D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

Sygn. akt: I C 749/15 upr.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 października 2015 r.
Sąd Rejonowy w Nowym Sączu I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący:
SSR Agnieszka Poręba
Protokolant:
st. sekr. sądowy Anna Nowobilska
po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 r. w Nowym Sączu
sprawy z powództwa R. Ł.
przeciwko Wyższej Szkole (...) z siedzibą w N.
o zapłatę
I. oddala powództwo,
II. kosztami postępowania obciąża stronę powodową.
Sygn. akt I C 749/15
UZASADNIENIE
wyroku z dnia 15 października 2015 r.
Powód R. Ł. w pozwie domagał się zasądzenia na jego rzecz od strony pozwanej Wyższej Szkoły (...) w N. kwoty 8020
złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 29 listopada 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu
według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu powód twierdził, iż strony łączyła umowa z dnia 9 lutego 2012 roku, na mocy której powód
świadczył pozwanej usługi stałego pośredniczenia za wynagrodzeniem przy zawieraniu z osobami zainteresowanymi
umów o uczestnictwo w studiach podyplomowych organizowanych przez pozwaną. Zgodnie z umową powód po
wykonaniu usług wystawił w październiku 2013 roku fakturę nr (...) na kwotę dochodzoną pozwem. Pozwana dług swój
uznała w potwierdzeniu salda, pomimo tego do dnia dzisiejszego kwota dochodzona pozwem nie została uiszczona.
W dniu 4.02.2015 roku referendarz Sądu Rejonowego dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym (k. 34). Od nakazu tego pozwany złożył sprzeciw (k. 37-40) wnosząc o oddalenie
powództwa i zasadzenie na jego rzecz kosztów procesu.
W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł, iż powód nie wykazał istnienia roszczenia ponieważ nie wykazał spełnienia
przesłanek z § 4 ust. 1 umowy. Zdaniem strony pozwanej samo wystawienie dokumentu księgowego jakim jest faktura
Vat nie kreuje jeszcze powstania zobowiązania. Nadto pozwany wskazał, iż potwierdzenie salda, na które powoływał
się powód jest złożeniem oświadczenia woli w rozumieniu prawa cywilnego. Potwierdzenie salda nie precyzuje jakich
konkretnie wierzytelności dotyczy i w związku z tym jest nieskuteczne jako uznanie długu. Nadto osoba podpisana
na potwierdzeniu salda E. M. nie była uprawniona do składania oświadczeń woli i do reprezentowania pozwanego na
zewnątrz w związku z powyższym jej oświadczenia nie można utożsamiać z uznaniem długu przez stronę pozwaną.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 09.02.2012 roku Wyższa Szkoła (...) w N. ( (...)) zawarła z B.K. reprezentowanym przez R. Ł. umowę, na mocy
której strona pozwana powierzyła R. Ł. usługi stałego pośrednictwa na rzecz (...) za wynagrodzeniem przy zawieraniu
z osobami zainteresowanymi uczestnictwem w studiach organizowanych przez (...) umów o uczestnictwo w studiach.
Zgodnie z § 4 pkt 1 umowy (...) było zobowiązane do wypłaty powodowi wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości
80% czesnego faktycznie wpłaconego przez słuchacza, który zawarł z (...) umowę o świadczenie usług edukacyjnych.
Wynagrodzenie składać się miało z dwóch elementów. 40% czesnego faktycznie wpłaconego przez słuchacza stanowić
miało wynagrodzenie za to, że powód będzie odpowiadał za wykonanie zobowiązania przez słuchacza, w tym za to, że
słuchacz spełni swoje świadczenie na rzecz (...), w tym dokona zapłaty na jej rzecz za świadczone usługi edukacyjne, zaś
kolejne 40% czesnego faktycznie wpłaconego przez słuchacza stanowić miało wynagrodzenie za pozostałe świadczenia
faktycznie wykonane przez powoda zgodnie z umową. Zgodnie z § 4 pkt 2 prawo do wynagrodzenia prowizyjnego
powód nabywał z chwilą gdy słuchacz faktycznie spełnił na rzecz (...) świadczenie w szczególności dokonał na
jej rzecz zapłaty wynagrodzenia za świadczone mu usługi edukacyjne. Wynagrodzenie miało być wypłacane w
okresach miesięcznych w terminach do 15-go dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni pod warunkiem doręczenia
przez powoda prawidłowo wystawionego rachunku opiewającego na należność za miesiąc poprzedni. Powodowi
udostępniany był poprzez intranet (...) imienny wykaz wpłat słuchaczy.
Dowód: umowa - k. 18-23.
W dniu 31.10.2013 roku powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 8020 złotych płatną do 28.11.2013 roku.
Dowód: faktura Vat - k. 24.
W dniu 10.02.2014 roku specjalista do spraw rozliczeń (...) E. M. wystawiła potwierdzenie salda nr PS/ (...) na dzień
31.12.2013 roku na kwotę 8020 złotych. Na dokumencie widnieje dopisek "wysłałam z adnotacja że nie zapłacono
11.03.2014 ".
Dowód: potwierdzenie salda - k. 25.
E. M. jest zatrudniona przez (...) na umowę o pracę na stanowisku (...). W ramach powierzonych obowiązków E. M.
nie była uprawniona do składania oświadczeń woli o charakterze cywilnoprawnym w imieniu (...).
Dowód: umowa o pracę E. M. - k. 41, zakres obowiązków E. M. - k. 42-44.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez strony postępowania, których
wiarygodność nie była kwestionowana, stąd Sąd uznał je za wiarygodne. Spór dotyczył jedynie oceny prawnej
dokumentu sporządzonego przez E. M. i jego skutku w stosunkach między stronami.
Wskazać należy, iż poza fakturą Vat i dokumentem potwierdzenia salda powód nie przedstawił żadnego dowodu na
istnienie oraz wysokość wierzytelności. Nadto przy zasadzie kontradyktoryjności prowadzenia procesu oświadczenie
pełnomocnika powoda o możliwości zażądania przez Sąd przedstawienia wyciągu z ksiąg rachunkowych pozwanej za
okres listopad-grudzień 2013 roku przy braku złożenia takiego wniosku dowodowego należało uznać za nieskuteczne.
Sąd podejmuje bowiem działanie z urzędu w postępowaniu procesowym jedynie w sytuacjach wyjątkowych. W
niniejszej sprawie taka wyjątkowa sytuacja w żadnej mierze nie zachodziła. Powód był reprezentowany przez
profesjonalnego pełnomocnika stąd brak było jakichkolwiek podstaw do prowadzenia postępowania dowodowego z
urzędu. Przeciwne zachowanie Sądu doprowadziłoby bowiem do zaburzenia równowagi procesowej stron.
W ocenie Sądu brak podstaw do kwestionowania powyższych ustaleń.
Sąd zważył, co następuje:
W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Powód R. Ł. wywodził swoje roszczenie z umowy z dnia 09.02.2012 roku. Jednocześnie jako podstawę dochodzonego
roszczenia przedstawił dokument potwierdzenia salda z dnia 10.02.2014 roku podpisany przez księgową E. M.pracownika pozwanego, twierdząc, iż jest to dokument wystarczający dla uwzględnienia roszczenia gdyż stanowi on
tzw. nieprawidłowe uznanie długu.
Skutki uznania długu są doniosłe bowiem skuteczne uznanie długu przerywa bieg przedawnienia, umożliwia skuteczne
uzyskanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Uznanie długu może występować w formie tzw. uznania
właściwego i uznania niewłaściwego. Uznanie właściwe jest umową ustalającą, co do zasady i zakresu, istnienie
albo nieistnienie jakiegoś stosunku prawnego. Taki charakter może mieć np. ugoda, w której stwierdza się istnienie
określonego długu. Uznanie niewłaściwe jest natomiast określane jako przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela
istnienia długu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2004 r., sygn. akt V CK 346/03). Nie we wszystkich jednak
przypadkach potwierdzenie salda należy traktować jako nieprawidłowe uznanie długu.
W kwestii prawnej natury uznania niewłaściwego Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 7 grudnia 1957 r. I CR 659/56
(OSN 1958, poz. 84) wyjaśnił, że uznanie niewłaściwe nie jest wprawdzie oświadczeniem woli w technicznym tego
słowa znaczeniu, a więc nie jest czynnością prawną w rozumieniu art. 40 p.o.p.c. (obecnie art. 56 k.c.), co nie oznacza
jednak, że element woli dłużnika, który takie oświadczenie składa, jest pozbawiony znaczenia. W rzeczywistości
oświadczenie takie jest aktem woli, lecz w znaczeniu potocznym. Chociaż dłużnik nie dąży przez złożenie takiego
oświadczenia do zmiany istnienia stosunku prawnego, jednakże zmierza do stwierdzenia wobec wierzyciela, że jego
należność istnieje.
W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 30 grudnia 1964 r. (OSNCP 1965, poz. 90) Sąd Najwyższy stwierdził, że
uznanie niewłaściwe jest oświadczeniem wiedzy, jednostronnym przyznaniem faktów. Tym samym nie jest czynnością
prawną. W późniejszych orzeczeniach (por. np. orzecz. SN z dnia 23 czerwca 1972 r. I CR 142/72, OSN 1973, poz. 61)
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dla skuteczności uznania nie jest wymagana żadna szczególna forma oraz, że może ono
być także dorozumiane, np. na skutek częściowego wykonania lub prośby o odroczeniu płatności.
Kodeks cywilny czynności prawne ujmuje szerzej niż czyniły to przepisy ogólne prawa cywilnego. Zalicza do nich
wszelkie działania ludzkie, które ujawniają wolę danej osoby. Ustawodawca wychodzi z takich założeń przy definicji
oświadczenia woli (art. 60 k.c.). Według tego przepisu, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola
osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę
w sposób dostateczny.
Uznanie niewłaściwe wykazuje wiele podobieństwa do oświadczenia woli. Przede wszystkim rodzi ono skutki
materialnoprawne uznania, jeżeli jest złożone wobec wierzyciela. Okoliczność, że dłużnik nie miał woli uznania
roszczenia jest obojętna, jak też jest rzeczą obojętną, czy zdawał sobie sprawę z tych skutków. Następują one
niezależnie od woli stwierdzającego. To różni je od oświadczenia woli sensu stricto. Wykazane podobieństwa
uzasadniają zaszeregowanie uznania niewłaściwego do kategorii działań na tyle podobnych do oświadczenia woli,
że uzasadnia to stosowanie do niego odpowiednio przepisów o czynnościach prawnych. W uznaniu niewłaściwym
występują zarówno elementy wiedzy, jak i woli, a zatem wymieniona w art. 60 k.c. definicja oświadczenia woli
obejmuje też uznanie niewłaściwe.
Przechodząc na grunt rozważanego stanu faktycznego stwierdzić trzeba, że wspomniane wezwanie do potwierdzenia
salda spełnia warunki uznania niewłaściwego. Jest ono nie tylko oświadczeniem wiedzy, ale też woli. Stwierdza
bowiem w sposób stanowczy istnienie wobec powoda, jako wierzyciela, zobowiązania pieniężnego w konkretnej
wysokości, według bilansu na dzień 31.12.2013 r., z wyszczególnieniem faktury, której dotyczy.
Stwierdzenie, że wezwanie do potwierdzenia salda stanowi uznanie niewłaściwe, którego skutkiem, według zgodnego
stanowiska doktryny i orzecznictwa, jest przerwanie biegu przedawnienia, nie wystarcza jednak uwzględnienia
roszczenia powoda. W sprawie niniejszej bowiem dłużnikiem jest osoba prawna. W takim wypadku uznanie musi
pochodzić od powołanego do tego organu. Dlatego sam zapis długu w księgowości takiej osoby, z inicjatywy
pracownika nie wchodzącego w skład takiego organu i przesłanie przez niego odpowiedniej noty wierzycielowi,
nie wywołuje skutku w postaci uznania niewłaściwego. Z przedłożonej umowy o pracę i zakresu czynności E. M.
nie wynika, by została ona upoważniona przez Rektora do składania oświadczeń woli w imieniu Uczelni. Podobne
stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 sierpnia 2001 r., sygn. akt II CKN 103/99.
Wskazać także należy, iż uznanie niewłaściwe, nawet dokonane przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń
woli skutkuje przerwą biegu terminu przedawnienia, ale w procesie jest jedynie jednym z dowodów na istnienie
zobowiązania przy zaprzeczeniu istnienia zobowiązania przez drugą stronę. W niniejszej sprawie istnienie i wysokość
zobowiązania były między stronami sporne. Dokument stanowiący potwierdzenie salda podlegał ocenie dowodów
zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 k.p.c. Skoro strona pozwana przeczyła istnieniu oraz wysokości
zobowiązania to na powodzie jako na wywodzącym skutki prawne z twierdzenia o istnieniu zobowiązania ciążył
dowód wykazania faktu istnienia oraz wysokości zobowiązania. Powód poza złożeniem dokumentu potwierdzenia
salda, które nie zostało podpisane przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń woli i faktury, która sama
bez wykazania zajścia przesłanek określonych w umowie będących podstawą obliczenia wysokości wynagrodzenia
nie stanowi dowodu na istnienie i wysokość zobowiązania nie przedstawił żadnego dowodu na istotne w sprawie
okoliczności. Z § 4 pkt 4 umowy wynikało, iż miał on dostęp za pomocą intranetu (...) do imiennego wykazu
wpłat słuchaczy, od których wysokości zależało wynagrodzenie prowizyjne powoda. Co więcej powód nie żądał także
zobowiązania strony pozwanej do przedstawienia jakichkolwiek dokumentów związanych z wysokością zobowiązania.
Mając na uwadze powyższe roszczenie jako nieudowodnione podlegało oddaleniu o czym orzeczono w pkt I wyroku.
O kosztach procesu orzeczono w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 k.p.c.
ZARZĄDZENIE
1. (...)
2. (...)
3. K.. (...)
05.11.2015 roku
Z:/
1. (...)
2. kal. (...)
(...)