Forma uchwał w spółkach z jednym wspólnikiem

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 4.09.2015
Forma uchwał w spółkach z jednym wspólnikiem
Przepis art. 173 § 1 k.s.h. stanowiący, że w jednoosobowej spółce z o.o. oświadczenia woli jedynego wspólnika
składane spółce wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności, nie ma zastosowania do uchwał tego
wspólnika, który działa jako zgromadzenie wspólników. Natomiast udzielenie poręczenia przez spółkę na rzecz jej
jedynego wspólnika, będącego jednocześnie członkiem rady nadzorczej, które zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h. wymagało
zgody zgromadzenia wspólników w formie uchwały, nie świadczy o podjęciu takiej uchwały w sposób
dorozumiany.
Takie wnioski płyną z wyroku Sądu Najwyższego z 25 marca 2015 r., II CSK 818/14.
Sporna kwestia wynikła w sprawie, w której spółka wystąpiła przeciwko bankowi z powództwem o pozbawienie
wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, który bank wystawił przeciwko spółce. Świadczenie objęte tym tytułem
wynikało z udzielonego przez spółkę poręczenia kredytu przyznanego przez bank jedynemu wspólnikowi spółki
będącemu zarazem członkiem jej rady nadzorczej. Powodowa spółka wskazała, że poręczenie to jest nieważne, gdyż
zostało udzielone bez uprzedniego podjęcia przez jedynego wspólnika, wykonującego uprawnienia zgromadzenia
wspólników, pisemnej uchwały wyrażającej zgodę na zawarcie umowy poręczenia z członkiem rady nadzorczej spółki
(art. 173 § 1 k.s.h.).
Sądy I i II instancji uznały powództwo za niezasadne. Wskazały, że w sytuacji, gdy umowa poręczenia zawarta została
przez powodową spółkę na rzecz członka jej rady nadzorczej będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem, działającym
jako zgromadzenie wspólników, należało przyjąć, że do podjęcia uchwały wyrażającej zgodę na poręczenie doszło w
sposób dorozumiany.
Spółka wniosła skargę kasacyjną, w której zarzuciła m.in. naruszenie art. 15 § 1, 17 § 1 i 2 k.s.h., a także art. 173 § 1
k.s.h. oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/102/WE z 16 września 2009 r. w sprawie prawa
spółek, dotyczącej jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – przez dokonanie wykładni uchwały
podjętej przez jedynego wspólnika, mimo nieustalenia jej treści, a także uznania, że jest ona ważna, mimo że nie została
podjęta w formie pisemnej.
Po rozpoznaniu sprawy Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania. SN uznał, że do uchwały podjętej przez wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wykonującego
uprawnienia zgromadzenia wspólników, wyrażającej zgodę, o której mowa w art. 15 § 1 k.s.h. (tj. na zawarcie przez
spółkę umowy poręczenia na rzecz członka jej rady nadzorczej), nie ma zastosowania art. 173 § 1 k.s.h. (dotyczący formy
oświadczeń woli składanych spółce przez jedynego wspólnika), lecz przepisy art. 248 § 1 w zw. z art. 156 k.s.h.
(przewidujące formę pisemną uchwał w spółkach z o.o., także jednoosobowych), ze skutkiem wynikającym z art. 17 § 1 i
2 k.s.h. (tj. skutek nieważności danej czynności prawnej). SN wskazał również, że wymaganie przewidziane w art. 248 §
1 k.s.h. (aby uchwały zgromadzenia wspólników wpisane zostały do księgi protokołów) ma na celu zabezpieczenie
dowodu na okoliczność podjęcia uchwały.
—Marta Wiśniewska
Marta Wiśniewska, radca prawny Warszawa, Rödl & Partner
Zgodnie z art. 173 § 1 k.s.h., w przypadku gdy wszystkie udziały przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu
wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem
nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis ten wywołuje w piśmiennictwie istotne wątpliwości
interpretacyjne. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy słusznie podzielił dominujące w doktrynie stanowisko,
potwierdzone już także przez Sąd Najwyższy w jednym z wcześniejszych wyroków (z 13 kwietnia 2005 r., IV CK
686/04), że art. 173 § 1 k.s.h. nie ma zastosowania do uchwał jedynego wspólnika, który działa jako zgromadzenie
wspólników lub zarząd spółki. Uchwały organów spółek kapitałowych są bowiem szczególnym rodzajem czynności
prawnych – są to uchwały wewnątrz spółkowe, niemające określonego adresata. Wobec tego nie ma podstaw do
kwalifikowania tych uchwał jako oświadczeń woli. Skoro więc w art. 173 § 1 k.s.h. mowa jest o „oświadczeniu woli
wspólnika", przepis ten nie może mieć zastosowania do uchwał podejmowanych przez jedynego udziałowca działającego
jako zgromadzenie wspólników.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
Istotne znaczenie dla obrotu gospodarczego mają także dalsze rozważania Sądu Najwyższego na tle unijnej dyrektywy
2009/102/WE. Dyrektywa ta wymaga, aby uchwały jedynego wspólnika podjęte w ramach wykonywania uprawnień
zgromadzenia wspólników były protokołowane albo sporządzane w formie pisemnej. Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że
wymagania te należy mieć na względzie przy interpretowaniu przepisów art. 17 § 1 i 2 w zw. z art. 15 § 1, 156 i 248 § 1
k.s.h., określających skutek nieważności określonych czynności prawnych w razie ich dokonania bez wymaganej uchwały
zgromadzenia wspólników. Mając na uwadze funkcję i cel ww. przepisów oraz wspomnianej dyrektywy, jakim jest
ochrona interesów spółki oraz pewność obrotu prawnego, można zapytać, czy pozwalają one na przyjęcie tezy o
możliwości podejmowania uchwał w sposób dorozumiany. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy podał w
wątpliwość możliwość zastosowania takiej formy uchwał. Nie podzielił bowiem stanowiska zaprezentowanego przez sąd
II instancji, że w celu wykazania istnienia uchwały zgromadzenia wspólników wyrażającej zgodę na poręczenie przez
spółkę kredytu udzielonego jedynemu wspólnikowi będącemu jednocześnie członkiem rady nadzorczej spółki wystarczy
powołać umowę, na której zawarcie wymagana była zgoda zgromadzenia wspólników w formie uchwały.
Sąd Najwyższy zakwestionował zatem pośrednio pogląd, że w pewnych sytuacjach dochodzi do podjęcia przez
zgromadzenie wspólników uchwały w sposób dorozumiany. Zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego może
prowadzić do dalszego sformalizowania działalności jednoosobowych spółek kapitałowych, a także do konieczności
zmiany dotychczasowej praktyki wielu spółek, które w świetle komentowanego wyroku powinny zadbać o to, aby zgoda
jedynego wspólnika, sprawującego jednocześnie funkcję m. in. członka zarządu lub rady nadzorczej, na zawarcie z nim
przez spółkę określonych w k.s.h. umów wyrażona była w drodze pisemnej uchwały zgromadzenia wspólników.
Źródło: http://www.rp.pl/Firma/309049990-Forma-uchwal-w-spolkach-z-jednym-wspolnikiem.html?template=restricted
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]