Artykuł 03 (Nawrat).indd

NR 29
AN TRO PO MO TO RY KA
2005
NAUCZANIE RWANIA TECHNICZNEGO
ZA POMOCĄ TRENAŻERA
TEACHING THE SNATCH WITH THE USE
OF A TRAINING DEVICE
Antoni Nawrat*
dr, Katedra Antropomotoryki, AWF, Katowice, ul. Mikołowska 72a
Słowa kluczowe: nauczanie, podnoszenie ciężarów, rwanie techniczne, trenażer
Key words: teatching, weightlifting, snatch, training device
STRESZCZENIE • SUMMARY
Cel pracy. W pracy podjęto się zadania określenia wpływu trenażera na kształtowanie nawyku ruchowego.
Materiał i metoda. Badaniom poddano dwie grupy studentów. Nauczano jednego z klasycznych bojów
w podnoszeniu ciężarów – rwania klasycznego.
Wnioski. Wykazano istotnie pozytywny wpływ trenażera na efekty treningu.
The aim of this study. In order to evalute the effects of a training device on the acguisition of skills in an
experiment was conduted with two groups of students.
Material and Method. The snatch, one a the olympic lifts was tought to all of the students.
Conclusions. A significant influence of the device on learning the snatch was observed during the experiment.
Podstawową trudność w nauczaniu techniki
w podnoszeniu ciężarów stwarza przestrzenne opanowanie toru ruchu sztangi [1]. Goliczenko i wsp. [2]
oraz Wolkow [3], zastosowali trenażer, aby zapobiec
powstawaniu błędów w nauczaniu ruchu sztangi.
Pozwalał on na nauczanie rwania technicznego oraz
zarzutu sztangi na klatkę piersiową w początkowej
fazie ruchu. Poza tym Wolkow [3], wykorzystując
trenażer, przeprowadził eksperyment w nauczaniu
początkujących sztangistów. Stwierdził on, że grupa eksperymentalna opanowała początkową fazę
ruchu, rozpoczynającą się oderwaniem sztangi od
pomostu, a kończącą się na wysokości stawów kolanowych w bardzo krótkim czasie bo już po kilku tygodniach. Jakość wykonywania ruchu przez sztangistów grupy eksperymentalnej była istotnie wyższa
od jakości ruchu u zawodników grupy kontrolnej
(p < 0,01).
Za zastosowaniem trenażerów w nauczaniu ruchu przemawia Teoria Ratowa [4] wg której stwarzane są sztuczne warunki opanowania nawyku
ruchowego danego ćwiczenia sportowego w wyniku wykonania go na poziomie rekordu od samego
początku treningu. W tak pojmowanym procesie
treningowym liczba środków treningowych może
praktycznie sprowadzać się do jednego ćwiczenia
[5].
W Zakładzie Biomechaniki AWF w Katowicach
zbudowano również trenażer do nauczania ruchu
w ćwiczeniach siłowych ze sztangą [6]. Jest on przystosowany do ćwiczenia rwania klasycznego. Jego
zasadniczym elementem są dwa siłowniki pneumatyczne, połączone belką poziomą. Siłowniki bazują
na tłoku i cylindrze z dwoma wlotami powietrza. Za-
-
-
-
-
Wstęp
-
– 41 –
Antoni Nawrat
pewniają one równoważenie sił wywołanych odchyleniami od toru optymalnego w płaszczyźnie poziomej.
Wydaje się, że największą trudność podczas podnoszenia stwarza ta część ruchu kiedy sztanga porusza się
do góry, a ciało zawodnika do dołu (tzw. bezoporowy
podsiad). Zastosowane w trenażerze tłoki i obciążniki
pozwalają samodzielnie poruszać się sztandze do góry
w nadanym przez ćwiczącego torze z poprzedniej fazy.
Cała uwaga ćwiczącego skierowana może być na wykonanie bezoporowego podsiadu.
Cel badań własnych
W badaniach własnych postanowiono ocenić
wpływ trenażera na efekty treningu podnoszenia
ciężarów.
Grupa eksperymentalna ćwiczyła z wykorzystaniem trenażera. Ćwiczenia wykonywano z drewnianą imitacją sztangi oraz z oryginalnym przyborem o masie 20 kg. Analizowano ruch z masą 20
kg. Po zakończeniu każdego treningu dokonywano
pomiaru parametrów toru ruchu sztangi za pomocą „Komputerowego systemu pomiaru toru ruchu
sztangi podczas ćwiczeń siłowych” [7].
Analizie statystycznej poddano:
– wysokość maksymalną podniesienia sztangi (H_
max),
– wysokość opuszczenia sztangi (H_min),
– przewyższenie (Przew). Zdefiniowano go jako
różnicę:
Przew = H_max – H_min,
–
Materiał i metody badań
prędkość maksymalną ruchu sztangi w górę
(V_max),
względną różnicę wysokości maksymalnej w stosunku do wysokości maksymalnej mistrza (H_
mistrz), którego wysokość ciała odpowiadała wysokości ciała badanego zawodnika (D_Hmax)
–
Przeprowadzono eksperyment, w którym wzięły
udział dwie grupy (tab. 1). Grupa pierwsza (t) o liczebności N=15 korzystała w cyklu szkoleniowym
z trenażera, druga (n) o liczebności N = 14 realizowała treningi bez tego urządzenia. Obie grupy wybrane były losowo z uwzględnieniem jednorodności
wysokości ciała, gdyż ta może mieć wpływ na wybrane parametry tory ruchu sztangi. Różnica między
badanymi grupami nie była istotna statystycznie.
Obserwacjom poddano efekty nauczania całego
ruchu rwania technicznego. Przeprowadzno 12 treningów (2 treningi w tygodniu). Badani wykonywali
ćwiczenia zgodnie z tradycyjną metodyką nauczania ruchu. Najpierw nauczano pozycji startowej do
rwania oraz określono szerokość chwytu sztangi.
Następnie ćwiczący wykonywali w określonej kolejności następujące ćwiczenia: wyprost z podciągnięciem sztangi do wysokości stawów kolanowych,
wyprost z podciągnięciem sztangi do wysokości
stawów ramiennych, rwanie sztangi na proste kończyny dolne, rwanie sztangi do półprzysiadu, ciągi
rwaniowe, rwanie techniczne.
D_Hmax = 100% x(H_max-H_mistrz) x H_mistrz-1.
Maksymalną wysokość mistrza (H mistrza) określono na podstawie danych Czerniaka [8]. Średnio
parametr wyniósł dla wszystkich kategorii wzrostowych 103,7cm.
W celu porównania wyżej wymienionych parametrów w obu grupach zastosowano test U Manna-Whitney’a w wersji uwzględniającej małe liczebności grup.
Wyniki badań
W wyniku zastosowania testu okazało się, że obie
grupy różnią się istotnie między sobą pod względem
wszystkich analizowanych parametrów. Najwyższa
wartość poziomu istotności statystycznej była mniejsza od 0.001 i dotyczyła przewyższenia. Pozostałe
wartości poziomów istotności były mniejsze, wska-
Tabela 1. Wysokość ciała badanych w grupie trenującej z trenażerem (t) i bez trenażera (n)
Table 1. The height of body in group with (t) and without (n) training device
Grupa
N
t
15
178,7
5,037
n
14
176,5
5,846
SD
-
-
-
Wysokość ciała / body height
–
x
Objaśnienia/explanation:
-
Średnie – średnia arytmetyczna/ arithmetical averange
-
– 42 –
Nauczanie rwania technicznego za pomocą trenażera
Tabela 2. Zestawienie wyników analizy badanych parametrów (a) – nauczanie przy pomocy trenażera (b) – nauczanie bez pomocy
trenażera
Table 2. The results of analysis of studied parameters ( a) – teatching with use of a training device, (b) – teatching without the use
of a training device
Zmienna/
Change
Szkolenie z trenażerem (a)
Szkolenie bez trenażera (b)
N=15
N=14
Test
U M-W
(U-Mann –
Whitney Test)
–
x
SD
–
x
SD
P
H_max [cm]
114.07
11.234
145.64
15.648
0.00001
przew [cm]
16.27
9.801
31.14
10.295
0.00076
Vmax [m/s]
2.76
0.183
3.33
0.254
0.00001
D_Hmax [%]
2.71
9.025
33.23
11.089
0.00001
Objaśnienia w tekście / explanation in the text
zując na bardzo wysoką istotność statystyczną różnic
między grupami.
Szczegółowe wartości otrzymanych wyników
przedstawia poniższa tabela 2.
Poza tym wyniki zostały zilustrowane na rycinach
1 do 4 w postaci wykresów „box and whiskers”. Zaprezentowano na nich średnie arytmetyczne, od-
chylenia standardowe i błędy standardowe średnich analizowanych parametrów w obu grupach.
Jak wynika z analizy danych, stwierdzono
znaczną różnicę w wysokości podnoszenia między
badanymi grupami. Grupa trenująca z trenażerem
podnosiła sztangę średnio na wysokość 114.07 cm
natomiast ćwiczący bez pomocy trenażera osiągnęli
Ryc.1. Wysokość podnoszenia (cm) w grupie trenującej z trenażerem (t) i bez trenażera (n)
Fig. 1. The height of lifting (cm) in training group with (t) and without (n) device
Test U Manna-Whithey’a p < 0,001
170
155
± Błąd std.
Średnia
140
125
-
Wysokość podnoszenia (cm)
± SD
95
t
n
-
-
-
110
-
– 43 –
Antoni Nawrat
Ryc. 2. Wysokość przewyższenia (cm) w grupie trenującej z trenażerem (t) i bez trenażera (n).
Fig. 2. The difference (cm) between the height of lifting and lowering the weight in group with (t) and without (n) device
Test U Manna-Whithey’a p < 0,001
45
40
± SD
± Błąd std.
Przewyższenie (cm)
35
Średnia
30
25
20
15
10
5
0
t
n
Ryc. 3. Maksymalna prędkość (m/s) podnoszenia w grupie trenującej z trenażerem (t) i bez trenażera (n).
Fig. 3. The maximal velocity (m/s) of lifting in group with (t) and without (n) device
Test U Manna-Whithey’a p < 0,001
3,8
± SD
± Błąd std.
3,4
Średnia
3,2
3,0
2,8
-
Prędkość maksymalna (m/s)
3,6
-
2,6
t
n
-
-
2,4
-
– 44 –
Nauczanie rwania technicznego za pomocą trenażera
Ryc. 4. Względna różnica wysokości maksymalnej (cm) podnoszenia w stosunku do wysokości maksymalnej mistrza.
Fig. 4. The relational difference of maximal height of liffting in vatio to the maximal height of master
Test U Manna-Whithey’a p < 0,001
50
40
± SD
± Błąd std.
D_Hmax (cm)
Średnia
30
20
10
0
-10
t
n
TRENAŻER
średnio 145,64 cm. Różnica między uzyskanymi wynikami jest statystycznie istotna. Wysokość, na którą
podnoszona jest sztanga w rwaniu, zależna jest od
ciężaru sztangi oraz od zaawansowania technicznego zawodnika. Ze zwiększeniem ciężaru sztangi
zmniejsza się wysokość podnoszenia [9].
Według Żekowa [1] podstawowymi kryteriami
skuteczności techniki dotyczącymi parametrów toru
ruchu sztangi są: wysokość podnoszenia, wysokość
przewyższenia, prędkość wylotu sztangi (jako największa prędkość przy wykonywaniu ciągu). Furnadżijew [10] podaje, że opadanie sztangi w rwaniu
powinno wynosić 5–15 cm. Takie same wielkości
podaje Roman i Szakirzjanow [11]. Według Żekowa
[1] sztanga powinna opadać około 10% wysokości
podnoszenia. Z własnych badań wynika, ze opadanie sztangi w grupie eksperymentalnej było 2 razy
mniejsze niż w grupie kontrolnej. W grupie eksperymentalnej sztanga opadała 14,26% wysokości podnoszenia, zaś w grupie kontrolnej 21,38%.
Maksymalną prędkość zawodnicy starają się
nadać sztandze pod koniec najbardziej istotnej części
boju – poderwania. Kształtuje się ona według Romana i Szakirzjanowa [11] w granicach 1,70–2,20 m/s,
Wnioski
Znamiennie niższe wartości wysokości maksymalnej (H_max), przewyższenia (przew), prędkości maksymalnej (v max), a także istotnie mniejsze
wartości odchylenia wysokości maksymalnych od
wartości charakteryzujących mistrzów (D_Hmax )
wskazują na istotny, pozytywny wpływ trenażera na
efekty treningu.
-
-
-
-
Podsumowanie i dyskusja
natomiast według Furnadżijewa [10] powinna wynosić 1,80–2,35 m/s. Wydaje się, że znacznie większe prędkości sztangi we własnym eksperymencie,
szczególnie w grupie kontrolnej średnio 3,33 m/s,
spowodowane były małym ciężarem podnoszonej
sztangi, a przede wszystkim koniecznością podnoszenia sztangi na znacznie większą wysokość.
Na pozytywne efekty zastosowania trenażera
wskazuje w badaniach własnych obliczony współczynnik D Hmax. Potwierdza to wyniki uzyskiwane
w czasie treningu przez zawodników najwyższej klasy. Otrzymane wielkości omawianego współczynnika w jednoznaczny sposób wskazują, że zawodnicy
trenujący z trenażerem szybciej osiągnęli oczekiwane wyniki. Średnia wartość dla grupy trenującej
z trenażerem wyniosła 2,71%, a dla grup trenującej
bez trenażera 33,23% i była statystycznie istotna.
-
– 45 –
Antoni Nawrat
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[7]
Nawrat A: Komputerowy system pomiaru toru ruchu
sztangi podczas ćwiczeń siłowych. Sport Wyczynowy,
2001; 9-10: 30-37.
[8] Czerniak AW: Metodika planirowania trenirowki
tjażeloatleta. Fizkultura i Sport. Moskwa,1978.
[9] Liwanow OJ, Falamiejew AJ: O niekotorych biomechaniczeskich charakteristikach dviżenia sztangi
w rywkie i podiemie na grudź. Tjażelaja Atletika,
Eżegodnik, 1979;.22.
[10] Furnadżijew V: Isledowane na technikata prostranstrenata i skorostnata charakteristika na dviżenie na
stangata v tempovate dwiżenija pri wisokokvalificirani
stangisti. Tren Misl, 1972; 2:27.
[11] Roman RA, Szakirzjanow MS: Rywok tolczok. Moskwa,
Fizkultura i Sport, 1978.
-
-
-
-
[6]
Żekow IP: Biomechanika tjażeloatleticzeskich
uprażnienji. Moskwa, Fizkultura i Sport, 1976.
Goliczenko VK, Drużynin VA, Naumow II: Ustrojstwo
dla korektirowki podjema sztangi so starta. Tjażelaja
Atletika ,Eżegodnik, 1985.
Wolkow MP: Tjażeloatleticzeskij trenażernyj kompleks dlja obuczenia dvigatielnym diejstwiam. Teoria
i Praktika Fiz. Kult, 1987; 48-49.
Ratow IP: Perspektiwy rozwitia nietradycjonnych putej
dostiżenia celosobraznych funkcjonalnych i morfologiczeskich sdwigow. Teoria i Praktika Fiz. Kult., 1976;
1: 58-61.
Ratow IP: Dwigatielnyje wozmożnosti czelowieka.
Mińsk, 1994.
Nawrat A: A training device for improving the skills in
strenght exercises. Current research in motor control.
Katowice, 2000; 148-152.
-
– 46 –