Kostniaki i wyrosla kostne przewodu

-
Jerzy Kuczkowski0DïJRU]DWD3RWRFND*UDĝ\QD.RELHUVND*XOLGD ,
7RPDV]3U]HZRěQ\0LURVïDZD'XEDQLHZLF]:\ELHUDOVND 3
ed
.
nly
eo
us
al
on
pe
rs
+DVïDLQGHNVRZHXFKR]HZQÚWU]QHNRVWQLDNLZ\URĂODNRVWQHOHF]HQLH
.H\ZRUGV external ear, osteomas, exostoses, treatment
y is
:VWÚS
is c
op
Kostniak przewodu słuchowego zewnętrznego (PSZ) jest
pojedynczym, uszypułowanym, łagodnym guzem kości,
który umiejscawia się w przewężeniu PSZ w okolicy
szwu bębenkowo-łuskowego lub bębenkowo-sutkowego
[1]. Rozwój tego guza może prowadzić do wystąpienia
niedosłuchu oraz dolegliwości bólowych związanych
z uciskiem gałązek nerwu skroniowo-żuchwowego [2].
W obrazie histopatologicznym kostniak przedstawia
budowę sklerotyczną, miejscami gąbczastą, zawierając
kanały włóknisto-naczyniowe z tkanką łączną i naczyniami zatokowatymi [1, 3]. Wyrośla kostne PSZ są
łagodnym przerostem kości bębenkowej, rozwijającym
się w okolicy przedpierścieniowej kanału słuchowego
[2]. Są najczęstszymi chorobami kości przewodów słu-
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ŅE\3ROVNLH7RZDU]\VWZR2WRU\QRODU\QJRORJöZ
ļ&KLUXUJöZ*ïRZ\L6]\L
35$&$=*’26=21$'2'58.8
35=(=(/(.7521,&=1<6<67(0ļ((6
2WU]\PDQR5HFHLYHG
=DDNFHSWRZDQRGRGUXNX$FFHSWHG
.OLQLND2WRODU\QJRORJLL*80HG
NLHURZQLNSURIGUKDEPHG&6WDQNLHZLF]
=DNïDGX3DWRPRUIRORJLL*80HG
NLHURZQLNSURIGUKDEPHG:%LHUQDW
3
=DNïDGX5DGLRORJLL*80HG
NLHURZQLNSURIGUKDEPHG06WXGQLDUHN
:NïDGSUDF\DXWRUöZ$XWKRUVFRQWULEXWLRQ
-HU]\.XF]NRZVNLļSU]HZRGQLF]ÈF\DXWRUöZ
UHGDNFMDDUW\NXïX
0DïJRU]DWD3RWRFNDļSU]\JRWRZDQLHGRNXPHQWDFML
lekarskiej chorych
*UDĝ\QD.RELHUVND*XOLGDļEDGDQLD
KLVWRSDWRORJLF]QHPDWHULDïXSRRSHUDF\MQHJR
7RPDV]3U]HZRěQ\ļDQDOL]DVWDW\VW\F]QD
0LURVïDZD'XEDQLHZLF]:\ELHUDOVNDļEDGDQLD
radiologiczne chorych
.RQIOLNWLQWHUHVX&RQIOLFWVRILQWHUHVW
$XWRU]\SUDF\QLH]JïDV]DMÈNRQIOLNWXLQWHUHVöZ
$GUHVGRNRUHVSRQGHQFML/
$GGUHVVIRUFRUUHVSRQGHQFH
LPLÚLQD]ZLVNRGU-HU]\.XF]NRZVNL0'3K'
adres pocztowy:
XO'ÚELQNL
*GDñVN
tel. fax e-mail MHU]\N#JXPHGHGXSO
-d
istr
6800$5<
,QWURGXFWLRQ Osteomas and exostoses of the external auditory canal are
EHQLJQWXPRXUVDULVLQJLQERQHVOHDGLQJWRLWVREVWUXFWLRQDQGFDXVLQJKHDULQJ
loss. The treatment of these entities may present a therapeutic dilemma.
$LPRIWKHVWXG\ To assess epidemiological and clinical data and surgical
treatment effectiveness.
6XEMHFWVDQGPHWKRGV7KHVWXG\JURXSFRQVLVWHGRISDWLHQWVPHQ
DQGZRPHQEHWZHHQWR\HDUVRIDJHWUHDWHGLQWKH2WRUKLQROD
U\QJRORJ\'HSDUWPHQWRI0HGLFDO8QLYHUVLW\RI*GDñVNIURPWR
The results of audiometric, radiological and histopathological examination
were taken into consideration.
5HVXOWV8QLODWHUDORVWHRPDVGHYHORSLQJLQW\PSDQRVTXDPRXVVXWXUHLQ
SDWLHQWVLQW\PSDQRPDVWRLGVXWXUHLQ%LODWHUDOH[RVWRVHVRFFXUHGLQ
patients in anterior, posterior and inferior wall of the external auditory canal.
,QDOOSDWLHQWVFRQGXFWLYHKHDULQJORVVUDQJHGIURPWRG%DYHUDJH
G%LQSDWLHQWVZLWKFRQFRPLWDQWVHQVRULQHXUDOFRPSRQHQW2VWHRPDV
were removed via intrauricular approach according to Mawson-Goodhill’s
method. Exostoses were removed via intrauricular, intracanal or postauricular
DSSURDFK+LVWRORJLFDOH[DPLQDWLRQFRQğUPHGEHQLJQRYHUJURZWKRIFRPSDFW
DQGWUDEHFXODUERQH7KHDXGLWRU\FDQDOZDVVXFFHVVIXOO\UHDPHGWKHKHDULQJ
improved in all patients.
&RQFOXVLRQV2VWHRPDVDUHEHQLJQWXPRXUVOHDGLQJWRREVWUXFWLRQRIWKH
external auditory canal. Exostosis is the overgrowth of the external auditory
FDQDOijVFRPSDFWERQHLQDGXOWV2VWHRPDVDQGH[RVWRVHVPD\OHDGWRKHDULQJ
loss. Indications to surgical treatment are ear pain, progressive hearing loss
and recurrent otitis external.
ibu
tio
np
roh
ibit
Osteomas and exostoses of external auditory canal in material
RI2WRODU\QJRORJ\'HSDUWPHQW0HGLFDO8QLYHUVLW\RI*GDñVN
for
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
.RVWQLDNLLZ\URĂODNRVWQHSU]HZRGXVïXFKRZHJR]HZQÚWU]QHJR
ZPDWHULDOH.OLQLNL2WRODU\QJRORJLL
*GDñVNLHJR8QLZHUV\WHWX0HG\F]QHJR
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
2 WROD U \QJRORJLD3ROVNDWRP QU OLV WRSDGJU XG]LHñ
chowych u dorosłych. Występowaniu wyrośli kostnych
sprzyjają czynniki etniczne, genetyczne, zaburzenia
hormonalne, podrażnienia chemiczne, fizyczne oraz
termiczne [4–6]. Najczęściej występują one wśród Aborygenów, Polinezyjczyków, Indian Amerykańskich oraz
ludzi uprawiających sporty wodne [2, 7–8]. Według
DiBartolomeo, wyrośla kostne występują u 6,3/1000
chorych w oddziałach otolaryngologicznych [3]. Wyrośle
kostne zbudowane jest z kości zbitej z koncentrycznie
ułożonych beleczek kostnych bez widocznych kanałów
włóknisto-naczyniowych. Rozwój wyrośli kostnych prowadzi do powstania niedosłuchu przewodzeniowego [2].
Każdy kostniak lub wyrośle kostne PSZ, które wywołuje
dolegliwości bólowe oraz niedosłuch, wymaga leczenia
365
2WRODU\QJRO3RO
64 (6): 365-369
-
3ïHÊ
:LHNODWD
Kostniaki
Q :\URĂODNRVWQH
Q 5D]HP
Q NRELHW\
4
5
PÚĝF]\ěQL
5
ř
ĂUHGQLD
]DNUHVZLHNX
REXVWURQQH
2EMDZ\
-
5
-
4
6
8
9
5
5
-
-
-
9
9
8
-
4
4
9
5
-
-
]DSDOHQLH36=
3
3
5
ZHZQÈWU]XV]QD
8
ZHZQÈWU]SU]HZRGRZD
8
3
]DXV]QD
-
SUDZRVWURQQH
5
OHZRVWURQQH
4
EöOXFKD
]DW\NDQLHXFKD
ĂZLÈGXFKD
nly
=DPNQLÚFLHĂZLDWïDSU]HZRGX
!
7\SQLHGRVïXFKX
SU]HZRG]HQLRZ\
PLHV]DQ\
8SUDZLDQLHVSRUWöZZRGQ\FK
+
SHUODNXFKD
al
&KRURE\ZVSöïLVWQLHMÈFH
on
NLHV]RQNDUHWUDNF\MQD
for
pe
rs
0HWRGDRSHUDF\MQD
ļ
-d
istr
6WURQQRĂÊ]PLDQ\
ļ
eo
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ed
.
3DUDPHWU
-
is c
op
y is
chirurgicznego. Leczenie chirurgiczne kostniaków lub
wyrośli kostnych polega na wycięciu ich osteotomem
lub wiertarką uszną z dojścia wewnątrzusznego, wewnątrzprzewodowego lub zausznego [2, 9–10]. Dość
rzadkie występowanie tych chorób skłoniło nas do
przedstawienia metod diagnostycznych oraz wyników
leczenia chirurgicznego tych chorych.
Celem pracy jest analiza kliniczna z oceną skuteczności leczenia chirurgicznego chorych z kostniakami
oraz wyroślami kostnymi przewodu słuchowego zewnętrznego w Klinice Otolaryngologii GUMed.
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ibu
tio
np
roh
ibit
Tabela I.&KDUDNWHU\VW\NDNOLQLF]QDFKRU\FK]bNRVWQLDNDPLOXEZ\URĂODPLNRVWQ\PLQ 7DEOH,&OLQLFDOFKDUDFWHULVWLFSDWLHQWVZLWKRVWHRPDVRUH[RVWRVHVQ us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
-
366
0DWHULDïLbPHWRG\
W okresie od 1995 do 2009 w Klinice Otolaryngologii
GUMed leczono 9 chorych z jednostronnymi kostniakami oraz 12 chorych z obustronnymi wyroślami
kostnymi. W grupie badanych było 14 (66,6%) mężczyzn
oraz 7 (33,3%) kobiet w wieku od 18 do 63 lat, średnia
wieku 40±18,04. Do leczenia chirurgicznego zakwalifikowano chorych z powodu zwężenia światła przewodu słuchowego powyżej 50%, dolegliwości bólowych
oraz niedosłuchu. Przeprowadzono analizę danych
kliniczno-epidemiologicznych oraz wyników badań radiologicznych, audiometrycznych i histopatologicznych.
:\QLNL
Jednostronne kostniaki rozwijające się w obrębie szwu
bębenkowo-łuskowego stwierdzono u 5 chorych, natomiast u 4 występowały w szwie bębenkowo-sutkowym.
U 12 chorych (24 uszy) stwierdzono obustronne wyrośla
kostne w przewodzie słuchowym w okolicy przedpierścieniowej obejmujące ścianę przednią, tylną i dolną.
2 WROD U \QJRORJLD3ROVNDWRP QU OLV WRSDGJU XG]LHñ
-
ed
.
&]ÚVWRWOLZRĂÊ
>+]@
3U]HZRGQLFWZR
SRZLHWU]QH>G%@
3U]HZRGQLFWZR
NRVWQH>G%@
5H]HUZD
ĂOLPDNRZD>G%@
nly
-d
istr
eo
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
y is
Ryc. 1.$.RVWQLDNSU]HZRGXVïXFKRZHJR]HZQÚWU]QHJR%:\URĂODNRVWQHSU]HZRGXVïXFKRZHJR]HZQÚWU]QHJR&%DGDQLH7.+5NRĂFLVNURQLRZ\FKXbFKRUHJR]bNRVWQLDNLHPSUDZHJR36='.RVWQLDNSU]HZRGXVïXFKRZHJRSRXVXQLÚFLX
op
)LJ$2VWHRPDRIWKHH[WHUQDODXGLWRU\FDQDO%([RVWRVLVRIWKHH[WHUQDODXGLWRU\FDQDO&+5&7VFDQRIWHPSRUDOERQHVLQ
DbSDWLHQWZLWKRVWHRPDRIWKHH[WHUQDODXGLWRU\FDQDO'2VWHRPDUHPRYHGIURPWKHH[WHUQDODXGLWRU\FDQDO
is c
U chorych z kostniakami stwierdzono jednostronny
niedosłuch przewodzeniowy (0,5; 1,0; 2,0; 4,0 kHz)
średnio 29,9 dB z rezerwą powietrzno-kostną od 13,1
do 17,3 dB. U chorych z obustronnymi wyroślami kostnymi dominował niedosłuch przewodzeniowy, średnio
28,2 dB, z obniżeniem przewodnictwa kostnego średnio
o 15,3 dB i rezerwą powietrzno-kostną od 13,8 do 17,3
dB. U 5 chorych stwierdzono choroby towarzyszące
ucha (perlak, kieszonka retrakcyjna, zapalenie przewodu słuchowego). Wszystkich chorych poddano leczeniu
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ibu
tio
np
roh
ibit
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Tabela II.%DGDQLDDXGLRPHWU\F]QHFKRU\FK]bNRVWQLDNDPLLbZ\URĂODPLNRVWQ\PL36=Q 7DEOH,,$XGLRPHWULFCVDVVHVVPHQWVSDWLHQWVZLWKRVWHRPDVRUH[RVWRVHVQ This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
2 WROD U \QJRORJLD3ROVNDWRP QU OLV WRSDGJU XG]LHñ
chirurgicznemu w znieczuleniu ogólnym. Kostniaki
przewodu słuchowego usuwano z dojścia śródusznego
międzychrząstkowego wg Mawsona-Goodhilla przy użyciu dłut i wiertarki kostnej. Wyrośla kostne usuwano
za pomocą wiertarki kostnej i małych dłut kostnych
w zależności od lokalizacji i kształtu przewodu słuchowego z dojścia śródusznego, wewnątrzprzewodowego lub zausznego. U 4 chorych z powodu ubytku
pooperacyjnego skóry przewodu zastosowano wolny
przeszczep płata naskórkowego pobranego z okolicy
367
-
ed
.
ibu
tio
np
roh
ibit
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
-
-d
istr
Ryc. 2.$2EUD]PLNURVNRSRZ\Z\URĂODNRVWQHJRSU]HGVWDZLDMÈF\ïDJRGQ\SU]HURVWNRĂFL]ELWHM+([%2EUD]PLNURVNRSRZ\NRVWQLDNDEXGRZDVNOHURW\F]QDPLHMVFDPLJÈEF]DVWD]bNDQDïDPLZïöNQLVWRQDF]\QLRZ\PL+([
ków nie sprawiają chorym dolegliwości. Są uważane
za chorobę występującą głównie u mężczyzn. Joseph
Toynbee uważał, że choroba ma związek z podagrą [11].
Wyrośla kostne występują przede wszystkim u dorosłych narażonych na długotrwałą ekspozycję na zimną
wodę [8, 12–14]. Wykazano, że długotrwałe używanie
stoperów do uszu wpływa na zahamowanie wzrostu
wyrośli kostnych u ludzi uprawiających sporty wodne.
Pojawienie się niedosłuchu oraz bóle ucha sprawiają,
że chorzy z wyroślami kostnymi zgłaszają się do laryngologa. U naszych chorych dominował objaw zatykania
ucha związany z utrudnionym samooczyszczaniem.
Noszenie stoperów w czasie pływania może opóźniać
rozwój wyrośli kostnych. DiBartolomeo przedstawił
przypadek surfera używającego zatyczki tylko w jednym
uchu, u którego egzostoza wystąpiła wyłącznie w uchu
przeciwnym [3]. Ten przypadek potwierdza tezę, że używanie stoperów przez ludzi z ryzykiem rozwoju tej choroby, może uniemożliwić jej powstawanie. Inną zaskakującą obserwacją jest fakt, że sporadyczne używanie
stoperów może mieć związek ze wzrostem zachorowania
na wyrośla kostne. W prezentowanym materiale wyrośla kostne występowały przede wszystkim u mężczyzn,
którzy uprawiali sporty wodne bądź byli narażeni na
ekspozycję na zimne powietrze (marynarze). Wśród 5
chorych z kostniakami lub wyroślami kostnymi u 3
stwierdzono zapalenie przewodu słuchowego oraz po
jednym przypadku perlaka i kieszonki retrakcyjnej.
W wyborze sposobu dojścia chirurgicznego uwzględniano szerokość światła oraz krzywiznę przewodu. Wyrośla kostne zlokalizowane w przednich kwadrantach
wymagają dojścia zausznego. Ubytek skóry przewodu
większy aniżeli 0,5 cm2 wymaga uzupełnienia wolnym
pe
rs
on
al
us
eo
zausznej. U żadnego z leczonych chorych nie doszło do
uszkodzenia błony bębenkowej i stawu skroniowego.
Wykonane badania histopatologiczne wyrośli kostnych potwierdziły obecność łagodnego przerostu zbitej
tkanki kostnej. U chorych z kostniakami w usuniętej
tkance stwierdzono strukturę kości zbitej, miejscami gąbczastej z obecnością kanałów krwionośnych.
U wszystkich chorych uzyskano poszerzenie światła
kanału kostnego z ustąpieniem dolegliwości bólowych.
U wszystkich chorych z kostniakami nastąpiła poprawa słuchu, u chorych z wyroślami kostnymi była
ona mniejsza.
nly
)LJ$0LFURVFRSLFDOYLHZRIWKHH[WRVWRVLVVKRZLQJEHQLJQK\SHUSODVLDRIWKHGHQVHERQH+([%0LFURVFRSLFDOYLHZ
VFOHURWLFVWUXFWXUHSDUWLDOO\VSRQJ\ZLWKDQJLRğEURXVGXFWV+([
2PöZLHQLH
is c
op
y is
for
Kostniaki i wyrośla kostne PSZ są łagodnymi guzami
kości bębenkowej. Kostniaki są najczęstszymi nowotworami łagodnymi przewodu słuchowego zewnętrznego
[4]. Rozpoznanie ich jest dość łatwe, natomiast leczenie
może nastręczać pewne problemy wynikające z możliwości uszkodzenia skóry przewodu słuchowego oraz
błony bębenkowej. Kostniaki występują rzadziej niż
wyrośla kostne, częściej powodują dolegliwości, które
zmuszają chorego do poddania się leczeniu chirurgicznemu. Pierwszy opis chorego z kostniakiem PSZ podał
Clark w 1873 r. [cyt. wg. 6]. Etiologia kostniaków jest
niejasna, a pewne znaczenie przywiązuje się do urazów i przewlekłych stanów zapalnych ucha. W naszym
materiale kostniaki występowały częściej u mężczyzn,
nie stwierdzono ich u dzieci. Najczęstszą przyczyną
zgłaszania się chorych z kostniakami do laryngologa
były bóle ucha, postępujący niedosłuch. Wyrośla kostne
PSZ występują częściej, jednak w większości przypad-
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
368
2 WROD U \QJRORJLD3ROVNDWRP QU OLV WRSDGJU XG]LHñ
-
ed
.
6.
Fisher EW, McManus TC. Surgery for external audi-
ibu
tio
np
roh
ibit
Sheehy JL. Osteomata of the external auditory canal. Laryngoscope. 1958;68:1667–73.
torycanal exostoses and osteomata. J Laryngol Otol
1994;108:106–110.
Kostniaki sprawiające dolegliwości bólowe oraz niedosłuch wymagają leczenia chirurgicznego. Asymptomatyczne wyrośla kostne, częściej występujące u mężczyzn
narażonych na ekspozycję na zimne powietrze i wodę
(sporty lotnicze, wodne) nie wymagają wczesnego leczenia chirurgicznego. Rozległe wyrośla kostne kanału
kostnego prowadzą do powstania niedosłuchu przewodzeniowego z komponentem odbiorczym. Przebudowa kostna w wyroślach kostnych może mieć związek
z ekspozycją na zimne powietrze lub wodę.
7.
3,¥0,(11,&7:2
11. Toynbee J. The Diseases of the Ear: Their Nature, Diag-
Pace-Balzan A, Hawke M. Exostosis of the external auditory
canal: an interesting histopathological finding. J Laryngol
Otol 1991;105:844–46.
8.
Moore R D, Schuman TA, Scott TA, Mann SE, Davidson MA,
Labadie R F. Exostoses of the External Auditory Canal in
White-Water Kayakers. Laryngoscope 2010; 120:582–90.
9.
Fisch U, May J. Canalplasty for Exostosis. [W]: Tympano-
plasty, Mastoidectomy and Stapes Surgery. Thieme, New
York: 1994:126–30.
-d
istr
10. Longridge NS. Exostosis of the External Auditory Canal:
A Technical Note. Otol Neurotol 2002;23:260–1.
1.
Graham MD. Osteomas and exostoses of the external au-
nosis and Treatment. Philadelphia: Blanchard and Lea,
ditory canal. A clinical, histopathological and scanning
1865:136–147.
electron microscopic study. Ann Otol Rhinol Laryngol
12. Starachowicz J, Kotarba E. Zmiany w przewodzie słu-
1979;88:566–72.
chowym
Hetzler DG. Osteotome technique for removal of sympto-
1974;28:79–82.
matic ear canal exostoses. Laryngoscope 2007;117: (su-
pływaków.
Otolaryngol
Pol
eo
cholesteatoma in the external auditory canal. Auris Nasus
DiBartolomeo JR. Exostoses of the external auditory canal.
Larynx 2005;32:281–4.
Ann Otol Rhinol Laryngol 1979;88 (Suppl 61):2–20.
14. Sheehy JJ. Diffuse exostoses and osteomata of the exter-
Schuknecht H. Exostoses of external auditory canal.
[W] : Pathology of the Ear. Lea & Febiger; Philadel-
Head Neck Surg. 1982;90:337–342.
pe
rs
on
al
phia:1993:398–399.
nal auditory canal: a report of 100 operations. Otolaryngol
us
4.
u
13. Lee DH, Jun BC, Park CS, Cho KJ. A case of osteoma with
ppl):1–14.
3.
zewnętrznym
nly
2.
y is
op
is c
Th
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
5.
3RGVXPRZDQLH
for
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
płatem skórnym. U wszystkich chorych nie stwierdzono
wznowy zarówno kostniaka, jak i wyrośli kostnych.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
2 WROD U \QJRORJLD3ROVNDWRP QU OLV WRSDGJU XG]LHñ
369