owies – wyniki doświadczeń

OWIES – WYNIKI DOŚWIADCZEŃ
Uwagi ogólne i wyniki doświadczeń
Powierzchnia uprawy owsa na przestrzeni ostatnich lat utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi
około 550 tys. ha. W ostatnich latach udział tej formy w strukturze zasiewów zbóż wynosi około 7,1 %.
Wyprodukowane ziarno w 87% przeznaczane jest na paszę. Owies można uprawiać zarówno na glebach
piaszczystych, jak i gliniastych, jednak odpowiednio uwilgotnionych. Spośród wszystkich zbóż jarych
owies najsilniej reaguje na opóźniony siew. Wyróżnia się większą odpornością na niskie pH gleby,
dlatego może być z powodzeniem uprawiany zarówno na glebach o odczynie kwaśnym, jak i obojętnym.
Jego tolerancyjność wynika z małej wrażliwości na niedobór wapnia i nadmiar jonów glinu, a także
manganu w roztworze glebowym. Spełnia ważną rolę fitosanitarną w płodozmianie z dużym udziałem
zbóż. Owies dobrze znosi uprawę po zbożach a sam jest dość dobrym przedplonem dla innych zbóż.
Wymaga gleb nieco mniej żyznych ale wilgotnych. Owies ma dużą wartość w żywieniu człowieka. Ziarno
owsa odznacza się bardzo dobrym składem aminokwasowym białka oraz zawiera znaczne ilości
wartościowego tłuszczu. Owies ma cenne właściwości pobudzające przemianę materii, smakowe,
dietetyczne i lecznicze. Produkty owsiane mogą regulować poziom cholesterolu we krwi. Tłuszcz zawarty
w owsie jest bardziej strawny niż innych zbóż, zapobiega powstawaniu zakrzepów. Pełni też
odpowiedzialną rolę w zapobieganiu i leczeniu miażdżycy.
Szersze zastosowanie owsa w żywieniu zwłaszcza niektórych zwierząt ogranicza duża zawartość łuski
(25-30%), a tym samym nadmierna zawartość włókna. Nowe możliwości wykorzystania owsa w
żywieniu zwierząt i przemyśle spożywczym dały wyhodowane odmiany nieoplewione. Owies można też
wykorzystywać jako źródło energii.
W krajowym rejestrze znajduje się 26 odmian owsa zwyczajnego i 5 odmian owsa nagiego. Owies
nagi charakteryzuje się większą zawartością białka (o około 3,3 %) i tłuszczu (o 3,1%), większa jest też
o 15 kg/hl gęstość w stanie zsypnym niż u owsa zwyczajnego. Niestety poziom plonowania tych
odmian jest niższy niż u form oplewionych. W krajowym rejestrze dominują odmiany krajowe, ich
udział wynosi 90%. Spośród zarejestrowanych odmian jedna cechuje się białym zabarwieniem łuski ,
jedna brązowym, pozostałe są żółtoziarniste.
W roku 2013 na terenie Mazowsza założono 4 doświadczenia z 8 odmianami owsa, założone były
jak w latach poprzednich tylko na jednym poziomie agrotechniki.
Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach:
-
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie
DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie O/Radom
Plonowanie owsa w minionym sezonie wegetacyjnym było zróżnicowane. Najwyższe plony
uzyskano w Laskach, najsłabsze natomiast w Seroczynie. Z odmian badanych w naszych
doświadczeniach najlepiej wypadły: Haker, Bingo i Arden. Z odmian nagich podobnie jak w latach
poprzednich najlepiej plonowała odmiana Siwek. Porażenie przez choroby było niezbyt duże. W
większym nasileniu w Seroczynie wystąpiła rdza wieńcowa.
-1-
Tabela 1
OWIES .Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
Lp.
Odmiana
Rok wpisania
do Krajowego
Rejestru Odmian
w Polsce
1
2
3
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej –
- pełnomocnika w Polsce
4
1
KREZUS*
2005
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
2
ZUCH*
2008
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
3
BINGO*
2009
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o. o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
4
ARDEN*
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
5
HAKER*
2010
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o. o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
6
SIWEK*
2010
Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o
Ul. Zbożowa 4, PL-30-002 Kraków
7
NAGUS*
2011
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
8
KOMFORT*
2013
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
* - odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
-2-
Tabela 2
OWIES. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Miejscowość
Powiat
Kompleks rolniczej
przydatności gleby
Klasa bonitacyjna gleby
PH gleby w KCI
Przedplon
Data siewu
(dzień, m-c, rok)
Obsada nasion
(szt./m2 )
Data zbioru (dzień, m-c, rok)
N
P2O5
K2O
(kg/ha)
(kg/ha)
(kg/ha)
Zaprawa nasienna
(nazwa)
Seroczyn
Siedlce
Kawęczyn
Sochaczew
Laski
Grójec
4
4
4
IIIb
III a
6,31
5,9
Łubin żółty
Rzepak juary
24.04
22.04
500
500
06.08
31.07
Nawożenie mineralne
80
80
45
90
90
Środki ochrony roślin
Zaprawa Nasienna T
Vitavax 200 FS
IIIb
*
Rzepak ozimy
22.04
500
12.08
109
50
80
Maxim Star 025 FS
Lintur 70
Chwastox Trio 540SL Mustang 306 SE-0,6
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
WG+Chwastox Extra
1,5ll
300SL-150g+1,5 l
Karate Zeon050CSKarate Zeon050CS-0,1 l
Insektycyd (nazwa dawka/ha)
0,1 l Karate
Karate Zeon050CS-0,1 l
Zeon050CS-0,1 l
Tabela 3
OWIES. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Lp.
Cecha
Seroczyn
Kawęczyn
(dzień, m-c)
1 Wiechowanie
24.06
22.06
Termin dojrzałości woskowej
2
20.07
23.07
(dzień, m-c)
3 Wysokość roślin
(cm)
99,0
107,7
Wyleganie roślin w fazie
4
9,0
9,0
dojrzałości mlecznej (skala 90)
Wyleganie roślin przed zbiorem
5
7,6
9,0
(skala 90)
Porażenie przez choroby (skala 90)
6 Mączniak
7,9
9,0
7 Rdza wieńcowa
5,6
7,7
8 Helmintosporioza
8,4
7,3
9 Septorioza liści
9,0
9,0
10 Masa 1000 ziarn
(g)
37,2
30,6
Wilgotność ziarna podczas
11
10,8
12,2
zbioru
(%)
12 Plon ziarna
(dt/ha)
53,5
61,5
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian
Skala 90: 9 – oznacza stan najkorzystniejszy, 1 – najmniej korzystny
-3-
Laski
18.06
20.07
106,8
5,5
5,5
9,0
9,0
9,0
9,0
*
11,0
80,2
Tabela 4
OWIES. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
Lp.
Odmiana
Wzorzec dt/ha
Kawęczyn
Seroczyn
Laski
53,5
61,5
80,2
1
Krezus
99
96
95
2
Zuch
93
90
91
3
Bingo
98
110
115
4
Arden
105
97
101
5
Haker
115
107
104
6
Siwek
66
72
56
7
Nagus
66
69
55
8
Komfort
90
101
Wzorzec: badane odmiany z wyjątkiem odmian nieoplewionych - Siwek i Nagus
95
Tabela 5
OWIES. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
Lp.
Odmiana
Wzorzec dt/ha
2013
2012
2011
2012-2013
2011-2013
65,0
74,8
59,2
69,9
66,3
1
Krezus
96
97
102
97
99
2
Zuch
91
98
101
95
97
3
Bingo
108
98
102
103
103
4
Arden
101
102
101
101
101
5
Haker
108
105
97
106
104
6
Siwek
64
72
66
68
67
7
Nagus
62
69
69
66
67
8
Komfort
95
-
-
-
-
3
3
3
6
9
Liczba doświadczeń
Wzorzec: badane odmiany z wyjątkiem odmian nieoplewionych Siwek i Nagus
-4-
Tabela 6
OWIES. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby.
Rok zbioru: 2013, 2011-2013
Lp.
Odmiana
Rdza wieńcowa
Liczba lat
badań
Wzorzec (skala 90)
Helmintosporioza
2013
2011-2013
2013
2011-2013
6,6
7,7
7,8
7,8
1
Krezus
3
0,4
0,4
0,2
0,1
2
Zuch
3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,1
3
Bingo
3
0,1
0,3
-0,2
-0,1
4
Arden
3
0,9
0,7
0,3
0,0
5
Haker
3
0,8
0,5
0,7
0,3
6
Siwek
3
-0,6
-0,8
-0,3
-0,1
7
Nagus
2
-0,5
-0,6
0,2
-0,1
8
Komfort
1
-0,8
-
-0,3
-
2
5
2
5
Liczba doświadczeń
Wzorzec: wszystkie badane odmiany .
Tabela 7
OWIES. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru:
2013, 2011-2013
Lp.
Odmiana
Liczba
lat badań
Wzorzec (skala 90)
Wyleganie przed
zbiorem
(skala 90)
20112013
2013
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2013
20112013
2013
20112013
6,6
6,2
104,0
96,1
33,9
35,1
1
Krezus
3
-0,6
0,2
-0,6
-0,8
1,0
1,2
2
Zuch
3
0,3
0,6
3,3
3,2
0,1
2,2
3
Bingo
3
0,8
0,8
-1,5
0,2
8,0
8,9
4
Arden
3
0,3
0,6
3,9
3,7
2,0
0,9
5
Haker
3
0,4
0,1
2,7
2,9
3,3
3,0
6
Siwek
3
-0,8
-0,7
-4,6
-6,6
-7,1
-7,3
7
Nagus
2
-0,3
-1,0
-1,6
0,9
-8,9
-8,2
8
Komfort
1
-0,1
-
-1,6
-
1,6
-
2
5
3
9
2
8
Liczba doświadczeń
Wzorzec; wszystkie badane odmiany
-5-
OWIES
CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I
ZAREJESTROWANYCH W ROKU 2013
(sporządzona na podstawie listy opisowej odmian)
1. KOMFORT – Odmiana żółtoziarnista. Przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju. Z
wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży do bardzo dużego
bez łuski bardzo duży. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na
helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową i źdźbłową – średnia. Rośliny średniej
wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny,
dojrzewania średni. Ziarno o dość małym udziale łuski masa 1000 ziaren średnia. Gęstość w
stanie zsypnym - średnia, wyrównanie ziarna dobre. Zawartość białka dość mała, tłuszczu
duża.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
6