Jako darczyńca występował P. W., który okazał notariuszowi pełnomocnictwo notarialne z dnia
08.02.1999 r. udzielone mu przez żonę A. W.. W par. 1 aktu notarialnego – pełnomocnictwa - stawiająca A. W.
złożyła oświadczenie, że jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. i że przysługuje jej wspólnie z mężem P.
W. na zasadach wspólności ustawowej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego
we W. przy ul. (...). W par. 2 powódka udzieliła pełnomocnictwa swojemu mężowi do podpisania w jej imieniu
umowy darowizny tego lokalu na rzecz B. W. na warunkach według uznania pełnomocnika oraz do dokonania innych
czynności niezbędnych do realizacji tego pełnomocnictwa. P. W. okazał notariuszowi także zaświadczenie Spółdzielnia
Mieszkaniowa (...) we W. z dnia 16.12.1998 r. Zgodnie z treścią pełnomocnictwa darowiznę dokonano na rzecz matki
P. B. W..
( dowód: pełnomocnictwo z dnia 08.02.1999 r. – k. 33 – 34;
umowa z dnia 11.02.1999 r. – k. 36 – 39)
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Powódka domagając się ustalenia, ze umowa darowizny z dnia 11.02.1999 r. jest nieważna, wywiodła swoje roszczenie
z przepisu art. 189 k.p.c. Zgodnie z jego treścią powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia
stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Tak więc przesłankami powództwa o ustalenie stosunku
prawnego lub prawa jest interes prawny powoda w dokonaniu żądanego ustalenia oraz istnienie stosunku prawnego
lub prawa, którego powództwo dotyczy. W zakresie przesłanek warunkujących uwzględnienie powództwa, przepis
art. 189 k.p.c. ma charakter materialnoprawny. Obowiązkiem spoczywającym na powodzie z mocy art. 6 k.c. jest
zatem udowodnienie zaistnienia obu powyższych przesłanek. Powódka winna więc w toku rozpoznawanej sprawy
udowodnić, że posiada interes prawny nie tylko w ustaleniu nieważności umowy darowizny z dnia 11.02.1999 r. ale,
że posiada interes prawny w skierowaniu tego pozwu przeciwko pozwanej – notariuszowi M. R.. Interes prawny, w
rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa. Niepewność ta
powinna być obiektywna. Interes prawny występuje tylko wówczas, gdy zachodzi potrzeba jego ochrony prawnej.
Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwoliła Sądowi uznać, że powódka nie wykazała, na czym
polega jej interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności czynności prawnej – darowizny. Można
domyślać się jedynie z opisu stanu faktycznego przytoczonego przez powódkę, że kwestionuje ona zakres uprawnienia
P. W. do dokonania darowizny na rzecz swojej matki, podnosząc, że mieszkanie będące przedmiotem darowizny
stanowiło jej majątek odrębny. W takim jednak wypadku powództwo winno zostać skierowane przeciwko stronom
czynności prawnej, co nie zwalania oczywiście powódki od dowodzenia, że posiada interes prawny domaganiu się
ustalenia nieważności umowy. Skierowanie pozwu w rozpoznawanej sprawie prowadzi do ustalenia, że po stronie
pozwanej zachodzi brakiem legitymacji biernej, co skutkuje oddaleniem pozwu. Pozwana Notariusz M. R. nie była
bowiem stroną umowy. Powódka zaś nie wykazała, że posiada interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie
nieważności umowy przeciwko pozwanej.
Podobnie Sąd ocenił żądanie zawarte w pkt. II. pozwu. Przyjąć należy, że nie ma interesu prawnego w wytoczeniu
pozwu o ustalenie w sytuacji możliwości wystąpienia z innym roszczeniem, którego przesłanką będzie ustalenie
istnienia lub nieistnienia danego prawa. Poza okolicznością, że stroną w postępowaniu, przedmiotem którego może
być badana kwestia, czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy do majątku wspólnego czy tez odrębnego
powódki winny być strony kwestionowanej umowy, należy wskazać, że również w tym zakresie powódka nie dowiodła
swojego interesu prawnego w skierowaniu pozwu przeciwko pozwanej. Niewskazanie przez powódkę interesu
prawnego w wytoczeniu powództwa przeciwko pozwanej M. R. skutkowało także przyjęciem braku legitymacji biernej
po jej stronie. Pozwana nie była bowiem stroną kwestionowanego przez powódkę stosunku prawnego.
Niezależnie od powyższego należy wskazać, że z treści pełnomocnictwa, jakie przedstawił notariuszowi P. W. wynika
po pierwsze, że powódka oświadczyła, że przysługuje jej wspólnie z mężem na zasadach wspólności ustawowej
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) i że małżonkowie nabyli to
prawo w 1998 r., po drugie zaś, że udziela swojemu mężowi P. W. pełnomocnictwa do podpisanie w jej imieniu umowy
darowizny tego lokalu na rzecz B. W. na warunkach według uznania pełnomocnika. W tych okolicznościach wszelkie
twierdzenia powódki co do braku umocowania P. W. do dokonania darowizny na rzecz B. W. czy też przekroczenia
przez niego zakresu pełnomocnictwa są bezpodstawne. Podkreślić także należy, że w zaświadczeniu z dnia 16.12.1998
r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. potwierdzono jedynie dowód wpłaty przez powódkę wkładu budowlanego w
wysokości 9 125 zł. Treść tego dokumentu wobec treści oświadczenia samej powódki zawartego w pełnomocnictwie z
dnia 08.02.1999 r. w żaden sposób nie uniemożliwiała notariuszowi dokonania czynności notarialnych związanych z
zawarciem w dniu 11.02.1999 r. umowy darowizny spornego lokalu.
Mając powyższe na uwadze, orzeczono, jak w pkt. I wyroku.
Orzeczenie o kosztach wydalona podstawi art. 102 k.p.c., przyjmując, że okoliczności rozpoznawanej sprawy w
szczególności stan majątkowy powódki oraz jej stan zdrowia – pogłębiająca się depresja uzasadniają skorzystanie z
dobrodziejstwa wspomnianego uregulowania i obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu jedynie w
części.
Orzeczenie zawarte w pkt. III wyroku wydalona podstawie § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2013, poz. 490).