D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

Sygn. akt II Cz 1319/13
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2013 roku
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Wiesława Buczek - Markowska
po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2013 roku w Szczecinie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa Z. D.
przeciwko (...)
o zapłatę
w przedmiocie wniosku powoda o zwolnienie od kosztów sądowych
na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego w Świnoujściu
z dnia 2 lipca 2013 r., sygn.. akt I C 589/13
postanawia
oddalić zażalenie.
Sygn. akt II Cz 1319/13
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 2 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Świnoujściu oddalił wniosek.
W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż Z. D. wniósł pozew o zapłatę tytułem zadośćuczynienia 10.000 zł, wraz z wnioskiem o
zwolnienie od kosztów sądowych. W oświadczeniu majątkowym powód podniósł, iż jest właścicielem bezczynszowego
lokalu mieszkalnego o pow. 33,38 m/kw oraz współwłaścicielem udziału do (...) części działki gruntu i wspólnych
części budynku. Na dochody powoda składa się renta inwalidzka w wysokości 3.125,15 zł. Powód ponosi koszty swojego
utrzymania w wysokości 100 zł za leki, 300 zł za wyżywienie, 324,48 zł oraz 103,96 zł za wodę i ścieki, 51,52 zł za CO,
50 zł środki higieny, 930 zł alimenty, 20 zł (...). Ponadto powód płaci 58 zł miesięcznie na rzecz tv G., 821,54 zł z
tytułu windykacji (...) SA.
Sąd powołał się na treść art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Dalej ustalił, że miesięczny dochód powoda wynosi 3.125,15 zł, zaś niezbędne koszty utrzymania 1.879,96 zł. Sąd nie
uznał za niezbędne do pokrycia kosztów utrzymania wydatków powoda z tytułu (...) Banku (...) SA i na rzecz Ex G..
Opłata sądowa od pozwu wynosi 500 zł.
Następnie Sąd wyjaśnił, iż zasadą postępowania cywilnego jest ponoszenie jego kosztów przez uczestników tego
postępowania. Zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych jest wyjątkiem od tej zasady, w związku z czym
powinno być stosowane w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Osoba ubiegająca się o zwolnienie od kosztów, jeśli
nie posiada w danej chwili wystarczających środków powinna poczynić oszczędności we własnych wydatkach i dążyć
do zgromadzenia ich przed wszczęciem postępowania.
Wnioskodawca będąc właścicielem lokalu o powierzchni użytkowej 33,38 m2 ma nie tylko zapewnione warunki
mieszkaniowe, ale również możliwości zorganizowania potrzebnych środków pieniężnych np. przez zaciągnięcie
pożyczki hipotecznej. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego fakt, że posiadany majątek, zwłaszcza nieruchomy
nie dostarcza dochodu lub dochód ten jest bardzo szczupły, nie uzasadnia wniosku o zwolnienie od kosztów sadowych.
Posiadanie majątku zatem, szczególnie nieruchomości w zasadzie wyłącza możliwość przyznania zwolnienia od
kosztów sądowych (orz. SN z 23.10.1934, CII (...)).
Ponadto po uregulowaniu koniecznych kosztów utrzymania oraz zakupie niezbędnych leków powodowi pozostaje
kwota 1.245,19 zł, która na obecnym etapie postępowania umożliwia przeznaczenie 500 zł na pokrycie opłaty sądowej
od pozwu.
Sąd nie brał pod uwagę faktu, iż powód z tytułu zaciągniętych kredytów jest zobowiązany do spłaty miesięcznych
rat w wysokości 879,54 zł na rzecz wierzycieli, gdyż powód nie wykazał, czy zobowiązania te miały jedynie charakter
konsumpcyjnych czy też zostały zaciągnięte w celu chociażby poratowania zdrowia, co świadczyłoby o konieczności ich
poniesienia. Okoliczność, iż dłużnik zaciąga zobowiązanie ponad swoje możliwości finansowe nie może, zdaniem Sądu
obciążać Skarbu Państwa, a następnie pośrednio podatników. Zobowiązania z tytułu opłat sądowych mają taką samą
wagę, jak zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów, czy też wynikające z konieczności utrzymania. Sąd zatem nie
widział podstaw, ażeby inne zobowiązania miałyby być traktowane priorytetowo.
Z uwagi na powyższe Sąd nie znalazł podstaw do zwolnienia Z. D. od kosztów sądowych w sprawie.
Powód zaskarżył powyższe postanowienie, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia. Skarżący podniósł, iż obowiązek ponoszenia kosztów sądowych, jak i zabezpieczenia n nie środków nie
ma charakteru absolutnego, a powód znajduje się przejściowo w gorszej sytuacji materialnej. Żalący wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia jego wniosku.
Skarżący zarzucił, że Sąd w ogóle nie uwzględnił dowodów pozwu, a nadto mylnie ocenił windykację.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie powoda okazało się niezasadne.
Zgodnie z art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U.
z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży
oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie
i rodziny.
Sąd rozpoznający wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych dokonuje oceny, czy uzyskiwane przez stronę dochody,
przy uwzględnieniu ponoszonych przez nią wydatków, wystarczają na pokrycie kosztów sądowych, a jednocześnie,
czy poniesienie tych kosztów nie odbyłoby się kosztem utrzymania strony składającej taki wniosek i jej rodziny. To na
stronie, która decyduje się na zgłoszenie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, spoczywa
obowiązek wykazania, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Stąd też oświadczenie majątkowe powinno zawierać szczegółowe wymienienie uzyskiwanych dochodów oraz kwot
ponoszonych wydatków, a do sądu należy wyłącznie ocena, czy w stosunku do strony zachodzą podstawy do zwolnienia
z kosztów sądowych
Należy podkreślić, iż postępowanie sądowe jest co do zasady odpłatne, a sąd nie podejmuje żadnej czynności na
skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata (art. 1262 § 1 k.p.c.). Zwolnienie od kosztów sądowych
jest więc odstępstwem od zasady odpłatności postępowania, poczynionym w interesie osób słabszych ekonomicznie,
umożliwiając im realizację konstytucyjnego prawa do sądu. W orzecznictwie i doktrynie utrwalony jest pogląd, iż
instytucja zwolnienia od kosztów sądowych – jako odstępstwo od reguły odpłatności – musi być stosowana jedynie
w uzasadnionych i wyjątkowych okolicznościach. Niemożność poniesienia kosztów, w całości lub w części, musi mieć
charakter obiektywny, na który strona nie ma realnego wpływu (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 4 września
1974 r., sygn. akt II CZ 167/74, opubl. OSP 1975, nr 7, poz. 176; z dnia 20 października 1980 r., sygn. akt II CZ 126/80,
LEX nr 8272; z dnia 31 marca 1987 r., sygn. akt I CZ 26/87, opubl. OSNCP 1988, nr 7-8, poz. 103).
Ponadto osoba, która wnosi pismo do Sądu, powinna liczyć się z obowiązkiem poniesienia opłaty i poczynić w tym celu
stosowne oszczędności S. to jest ugruntowane w orzecznictwie. Już w orzeczeniu z dnia 24 lipca 1980 r. (sygn. akt I CZ
99/80, LEX nr 8257) Sąd Najwyższy stwierdził, iż w pierwszej kolejności strona postępowania powinna ograniczyć
wydatki, które nie są niezbędne dla i ewentualnie później, jeżeli nawet ograniczenie wydatków nie polepszyło sytuacji
finansowej strony, złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
W rozpoznawanej sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji w sposób prawidłowy ocenił sytuację
majątkową powoda, uznając, iż jest on w stanie ponieść koszty niniejszego postępowania.
Skarżący osiąga bowiem miesięczny dochód w wysokości 3.125,15 zł. Wydatki, jakie skarżący przeznacza na niezbędne
utrzymanie (leki, wyżywienie, wodę i wywóz ścieków, c.o., ubezpieczenie, środki higieny, alimenty) stanowią kwotę
ok. 1.880 zł. Nawet przy odliczeniu egzekwowanej kwoty 871,54 zł i kosztów opłaty za telewizję (58 zł), powodowi
pozostaje wolna kwota 315,65 zł, z której w ocenie Sądu skarżący powinien – jeszcze przed wytoczeniem powództwa
– poczynić oszczędności na poczet niezbędnych kosztów.
Trafnie Sąd Rejonowy zakwalifikował wydatki związane z zaciągniętym kredytem. Należy zauważyć, iż wydatki,
które mogą być traktowane z pierwszeństwem przed zobowiązaniami należnymi Skarbowi Państwa muszą dotyczyć
niezbędnych potrzeb życiowych i to strona powinna wykazać, że jego wydatki do tej kategorii należą. Tym samym nie
każda spłata zobowiązań uzasadnia przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych. Strona powoływać się może jedynie
na tego rodzaju zadłużenie, które zaciągnięte zostało na zaspokajanie podstawowych potrzeb rodziny. Skarżący nie
wskazał, na jaki cel został zaciągnięty kredyt, a w konsekwencji brak jest podstaw do uznania, iż wydatki z tego tytułu
powinny mieć pierwszeństwo przed wydatkami przeznaczonymi na koszty sądowe.
W konsekwencji, skoro miesięczne wydatki skarżącego nie pochłaniają w całości osiąganych przez niego dochodów,
winien on w pierwszej kolejności pozostałą nadwyżkę przeznaczyć na koszty sądowe i przygotować się do
zainicjowanego postępowania sądowego także pod względem finansowym. Należało zatem uznać, iż uiszczenie opłaty
od pozwu w wysokości 500 zł nie spowoduje uszczerbku w koniecznym utrzymaniu powoda, a jednocześnie jego
dochody pozwolą mu w toku postępowania poczynić oszczędności na ewentualne inne koszty związane z wszczętym
przez powoda postępowaniem.
Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie
jako niezasadne.
(...)
(...)
(...)
(...)
(...)
(...)
(...)