D - Sąd Okręgowy we Wrocławiu

Sygn. akt. IV Ka 114/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 kwietnia 2013 r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący SSO Grzegorz Szepelak (spr.)
Sędziowie SSO Krzysztof Głowacki
SSR del. do SO Marcin Myczkowski
Protokolant Justyna Gdula
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Tomasza Fedyka
po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2013 r.
sprawy S. C. (1) oskarżonej o przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k i M. C.
oskarżonego o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. oraz z art. 279 § 1 k.k.w zw. z art. 91 § 1 kk
na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych
od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia
z dnia 31 października 2012 r. sygn. akt II K 1509/11
I. uchyla zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonej S. C. (1) i sprawę w tym zakresie
przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia do ponownego rozpoznania;
II. tenże wyrok w odniesieniu do oskarżonego M. C. utrzymuje w mocy, uznając apelację za
oczywiście bezzasadną;
III.
zasądza od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia) na
rzecz adwokata O. G. kwotę 516,60 złotych (pięciuset szesnastu i
nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;
60
/100, w tym VAT), tytułem
IV. zwalnia oskarżonego M. C. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.
Sygn. akt IV Ka 114/13
UZASADNIENIE
S. C. (1) oskarżona została o to, że:
I. w okresie od 21 do 24 sierpnia 2011 roku we W., działając w warunkach czynu ciągłego, dwudziestopięciokrotnie
pomogła w zbyciu różnego rodzaju złotej i srebrnej biżuterii, zegarka marki C. (...), aparatu marki S. (...), kamery
marki P. m. (...) NV-GS 180, wiedząc, że pochodzą z przestępstwa kradzieży z domu przy ul. (...) oraz z kradzieży z
włamaniem do mieszkania przy ul. (...) w ten sposób, że zastawiła w/w mienie w lombardzie przy ul. (...), uzyskując
łączną kwotę 3.286 złotych, czym działała na szkodę R. i S. R. oraz P. Z.;
tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
M. C., oskarżony został o to, że:
II. w dniu 19 sierpnia 2011 roku we W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, zabrał w celu
przywłaszczenia z domu przy ul. (...) różnego rodzaju biżuterię męską i damską, zegarki damskie i męskie, różnego
rodzaju markowe alkohole, 100 funtów brytyjskich, 1000 złotych, lampę błyskową marki N., laptop marki A., różnego
rodzaju markowe damskie perfumy, biżuterię srebrną, szkatułkę drewnianą w stylu (...), dwie szkatułki srebrne,
szkatułkę metalową z panoramą miasta W., dysk zewnętrzny 1 TG, wideo domofon, pilot do zapalania światła, kabel
zasilający do laptopa H., wkrętarko-wiertarkę marki W. (...), kamerę marki P., aparat fotograficzny marki SAMSUNG
tj. mienie o łącznej wartości 50.000 złotych na szkodę S. i R. R. (2);
tj. o czyn z art. 278 § 1 k.k.
III. w dniu 2 sierpnia 2011 roku we W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, włamał się
do mieszkania mieszczącego się przy ul. (...), poprzez wyłamanie i wybicie otworu w drzwiach balkonowych, a
następnie zabrał w celu przywłaszczenia laptop marki D., laptop marki A., myszkę bezprzewodową marki H., myszkę
bezprzewodową marki A., butelkę wina, pieniądze w kwocie 1000 złotych tj. mienie o łącznej wartości 2.970 złotych
na szkodę M. J.;
tj. o czyn z art. 279 § 1 k.k.
IV. w okresie od 27 do 28 sierpnia 2011 roku we W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, włamał
się do mieszkania mieszczącego się przy ul. (...), poprzez wyłamanie okna z mocowania, a następnie zabrał w celu
przywłaszczenia telefon komórkowy marki L. (...) C., konsole (...) wraz z pięcioma padami i kamerą, zasilaczem,
listwą zabezpieczającą, konsole do gier N. (...), 15 sztuk różnego rodzaju gier, laptop marki A., pieniądze w kwocie
200 złotych, 60 dolarów USD, odtwarzacz DVD marki T., nawigację marki M. typ (...), różnego rodzaju biżuterię
złotą, srebrną i sztuczną, aparat fotograficzny marki F. (...), radio budzik marki (...), dwa zegarki stojące, różnego
rodzaju alkohole, różne monety różnych państw, perfumy, scyzoryk, dwie torby koloru niebieskiego tj. mienie o łącznej
wartości 7.117 złotych na szkodę P. Z.;
tj. o czyn z art. 279 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, wyrokiem z dnia 31 października 2012 roku, sygn. akt II K 1509/11;
I. uznał S. C. (1) za winną czynu opisanego wyżej czynu, przy czym przyjął, że oskarżona dwudziestosześciokrotnie
pomogła w zbyciu opisanej biżuterii oraz w chwili czynu miała w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania
czynu i pokierowania swoim postępowaniem; tj. za winną popełnienia przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12
k.k. i w zw. z art. 31 § 2 k.k., i za to na podstawie art. 291 § 1 k.k. wymierzył jej karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia
wolności;
II. uznał M. C. za winnego czynu opisanego w pkt II; tj. przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278
§ 1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
III. uznał M. C. za winnego czynów opisanych w pkt III i IV;, tj. przestępstw z art. 279 § 1 k.k., przyjmując, że stanowią
one ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 k.k., oraz ustalając, że oskarżony dokonał kradzieży jednej, a nie dwu
toreb koloru niebieskiego na szkodę P. Z.; tj. za winnego czynów z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 91 §1 k.k. i za to na
podstawie art. 279 § 1 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;
IV. na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzył karę
łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;
V. na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. oraz art. 70 § 2 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary
pozbawienia wolności na okres 5 (pięciu) lat próby;
VI. na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonej S. C. (1) wykonanie
orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 2 (dwóch) lat próby;
VII. na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżoną w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;
VIII. na podstawie art. 73 § 2 k.k. oddał oskarżonego M. C. w okresie próby, pod dozór kuratora sądowego;
IX. na podstawie art. 63 § 1 k.k., na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności, zaliczył obojgu oskarżonym okres
ich zatrzymania: M. C. w dniach 30-31 sierpnia 2011 r. zaś S. C. (1) w dniu 20 października 2011 r.;
X. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych wymienionych: w
wykazie dowodów rzeczowych Drz VII/558/11 poz. 76, k. 37b, Drz II/382/11, poz. 51, k. 70, Drz II/382/11 poz. 52, k.
70, Drz II/382/11, poz. 53, k. 70 i zarządził ich zniszczenie; dowodów rzeczowych wymienionych w wykazie dowodów
rzeczowych V/408/11, poz. 73, k. 151 i I/381/11, poz. 24, k. 31 i zarządził ich pozostawienie w aktach sprawy; dowody
rzeczowe opisane w wykazie dowodów rzeczowych Drz 382/11, poz. 46, k. 70, Drz V/408/11, poz. 72, k. 151 (stanowiące
depozyt wartościowy (...)) – zwrócił S. R.;
XI. na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia w części szkody wyrządzonej przestępstwem,
przez zapłatę na rzecz S. R. kwoty 400 zł, P. Z. kwoty 400 zł i M. J. kwoty 400 zł, w terminie 1 (jednego) roku od
uprawomocnienia się orzeczenia;
XII. na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 i 2 i 8 k.k. zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonych przy udziale
kuratora;
XIII. na podstawie art. 415 § 3 k.p.k. powództwo cywilne pozostawił bez rozpoznania;
XIV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. adw. O. G. i L. S. po (...),20 (w tym 23% VAT) tytułem zwrotu kosztów
obrony udzielonej oskarżonym z urzędu; a na rzecz adw. R. K. 221,40 zł (w tym 23% VAT) tytułem zwrotu kosztów
obrony udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu przygotowawczym;
XV. na podstawie art. 624 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych
zwolnił obojga oskarżonych od kosztów procesu w całości, obciążając nimi Skarb Państwa.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonej S. C. (1), który orzeczeniu zarzucił:
1.
1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez
przyjęcie, że zachowanie oskarżonej S. C. (1) wypełniło znamiona czynu opisanego w art. 291 § 1 k.k. i że miała ona
pełną świadomość, że rzeczy zastawione przez nią w lombardzie uzyskane zostały za pomocą czynu zabronionego,
w sytuacji gdy brak jest opisu i wskazania takich towarzyszących okoliczności, na podstawie których stwierdzić
można w sposób niebudzący wątpliwości, że oskarżona miała pewność i wiedzę, że rzeczy które otrzymywała
pochodzą z czynu zabronionego, lub też mogła się tego domyślać;
2. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k. które miało wpływ na treść orzeczenia,
a polegające na tym, iż Sąd orzekający, wydając zaskarżony wyrok, ocenił zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy dowolnie z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia
życiowego, a w szczególności polegający m.in. na tym, że Sąd dowolnie i wybiórczo ocenił dowody z wyjaśnień
oskarżonej i zeznań świadków oraz powołał się na wyjaśnienia oskarżonej w ograniczonym zakresie tylko we
fragmentach służących jedynie uzasadnieniu tezy i jej winie i sprawstwie, poprzez ich przywołanie w nieznanym
zakresie w części uzasadnienia dotyczącej ustaleń stanu faktycznego;
3. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 5 § 2 k.p.k., które miało wpływ na treść orzeczenia,
poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonej S. C. (1), nasuwających się w sprawie wątpliwości dotyczących
wypełnienia przez nią wszystkich znamion czynu zabronionego opisanego w pkt. I zaskarżonego wyroku, również
w kontekście jej warunków osobistych wynikających z opinii sądowo – psychiatrycznej;
4. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 4 k.p.k., a polegające na tym, iż Sąd orzekający wydając
zaskarżony wyrok pominął w zupełności i nie uwzględnił dowodów i okoliczności korzystnych dla oskarżonej,
a to m.in. wyjaśnień oskarżonej, współoskarżonego oraz zeznań świadków, w których wskazuje się na brak
świadomości, że przedmioty zastawiane przez nią pochodziły z czynów zabronionych.
Podnosząc powyższe obrońca oskarżonej wniósł o uniewinnienie oskarżonej od stawianego jej zarzutu, ewentualnie
o uchylenie powyższego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł również obrońca oskarżonego M. C., który zaskarżył wyrok Sądu I
Instancji jedynie w części orzeczenia dotyczącego kary. Apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi niewspółmierność
orzeczonej kary i wniósł o orzeczenie wobec oskarżonego kary ograniczenia wolności.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje
Merytoryczne ustosunkowanie się do podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonej S. C. (1) zarzutów, byłoby
przedwczesne, z uwagi na rodzaj i charakter stwierdzonego uchybienia, skutkującego koniecznością uchylenia
zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy, w odniesieniu do oskarżonej S. C. (1), Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania.
Przeprowadzona w niniejszej sprawie kontrola instancyjna doprowadzić musiała wszak do częściowego uchylenia
zaskarżonego orzeczenia, a to z uwagi na stwierdzoną, bezwzględną przyczynę odwoławczą, skutkującą wadliwością
wydanego orzeczenia. Wyrok Sądu I instancji podlegał zatem – w odniesieniu do oskarzonej S. C. - uchyleniu, a sprawa
w tym zakresie, przekazaniu do ponownego rozpoznania, na podstawie art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. Orzekając w tym
względzie, Sąd Odwoławczy miał bowiem na uwadze, że przepis art. 439 k.p.k. normuje tzw. bezwzględne przesłanki
odwoławcze, a więc takie, które skutkują uchyleniem orzeczenia, bez względu na to, czy mogły wywrzeć lub wywarły
wpływ na treść orzeczenia. Uwzględnia się je przy tym niezależnie od granic zaskarżenia i niezależnie od podniesionych
zarzutów, a więc także z urzędu.
Zgodnie z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. brak uczestnictwa w postępowaniu sądowym obrońcy niezbędnego w czynnościach,
w których udział jego był obowiązkowy, stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą w rozumieniu tegoż przepisu.
Analiza akt przedmiotowej sprawy wskazuje zaś iż oskarżonej S. C. (1), już w toku postępowania przygotowawczego,
ze względu na treść opinii sądowo – psychiatrycznej z dnia 2 października 2011 r. (k. 196 -199) wyznaczono obrońcę z
urzędu w osobie adw. R. K. (k.215). Jak wynika z tej opinii oskarżona S. C. (1) cierpi na lekkie upośledzenie umysłowe,
a – zważywszy na charakter przypisanego jej czynu - w krytycznym czasie miała w stopniu znacznym ograniczoną
zdolność rozpoznania znaczenia tego czynu i pokierowania swoim postępowaniem – w myśl przepisów art. 31 § 2
k.k. Wraz z wyznaczeniem rozprawy głównej przez sędziego referenta, Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia
postanowieniem z dnia 12 stycznia 2012 r. (k.274) bezpodstawnie więc zwolnił obrońcę z urzędu.
Na rozprawie głównej w dniu 28 marca 2012 r. oskarżona stawiła się zatem bez obrońcy. Odczytano wówczas jej
wyjaśnienia z postępowania przygotowawczego (k. 170), z których ewidentnie wynika, iż jest ona osobą chorą, od
urodzenia cierpiącą na upośledzenie umysłowe. Dopiero zaś zarządzeniem z dnia 7 maja 2012 r. (k.337) - wbrew treści
tego zarządzenia, działając z urzędu, a nie na wniosek oskarżonej - wyznaczono S. C. (1) obrońcę z urzędu.
Kontrolując prawidłowość przeprowadzonego postępowania sądowego nie sposób więc nie dostrzec, że Sąd Rejonowy,
mimo powziętych wątpliwości, co do poczytalności oskarżonej, o czym przekonuje zresztą wydane później zarządzenie
o wyznaczeniu S. C. (1) obrońcy z urzędu oraz zmiana opisu czynu zarzuconego oskarżonej w wyroku kończącym
postępowanie przed Sądem I Instancji, nie zapewnił oskarżonej obrońcy w toku całego postępowania przed Sądem
meriti. Zgodnie zaś z treścią art. 79 §1 kpk , oskarżony musi mieć obrońcę, jeśli zachodzą wątpliwości co do jego
poczytalności. Co więcej, Sąd Okręgowy podkreśla, iż w trakcie pierwszej rozprawy, w dniu 28 marca 2012 r.,
przesłuchana została właśnie oskarżona oraz główni świadkowie oskarżenia, pod nieobecność obrońcy.
Jak już podniesiono wyżej, dopieropo przeprowadzeniu tych zasadniczych czynności procesowych, zarządzeniem z
dnia 7 maja 2012 r., wyznaczono S. C. (1) obrońcę z urzędu w osobie adwokata L. S..
Jednak, mimo to, Sąd Rejonowy nie poprowadził rozprawy od początku , gwarantując tym samym ciągłą obecność
obrońcy oskarżonej, którego obecność była przecież obowiązkowa w toku całego przewodu sądowego.
Sąd Okręgowy zauważa, że istota koniecznego udziału obrońcy oskarżonej w rozprawie (art. 79 § 3 k.p.k.) sprowadza
się do stworzenia oskarżonej warunków do realizacji pełnego - zarówno formalnego, jak i materialnego - prawa
do obrony. Prawo to jest zachowane tylko wówczas, gdy w czasie rozprawy obrońca oskarżonej ma realną i pełną
możliwość podejmowania w interesie oskarżonej wszystkich możliwych i koniecznych czynności oraz składania
stosownych oświadczeń. W realiach niniejszej sprawy możliwość skutecznej obrony nie została natomiast oskarżonej
zapewniona, gdyż jej obrońca nie miał możliwości ustosunkowania się do składanych przez nią wyjaśnień oraz zeznań
świadków, przesłuchanych na pierwszej rozprawie głównej, w dniu 28 marca 2012 r.
Wskazane wyżej uchybienia powodują, iż Sąd Okręgowy, kierując się treścią art. 439 pkt 10 k.p.k. i art. 437 § 2
k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok we wskazanej wyżej części i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi I instancji do
ponownego rozpoznania.
Reasumując powyższe wnioski, przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Orzekający w I instancji winien
przeprowadzić postępowanie dowodowe z udziałem oskarżonej S. C. (1) i jej obrońcy od początku, uwzględniając
kwestie wyżej podniesione, a także poczynić dokładne i szczegółowe ustalenia faktyczne w sprawie.
Zwrócić należy jednakże uwagę, iż apelacja od wyroku Sądu I instancji została wniesiona na korzyść osoby oskarżonej,
a tym samym Sąd Orzekający, orzekając ponownie w niniejszej sprawie, będzie ograniczony dyspozycją art. 443 k.p.k.
Zważywszy na powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w ma wstępie, ograniczając – zgodnie z treścią art.457§2kpk –
pisemne uzasadnienie wydanego wyroku do tej jego części, która dotyczy oskarżonej S. C. (1).
Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego, w zakresie prawomocnie zakończonego postępowania w
odniesieniu do oskarżonego M. C. wydano w oparciu o przepisy art.624§1kpk, art.634kpk oraz §14 ust.2 pkt 4
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.