Wojna domowa - Stosunki międzynarodowe

Wojna domowa
Wojna domowa to wojna między frakcjami w ramach jednego państwa, walczącymi o kontrolę
nad jego terytorium lub możliwość utworzenia rządu. Wojny domowe mogą przybierać postać
wojen totalnych, tak jak to było podczas wojen domowych w Stanach Zjednoczonych i Rosji,
albo ograniczonych. Wojny domowe są nie tylko częstsze niż wojny między państwami - ich
liczba także wzrosła. W stuleciu między 1816 rokiem a końcem I wojny światowej toczyło się
około 50 takich konfliktów, podczas gdy tylko w dekadzie lat 90. XX wieku było ich około 195.
Najbardziej wyniszczające pod względem liczby ofiar wojny domowe rozegrały się właśnie w XX
wieku. Ich przyczyny są zróżnicowane: od walki między rywalizującymi frakcjami o uzyskanie
kontroli nad "upadłym państwem" (Somalia lub Liberia), walki etnonacjonalistycznych ruchów
dążących do większej autonomii bądź secesji (Czeczeni w Rosji, Tamilowie na Sri Lance), aż
po wojny między grupami etnicznymi, klanami czy ugrupowaniami religijnymi o władzę w
państwie (
Kolumbia , Peru , Algieria , Rwanda ). Niezależnie od ich różnych
przyczyn, wszyscy aktorzy: państwa, grupy w ramach państw czy ugrupowania o charakterze
ponadnarodowym, dysponują potencjałem umożliwiającym prowadzenie wojny, popartym
możliwością kupna uzbrojenia w ramach rozwijającego się międzynarodowego handlu bronią.
Podczas gdy niektóre wojny domowe mają zasięg ograniczony wyłącznie do terytorium jednego
państwa, coraz większa ich liczba przeradza się w konflikty międzynarodowe. Ich skutki są
odczuwane poza granicami danego państwa, zwłaszcza wtedy, gdy uchodźcy uciekają do
państw sąsiednich, a fundusze są wyprowadzane za granicę. Państwa, grupy, a nawet
jednostki spoza pogrążonego w wojnie kraju zostają uwikłane w konflikt przez finansowanie
określonych ugrupowań, sprzedając broń konkretnym frakcjom bądź wspierając dyplomatycznie
jedną lub drogę stronę. Dlatego też zaledwie kilka wojen domowych można nazwać wyłącznie
krajowymi, o wiele częściej są one bowiem wydarzeniami o charakterze międzynarodowym.
Wielu przykładów wojen domowych dostarcza kontynent afrykański. Niektóre z nich są całkiem
niedawne. Na przykład, w 2002 roku w Wybrzeżu Kości Słoniowej wybuchła wojna domowa
będąca następstwem buntu wojska wszczętego przez jednostki wywodzące się z
muzułmańskich grup, zamieszkujących północ tego kraju. Postrzegane bardzo długo jako jedno
z najbardziej stabilnych politycznie i silnych gospodarczo państw tego regionu, Wybrzeże Kości
Słoniowej pogrążyło się w wojnie, w której naprzeciwko siebie stanęły: biedniejsza
muzułmańska Północ i bogatsze chrześcijańskie Południe, którego przywódcy przez lata
zapewnili sobie mocną pozycję. Konflikt rozprzestrzenił się na kraje sąsiednie, po tym jak
imigranci pracujący w Wybrzeżu Kości Słoniowej uciekli, szlaki handlowe zostały przerwane i
ksenofobia rozlała się przez i tak wcześniej nieszczelne i będące przedmiotem częstych sporów
granice. Zagraniczni inwestorzy i obcokrajowcy także wyjechali z pogrążonego w chaosie kraju.
Terytoria Liberii i Sierra Leone - sąsiadujących z Wybrzeżem Kości Słoniowej - również są
areną toczących się od dawna wojen domowych. W obu tych przypadkach rozmaite frakcje,
ugrupowania partyzanckie, paramilitarne i najemnicy walczą o kontrolę nad terytorium i jego
mieszkańcami pozbawionymi skutecznego rządu. Wszystkie te przykłady wojen domowych to
1/2
Wojna domowa
wojny, których prowadzenie ułatwia duża dostępność broni, wykorzystywanie dzieci jako
żołnierzy i finansowanie dzięki nielegalnemu handlowi diamentami powiązanemu z
przynoszącymi krociowe zyski rynkami międzynarodowymi. We wszystkich tych przypadkach,
naruszenia praw człowieka i kryzysy humanitarne zwróciły na siebie uwagę społeczności
światowej, ale nie zdołały wywołać zaangażowania finansowego zmierzającego do zmiany tej
sytuacji.
Źródło: K. Mingst, Podstawy stosunków międzynarodowych, Warszawa 2006.
2/2