Trudne zmiany w czasie pracy

Dr Marian Liwo
Adiunkt Katedry Teorii Prawa
Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
TRUDNE ZMIANY W CZASIE PRACY
Zadanie przepisów o czasie pracy jest wielokierunkowe. Przepisy prawa zmierzają bowiem w
tym przedmiocie nie tylko do umożliwienia wykonywania zadań przez pracodawcę ale także
do realizacji prawa do odpoczynku.
Prawo to ma swoje odniesienie w art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 2.04.1997 r. Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej. Na prawo to zwraca również uwagę ustawa z dnia 26.06.1974 r.
Kodeks pracy w art. 14 usytuowanym w rozdziale II tego kodeksu zawierającego podstawowe
zasady prawa pracy będące przepisami szczególnej rangi w odniesieniu do tego prawa.
Zgodnie z art. 14 Kodeksu pracy pracownik ma prawo do odpoczynku, który zapewniają mu
przepisy o czasie pracy, dni wolne od pracy oraz urlopy wypoczynkowe. Usytuowanie na
pierwszym miejscu przepisów o czasie pracy w odniesieniu do prawa do wypoczynku w tym
artykule wskazuje na pierwszoplanowe znaczenie ze strony ustawodawcy przepisów o czasie
pracy.
Zmienione unormowania prawne działu VI Kodeksu pracy, które weszły w życie w sierpniu
br. według założeń strony rządowej mają być korzystne dla pracodawców jak i pracowników
poprzez zwiększenie możliwości stron stosunku pracy w zakresie kształtowania treści tego
stosunku.
Z chwilą wejścia w życie tych zmian zgodnie z aktualną treścią art. 129 §2 Kodeksu pracy
okres rozliczeniowy może być przedłużony do 12 miesięcy. Należy przy tym zauważyć, że
ustawodawca uzasadnił to przedłużenie zbyt ogólnymi przyczynami wskazując na przyczyny
„obiektywne”, „techniczne” i „organizacyjne”, które w istocie dają możliwość przedłużenia
okresu rozliczeniowego każdemu pracodawcy przy zachowaniu również bliżej
nieokreślonych i wieloznacznych „zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników”.
Jakkolwiek z wypowiedzi medialnych wynika, że zmienione przepisy o czasie pracy
uznawane są za korzystne dla stron stosunku pracy, to jednak w praktyce dialog pracodawców
z organizacjami związkowymi w zakresie wprowadzenia elastycznego czasu pracy jest
trudny. Trudności wynikają z podejścia niektórych pracodawców do zmian np. w przedmiocie
organizacji czasu pracy tj. poprzez wymuszenie zmian pod groźbą zwolnień, czy obaw o
zrekompensowanie pracownikom zmian w zakresie elastycznego czasu pracy. Podnoszona
jest także kwestia naruszenia dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 4.11.2003 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. U. EU. L. 299/9
z 18.11.2003 r. ).
Zainteresowanie wprowadzonymi zmianami, podnoszone wątpliwości w zakresie
nieprecyzyjnego stanu prawnego, w tym także niedoskonałość rozwiązań w odniesieniu do
zakładów w których nie działają związki zawodowe, rozwiązań dotyczących zapewnienia
rekompensat w związku z wprowadzanymi zmianami winny inspirować stronę rządową do
podjęcia rozmów z organizacjami związkowymi w sposób godzący interesy stron stosunku
pracy i umożliwiający korektę rozwiązań budzących wątpliwości z poszanowaniem
przedstawicielstwa pracowniczego.
Niezwykle pomocne w zakresie wskazywania określonych racji byłyby sygnały ze strony
zakładowych organizacji związkowych kierowane do ich jednostek nadrzędnych wskazujące
na niepoprawności rozwiązań, obawy a także proponowane kierunki zmian. Zapewniały by
one bowiem praktyczną ocenę obowiązującego stanu prawnego wywodzącą się z miejsca
stosowania zmian.
Szczególna staranność i sumienność działań w tym zakresie winna natomiast wynikać z
realizacji prawa do wypoczynku z jednej strony oraz z drugiej zapewnienia możliwości
efektywnego wykonywania pracy.