KLASA IV

KLASA IV, JAKO „PRÓG SZKOLNY” DZIECKA
Gra yna Napieralska
Od dłu szego czasu psychologi edukacyjn interesuj procesy
zachodz ce w tzw. okresach przej ciowych na kolejne etapy edukacji. Jest to
okres, w którym niektórzy uczniowie zagro eni s wypadni ciem z systemu
edukacji1. Problem ten nasila si szczególnie w pierwszych klasach szkół
ponadpodstawowych.
Około 20 - 25% wczesnych nastolatków wykazuje powa ne problemy
z adaptacj do nowego rodowiska i nowych wymaga , co objawia si
podniesionym poziomem l ku, utrat motywacji do nauki, depresj , unikaniem
rówie ników, agresj , wagarami.2
Dla młodszych uczniów takim okresem przej ciowym jest przekroczenie
„progu szkolnego” w klasie I, a tak e przej cie do kolejnego etapu edukacji w
klasie IV.
Co klasa IV zmienia w yciu szkolnym dziecka? Zmian tych jest wiele
pocz wszy chocia by od tej podstawowej i najprostszej, jak jest konieczno
zmiany izby lekcyjnej.
Zmienia si wychowawca. W tok nauki wkraczaj nauczyciele poszczególnych
przedmiotów. Uczniowie nie znaj ich sposobu prowadzenia zaj i wymaga .
Musz stara si , by ka demu z nich pokaza si z dobrej strony i pozyska ich
zaufanie. Cz sto zdarza si , e nauczyciel traktuje swój przedmiot jako
najwa niejszy. Najpowa niejsz jednak zmian dla uczniów klasy IV jest
zmiana systemu nauczania – przej cie od nauczania zintegrowanego do
nauczania przedmiotowego, zmiana podr czników, inna metodyka nauczania
(zale na od nauczyciela). Powa n zmian jest równie inny system oceniania.
Wprowadzenie ocen szkolnych, a w zwi zku z tym wyliczanie redniej, mo e
by dla ucznia bardzo stresuj ce, gdy mocno okre la jego pozycj w klasie pod
wzgl dem nauki. Zwi kszaj si wymagania wobec ucznia. Wzrasta ilo prac
domowych. Wszystko to mo e powodowa u niektórych uczniów zmniejszenie
poczucia bezpiecze stwa.
Dodatkowo obserwuje si u uczniów tzw. „kryzys czwartej klasy” polegaj cy na
znacznym obni eniu poziomu twórczego my lenia3. Dzieci te s mniej twórcze
ni w klasach nauczania zintegrowanego. Zauwa a si to w pisaniu opowiada ,
układaniu piosenek, pracach plastycznych. Dzieci prze ywaj ce ten kryzys
gł boko ju nigdy nie osi gn wy szego poziomu zachowa twórczych. Za
jedn z głównych przyczyn tego kryzysu uznaje si wspomniane wcze niej
1
J. Szyma ska „Przekraczanie progów edukacyjnych przez uczniów”, Remedium, nr 7-8, 2005
tam e
3
W. Lig za, W. Piotrowska, wiczenia twórcze – odpowied na kryzys „czwartej klasy”,
http://www.mac.pl/nauczyciel.php?=300&co=F&pod=0&dz=301
2
przej cie do kolejnego etapu edukacji i zwi zanego z tym zmniejszenia poczucia
bezpiecze stwa.
Inn przyczyn mog by tak e uwarunkowania rozwojowe. Dzieci około
dziesi tego roku ycia walcz o akceptacj w grupie rówie niczej.
Dziecko musi zaspokoi rozwojow potrzeb przynale no ci do grupy.
Odrzucenie dziecka przez rówie ników obni a jego samoocen i hamuje rozwój
społeczny.
Czego obawiaj si uczniowie IV klasy?
1. Utraty zaufania, które wypracowali sobie u poprzedniego nauczyciela
2. Utraty zdobytej wcze niej pozycji w klasie
3. Zbyt wielkich wymaga edukacyjnych
4. Surowych i wymagaj cych nauczycieli
5. Wi kszej ilo ci prac domowych
6. Trudniejszego programu nauczania.
Klasa IV, jako nowa szansa dla ucznia
Rozpocz cie nowego etapu nie zawsze musi kojarzy si z samymi
obawami. Mo na go te potraktowa jako pewn szans yciow . Dzieci
rozpoczynaj prac z „czystym kontem”. Nauczyciele nic o nich nie wiedz , nie
znaj ich wcze niejszych zachowa .
Ucze , któremu nie wiodło si i był postrzegany przez poprzedniego
nauczyciela jako słabszy czy gorszy, ma szans na zmian swojego wizerunku w
oczach nowych nauczycieli. Ma mo liwo pokazania si z lepszej strony.
Dzieci maj ce zdolno ci z za kresu niektórych przedmiotów maj okazj do
wykazania si swoj wiedz .
Jak rodzice mog pomóc dziecku przekroczy „próg kl. IV”?
Rodzice powinni utrzymywa kontakt z wychowawc klasy, a w razie
potrzeby z nauczycielami danego przedmiotu. Pozna wymagania programowe
z poszczególnych przedmiotów, aby mie ogóln orientacj w tym , czego ich
dziecko b dzie si uczy . Pozna kryteria oceniania. Prowadzi z dzieckiem
cz ste rozmowy na temat klasy i nauki. Na bie co kontrolowa oceny.
Zach ca do systematycznego uczenia si . Interesowa si jego pozycj w
grupie rówie niczej. Umo liwia dziecku spotkania z rówie nikami na terenie
domu. Zach ca do utrzymywania przyja ni. Wyzby si nadmiernego
krytycyzmu wobec dziecka.