26_2011_WPDO_7_OWZ

8. Owies
W 2011 roku Krajowy Rejestr (KR) obejmował 30 odmian owsa, w tym 5 nagoziarnistych. Nieoplewione formy
owsa łączą w sobie bardzo dobrą wartość pastewną ziarna (najwyższa wśród zbóż zawartość białka i tłuszczu,
niska zawartość włókna) z właściwościami fitosanitarnymi i mogą przyczynić się do wzrostu powierzchni uprawy
owsa.
W województwie łódzkim do doświadczeń PDOiR przyjęto 10 odmian owsa. Wśród badanych odmian
występowały trzy odmiany nieoplewione: Siwek, Maczo i Nagus. Testowane odmiany pochodziły z hodowli
krajowej (tab.1). Jednoczynnikowe doświadczenia odmianowe z owsem zlokalizowano w trzech miejscowościach:
Sulejowie, Lućmierzu i Strzelcach. Warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabeli 2. W Strzelcach
i Sulejowie doświadczenia zakładano na kompleksie pszennym bardzo dobrym a w Lućmierzu na żytnim dobrym.
Nawożenie azotowe stosowano w ilości od 66 kg/ha w Strzelcach i Lućmierzu do 92 kg/ha w Sulejowie. Nawożenie
fosforowe stosowano w ilości od 40 do 57 kg/ha, zaś potasowego wysiano: 70 kg/ha w Lućmierzu i odpowiednio
84 i 90 kg/ha w Sulejowie i Strzelcach..
W doświadczeniach PDOiR realizowanych w 2011 roku w rejonie łódzkim zdecydowanie najwyższe plony
uzyskano w Strzelcach, gdzie owies plonował najwyżej – 9,3 t/ha, natomiast w Sulejowie i Lućmierzu na poziomie
niższym, odpowiednio 7,4 i 6,2 t/ha (tab.4). Średni plon owsa (bez odmian: Polar, Siwek, Maczo) wyniósł 7,7 t/ha
(tab.5). Wynik ten jest dobry, zbliżony do średniego plonu z lat 2009-2011. W roku 2011 największą ilość ziarna
uzyskano z poletek obsianych odmianą Bingo. Odmiany owsa nagiego plonowały na poziomie około 70% wzorca
odmian oplewionych.
W 2011 roku porażenie owsa przez choroby było zróżnicowane (tab.6). Odporność na mączniaka
utrzymuje od lat odmiana Bingo a najbardziej porażane są odmiany Zuch i Breton. Rdza wieńcowa wystąpiła
w małym nasileniu, jednak zarówno w 2011 roku jak i w wieloleciu, znaczną podatność na tę chorobę wykazuje
odmiana Siwek. Największą odporność na helmintosporiozę i septoriozę liści wykazuje odmiana Koneser.
Najbardziej podatne na te choroby są odmiany Haker i Bingo.
Ważniejsze cechy rolniczo – użytkowe odmian przedstawiono w tabeli 7. Średni udział łuski w ziarnie owsa
w roku 2011 był znacznie niższy od wyniku uzyskanego za lata 2009-2011. Najmniejszą zawartość łuski posiadają
odmiany Bingo i Koneser, najwyższą zaś Krezus. Wysokość roślin w roku 2011 była poniżej średniej za wielolecie
o blisko 11 cm. Najwyższymi odmianami były Haker i Zuch, najniższymi zaś Siwek i Breton. Dużą odpornością na
wyleganie za wielolecie wyróżnia się odmiana Bingo, zaś Haker i badana pierwszy rok odmiana Nagus wykazały
skłonność do wylegania już w fazie dojrzałości mlecznej. Dorodność ziarna, mierzona masą 1000 ziaren, uważana
jest za jeden z głównych elementów warunkujących plon. W roku 2011, podobnie jak w latach poprzednich,
dorodne ziarno uzyskała odmiana Bingo. Najdrobniejsze ziarno wśród odmian oplewionych wytworzyła odmiana
Koneser, spośród odmian nieoplewionych wszystkie miały masę 1000 ziaren niższą od wzorca o blisko 10 g.
W oparciu o wyniki doświadczeń, Łódzki Wojewódzki Zespół PDOiR, podjął decyzję o utworzeniu dla owsa
Listy Zalecanych Odmian do uprawy (LZO):
1. BINGO
2. KREZUS
3. ZUCH
4. NAGUS
5. ARDEN
6. MACZO
67
Tabela 1
Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: 2011.
Rok
wpisania do
Rok
Krajowego
włączenia
Odmiana
Rejestru
Lp.
do LZO
Odmian w
Polsce
1
2
3
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej –
- pełnomocnika w Polsce
4
1
Krezus
2005
2008
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL – 99-307 Strzelce
2
Zuch
2008
―
3
Bingo
2009
2010
4
Breton
2007
―
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PL – 27 64-000 Kościan
5
Koneser
2007
―
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL – 99-307 Strzelce
6
Arden
2010
2012
7
Haker
2010
―
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL – 99-307 Strzelce
8
Siwek (no)
2010
―
Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4 PL - 30-002 Kraków
9
Maczo (no)
2010
―
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL – 99-307 Strzelce
10
Nagus (no)
2011
―
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PL – 27 64-000 Kościan
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PL – 27 64-000 Kościan
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL – 99-307 Strzelce
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PL – 27 64-000 Kościan
(no) - odmiana nieoplewiona
68
Tabela 2
Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011
Miejscowość
Sulejów
Powiat
Piotrkowski
Kompleks rolniczej przydatności gleby
pszenny b. dobry
Klasa bonitacyjna gleby
IIIa
pH gleby w KCl
5,7
Przedplon
ziemniaki
Lućmierz
Zgierski
żytni dobry
IVb
6,3
ziemniaki
Strzelce
Kutnowski
pszenny b. dobry
IIIa
6,8
pszenica jara
04.04
550
06.08
25.03
450
14.08
N
Nawożenie mineralne
(kg/ha)
92
66
66
P2O5
(kg/ha)
57
40
45
K2O
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi
(kg/ha)
84
70
90
(l/ha)
─
─
Plonvit Z – 1 l
Data siewu
Obsada nasion
Data zbioru
Zaprawa nasienna
Herbicyd
Insektycyd
(dzień, m-c)
(szt/m2)
(dzień, m-c)
31.03
450
06.08
Środki ochrony roślin
Vitavax 200 FS
Vitavax 2000 FS
Maxim Star 025 FS
(nazwa)
Chwastox Turbo 340 Mustang 306 SE–0,6 l Mustang 306 SE–0,6 l
Chwastox Extra 300
(nazwa, dawka/ha)
SL–2,0 l
SL–3,0l
Karate Zeon 050 CS–0,1 Karate Zeon 050 CS–0,1 Fastac 10 EC–0,1 l
(nazwa, dawka/ha) Karate Zeon 050 CS–0,1 Pirimor 500 WG–0,25
Tabela 3
Owies. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2011
Lp.
Cecha
Sulejów
Lućmierz
Strzelce
1
Termin wiechowania
(dzień, m-c)
07.06
08.06
05.06
2
Termin dojrzałości woskowej
(dzień, m-c)
11.07
17.07
16.07
(cm)
84
80
101
(skala 9o)
7,6
9,0
9,0
(skala 9o)
3
4
5
6
7
8
Wysokość roślin
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej
mlecznej roślin przed zbiorem
Wyleganie
Porażenie przez mączniaka
Porażenie przez rdzę wieńcową
Porażenie przez rdzę źdźbłową
7,1
8,9
9,0
o
9,0
9,0
5,8
o
8,5
8,7
7,7
o
9,0
9,0
9,0
o
(skala 9 )
(skala 9 )
(skala 9 )
9
Porażenie przez septoriozę liści
(skala 9 )
6,7
9,0
9,0
10
Porażenie przez helmintosporiozę
(skala 9o)
8,5
8,2
9,0
11
Masa 1000 ziaren
(g)
37,9
38,4
39,6
12
Udział łuski
%
24,0
22,3
22,1
13
Wilgotność ziarna podczas zbioru
(%)
12,9
11,0
12,5
14
Plon ziarna
(dt z ha)
65,0
57,3
86,1
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian.
Skala 9o: 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny.
69
Tabela 4
Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2011
Lp.
Odmiana
Sulejów
Lućmierz
Strzelce
74,0
62,5
93,3
Wzorzec, dt z ha
1
Krezus
102
101
96
2
Zuch
100
99
94
3
Bingo
100
104
109
4
Breton
99
97
94
5
Koneser
99
101
105
6
Arden
102
103
98
7
Haker
99
94
103
8
Siwek (no)
60
74
70
9
Maczo (no)
56
68
82
10
Nagus (no)
62
75
71
(no) - odmiana nieoplewiona
Wzorzec – wszystkie badane odmiany bez odmian: Siwek, Maczo i Nagus.
Tabela 5
Owies. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010, 2009
Plon ziarna w % wzorca
Lp.
Odmiana
Wzorzec, dt z ha
2011
2010
2009
Średnia
2009-2011
76,6
72,6
77,3
75,5
1
Krezus
99
100
97
99
2
Zuch
97
100
98
98
3
Bingo
105
107
106
106
4
Breton
97
100
97
98
5
Koneser
102
95
103
100
6
Arden
101
99
—
100
7
Haker
99
99
—
99
8
Siwek (no)
68
70
—
69
9
Maczo (no)
70
69
—
70
10
Nagus (no)
69
—
—
—
Liczba doświadczeń
3
3
3
9
(no) - odmiana nieoplewiona,
Wzorzec: w roku 2011 – wszystkie badane odmiany bez odmian: Siwek, Maczo, Nagus,
w 2010 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton, Koneser, Arden i Haker, w 2009 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton i Koneser.
Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest
odpowiednio mniejsza.
70
Tabela 6
Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010, 2009
Mączniak
Rdza wieńcowa
Liczba lat
Lp.
Odmiana
badań
2011
2009-2011
2011
2009-2011
Wzorzec (skala 9o)
Helmintosporioza
Septorioza liści
2011
2009-2011
2011
2009-2011
5,8
7,0
8,3
8,3
8,4
8,0
6,7
7,4
1
Krezus
3
-1,3
-0,3
0,3
0,5
-0,1
-0,2
-0,5
-0,3
2
Zuch
3
-2,8
-1,6
0,1
-0,3
0,1
0,3
0,5
0,2
3
Bingo
2
2,2
0,9
0,5
0,4
-0,3
-0,3
-0,7
-0,2
4
Breton
3
-2,3
-0,9
0,3
0,1
0,1
0,1
0,3
0,1
5
Koneser
3
-0,1
0,3
0,2
0,4
0,5
0,4
0,5
0,3
6
Arden
2
-0,1
0,0*
0,3
0,2*
0,0
0,1*
0,5
0,2*
7
Haker
2
0,7
0,5*
0,3
0,2*
-0,4
-0,1*
-0,7
-0,4*
8
Siwek (no)
2
1,4
0,6*
-1,4
-1,7*
0,5
0,2*
-0,2
-0,2*
9
Maczo (no)
2
1,4
0,8*
-0,2
0,1*
-0,3
-0,3*
0,3
0,2*
10
Nagus (no)
1
0,9
—
-0,6
—
-0,3
—
0,0
—
1
4
3
7
2
6
1
6
Liczba doświadczeń
(no) - odmiana nieoplewiona
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą.
Wzorzec: w roku 2011 – wszystkie badane odmiany, w 2010 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton, Koneser, Arden, Haker, Siwek i Maczo,
w 2009 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton i Koneser.
* - średnia z lat: 2010-2011.
Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.
71
Tabela 7
Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo – użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011, 2009-2011
Wyleganie (skala 9o)
Liczba
Udział łuski (%)
w fazie
przed zbiorem
Lp.
Odmiana
lat
dojrzałości mlecznej
badań
2011
2009-2011
2011
2009-2011
2011
2009-2011
Wzorzec
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2011
2009-2011
2011
2009-2011
22,8
24,1
7,6
8,0
8,0
6,3
88,0
100,8
38,6
37,5
1
Krezus
3
2,2
2,3
0,2
0,5
0,2
0,3
-2,2
-4,2
2,0
0,9
2
Zuch
3
0,5
0,9
-0,1
-0,6
0,0
0,0
3,0
2,9
4,5
2,1
3
Bingo
2
-1,6
-1,9
0,2
0,4
0,3
1,0
2,0
3,2
11,9
9,4
4
Breton
3
0,5
-0,1
0,4
0,3
0,3
-0,2
-3,9
-2,9
5,8
3,3
5
Koneser
3
-1,0
-1,0
-0,1
-0,4
0,3
-0,2
1,1
1,6
-0,7
-2,5
6
Arden
2
-0,3
0,6*
0,7
0,4*
0,3
0,3*
2,3
1,3*
0,2
0,0*
7
Haker
2
-0,2
-1,0*
-0,6
-0,5*
-0,5
-0,6*
3,4
3,6*
4,6
3,7*
8
Siwek (no)
2
-21,2
-22,3*
-0,1
0,0*
0,3
0,2*
-4,5
-2,8*
-9,4
-9,5*
9
Maczo (no)
2
-21,6
-22,8*
0,7
0,3*
0,0
-0,7*
-3,4
-4,3*
-8,6
-8,8*
10
Nagus (no)
1
-21,6
—
-1,1
—
-1,2
—
2,2
—
-10,3
—
3
9
1
3
2
7
3
9
3
9
Liczba doświadczeń
(no) - odmiana nieoplewiona
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą.
Wzorzec: w roku 2011 – wszystkie badane odmiany, w 2010 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton, Koneser, Arden, Haker, Siwek i Maczo.
w 2009 – Krezus, Zuch, Bingo, Breton i Koneser.
* - średnia z lat: 2010-2011.
Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.
72