WYROK SĄDU APELACYJNEGO w BIAŁYMSTOKU z dnia 18

WYROK SĄDU APELACYJNEGO w BIAŁYMSTOKU
z dnia 18 marca 2008r. /II AKa 26/08/
Roszczenie o przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia pieniężnego
za doznaną krzywdę (śmierć syna), mające oparcie w dyspozycji art.445§1kk, może być dochodzone także
w procesie karnym w trybie przewidzianym w art.46§1kk.
Przesłanką tego roszczenia jest wykazanie, że wskutek śmierci syna oskarżycielka posiłkowa
doznała rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych jako choroba psychiczna, co
wymaga ustalenia na podstawie opinii biegłych.
Przewodniczący SSA: Eugeniusz Wildowicz (sprawozdawca)
Sędziowie S.A.:Brandeta Hryniewicka, Andrzej Ulitko
przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku – Teresy Ksok
Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2008r... sprawy
B.B. oskarżonej z art.148§1kk, z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej, prokuratora i
pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 30 listopada 2007r., sygn.akt
IIIK 159/07
zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
I.
1.
podwyższa wymierzoną oskarżonej karę pozbawienia wolności do lat 4 (czterech),
2.
uchyla rozstrzygnięcie o środku karnym z pkt. III wyroku,
w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy. /.../
II.
Z UZASADNIENA
Wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 listopada 2007r. B.B. została uznana za winną
tego, że:
I. w dniu 16 stycznia 2007r. w B. /.../ działając w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia P.B., będąc pod
wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, zadała mu dwa ciosy nożem powodując płytką
ranę kłutą na plecach po stronie prawej oraz ranę kłutą klatki piersiowej drążącą poprzez serce, która to rana
spowodowała ostrą niewydolność czynności układu krążenia i oddychania, następstwem czego było nagłe zejście
śmiertelne P.B., tj. czynu z art.148 § 4 kk i za to została skazana na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.
II. Na mocy art.63 § 1 kk na poczet orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności zaliczono okres jej
rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 16 stycznia 2007r. do dnia 7 września 2007r.
III. Na mocy art.46 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonej B.B. obowiązek naprawienia w części szkody poprzez
zapłatę na rzecz pokrzywdzonej H.B. kwoty 3000 (trzech tysięcy) złotych.
/.../
Powyższy wyrok zaskarżyli: obrońca oskarżonej, prokurator i pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej.
Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok w całości. Zarzucił wyrokowi:
/.../
naruszenie art.46 § 1 kk poprzez jego zastosowanie i zasądzenie na rzecz pokrzywdzonej H.B. kwoty 3000 zł
tytułem częściowego obowiązku naprawienia szkody, w sytuacji gdy nie została udowodniona wysokość
rzeczywistej szkody jaką poniosła H.B., natomiast zadośćuczynienia za krzywdę, jaką do facto dochodziła H. B.,
przysługuje tylko bezpośrednio poszkodowanemu.
W oparciu o powyższe obrońca oskarżonej wniosła o:
/.../
uchylenie rozstrzygnięcia o środku karnym z pkt III wyroku.
/.../
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Wszystkie apelacje w części są zasadne.
Podzielenie zarzutu naruszenia przepisu art.46 § 1 kk, podniesionego w apelacji obrońcy oskarżonej i
uwzględnienie wniosku odpowiadającego temu zarzutowi, skutkowało uchyleniem rozstrzygnięcia o środku
karnym naprawienia szkody. /.../
Natomiast ma rację obrońca, że Sąd Okręgowy błędnie, z naruszeniem normy art.46 § 1 kk, orzekł
wobec oskarżonej środek karny w postaci obowiązku naprawienia w części szkody, poprzez zapłatę na rzecz
pokrzywdzonej H.B. kwoty 3000 zł.
Na wstępie odnotować trzeba, że Sąd pierwszej instancji poprawnie zinterpretował wniosek oskarżycielki
posiłkowej przyjmując, iż w istocie dotyczył on przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę (śmierć syna), a nie odszkodowania w oparciu o przepis art.446 kk. Roszczenie
to, mające oparcie w dyspozycji art.445 § 1 kc, może być dochodzone także w procesie karnym, w trybie
przewidzianym w art.46 § 1 kk.
Co do zasady, w razie śmierci pokrzywdzonego roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na
spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia
pokrzywdzonego (art.445 § 3 kc).
Jeśli jednak wskutek śmierci najbliższego członka rodziny inna osoba doznała rozstroju zdrowia
psychicznego, to jest ona w równym stopniu bezpośrednio poszkodowana jak osoba, która w następstwie
przestępstwa poniosła śmierć; różnica między tymi sytuacjami sprowadza się tylko do „ogniwa pośredniczącego”
w powstaniu szkody na osobie: w pierwszej sytuacji jest nim reakcja psychiczna poszkodowanego, w drugiej zaś
sytuacji – naruszenie jego integralności fizycznej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29.01.2000r. I
ACa 882/00, TPP 2002/4/107).
Zatem H.B. przysługiwało w związku ze śmiercią syna roszczenie o zadośćuczynienie, mimo wyłączenia
określonego w art.445 § 3 kc.
Przesłanką tego roszczenia było jednak wykazanie, że wskutek śmierci syna doznała ona rozstroju
zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych jako choroba psychiczna, co wymaga ustalenia na
podstawie opinii biegłych.
Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego nie jest wystarczające wykazanie takich następstw w sferze
psychicznej, które zazwyczaj łączą się ze śmiercią osoby bliskiej, jak uczucie smutku, przygnębienia, żalu i innych
negatywnych emocji.
Skoro więc oskarżycielka posiłkowa istnienia tej podstawowej przesłanki nie udowodniła, to przyznanie jej
w niniejszym postępowaniu zadośćuczynienia pieniężnego jako formy naprawienia krzywdy było bezpodstawne.
W tym też zakresie zarzut i wniosek apelującej okazał się zasadny i skutkował uchyleniem
rozstrzygnięcia zawartego w pkt III wyroku.
Tylko na marginesie zauważyć trzeba, że w sytuacji gdy oskarżycielka posiłkowa nie domagała się
odszkodowania na podstawie art.446 kc, tj. zwrotu kosztów pogrzebu i odszkodowania z tytułu pogorszenia
sytuacji życiowej, to bezprzedmiotowe było odnoszenie się do zasadności tych roszczeń. W końcu podkreślenia
wymaga i to, że H.B. mogła być uznana za bezpośrednio poszkodowaną i skutecznie dochodzić
zadośćuczynienia z art.445 § 1 kc, gdyby wykazała istnienie stosownej (wyżej omówionej) przesłanki, co – jak się
zdaje - kwestionowała w zarzucie 4 c autorka apelacji.
/.../