Owies Uwagi ogólne Zainteresowanie uprawą owsa nie

Owies
Uwagi ogólne
Zainteresowanie uprawą owsa nie maleje. W 2010 roku w województwie pomorskim owies uprawiany
był na powierzchni 41,5 tys. ha. Tylko w 2010 roku powierzchnia uprawy tego gatunku zwiększyła się o 1,6 tys.
ha w porównaniu do roku 2009. Ziarno owsa znajduje wszechstronne zastosowanie jako wartościowa pasza
oraz surowiec do produkcji płatków. O dużej wartości tego zboża w przemyśle spożywczym decydują jego
walory żywieniowe związane z zawartością dobrze przyswajalnego białka, łatwo strawnego tłuszczu oraz dużej
zawartości soli mineralnych, witamin (głównie E), a także lecytyny. Plon uboczny, słoma i plewy, stanowią
cenną paszę, która charakteryzuje się małą zawartością trudno strawnego włókna. Szczególnie formy
nieoplewione posiadają dużą wartość pokarmową oraz energetyczną i są bardzo poszukiwane przez
hodowców drobiu. Jest głównym komponentem mieszanek zbożowych. Obecnie przy dużym udziale zbóż
w produkcji roślinnej owies powinien być uprawiany jako roślina fitosanitarna, ponieważ nie jest on porażany
przez grzyby powodujące choroby podstawy źdźbła zbóż. Wyniki wielu doświadczeń wykazały, że inne zboża
uprawiane po owsie dają wyższe plony ziarna i są mniej porażone przez choroby grzybowe. Obecnie
w rejestrze znajduje się 25 odmian owsa zwyczajnego oraz 5 odmian owsa nagiego. W 2011 roku w ramach
PDOiR w rejonie województwa pomorskiego założono dwa doświadczenia z owsem. Jedno na polach
w Lubaniu na glebie klasy IVb, a drugie w ZDDO w Wyczechach na glebie kl IIIa. Doświadczenie w Lubaniu
zostało dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Pomorskiego. Były to doświadczenia
jednoczynnikowe w czterech powtórzeniach. Celem tych badań było określenie plenności poszczególnych
odmian oraz podatności na choroby i stresy abiotyczne w różnych warunkach siedliskowych. Doświadczenie
przeprowadzono według metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Doboru odmian do
doświadczenia dokonał Wojewódzki Zespół do spraw PDOiR. Wzięto pod uwagę przydatność tych odmian do
uprawy w warunkach klimatyczno- glebowych województwa pomorskiego.
Wyniki doświadczeń
Owies jest rośliną wczesnego siewu. Zasiany wcześniej lepiej się ukorzenia i krzewi. Na każde
opóźnienie reaguje obniżką plonu, która zwiększa się w lata suche. W 2012 roku doświadczenia założono w
optymalnym terminie. Wschody były dobrze wyrównane. Mała ilość opadów w maju przyhamowała wzrost
roślin. Czerwcowe opady poprawiły stan roślin. Obfite opady w czerwcu i lipcu były przyczyną wtórnego
odbijania pędów bocznych, szczególnie w Wyczechach.. Odmiany owsa dojrzewały późno i nierówno. Pomimo
dużej wilgotności choroby wystąpiły w umiarkowanym nasileniu. Najbardziej podatnymi odmianami na rdze
źdźbłową i wieńcową były Pogon, Siwek i Furman a na helmintosporiozę Maczo i Krezus. Plony ziarna ze
zbiorów w 2011 roku były na zadowalającym poziomie. Z odmian oplewionych zarówno w Wyczechach jak i w
Lubaniu najlepiej plonowały Arden, Bingo i Haker. Odmiany owsa nagiego plonują ok. 30% niżej niż odmiany
oplewione. Odmiany Siwek i Nagus lepiej plonowały niż Maczo. Natomiast MTZ była istotnie wyższa w
Wyczechach. Spośród badanych odmian najdorodniejszym ziarnem wyróżniały się odmiany: Bingo, Skorpion.
Nasiona odmian owsa nagiego mają nasiona o mniejszej MTZ. Ważnym parametrem plonu jest udział łuski w
plonie ziarna. Poza formami nagoziarnistymi, u których udział łuski jest znikomy (3-5%), u odmian wzorcowych
wynosił 21,9%. Z odmian oplewionych najwięcej łuski posiadał Furman. Wylegania w 2012 roku nie było.
Wszystkie badane odmiany należą do grupy żółtoziarnistych.
1
Tabela 10.1 Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: 2012.
Lp.
Odmiana
Rok wpisania
do Krajowego
Rejestru
Odmian w
Polsce
Rok
włączenia
do LZO
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce
1
2
3
4
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., Ul. Główna 20,
99-307 Strzelce
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń,
64-005 Racot
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., Ul. Główna 20,
99-307 Strzelce
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń
64-005 Racot
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń
64-005 Racot
Saaten-Union sp. z o. o. , ul Straszewska 70,
62-100 Wągrowiec
Saaten-Union sp. z o. o. , ul Straszewska 70,
62-100 Wągrowiec
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń,
64-005 Racot
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., Ul. Główna 20,
99-307 Strzelce
Małopolska Hodowla Roślin sp. z o. o., ul.
Zbożowa 4,
30-002 Kraków
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., Ul. Główna 20,
99-307 Strzelce
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń
64-005 Racot
1
Krezus
2005
2007
2
Zuch
2008
2010
3
Bingo
2009
2011
4
Furman
2006
2010
5
Breton
2007
6
Pogon
2007
2011
7
Scorpion
2008
2011
8
Arden
2010
9
Haker
2010
10
Siwek
2010
11
Maczo
2010
12
Nagus
2011
Kol. 2 i 4– według „Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce” COBORU Słupia
Wielka 2011.
2
Tabela 10.2 Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2012.
Miejscowość
Wyczechy
Lubań
Powiat
Człuchów
Kościerzyna
żytni bardzo dobry
zbożowo pastewny słaby
Klasa bonitacyjna gleby
IIIa
V
PH gleby w KCl
5,95
5,9
Gryka
Ziemnaki
27.03.2012
30.03.2012
500
550
21.08.2012
34.08.2012
N(kg/ha)
90
100
P2O5 (kg/ha)
60
30
K2O (kg/ha)
100
60
Vitavax 200FS
Kinto Duo 080 FS
Lintur 70 WG 150 g
Granstar Ultra SX 50 SG– 40g
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Przedplon
Data siewu (dzień, m-c, rok)
Obsada nasion (szt/m2)
Data zbioru (dzień, m-c, rok)
Nawożenie mineralne
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Herbicyd (nazwa,dawka/ha)
Insektycyd (nazwa,dawka/ha)
Desykant na zielone odrosty
Fury 100 EC 0,1 l
Reglone 2 l
3
Tabela 10.3 Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2012.
Lp.
Cecha
Wyczechy
Lubań
1
Termin wiechowania (dzień, m-c, rok)
13.06.2012
16.06.2012
2
Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c, rok)
29.07.2012
03.08.2012
3
Wysokość roślin (cm)
108,4
84,8
4
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej
(skala 9o)
9,0
9,0
5
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o)
7,7
9,0
6
Porażenie przez choroby (skala 9o)
7
- mączniak prawdziwy
8,6
7,9
8
- rdza wieńcowa
8,9
7,9
9
- helmintosporioza
8,0
7,8
10
- rdza źdźbłowa
9,0
7,9
11
Masa 1000 ziaren (g)
40,8
32,4
12
Udział łuski (%)
-
10,8
13
Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
13,0
12,9
14
Średni plon z doświadczenia (dt/ha)
75,8
59,9
Średnie wyniki z doświadczeń. Skala 90: 9– oznacza stan najkorzystniejszy, 1- oznacza stan najmniej
korzystny
Tabela 10.4 Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca).
Rok zbioru: 2012.
Lp.
Odmiana
wzorzec dt/ha
4
Wyczechy
Lubań
82,9
65,6
1
Krezus
98
94
2
Zuch
99
100
3
Bingo
103
106
4
Furman
97
96
5
Breton
101
92
6
Pogon
94
98
7
Scorpion
92
92
8
Arden
105
101
9
Haker
105
107
10
Siwek
72
76
11
Maczo
59
62
12
Nagus
72
71
Wzorzec– Krezus, Zuch, Bingo.
Tabela 10.5 Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2010-2012.
Lp.
Odmiana
Wzorzec, dt z ha
2010
2011
2012
2011-2012
2010-2012
52,8
53,5
74,2
63,9
60,2
1
Krezus
101
98
96
97
98
2
Zuch
109
99
99
99
102
3
Bingo
113
103
104
104
106
4
Furman
113
92
97
95
100
5
Breton
106
95
97
97
99
6
Pogon
103
97
96
96
98
7
Scorpion
110
90
92
91
97
8
Arden
106
103
103
103
104
9
Haker
96
93
106
101
100
10
Siwek
78
72
74
73
75
11
Maczo
72
61
60
61
64
5
12
Nagus
2
Liczba doświadczeń
72
71
72
2
2
4
6
Wzorzec: 2011, 2012– Krezus, Zuch, Bingo, 2010- średnia z wszystkich badanych odmian.
Tabela 10.6 Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby
(odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012, 2010– 2012.
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Mączniak
Rdza wieńcowa
Rdza źdźbłowa
Helmintosporioza
2012
20102012
2012
20102012
2012
20102012
2012
20102012
Wzorzec, (skala 9o)
8,0
7,5
8,5
8,2
8,0
8,1
7,8
7,4
1
Krezus
3
-0,0
-0,2
0,2
0,3
0,0
-0,1
-0,4
-0,3
2
Zuch
3
-0,1
-0,3
-0,1
0,1
0,0
0,0
0,4
0,2
3
Bingo
3
0,2
0,2
-0,1
-0,1
0,0
0,1
0,0
-0,1
4
Furman
3
0,5
0,4
-0,5
-0,5
-0,3
-0,1
0,0
0,1
5
Breton
3
0,1
0,0
0,0
-0,6
0,0
0,0
0,3
0,2
6
Pogon
3
0,4
0,3
-0,6
-1,0
-0,5
-0,4
0,0
-0,3
7
Scorpion
3
0,0
0,3
-0,3
-0,8
0,0
0,3
0,1
0,0
8
Arden
3
0,3
0,4
0,2
-0,2
0,0
0,3
0,3
0,4
9
Haker
3
0,4
0,5
0,4
0,0
0,0
-0,1
0,6
0,6
10
Siwek
3
0,3
0,4
-0,4
-0,4
-0,5
0,0
0,5
0,2
11
Maczo
3
0,3
0,5
0,3
0,1
0,0
-0,1
-0,5
-0,4
12
Nagus
2
0,4
0,4
-0,2
-0,6
-0,5
0,1
0,5
0,3
2
4
2
4
1
3
2
6
Liczba doświadczeń
Wzorzec: 2011, 2012– Krezus, Zuch, Bingo, 2010 - średnia z wszystkich badanych odmian.
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość
oznacza ocenę korzystniejszą.
Liczba doświadczeń dla okresu 2010-2012 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych
dwa lata lub jeden rok jest odpowiednio mniejsza.
6
Tabela 10.7 Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian
(odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012, 2010– 2012.
Wyleganie (skala 9o)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
w fazie
dojrzałości
mlecznej
2012
Wzorzec
1 Krezus
2 Zuch
3 Bingo
4 Furman
5 Breton
6 Pogon
7 Scorpion
8 Arden
9 Haker
10 Siwek
11 Maczo
12 Nagus
Liczba doświadczeń
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2
przed
zbiorem
Wysokość
roślin
(cm)
Masa 1000
ziaren
(g)
Udział łuski
w%
201020102010201020102012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
9,0
9,0
9,0
7,0
98,8
83,5
40,7
38,9
21,9
24,8
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0
-0,1
0,2
0,1
-0,0
-0,0
-0,3
-0,0
-0,1
-0,0
-0,0
0,5
0,0
1
-2,5
2,5
0,1
-0,2
-2,7
-4,0
-6,0
-0,9
-1,0
-7,7
-8,9
4,6
2
-4,3
3,2
1,6
1,0
-0,4
-1,9
-2,4
0,0
1,9
-2,8
-1,3
6,0
6
-0,9
-1,4
2,3
-0,6
0,1
2,2
0,3
-4,3
-3,2
2
-1,2
-0,8
4,2
-1,3
0,4
1,5
3,1
-3,7
-2,0
-9,2
-9,3
-12,9
6
2,0
-0,8
-1,2
5,0
0,4
0,5
0,3
0,5
-1,3
1
3,7
-1,0
-1,1
5,0
0,4
1,4
1,5
1,6
0,9
-19,9
-19,4
-19,0
5
Wzorzec: 2011, 2012– Krezus, Zuch, Bingo, 2010- średnia z wszystkich badanych odmian.
Wyleganie - wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wystąpiło; wyższa wartość oznacza
ocenę korzystniejszą.
W 2012 roku nie wpisano do Krajowego Rejestru nowych odmian.
7