10. Owies

10.
Owies
Uwagi ogólne
W 2013 roku w województwie warmińsko-mazurskim założono dwa doświadczenia z owsem: w ZDOO Rychliki
i SDOO Wrócikowo. Od dwóch lat opracowanie zostało wzbogacone o dane z doświadczenia w ZDOO Marianowo,
z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach.
W ZDOO Rychliki badano większość odmian, które w 2013 roku znajdowały się w krajowym rejestrze, z wyjątkiem
szczególnie zalecanych do uprawy na tereny górskie. W doświadczeniu przeprowadzonym we Wrócikowie uczestniczyło
8 odmian (w tym dwie nieoplewione – Siwek i Nagus) wybrane przez Wojewódzki Zespół PDOiR. Podkreślić należy, że
formy nieoplewione cechuje mały udział włókna w plonie oraz większa zawartość białka i tłuszczu. W krajowym rejestrze
znajduje się obecnie 30 odmian, w tym 4 zalecane do uprawy górskiej.
Celem badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian w naszych warunkach siedliskowych. Były to doświadczenia
proste, bez ochrony fungicydowej, bez zastosowania regulatora wzrostu i dodatkowego nawożenia azotem. Owies spełnia
ważną rolę fitosanitarną w gospodarstwach o dużym udziale zbóż w płodozmianie (dobrze znosi uprawę po zbożach,
a także sam jest dobrym przedplonem dla innych zbóż).
W 2013 roku na LZO do uprawy na obszarze naszego województwa zalecano 6 odmian owsa: Krezus, Pogon,
Zuch, Bingo, Haker oraz owies nagi Siwek. Na LZO w 2013 roku wpisano odmianę Haker, a wycofano odmianę Furman.
W bieżącym roku odmiany zalecanej Pogon nie wysiano w doświadczeniach z powodu braku nasion do siewu.
Wyniki doświadczeń
Średni plon ziarna badanych odmian w 2013 roku był wysoki i wyniósł 68,4 dt/ha. Plonowanie owsa było niższe niż
w roku ubiegłym (tabela 3). Z odmian badanych przez trzy lata najlepsze wyniki w plonowaniu za wielolecie uzyskał
Krezus, Bingo oraz Haker. W ostatnim roku wyższym plonowaniem wyróżniły się również Bingo i Haker (tabela 5).
W stacjach plonowanie poszczególnych odmian było zróżnicowane. We Wrócikowie najwyższe plony uzyskały: Bingo
oraz Haker podobnie było w Rychlikach natomiast w Marianowie na czoło wysunęła się odmiana Haker i Arden.
Z odmian nagich wyżej plonował Siwek (tabela 4).
W minionym sezonie wystąpiło niewielkie nasilenie chorób owsa. Objawy porażenia rdzą wieńcową
zaobserwowano we wszystkich punktach. Helmintosporioza wystąpiła nieznacznie tylko we Wrócikowie i Marianowie.
Rdzą wieńcową szczególnie porażone były: Nagus, Siwek i Komfort . Zwiększoną odporność wykazały w tym kierunku
Haker i Arden. Większą podatność na porażenie helmintosporiozą w ostatnim roku wykazał Zuch, Komfort i Nagus, a dużą
odpornością wyróżniły się odmiany: Haker i Arden (tabela 6).
W minionym sezonie w Rychlikach i we Wrócikowie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło niewielkie wyleganie
roślin. Natomiast przed zbiorem pogłębiło się we wszystkich miejscowościach. Najsilniej wyległa nieoplewiona odmiana
Nagus. W najmniejszym stopniu wyległy Krezus i Zuch.
W regionie średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) wszystkich badanych odmian była nieco niższa w stosunku do
ostatniego trzylecia. Wyższą MTZ w 2013 roku wyróżniły się Krezus i Arden (tabela 7).
Tabela 1.
Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
Lp.
Odmiana
Kod kraju
pochodzenia
Rok wpisania do
Rok
Hodowca
Krajowego Rejestru włączenia do (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy
Odmian w Polsce*
LZO
przedstawiciel)
odmiany nizinne oplewione
1.
Krezus
PL
2005
2007
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce
2.
Zuch
PL
2008
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL- 64-000 Kościan
3.
Bingo
PL
2009
2011
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce
4.
Arden
PL
2010
5.
Haker
PL
2010
6.
Komfort
PL
2013
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL- 64-000 Kościan
2013
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL-99-307 Strzelce
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL-99-307 Strzelce
odmiany nizinne nieoplewione
7.
Siwek
PL
2010
8.
Nagus
PL
2011
*- według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce”`
2012
Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL- 64-000 Kościan
Tabela 2.
Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
SDOO Wrócikowo
pow. Olsztyn
ZDOO Rychliki
pow. Elbląg
ZDOO Marianowo
woj. podlaskie
żytni dobry
pszenny dobry
żytni bardzo dobry
Klasa bonitacji gleby
IV a
III b
IV a
pH gleby w KCl
6,2
6,2
6,0
bobik
groch siewny
ziemniaki
23.04.13
18.04.13
25.04.13
450
450
500
17.08.13
19.08.13
12.08.13
Miejscowość
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Przedplon
Data siewu
2
Obsada nasion (szt./m )
Data zbioru
Nawożenie mineralne
N
(kg/ha)
70
50
90
P2O5
(kg/ha)
20
80
40
K2O
(kg/ha)
70
100
60
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Sarfun T 65 DS
Chwastox Turbo 340 Chwastox Turbo 340
Gold 450 EC (1,2 l)
SL (2 l)
SL (2 l)
Cyperkill Max 500
Sumi -Alpha 050 EC
EC (50ml)
(0,25 l)
Tabela 3.
Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Wyszczególnienie
Wrócikowo
Rychliki
Marianowo
19.06.
05.08.
92
12.06.
26.07.
92
19.06.
23.07.
101
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9)
8,6
8,2
9
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9°)
7,7
5,8
4,8
Porażenie przez choroby (skala 9°):
-rdza wieńcowa
7,2
7,5
4,0
-rdza źdźbłowa
9
9
9
-mączniak prawdziwy
9
9
9
-septorioza liści
-helmintosporioza
9
7,8
9
9
9
6,3
Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g)
36,8
43,6
31,0
Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
13,6
12,7
11,4
Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha)
70,9
78,7
55,5
Termin wiechowania (data)
Termin dojrzałości woskowej (data)
Wysokość roślin (cm)
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
Skala 9°: 9 – oznacza stan najkorzystniejszy, 1 – oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4.
Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2013
przy wilgotności ziarna 14%
Lp.
Poziom a1
Odmiana
Wzorzec (dt/ha)
Wrócikowo
Rychliki
Marianowo
77,8
86,1
59,4
odmiany nizinne oplewione
1.
2.
Krezus w
Zuch
w
w
101
97
105
96
99
91
103
104
104
3.
Bingo
4.
Arden
94
95
107
5.
Haker
102
100
111
6.
Komfort
94
98
99
odmiany nizinne nieoplewione
w
7.
Siwek
70
71
66
8.
Nagus
68
66
66
- odmiany wchodzące w skład wzorca w 2013 roku
Tabela 5.
Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
przy wilgotności ziarna 14%
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Barwa
łuski
Wzorzec (dt/ha)
Lata
2013
2012
2011
2012-2013
2011-2013
74,5
86,2
75,9
80,4
78,9
odmiany nizinne oplewione
1.
Krezus w
3
żółta
100
101
101
101
101
2.
Zuch w
3
żółta
96
98
102
97
99
3.
Bingo w
3
żółta
104
101
97
102
101
4.
Arden
3
żółta
98
100
98
99
98
5.
Haker
3
żółta
104
104
100
104
103
6.
Komfort
1
żółta
97
-
-
-
-
odmiany nizinne nieoplewione
7.
Siwek
3
69
75
79
72
74
8.
Nagus
3
67
72
77
69
72
3
3
2
6
8
Liczba doświadczeń
w
- wzorzec w 2013 roku
Tabela 6.
Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2013, 2011 - 2013
Lp.
Rdza wieńcowa
Liczba
lat
Odmiana
badań
Helmintosporioza
2013
2011-2013
2013
2011-2013
6,4
7,2
6,8
6,8
Wzorzec (skala 9º)
odmiany nizinne oplewione
Krezus w
1.
2.
Zuch
w
w
3
0,2
0,2
0,2
0,0
3
-0,2
-0,3
-0,3
0,0
3
0,0
0,1
0,2
-0,1
3.
Bingo
4.
Arden
3
0,6
0,3
0,7
0,4
5.
Haker
3
1,1
0,7
0,9
0,4
6.
Komfort
1
-1,0
-
-0,2
-
-0,8
-1,0
0,2
0,3
-1,0
-0,6
-0,1
-0,1
3
6
2
4
odmiany nizinne nieoplewione
7.
Siwek
8.
Nagus
3
3
Liczba doświadczeń
Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- wzorzec w 2013 roku
Tabela 7.
Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2013, 2011 - 2013
Wyleganie (skala 9o)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
w fazie doj.
mlecznej
przed zbiorem
Wysokość
roślin (cm)
201120112013
2013
2013
2013
8,7
8,1
6,4
5,8
96
odmiany nizinne oplewione
2013
Wzorzec (skala 9º)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Krezus w
Zuch w
Bingo w
Arden
Haker
Komfort
20112013
102
Masa 1000
ziaren (g)
39,1
20112013
39,3
2013
Udział łuski
(%)
26,3
20112013
24,3
2013
3
0,3
0,2
0,1
0,3
-3
-3
-2,2
-1,8
4,1
2,2
3
-0,5
-0,3
0,0
-0,3
2
3
-1,8
-1,9
-0,8
0,7
3
0,2
0,2
-0,1
0,1
1
1
3,9
3,6
-3,3
-2,9
3
-0,3
-0,5
-0,4
-0,6
1
3
-3,9
-3,7
2,0
1,9
3
-1,6
-1,1
-0,4
-0,9
2
4
-1,9
-2,1
-0,1
0,0
1
0,2
-
-0,4
-
-2
-
0,0
-
0,8
-
odmiany nizinne nieoplewione
8.
9.
Siwek
Nagus
Liczba doświadczeń
3
3
0,0
-0,3
-0,4
-1,0
-8
-6
-10,6
-10,9
-18,4
-20,6
-0,6
-0,9
-1,4
-1,8
2
3
-12,9
-12,9
-23,1
-22,7
2
6
3
8
3
8
3
8
3
8
Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- wzorzec w 2013 roku