ścięcie włosów

Sygn. akt IV Ka 379/15
UZASADNIENIE
A. S. została oskarżona o to, że w okresie od 21 lipca 2014 roku do 25 lipca 2014 roku w O., Plac (...), gmina O.,
województwo (...), co najmniej czterokrotnie groziła E. P. popełnieniem przestępstwa na jej szkodę, tj. pobiciem,
uszkodzeniem ciała oraz podpaleniem jej zakładu fryzjerskiego, które to groźby wzbudziły w zagrożonej uzasadnioną
obawę ich spełnienia tj. o czyn z art. 190 § 1 kk
Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2015 roku w sprawie II K 546/14 uznał oskarżoną A. S.
za winną zarzucanego jej czynu i wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
- na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo
zawiesił na okres próby 2 lat,
- na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył karę 50 stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki dziennej
na kwotę 20 złotych,
- na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej nawiązkę w kwocie 500 złotych;
- zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej kwotę 6.150 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego;
- zasądził od oskarżonej kwotę 220 złotych tytułem opłaty oraz kwotę 70 złotych tytułem zwrotu wydatków
poniesionych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonej A. S. w całości oraz przez prokuratora
w części dotyczącej orzeczenia o karze.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zarzuty apelacji wywiedzionej w sprawie przez obrońcę oskarżonej, wskazujące na przekroczenie przez Sąd pierwszej
instancji zasady swobodnej oceny dowodów i w wyniku tego dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, są całkowicie
chybione. Dokładna analiza materiału aktowego sprawy oraz treści uzasadnienia pozwala stwierdzić, iż wbrew
twierdzeniom skarżącego, Sąd Rejonowy dokonał poprawnej oceny zgromadzonych dowodów, wskazał które z nich i
w jakim zakresie stały się podstawą ustaleń faktycznych w sprawie. Zasadność ocen wyprowadzonych przez ten sąd
odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania.
Sąd Rejonowy oceniając zachowanie oskarżonej słusznie oparł się na zeznaniach oskarżycielki posiłkowej,
prawidłowo uznając je za wiarygodny dowód w sprawie. Ta konsekwentnie i stanowczo wskazywała, iż oskarżona
w inkryminowanym okresie wypowiadała pod jej adresem groźby karalne. W dodatku jej relacje zostały pozytywnie
zweryfikowane poprzez zeznania świadków I. K., M. J. i K. Ł.. Wszyscy wymienieni opisali zachowanie A. S. w
sposób zasadniczo zbieżny z relacją pokrzywdzonej. Nie może budzić zdziwienia sytuacja, że ww. świadkowie to
klientki oskarżycielki posiłkowej, skoro w momencie kiedy ze strony oskarżonej dochodziło do zachowań opisanych
w zarzucanym jej czynie korzystały z usług salonu fryzjerskiego należącego do wyżej wymienionej, a zatem miały
sposobność usłyszenia gróźb jakie kierowane były pod adresem ww. Zważyć należy, iż obrońca twierdząc, że zeznania
świadków są tendencyjne i stronnicze nie przedstawił żadnych przekonujących ku temu argumentów.
W zeznaniach oskarżycielki posiłkowej brak jest sprzeczności mogących prowadzić do podważenia ich wiarygodności.
Zważyć należy, iż jawiące się w jej zeznaniach rozbieżności – jak te dotyczące wskazania osoby z którą to
przyszła oskarżona do salonu fryzjerskiego ww. aby podciąć włosy - dotyczyły głównie okoliczności pobocznych
i drugorzędnych. Nie dostrzega się ich w relacjach pokrzywdzonej dotyczących sposobu zachowania oskarżonej,
motywów i okoliczności jej działania.
Wbrew twierdzeniom obrońcy zeznań E. P. nie dyskredytuje fakt, iż stwierdziła ona, że nie zna oskarżonej podczas
gdy ta niejednokrotnie korzystała z jej usług fryzjerskich a poza tym razem chodziły do jednej szkoły. Treść zeznań
oskarżycielki posiłkowej złożonych przed sądem w dniu 24 lutego 2015 roku jednoznacznie wskazuje, iż ww. nie
traktowała kontaktów z oskarżoną (zarówno tych z racji uczęszczania do jednej szkoły jak też świadczenia jej usług
fryzjerskich) jako znajomości. Zdaje się zatem zauważyć, iż oskarżycielka posiłkowa pojęcie znajomości wiąże z
bliskimi, prywatnymi relacjami - które to notabene nie wiążą jej z oskarżoną - a nie z faktem widywania kogoś
czy też świadczenia komuś usług. Tym samym nie jest słuszne stanowisko obrońcy, że należy odebrać oskarżycielce
posiłkowej przymiot wiarygodności z tej racji, iż zaprzeczyła ona, że zna oskarżoną.
Nie sposób zaakceptować kategorycznego stwierdzenia obrońcy o tym, że oskarżycielka posiłkowa podczas
sporządzenia protokołu z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie nie wspomniała o żadnej groźbie
podpalenia zakładu fryzjerskiego. Zdaje się, że obrońca nie dość wnikliwie przeanalizował treść ww. protokołu.
Oskarżycielka posiłkowa przecież - jak wskazuje zapis ww. protokołu - podała, że oskarżona odgrażała się, iż zrobi
wszystko, żeby nikt nie przyszedł do jej salonu fryzjerskiego wypowiadając jednocześnie sformułowanie, iż spali tę
norę. Ten fragment zeznań przeczy zatem temu aby E. P. nie wskazała na wypowiedzianą pod jej adresem groźbę
podpalenia salonu fryzjerskiego.
Nie jest też trafna teza, iż oskarżycielce posiłkowej nie można wierzyć, skoro do zawiadomienia organów ścigania o
zachowaniu oskarżonej doszło z opóźnieniem czasowym w stosunku do pierwszego dnia zajścia. E. P. początkowo nie
potraktowała poważnie zachowania oskarżonej. Mogła przypuszczać, że to tylko przejaw pobudliwości emocjonalnej
spowodowanej przygotowaniami do ślubu. Poza tym rzadko zdarza się, iż po jednorazowym zajściu, osoba
pokrzywdzona udaje się na Policję, aby doprowadzić do ukarania osoby, która zachowała się nieracjonalnie.
Doświadczenie życiowe wskazuje, iż do natychmiastowych reakcji dochodzi zwykle kiedy strony toczą konflikt. Poza
tym ww. nie znając osobiście oskarżonej nie mogła sobie zdawać sprawy z tego, że ta aż tak poważnie traktowała swoje
niezadowolenie z faktu skrócenia jej włosów na długości 10 cm. Tym bardziej, że tuż po wykonaniu usługi fryzjerskiej
oskarżona żadnych pretensji nie okazywała. Zapłaciła pokrzywdzonej i wyszła z salonu.
Wbrew twierdzeniom obrońcy Sąd Rejonowy prawidłowo wykazał istnienie wszystkich znamion czynu z art. 190 § 1 kk.
Prawidłowo uznał, że oskarżycielka posiłkowa miała obiektywnie uzasadnione obawy spełnienia gróźb kierowanych
pod jej adresem przez oskarżoną – przy uwzględnieniu okoliczności, w których groźby te zostały wypowiedziane.
Obawa taka była oczywista, mając na uwadze samo to, iż inkryminowane zajście było podporządkowane jednemu
celowi, wyegzekwowaniu od oskarżycielki posiłkowej 1000 złotych. Poza tym oskarżona swoją postawą wykazała,
że ma skłonności do popadania w agresję, a osoby w takich stanach zachowują się często w sposób nieobliczalny i
nieprzewidywalny. Tak więc oskarżycielka posiłkowa mogła obawiać się o swoje bezpieczeństwo. Zwłaszcza, że nie
znała oskarżonej i nie wiedziała czego można się po niej spodziewać.
Podejmując rozważania w kwestii wymierzonej oskarżonej przez Sąd pierwszej instancji kary, wskazać należy, iż
w tym zakresie należało podzielić stanowisko obrońcy i dokonać zmiany zaskarżonego wyroku. Sąd Odwoławczy
doszedł do przekonania, że do odniesienia celów kary wobec oskarżonej będzie wystarczająca kara grzywny i to w
wymiarze 50 stawek dziennych przy ustaleniu jednej stawki na kwotę 20 złotych. Niewątpliwie zachowanie A. S. było
karygodne, aczkolwiek zważyć należy, iż w głównej mierze mogło ono wynikać z faktu, iż za kilka dni miał odbyć się
jej ślub. Okres przygotowań do tak ważnego wydarzenia w życiu jest zwykle napięty i w związku z tym można w tym
czasie być szczególnie poddenerwowanym. Nie wykluczone, że do inkryminowanego zachowania oskarżonej doszło w
następstwie krytycznego ocenienia jej fryzury przez bliskich. Zważyć należy, iż oskarżona po zakończeniu strzyżenia
nie wykazała żadnego niezadowolenia co do długości włosów. Zapłaciła oskarżycielce posiłkowej za wykonaną usługę
i opuściła salon fryzjerski. Dopiero po pewnym czasie wróciła do salonu z pretensjami i roszczeniem o zapłatę
kwoty 1000 złotych za zbyt krótkie ścięcie włosów. Poza tym na względzie mieć należy, iż oskarżona prowadzi
ustabilizowany tryb życia i nie była dotychczas karana. Tak więc jej sposób życia, właściwości i warunki osobiste
pozwalają na przyjęcie, że orzeczona wobec niej kara grzywny stanowić będzie adekwatną i wystarczającą reakcję
karną, w odniesieniu do popełnionego przez nią czynu, jak również spełni w sposób wystarczający cel zapobiegawczy
i wychowawczy.
Sąd Okręgowy podziela zarzut obrońcy co do tego, iż Sąd pierwszej instancji dopuścił się obrazy prawa karnego
procesowego mającego wpływ na treść wyroku, albowiem zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej
koszty zastępstwa procesowego w zawyżonej wysokości.
Podzielić należy pogląd prezentowany przez Sąd Najwyższy, zgodnie z którym sąd zasądzając opłatę za czynności
adwokata miarkuje ją według kryteriów takich jak niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład
pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia., przy czym podstawę zasądzenia owej opłaty,
stanowią stawki minimalne określone w stosownych przepisach. Wynika to wprost z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Opłata ta nie
może być jednocześnie wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna. (por. postanowienie Składu Siedmiu Sędziów
Sądu Najwyższego dnia 23 marca 2011roku, I KZP 1/11,LEX 738219).
Zdaniem Sądu Okręgowego nakład pracy pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jego wkład w wyjaśnienie sprawy,
a także charakter sprawy, stopień jej trudności i zawiłości, uzasadniają ustalenie przedmiotowego wynagrodzenia na
poziomie trzykrotnej stawki minimalnej. Ponadto z uwagi na to, że rozprawa trwała dłużej niż jeden dzień, należało
– zgodnie z § 16 rozporządzenia – dokonać podwyższenia tak obliczonej stawki minimalnej o 20% za każdy dzień
dodatkowej rozprawy. Prawidłowe obliczenie winno wyglądać zatem w ten sposób:
pierwszy termin (420 zł. – stawka minimalna za czynności pełnomocnika w postępowaniu zwyczajnym, w jakie
przekształciło się postępowanie szczególnie w przedmiotowej sprawie z uwagi na przekroczenie terminu przerwy 21
dni – na podstawie art. 484§1 kpk), drugi termin (20% × 420 zł = 84 zł.) co łącznie daje kwotę 504 zł. (jej trzykrotność
to 1512 zł).
W związku z tym Sąd Okręgowy skorygował zaskarżony wyrok, zasądzając od oskarżonej na rzecz
oskarżycielki posiłkowej taką właśnie kwotę, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie
pierwszoinstancyjne.
Przechodząc do apelacji prokuratora wskazać należy, iż zasadne okazują się być skonstruowane w niej zarzuty.
Po pierwsze podnieść trzeba, iż przepis art. 46 § 2 k.k., mówiący o możliwości uiszczenia nawiązki adresowany jest
wyłącznie do Sądu, a nie do stron postępowania. Tym samym oskarżyciel posiłkowy, tudzież jego pełnomocnik i inne
osoby uprawnione, mogą jedynie żądać - w warunkach wskazanych w art. 46 § 1 k.k. - nałożenia na oskarżonego
obowiązku naprawienia szkody a nie nawiązki. Co za tym idzie złożony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej
wniosek o orzeczenie względem oskarżonej nawiązki, nie mógł zostać uwzględniony. Sąd Rejonowy wobec złożenia
ww. wniosku powinien wykorzystać możliwości wskazane w § 1 art. 46 k.k. Poza tym zwrócić w tym miejscu trzeba
uwagę na treść art. 49a kpk, zgodnie z którym wniosek o którym mowa w art. 46 § 1 kk może być złożony do chwili
zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. Przesłuchanie oskarżycielki posiłkowej
(pokrzywdzonej) na rozprawie głównej miało miejsce w dniu 24 lutego 2015 roku natomiast wniosek pełnomocnika
oskarżycielki posiłkowej, o zasądzenie nawiązki na jej rzecz został złożony dopiero na rozprawie w dniu 23 kwietnia
2014 roku. Zgodnie zatem z wymową art. 49a kpk, wygaśnięcie uprawnienia do zgłoszenia wniosku o kompensacyjne
orzeczenie w trybie art. 46 kk nastąpiło z dniem z dniem 24 lutego 2015 roku. Wobec powyższego należało zatem
uchylić rozstrzygniecie o nawiązce.
Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze stanowiły przepisy wskazane w
części dyspozytywnej wyroku.