temat P12

4
TEMAT NUMERU
koncepcja Halliwick
Koncepcja Halliwick
nie realizuje w pełni
programów usprawniania,
ale stanowi doskonałe
uzupełnienie terapii
psychoruchowej
i edukacji pedagogicznej
Pozwala nauczać
niezależnego poruszania
się w wodzie i pływania.
Koncepcja
Halliwick
czyli
nauka
pływania
poprzez
zabawę
koncepcja halliwick
TEMAT NUMERU
» Krzysztof Miłkowski
Certyfikowany Instruktor Halliwick (HIC)
www.aquaterapia.hekko.pl
10-cio Punktowy Program Halliwick
określany był tam jako Logiczne Podejście do Ćwiczeń w Wodzie.
W
Ogólne zasady
szystko zaczęło się
w roku 1949, kiedy
nauczyciel wychowania fizycznego James
McMillan (1913-1994)
opracował zasady nauczania pływania
osób niepełnosprawnych. Pracował on
w szkole dla dziewcząt w Londynie –
The Halliwick School for Girls. Właśnie
od imienia tej szkoły pochodzi nazwa
Koncepcji. McMillan bazując na podstawowych prawach hydrodynamiki
i hydrostatyki oraz mechaniki ciała
umożliwił swoim uczniom osiągnięcie
stabilności i kontrolowanego ruchu
w wodzie. w roku 1950 opracował
10-cio Punktowy Program nauczania.
Efekty były nadzwyczajne. w ciągu kilku
tygodni dzieci nie tylko nauczyły się
pływać ale zademonstrowały widoczną
poprawę kontroli utrzymania głowy,
stabilności tułowia, kontroli oddechu
oraz aktywności własnej. w 1963 r.
McMillan został zaproszony do współpracy przez Centrum Medyczne w Bad
Ragaz w Szwajcarii, gdzie doskonalił swoją metodę przez dwanaście lat.
Nauka odbywa się według 10-cio Punktowego Programu, który obejmuje trzy
fazy: przystosowanie psychiczne do
wody, kontrolę równowagi i przemieszczanie się. Stanowi to istotę nauczania
motorycznego.
10-cio Punktowy Program jest ułożony w logicznym porządku, gdzie
wyćwiczenie kolejnych punktów gwarantuje poczucie bezpieczeństwa, zadowolenie oraz osiągnięcie niezależności
w wodzie.
W zajęcia wplata się dużo gier
i zabaw zarówno w przypadku dzieci jak
i dorosłych. Wpływają one korzystnie
na psychikę pływaków poprzez odwrócenie uwagi od stawianych im celów.
Wprowadzenie elementu zabawy urozmaica zajęcia oraz dodatkowo motywuje do pracy. Zabawy dostosowane są
do poziomu grupy, do wieku oraz indywidualnych umiejętności pływaków.
Zawsze kładzie się nacisk na „możliwości”, a nie na niepełnosprawność.
Zajęcia odbywają się w grupach 5-6
osobowych. Na początku pływakom
towarzyszą opiekunowie-instruktorzy.
10-cio
Punktowy
Program (wg. J.McMillana)
1. Przystosowanie psychiczne
2. Niezależność
Przystosowanie psychiczne
3. Kontrola rotacji wzdłuż osi poprzecznej
4. Kontrola rotacji wzdłuż osi strzałkowej
5. Kontrola rotacji wzdłużnej
6. Kontrola rotacji łączonej
Kontrola równowagi
7. Wypór
8. Unoszenie się w bezruchu
9. Ślizg w turbulencjach
10.Prosty napęd i podstawowy styl pływacki
Kontrola ruchu
5
â
6
â
TEMAT NUMERU koncepcja halliwick
LiNKI
Zapewniają oni poczucie bezpieczeństwa stosując różne techniki wsparcia
i asekuracji dostosowane do rodzaju
niepełnosprawności oraz pomagają pływakom odkryć ich potencjał ruchowy,
który niejednokrotnie jest większy
w środowisku wodnym niż na lądzie.
Pływacy uczeni są kontroli oddechu
kiedy twarz jest zanurzona, przyjmowania pozycji bezpiecznej do oddychania
oraz powrotu do niej z innych pozycji.
Zapoznają się ze wszystkimi możliwymi rodzajami rotacji ciała w wodzie
oraz sposobem ich zapoczątkowania
a następnie zatrzymania.
W pierwszym etapie , poprzez
zabawy oswajające z wodą, pływacy
uczą się czerpać przyjemność z przebywania w wodzie. Następnie zaznajamiają się z zachowaniem ciała w środowisku wodnym, uczą się kontroli
równowagi, a dopiero później zdobywają umiejętność niezależnego poruszania się i pływania.
Pomoce
wypornościowe
W czasie zajęć nie używa się żadnych
pomocy wypornościowych, ponieważ
mogą być one niebezpieczne. Dają fałszywe poczucie bezpieczeństwa, mogą
się wymknąć, przedziurawić i zatrzymać
pływaka pod wodą. Pomoce wypornościowe stwarzają również problemy
związane z kontrolą ruchów rotacyjnych, uniemożliwiają uczenie i doskonalenie takich umiejętności jak nurkowanie i kontrola równowagi. Utrudniają
naukę kontroli oddychania powodując
brak styczności twarzy z wodą. Utrzymując głowę w górze, często prowadzą
do nieprawidłowej pozycji całego ciała
i słabej techniki pływania. u pływaków
z wadami postawy pomoce wypornościowe nie kompensują asymetrii a wręcz
ją pogłębiają. Podczas zajęć zwraca się
uwagę na integrację oraz dobrą zabawę
i dlatego warto nie „naznaczać” pływaka
np. „skrzydełkami” pokazując, że nie
www.halliwickpolska.fora.pl
Polskie Forum Dyskusyjne Halliwick,
Watsu, Ai chi
www.halliwick.org
International Halliwick Association
www.halliwick.org.uk
Halliwick Association of Swimming
Therapy in the UK
radzi sobie w wodzie lub ma mniejsze
umiejętności niż pozostali. Tam, gdzie
jest niezbędna pomoc, instruktor stosuje
różne dyskretne techniki podtrzymywań.
Należy pamiętać, że w wodzie wszyscy
jesteśmy równi, nie ma „lepszych”, ani
„gorszych”. Osoby uzależnione od różnych pomocy na lądzie powinni poczuć
się niezależne i wolne od nich w wodzie.
Wykorzystanie
Koncepcji w terapii
Terapeuci prowadzący zajęcia w wodzie
z osobami niepełnosprawnymi zapoznając ich z właściwościami środowiska
wodnego takimi jak: czynnik termiczny,
hydrostatyczny wypór wody, ciśnienie
hydrostatyczne czy lepkość, często korzystają z technik i zasad nauczania Koncepcji
Halliwick. w szczególności wykorzystują
do ćwiczeń efekt metacentryczny, który
warunkuje zachowanie równowagi ciała
utrzymującego się na wodzie. Umożliwia
on samodzielne wytrącanie i odzyskiwanie równowagi. Na przykład wynurzanie
określonej części ciała wywołuje rotację
w kierunku ponownego jej zanurzenia.
Stosując odpowiednie podtrzymywania i stymulując określone części ciała
możemy uzyskać zamierzony efekt terapeutyczny. Pozwala to w bezpieczny sposób, bez narażania pacjenta na upadki,
doskonalić reakcje równoważne, korygować nieprawidłowe ustawienie ciała,
zwiększyć zakres ruchomości stawów.
Koncepcja umożliwia prowadzenie zajęć w wodzie z:
 dziećmi z porażeniem mózgowym,
chorobami dystroficznymi, przepukliną oponowo-rdzeniową,
 osobami z zespołem Downa,
 osobami po wylewach, urazach rdzenia kręgowego,
 osobami z upośledzeniem umysłowym oraz innymi chorobami pochodzenia neurologicznego,
 osobami starszymi, którzy nie mają
odpowiednich nawyków ruchowych
w wodzie. º
koncepcja halliwick
TEMAT NUMERU
7
Rozmowa z…
mgr Anną Olasińską,
fizjoterapeutą NDT-Bobath,
Wykładowcą Halliwick (IHA
Rec. Lecturer), Członkiem
Zarządu International
Halliwick Association
Daje pacjentowi
stosunkowo dużo
czasu na dochodzenie
do momentu, kiedy
czuje się w wodzie
bezpiecznie i buduje
pewność siebie –
Koncepcja Halliwick
Co to jest Koncepcja Halliwick i na
czym ona polega?
– „Koncepcja Halliwick jest sposobem uczenia innych uczestniczenia
w zabawach w wodzie, niezależnego
poruszania się w niej i pływania.” – to
współczesna definicja określająca czym
zajmuje się Halliwick.
Założenia metody, stworzone pod
koniec lat 50-tych w Londynie przez
Jamesa McMillana, trenera pływania
w szkole dla niepełnosprawnych dziewcząt (Halliwick School for Girls – stąd
pochodzi nazwa koncepcji) a z zawodu
hydroinżyniera, opierają się na najprostszych zasadach hydrostatyki,
hydrodynamiki i mechaniki ciała.
Ten specyficzny sposób nauki oceniony jest jako bezpieczny dla osób
w każdym wieku zarówno niepełnosprawnych jak i sprawnych. Przez cały
czas trwania zajęć każdy „pływak”,
takim mianem określamy dzieci lub
dorosłych uczestniczących w zajęciach, pozostaje pod ścisłą opieką i w
kontakcie fizycznym z indywidualnym
„instruktorem”, osobą przeszkoloną
na kursach Halliwick. Dzięki wspar-
ciu i pomocy drugiej osoby oraz jej
natychmiastowym reakcjom na ruchy
ciała pływaka nie używamy pomocy
wypornościowych, typu: rękawki, koła
czy pasy wypornościowe. Wszystkie
sesje w wodzie prowadzone są w 5-cio
osobowych grupach (5 par „pływakinstruktor”) bowiem taka forma zajęć
daje niepowtarzalną możliwość nauki
poprzez zabawę, a najważniejsze w Halliwick są radość i przyjemność, tzw.
„water happiness”. Te pokrótce wymienione przeze mnie założenia stanowią
o unikatowym podejściu do osoby uczącej się i całego procesu nauki niezależnego poruszania się w wodzie.
W nauce wykorzystywane są różnego rodzaju techniki wspomagań
w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Umiejętnie stosowane przez instruktorów techniki mają
na celu naukę m.in. prawidłowego
wchodzenia do basenu i opuszczania
go, różnych sposobów zmian pozycji
z wykorzystaniem rotacji, kontrolowania równowagi swojego ciała, osiągania
bezpiecznych pozycji do oddychania
i kontrolowania oddechu. Nauka pro-
wadzi do osiągnięcia jak największej
niezależności oraz absolutnego poczucia zaufania i bezpieczeństwa, które
oparte są na gruntownej znajomości
środowiska wodnego i zdolności kontrolowania w nim swoich ruchów.
Co w sytuacji kiedy dziecko boi się
wody?
Przyczyny obaw i lęków mogą mieć
różne podłoża. Źródłem lęku mogą być
np. strach przed „nieznanym”, nieprzyjemne poprzednie doświadczenia związane z nauką pływania czy nieumiejętność kontroli oddechu w wodzie.
Najważniejszą fazą w Halliwick jest
przystosowanie psychiczne a zaprzyjaźnianie z wodą zaczyna się już w domu.
w bezpiecznym otoczeniu jakim jest
domowa wanna z wodą dzieci mogą
ćwiczyć podstawowe elementy kontroli
oddychania, mogą bez lęku zanurzyć
twarz a nawet zanurkować. Biorąc
prysznic przyzwyczajają się do spadających kropel na twarz, czasem woda
wpada do buzi ale łatwo jest ją wypluć.
To tutaj, w domu, dziecko może zacząć
nabywanie poczucia psychologicznego
bezpieczeństwa w wodzie. Zdarza się,
â
8
â
TEMAT NUMERU koncepcja halliwick
że na pierwszych zajęciach na basenie
dzieci, które obawiają się wody, długo
siedzą na brzegu, obserwują innych
w wodzie i po jakimś czasie nabierają nieprzepartej chęci dołączenia do
zabawy. Najważniejszym jest poznanie
źródła lęku i umiejętne zachęcenie do
wejścia do wody. Te pierwsze wspólne
spotkania będą decydowały o tym czy
dziecko będzie chciało przystosować
się psychicznie do sytuacji wejścia
i przebywania w takiej olbrzymiej wodnej przestrzeni.
i to on decyduje ostatecznie o możliwości wejścia do wody.
Czy rodzic dziecka może
aktywny udział w zajęciach?
brać
Jak najbardziej. Rodzice są nieocenionymi pomocnikami. Warto zachęcić
rodziców do udziału w szkoleniach bądź
kursach podstawowych a na pewno
przed pierwszymi zajęciami spotkać się
z nimi i pokrótce przedstawić na czym
Zarówno cała nauka jak i plan każdej sesji Halliwick przebiega w oparciu
o logicznie ułożony 10-cio Punktowy
Program (patrz str. 5).
Gry i zabawy, odpowiednio dobrane
do umiejętności dzieci w wodzie (a nie
na lądzie!, co jest ogromną różnicą),
zawierają wszystkie elementy Programu. Halliwick w swym repertuarze
ma ogromną ilość zabaw o różnym
Czym różnią się zajęcia metodą
Halliwick od zajęć rehabilitacyjnych
w wodzie?
Halliwick to przede wszystkim
zabawa w grupie niosąca ogromną
radość a mająca wpływ terapeutyczny
na wszystkie sfery rozwojowe dziecka.
Terapia w wodzie m.in. koncentruje
się na wybranym, konkretnym problemie ruchowym i z reguły jest indywidualna.
poziomie trudności i zaawansowania;
zawsze można stworzyć własną, zgodną
z założeniami tej bardzo kreatywnej
koncepcji.
Jakich pomocy terapeutycznych
można używać pracując z dzieckiem ?
Czy istnieją przeciwwskazania do
pracy tą metoda z dzieckiem niepełnosprawnym?
Przeciwwskazania są takie same
jak w przypadku osób sprawnych,
m.in. ciężkie alergie, choroby skóry
i widoczne jej zmiany. Każda osoba niepełnosprawna musi mieć zgodę lekarza
na uczestnictwo w zajęciach na basenie
będą polegały zajęcia, można nawet
przeprowadzić jedną sesją w wodzie.
Tak przygotowani rodzice będą stanowili doskonałe wsparcie dla nas i oczywiście pływaków.
Czy praca z dzieckiem metodą hallwick odbywa się według określonego
schematu i planu?
W Halliwick używamy w czasie
zajęć tylko zabawek, które uatrakcyjniają zajęcia, zachęcają i motywują
dzieci do nauki nowych umiejętności
a przede wszystkim są naturalnym
elementem zabawy na tym etapie rozwoju psychoruchowego. Najważniejszą
„pomocą” jest instruktor, który umiejętnie stosując wspomagania i dostosowując je do możliwości pływaka pozwala
mu na pełne wykorzystanie pozytywnych aspektów zabawy oraz osiągnięcie
jak największej niezależności.
Kto może prowadzić zajęcia metodą
Halliwick?
Do prowadzenia zajęć uprawnione
są osoby, które posiadają Certyfikat
genetyka
TEMAT NUMERU
9
LiNKI
Stowarzyszenia:
Ü www.halliwick.org
strona International Halliwick
Association (IHA), na której znjadują
się linki do narodowych organizacji
Halliwick.
Szkolenia w Polsce:
Prowadzenie:
Ü [email protected]
Anna Olasińska, Wykładowca Halliwick
(IHA Rec. Lecturer)
Obecni organizatorzy:
Ü www.swimtest.pl – Kraków, SWIM
TEST Kordian Lach
Ü www.fundacjawroc.pl
Gdańsk/Gdynia, Fundacja „WRÓĆ”
Ü www.kursy-fizjoterapia.pl–
Katowice, GWSH
Zdjęcia z zajęć:
Ü http://picasaweb.google.pl/
HalliwickPolska
Forum na temat metody:
Ü www.halliwickpolska.fora.pl
Uczestnictwa w Kursie Podstawowym
Halliwick z logo Międzynarodowego
Stowarzyszenia Halliwick (International Halliwick Association) oraz
nadanym numerem porządkowym.
Kurs musi być poprowadzony przez
Wykładowcę Halliwick uznanego
przez IHA (IHA Rec. Lecturer) – międzynarodowa lista Wykładowców jest
zamieszczona na stronie internetowej
tej organizacji.
Od kiedy ta metoda jest stosowana
w Polsce i czy cieszy się zainteresowaniem wśród terapeutów i rodziców
dzieci?
Pierwszy kurs odbył się w 1997
roku ale o rozwoju Koncepcji Halliwick w Polsce, czyli m.in. regularnym
organizowaniu kursów, spotkań informacyjnych czy przedstawianiu założeń
szerszemu gronu profesjonalistów na
sympozjach i konferencjach, możemy
mówić od 1999 roku. Koncepcja cieszy się dużym zainteresowaniem wśród
profesjonalistów pracujących z osobami niepełnosprawnymi, nie tylko
dziećmi ale również dorosłymi. Obecnie na terenie kraju jest około 270 osób,
które ukończyły Kurs Podstawowy
Halliwick i około 50 – Kurs Zaawansowany. Uczestnikami kursów są przede
wszystkim fizjoterapeuci, nauczyciele
wychowania fizycznego, instruktorzy
i trenerzy pływania ale także nauczyciele kształcenia specjalnego, ratownicy
WOPR czy rodzice dzieci niepełnosprawnych.
Jakich efektów terapeutycznych
można oczekiwać i po jakim czasie są
one widoczne?
Systematyczne
uczestniczenie
w zajęciach na basenie może przynieść
bardzo wymierne korzyści. Rekreacyjne i terapeutyczne efekty aktywności i zabaw prowadzonych wg koncepcji Halliwick często wspomagają
proces terapii psychoruchowej i edukacji psychopedagogicznej. Każda sesja
Halliwick w naturalny sposób wpływa
na wszystkie sfery rozwoju człowieka
– rozwój ruchowy i poznawczy, emocjonalny i społeczny a także językowy
i porozumiewanie się. Tempo uczenia
się i nabywania nowych umiejętności
zależne są m.in. od rodzaju i stopnia
niepełnosprawności zarówno fizycznej
jak i intelektualnej dlatego nie można
jednoznacznie stwierdzić, które i po
jakim czasie są widoczne. Należy również pamiętać o realnym celu jaki stawiamy pływakowi i o sposobach jego
realizacji, które są kluczowe w procesie nauki.
Czy metodą tą można pracować
tylko na zamkniętym basenie czy
w innych miejscach również tj jezioro,
rzeka?
Każdy akwen wodny może być miejscem zdobywania nowych doświadczeń,
nauki zachowania się w wodzie, nabywania nowych umiejętności czy sprawdzenia i doskonalenia już posiadanych.
Jednak zaczynamy zawsze na basenie,
tam gdzie możemy stworzyć najbezpieczniejsze i najbardziej komfortowe
warunki do zabawy i nauki. Jezioro a w
szczególności rzeka, ze swoimi wartkim
nurtem, prądami i wirami, zmienną
temperaturą czy nieznanym dnem są
akwenami wymagającymi od naszego
pływaka pewnego stopnia zaawansowania czy wręcz całkowitej niezależności w poruszaniu się w wodzie.
Gdzie można zdobyć uprawnienia
aby prowadzić zajęcia wg Koncepcji
Halliwick.
Obecnie w Polsce regularnie organizowane są kursy (spełniające wszystkie warunki i uznawane przez IHA)
w Krakowie – kolebce Halliwick, Gdyni
i Katowicach. Zainteresowanych odsyłam na nasze forum internetowe (www.
halliwickpolska.fora.pl), gdzie znajdą
najświeższe informacje o terminach
kursów. Natomiast jeśli ktoś chciałby
zorganizować kurs w swojej miejscowości – bardzo proszę o kontakt mailowy,
wówczas prześlę warunki jakie należy
spełnić. º
R E K L A M A