M a r e k P o r y c k i

M
a
r
e
k
P
o
r
y
c
k
i
W
a
l
k
a
S
A
M
B
O
r
o
s
y
j
s
k
i
s
y
s
t
e
m
w
a
l
k
i
w
r
ęc
z
o
p
r
a
c
o
w
a
n
i
e
n
a
p
o
d
s
t
a
w
i
e
n
a
t
o
l
i
j
a
C
h
a
r
ła
m
p
i
e
w
a
Борьба САМБО A
Anatolij Charłampiew urodził się 29 października 1906
roku w Smoleńsku. Wielki rosyjski sportowiec sambo, trener
oraz badacz narodowych sportów walki Rosji, współtwórca
walki sambo. Zasłużony mistrz sportu, zasłużony trener
ZSSR. W 1938 roku przyczynił się do oficjalnego zawiązania
sambo. Pracował jako starszy trener tej dyscypliny w Moskiewskich klubach sambo. Od 1953 roku docent katedry
wychowania fizycznego wyższej uczelni. Stał na czele ruchu
sambo. Wychował takich mistrzów jak Jewgienij Czumakow (1921–1997),
Anatol Łatyszew (1926–1982) i innych. Autor wielokrotnie wznawianej klasycznej książki Walka sambo (1949). Uczestnik II wojny światowej. Zmarł 16
kwietnia 1979 roku. Pochowany w 4. kwaterze Cmentarza Nowodziewiczego
w Moskwie.
Fotografia na okładce: Alexander Taran
Tłumaczenie i opracowanie: Marek Porycki
Redakcja: Witold Kowalczyk
Skład: Norbert Młyńczak
Druk: Drukarnia im. A. Półtawskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez uprzedniego wyrażenia zgody przez właściciela praw.
Copyright © Marek Porycki 2013
ISBN 978-83-7229-351-0
Wydanie II, Łódź 2013
Wydawnictwo JK, ul. Krokusowa 1-3, 92-101 Łódź
tel. 42 676 49 69, fax 42 676 49 69 w. 44
www.wydawnictwoaha.pl
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Rozdział I
Teoretyczne podstawy sambo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
Rozdział II
Specjalne ćwiczenia przygotowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
Rozdział III
Asekuracja i samoasekuracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Rozdział IV
Regulamin walki sambo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
Rozdział V
Techniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
Rozdział VI
Organizacja, planowanie i obliczanie pracy
dydaktyczno-sportowej i wychowawczej pracy w sambo . . . . .
269
Rozdział VII
Metodyka nauczania i treningu sambistów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
283
Rozdział VIII
Taktyka sambo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
295
Rozdział IX
Materiał szkoleniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
309
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
314
Dlaczego ta książka
Spośród wielu pozycji książkowych o tematyce sambo, z którymi się zetknąłem, właśnie książka Anatolija Charłampiewa w wydaniu z roku 1964 najbardziej szczegółowo opisuje całą walkę sambo. Jest dziełem encyklopedycznym, pozwalającym całościowo poznać tę dyscyplinę. W doskonały sposób
systematyzuje rzuty, chwyty, dźwignie i inne techniki walki. Z książki tej
może skorzystać wielu sportowców, zarówno trenujących sambo, jak i inne
sporty, jest w niej bowiem opisany szeroki wachlarz technik, z których mogą
skorzystać ludzie uprawiający różne dyscypliny i sztuki walki, w których
istotnym elementem jest walka sportowa.
Z kolei systematyczne opisy taktyki walki z różnego rodzaju przeciwnikami oraz sposoby kompleksowego przygotowania sportowca przydadzą się
każdemu trenerowi. Przedstawiona metodyka pracy pedagogicznej z uczniami sambo, cechująca się całościowym wychowaniem, nie tylko pod kątem
sportowym, ale także w sferze kultury i estetyki, pozwala na pełniejsze przygotowanie młodego sportowca do życia we współczesnym społeczeństwie.
Marek Porycki
Słowo o mnie
Urodziłem się w 02.10.1979 r. w Ciechanowcu, jestem absolwentem AWF
w Warszawie z roku 2004. Swoją przygodę z sambo rozpocząłem od poznania wspaniałego człowieka i mojego przyjaciela Oleksandra Gorbatiuka,
który w 2002 roku jako pierwszy zaprezentował mi sambo na jednym z licznych prowadzonych przez siebie w tym okresie seminariów. Po latach pracy i treningu postanowiłem założyć klub sportowy, który będzie oficjalnie
uczył tej dyscypliny. W 2011 roku powstało stowarzyszenie kultury fizycznej
pod nazwą Białostockie Stowarzyszenie Taekwondo i Obronnych Systemów
BESTIOS, które pod moim okiem rozpoczęło pracę z wszystkimi rodzajami
sambo w sekcjach sambo.
Jednocześnie zorientowałem się, że w Polsce sport ten nie ma żadnych
uregulowań prawnych. W związku z tym 11.06.2011 roku zainicjowałem
spotkanie założycielskie w Białymstoku na którym powstał Związek Sambo
– niedotowana organizacja, mająca na celu propagowanie rozwoju sambo
w Polsce. Zostając jego prezesem, starałem się od tamtego momentu jeszcze
bardziej wpływać na krzewienie sambo w Polsce.
166
Techniki
Kombinacje rzutów
Kombinacją rzutów w sambo nazywa się kolejne wykonanie dwóch (albo
trzech) rzutów. Pierwszy chwyt nazywa się przygotowawczym. W nazwie
kombinacji przyjęło się wymieniać nazwy rzutów w porządku odwróconym
względem kolejności ich wykonania i łączyć przyimkiem „od”.
Kombinacje rzutów dzielą się na dwa rodzaje:
1. Kombinacje złożone z rozwinięcia pierwszego rzutu. W tych kombinacjach podstawowy rzut kończący rzut przygotowawczy jest wykonywany
w tym samym kierunku.
2. Kombinacje polegające na rozwoju oporu przeciwnika wobec rzutu
przygotowawczego. Drugi rzut kieruje się w stronę oporu przeciwnika.
Przy kombinacjach rzutów bardzo ważną rolę odgrywa dobór takiego
chwytu, który pasowałby zarówno do pierwszego, jak i do drugiego rzutu.
Należy wybierać ten chwyt, który jest bardziej przydatny dla rzutu kończącego kombinację. Jeśli nie można dobrać jednego chwytu dla obu rzutów,
trzeba zastosować wygodne przechwycenie.
Poniżej opisano podstawowe kombinacje. Oprócz tego każdy sambista
w procesie swojego treningu powinien zestawiać różne kombinacje z opisanych wcześniej rzutów.
Kombinacje założone
na rozwoju pierwszego rzutu
Podniesienie podudziem z zewnątrz od rzutu przez biodro
Początek kombinacji jest taki sam jak w głównej technice (rzut przez biodro
– rys. 107a). Gdy tylko ciężar ciała zostanie przeniesiony na lewą nogę, prawą trzeba wynieść w prawo, zgiąwszy ją w kolanie. Potem przyciśnij prawe
podudzie z zewnątrz do prawego podudzia przeciwnika, tak by podudzia
przylegały do siebie. Prostując swoją lewą nogę, unieś przeciwnika i prawym
podudziem wyciągnij jego nogi w lewo za swoje plecy w taki sposób, aby
przeciwnik znalazł się bez oparcia i upadł na plecy (rys. 123).
Walka Sambo
167
Rys. 123. Podniesienie podudziem z zewnątrz od rzutu przez biodro
Podniesienie stopą od bocznego podcięcia podstawieniem
Wykonując boczne podcięcie lewą nogą pod prawą nogę przeciwnika, w momencie straty przez przeciwnika równowagi wynieś przeciwnika podniesieniem prawej stopy pod wewnętrzną część jego lewego kolana (rys. 124).
Rys. 124. Podniesienie stopą od bocznego podcięcia podstawieniem
168
Techniki
Podniesienie stopą od haka na zewnątrz w siadzie
Wykonując hak z zewnątrz w siadzie na lewej nodze pod prawą nogę przeciwnika, w momencie straty przez niego równowagi wynieś go podniesieniem prawej stopy pod wewnętrzną część jego lewego kolana (rys. 125).
a
b
Rys. 125. Podniesienie stopą od haka na zewnątrz w siadzie
Podniesienie stopą od przedniego podcięcia z upadkiem
Wykonując przednie podniesienie z upadkiem lewą nogą pod prawą nogę
przeciwnika, w momencie utraty przez niego równowagi wynieś rywala
podniesieniem prawej stopy pod wewnętrzną część jego lewego kolana (rys.
126).
a
b
c
Rys. 126. Podniesienie stopą od przedniego podcięcia z upadkiem
169
Walka Sambo
Rzut odwróconym chwytem dwóch nóg od podcięcia bocznego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika pod
łokciami, rozpocznij boczne podcięcie lewą nogą pod prawą nogę przeciwnika i kiedy jego prawa noga znajdzie się dosyć wysoko, szybko zrób krok naprzód lewą nogą i wykonaj rzut odwróconym chwytem dwóch nóg (rys. 127).
a
b
c
Rys. 127. Rzut odwróconym chwytem dwóch nóg od podcięcia bocznego
Tylne podcięcia podstawieniem od podcięcia bocznego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika pod
łokciami, rozpocznij boczne podcięcie lewą nogą pod prawą nogę przeciwnika i kiedy jego prawa noga znajdzie się dosyć wysoko, szybko zrób krok lewą
nogą do przodu, kierując lewą stopę w lewo.
Zanim przeciwnik opuści na matę prawą nogę, wykonaj tylne podcięcie
podstawieniem prawą nogą pod obie nogi przeciwnika (rys. 128).
a
b
Rys. 128. Tylne podcięcie podstawieniem od podcięcia bocznego
170
Techniki
Boczne podcięcie podstawieniem od podcięcia bocznego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika pod
łokciami, rozpocznij boczne podcięcie lewą nogą pod prawą nogę przeciwnika i kiedy jego prawa noga znajdzie się dosyć wysoko, wykonaj boczne podcięcie lewą nogą, ale postaw piętę tak daleko, by przeciwnik nie był w stanie
przejść prawej nogi przez twoje lewe biodro (rys. 129).
a
b
Rys. 129. Boczne podcięcie podstawieniem od podcięcia bocznego
Tylne podcięcie z chwytem nogi z wewnątrz od podcięcia bocznego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika
pod łokciami, rozpocznij boczne podcięcie lewą nogą i kiedy prawa noga
przeciwnika znajdzie się dosyć wysoko, złap ją od wewnątrz za zgięcie podkolanowe przedramieniem swojej prawej ręki. Natychmiast wykonaj tylne
podcięcie lewą nogą pod lewą piętę albo podkolanowe zgięcie prawej nogi
przeciwnika (rys. 130).
a
b
Rys. 130. Tylne podcięcie z chwytem nogi z wewnątrz od podcięcia bocznego
171
Walka Sambo
Podwójne podbicie (nożyce) od podcięcia bocznego
Obrońca stoi w postawie lewej, atakujący – w prawej. Chwyciwszy kurtkę
przeciwnika pod łokciami, prawą nogą rozpocznij boczne podcięcie pod
lewą nogę przeciwnika. Kiedy ta noga znajdzie się dosyć wysoko, wykonaj
podwójne podbicie (nożyce), tak by prawa noga trafiła na brzuch przeciwnika, a lewa podbiła zgięcie podkolanowe jego nóg (rys. 131).
a
b
c
Rys. 131. Podwójne podbicie (nożyce) od podcięcia bocznego
Podchwyt od podcięcia bocznego
Przeciwnik stoi w postawie lewej, atakujący – w prawej. Chwyciwszy kurtę przeciwnika pod prawym łokciem lewą ręką, a prawą jego lewą pachę,
rozpocznij boczne podcięcie prawą nogą pod lewą nogę przeciwnika. Kiedy
lewa noga przeciwnika zostanie podniesiona i rywal straci równowagę, szybko wynieś swoją prawą nogę naprzód i w lewo i wykonaj podchwyt (rys. 132).
a
Rys. 132. Podchwyt od podcięcia bocznego
b
172
Techniki
Hak stopą od podniesienia bocznego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę pod łokciami
przeciwnika, lewą nogą wykonaj podcięcie boczne przeciwnika pod prawą
nogę. Kiedy prawa noga przeciwnika zostanie wyniesiona w prawo i skrzyżuje się z jego lewą nogą, szybko podskocz do przodu na prawej nodze
i zahacz podniesieniem lewej stopy pod prawą nogą przeciwnika jego lewe
ścięgno Achillesa od zewnątrz. Silnym szarpnięciem od siebie i na dół rzuć
przeciwnika całymi plecami na matę (rys. 133).
Uważaj, by nie paść na przeciwnika.
Samoasekuracja polega na przewrocie przez plecy.
Rys. 133. Hak stopą od podniesienia bocznego
Obchwyt z chwytem nogi z wewnątrz od podcięcia tylnego
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika
pod prawym łokciem lewą ręką, a prawą – kurtkę nad jego prawym obojczykiem, wykonaj podcięcie tylne lewą nogą pod prawą nogę przeciwnika
(rys. 87) i gdy tylko jego prawa noga znajdzie się dosyć wysoko, szybko złap
prawą ręką za zgięcie podkolanowe od wewnątrz. Stanąwszy na lewej nodze, podnieś prawą naprzód i w lewo i wykonaj obchwyt z chwytem nogi od
wewnątrz (rys. 101).
173
Walka Sambo
Obchwyt z chwytem nogi z zewnątrz od podcięcia z wewnątrz
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika pod
prawym łokciem lewą ręką, a prawą – kurtkę na jego piersi, prawą nogą wykonaj podcięcie od wewnątrz (rys. 89) pod prawą nogą przeciwnika.
Kiedy prawa noga przeciwnika znajdzie się dosyć wysoko, złap ją za zgięcie podkolanowe na zewnątrz lewą ręką. Nie opuszczając prawej nogi po
podcięciu na matę, zrób nią obchwyt z chwytem nogi od zewnątrz (rys. 100)
pod lewą nogą przeciwnika od wewnątrz.
Przednie podcięcie podstawieniem od podcięcia z wewnątrz w kolano
Obrońca stoi w postawie lewej, atakujący – w prawej. Chwyciwszy lewą ręką
prawy rękaw przeciwnika, a prawą – jego lewą pachę, rozpocznij prawą
nogą podcięcie od wewnątrz w kolano i kiedy lewa noga przeciwnika znajdzie się dosyć wysoko, zrób przednie podcięcie prawą nogą pod prawą nogę
przeciwnika (rys. 134).
a
b
Rys. 134. Przednie podcięcie podstawieniem od podcięcia z wewnątrz w kolano
Podchwyt od podcięcia z wewnątrz w kolano
Obrońca stoi w postawie lewej, atakujący – w prawej. Chwyciwszy kurtkę
przeciwnika pod prawym łokciem lewą ręką, a prawą – kurtkę na jego plecach pod jego lewą ręką, rozpocznij podcięcie z wewnątrz w kolano prawą
nogą pod lewą nogę przeciwnika (rys. 90). Jak tylko lewa noga przeciwnika
znajdzie się dosyć wysoko, wykonaj podchwyt prawą nogą pod jego prawą
nogę (rys. 105).
174
Techniki
Podniesienia podudziem od podcięcia z wewnątrz w kolano
Przeciwnik stoi w postawie lewej, atakujący – w prawej. Chwyciwszy kurtkę przeciwnika pod prawym łokciem lewą ręką, a prawą – kurtkę na jego
plecach pod jego lewą ręką, rozpocznij podniesienie z wewnątrz w kolano
prawą nogą pod lewą nogę przeciwnika (rys. 90). Jak tylko lewa noga przeciwnika znajdzie się dosyć wysoko, wykonaj podniesienie podudzia prawą
nogą pod jego prawą nogę (rys. 91).
Podchwyt od podchwytu z wewnątrz
Obrońca stoi w postawie lewej, napastnik – w prawej. Chwyciwszy kurtkę
przeciwnika pod prawym łokciem lewą ręką, a prawą – kurtkę na jego plecach pod lewą ręką, rozpocznij podchwyt od wewnątrz prawą nogą pod lewą
nogę przeciwnika. Kiedy lewa noga przeciwnika znajdzie się dosyć wysoko,
wykonaj podchwyt prawą nogą pod jego prawą nogę (rys. 105).
Tylne podcięcie podstawieniem od tylnego podcięcia w kolano
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Lewą ręką złap kurtkę przeciwnika
pod prawym łokciem, a prawą – kurtkę na jego piersi. Rozpocznij tylne podcięcie prawą nogą w zgięcie prawego kolana przeciwnika i kiedy podcinana
noga wystarczająco zegnie się w kolanie, wykonaj tylne podcięcie podstawieniem prawą nogą pod prawą nogę przeciwnika albo pod obie jego nogi
(rys. 135).
a
b
Rys. 135. Tylne podcięcie podstawieniem od tylnego podcięcia w kolano
175
Walka Sambo
Podcięcie z wewnątrz w kolano od rzutu przez biodro
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Lewą ręką złap kurtkę przeciwnika
pod prawym łokciem, a prawą – kurtkę na jego plecach pod lewą ręką rywala. Rozpocznij rzut przez biodro (rys. 107) i gdy tylko obrót w lewo będzie
wystarczający, wykonaj prawą nogą podcięcie w tył w lewe kolano przeciwnika (rys. 90).
Podchwyt od rzutu przez biodro
Rozpocznij rzut przez biodro (rys. 107) i gdy tylko prawy pośladek zbliży się
do wewnętrznej części prawego biodra przeciwnika, przenieś ciężar ciała na
lewą nogę, a prawą wykonaj podchwyt pod prawą nogę rywala (rys. 105).
Podniesienie podudziem od rzutu przez biodro
Obaj sambiści stoją w postawie prawej. Lewą ręką złap kurtkę przeciwnika
pod prawym łokciem, a prawą – kurtkę na jego plecach pod jego lewą ręką.
Rozpocznij rzut przez biodro (rys. 107) i gdy tylko wystarczająco obrócicie
się w lewo, przenieś ciężar ciała na lewą nogę, a prawą wykonaj podniesienie
podudziem pod prawą nogę przeciwnika (rys. 91).
Rzut przez głowę od podcięcia bocznego
Prawą nogą rozpocznij podcięcie boczne pod lewą nogę przeciwnika i przejdź
do rzutu przez głowę (rys. 136).
a
Rys. 136. Rzut przez głowę stopą od podcięcia bocznego
b