001dok_biuletyn stref_marzec_2011_v3

Marzec 2011
Czy odszkodowania osiągane przez firmy strefowe
podlegają opodatkowaniu?
Maciej Guzek*
Podstawowym przywilejem firm, działających
na terenie specjalnych stref ekonomicznych
jest
zwolnienie
dochodów
z
podatku
dochodowego. Nie zawsze pamięta się jednak,
że zwolnienie to ma ściśle wytyczone granice,
zdefiniowane w art. 17 ust 1 pkt 34 ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych (dalej
również: UPDOP). Zgodnie z tym przepisem,
aby dany dochód korzystał ze zwolnienia z
opodatkowania musi być, po pierwsze,
uzyskiwany z działalności na terenie SSE, po
drugie zaś, musi pochodzić z działalności
gospodarczej, prowadzonej na terenie strefy
na podstawie zezwolenia. To ostatnie
kryterium w praktyce budzi pewne wątpliwości
- jest bowiem szereg dochodów, jakie powstają
"przy okazji" działania firmy na terenie strefy. Z
jednej strony tego typu dochody nie są wprost
wymienione w zezwoleniu, z drugiej jednak ich
powstawanie
bezpośrednio
wynika
z
działalności prowadzonej w strefie na
podstawie zezwolenia. Przykładem tego typu
dochodów są wpływy z odszkodowań
względnie lub umownych.
Przyczyny, dla których odszkodowania/kary
umowne są uiszczane, bywają rozmaite. Mogą
to być odszkodowania wypłacane przez
ubezpieczycieli w związku z uszkodzeniem lub
zniszczeniem
składników
majątku,
rekompensaty uiszczane przez pracowników
za zniszczone mienie, czy też odszkodowania
lub kary umowne, płacone przez kontrahentów
(np. z tytułu wadliwie świadczonych usług, wad
dostarczanych towarów czy też mających
pokryć korzyści utracone przez odbiorcę
odszkodowania w wyniku działań płacącego
odszkodowanie). Podmioty, działające w
strefie,
które
uzyskują
tego
rodzaju
przysporzenia, mogą napotkać trudność z
oceną, czy powinny one zostać włączone do
przychodów zwolnionych czy też może zostać
opodatkowane.
Z
jednej
strony
odszkodowanie/kara
umowna
nie
jest
przychodem uzyskiwanym z działalności
operacyjnej, wprost wymienionej w zezwoleniu
na prowadzenie działalności na terenie SSE. Z
drugiej - nie sposób pominąć faktu, że
wspomniane odszkodowania o ile ich
uiszczenie dotyczy szkody powstałej w
działalności strefowej, są de facto efektem tej
działalności Tak będzie choćby w przypadku
odszkodowań związanych z utratą składnika
majątku, wykorzystywanego na terytorium
strefy (brak działalności na terenie strefy
spowodowałby, że dany podatnik w ogóle nie
posiadałby tego składnika majątku, który
dawałby tytuł do odszkodowania) lub w
przypadku odszkodowania (kary umownej)
mającego na celu zrekompensować utracone
korzyści. Przysporzenia tego typu są bowiem
spowodowane
przez
działanie
przedsiębiorstwa w strefie i w ogóle by nie
zaistniały,
gdyby
działalności
tej
nie
prowadzono.
Praktyka organów podatkowych nie daje
jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak
kwalifikować omawiane przychody Z jednej
strony pojawiają się stanowiska korzystne dla
podatników, takie jak choćby Interpretacja
indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w
Bydgoszczy z dnia 18.06.2010 r.,sygn.
ITPB3/423-135/10/MK.
Zgodnie
z
tym
stanowiskiem „skoro odszkodowanie otrzymane
jest w związku z niezamówieniem wyrobów
produkowanych na terenie strefy na podstawie
zezwolenia, otrzymanie przez Spółkę środki
będą stanowić przychód z działalności
prowadzonej na
terenie strefy
objętej
zezwoleniem”. Dominującym argumentem, jaki
przewija się w korzystnych dla podatników
stanowiskach organów podatkowych jest to, że
dany
przychód
z
odszkodowania
jest
nierozerwalnie związany samą działalnością
strefową i jest niejako jej „efektem ubocznym”
nie
zaś
celowo
wywołanym
przez
przedsiębiorcę rezultatem.
Pojawiają się jednak również stanowiska
bardziej rygorystyczne, niekorzystne dla
podatników. Przykładem może być niedawne
stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w
Poznaniu z dnia 10 grudnia 2010 r.,
sygn. ILPB3/423-751/10-3/MM.
Organ
podatkowy odpowiadając na pytanie podatnika
ws. kar umownych, uiszczanych przez
kontrahenta, którego działanie naraziło spółkę,
działającą na terenie SSE na szkodę
(zmniejszeniu uległy przychody strefowe) uznał,
że tego rodzaju przychody są przychodami
opodatkowanymi. Organ uznał, że „zezwolenie
spółki
na
prowadzenie
działalności
gospodarczej na terenie specjalnej strefy
ekonomicznej nie obejmuje swym zakresem kar
umownych (…) przychód z tego tytułu nie
będzie podlegał zwolnieniu z podatku
dochodowego od osób prawnych na podstawie
art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych”.
W moim przekonaniu prawidłowe jest
stanowisko przedstawione jako pierwsze,
zgodnie z którym odszkodowania jako przychód
w
sposób
nierozerwalnie
związany
z
działalnością strefową powinny korzystać ze
zwolnienia z podatku. Natomiast pogląd
zaprezentowany
przez
Dyrektora
Izby
Skarbowej w Poznaniu należałoby uznać za
błędny i wydaje się być przejawem tzw.
„nadmiernego fiskalizmu”.
Dyrektor Izby
Skarbowej w Poznaniu, wydając bowiem
komentowaną interpretację nie wziął pod
uwagę szeregu istotnych argumentów. Po
pierwsze, zignorował fakt, że to, iż do
zezwolenia strefowego nie zostało wpisane
uzyskiwanie kar umownych, nie jest wyrazem
swobodnej decyzji spółki, lecz wynika z tego, że
takiego zapisu w zezwoleniu poczynić by nie
można. Uzyskiwanie kar czy odszkodowań
nie może bowiem – co oczywiste – być
Biuletyn Strefowy. Marzec 2011
uznane za rodzaj samodzielnej działalności
gospodarczej – nie może więc zostać wpisane
do zezwolenia. Przede wszystkim jednak
sprzeciw budzi bardzo wąskie pojmowanie
pojęcia „dochody z działalności gospodarczej
prowadzonej na podstawie zezwolenia” – otóż
moim zdaniem termin ten oznacza nie tylko te
dochody, jakie wprost wynikają z działalności
objętej zezwoleniem, ale również te, które, choć
nie wpisane wyraźnie do zezwolenia, są jednak
efektem aktywności podmiotu gospodarczego w
strefie. Dodatkowo Dyrektor Izby Skarbowej w
Poznaniu nie wziął pod uwagę tego, że
przedmiotowa kara umowna miała stanowić
wyrównanie
zaniżonego
przychodu
z
działalności strefowej – jeśli szkoda by nie
nastąpiła,
to
przychód
z
działalności
podstawowej (który wówczas bez żadnej
wątpliwości
podlegałby
zwolnieniu
z
opodatkowania) byłby wyższy.
Podsumowując, moim zdaniem wszelkie
odszkodowania oraz kary umowne, o ile są one
związane z aktywnością przedsiębiorstwa na
terenie specjalnej strefy ekonomicznej, która
jest objęta zezwoleniem, winny korzystać ze
zwolnienia z opodatkowania. Jednocześnie
jednak przedsiębiorcy strefowi nie mogą
zapominać o ryzyku, wynikającym z czasami
zbyt rygorystycznego stanowiska zajmowanego
przez organy podatkowe.
* Autor jest doradcą podatkowym, menedżerem TPA Horwath
W razie jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt:
Maciej Guzek
Menedżer
Doradca podatkowy
TPA Horwath Sztuba Kaczmarek Sp. z o.o.
Spółka Doradztwa Podatkowego
ul. Żydowska 1
61-761 Poznań
tel. (0-61) 851 38 60
fax. (0-61) 851 38 62
email: [email protected]
www.tpa-horwath.pl
Zastrzega się, iż powyższe informacje nie mają charakteru porad prawnych. Wyłączona jest jakakolwiek
odpowiedzialność cywilnoprawna za treść powyższych informacji.
Biuletyn Strefowy. Marzec 2011
3