Dyskalkulia - Poradnia Psychologiczno

Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna
ul. Legionów 78
05-200 Wołomin
DYSKALKULIA ROZWOJOWA
Materiały psychoedukacyjne dla rodziców i nauczycieli
Pytania i odpowiedzi
CO TO JEST DYSKALKULIA?
Dyskalkulia rozwojowa – to zaburzenie zdolności matematycznych rozpoznawane gdy występują istotne
róŜnice między aktualnymi zdolnościami matematycznymi dziecka, a tymi, które są odpowiednie dla jego
wieku, przy co najmniej przeciętnym rozwoju intelektualnym.
Charakteryzując dyskalkulię rozwojową wymienia się:
dyskalkulię werbalną (słowną) – zaburzenia słownego wyraŜania pojęć i
zaleŜności matematycznych, tzn. oznaczenie ilości i kolejności przedmiotów,
nazywanie cyfr i liczebników, symboli działań i operacji matematycznych
dyskalkulię prognostyczną (wykonawczą) – zaburzenia na poziomie manipulacji
konkretami czy narysowanymi przedmiotami, tzn. np.: dziecko z dyskalkulią
wykonawczą nie jest w stanie ułoŜyć patyczków kolejno według ich wielkości, ani
wskazać, który z nich jest cieńszy, grubszy czy tej samej wielkości
dyskalkulię leksykalną – zaburzenie procesu czytania symboli matematycznych,
tzn. cyfr, liczb, znaków działań matematycznych i zapisanych operacji
matematycznych
dyskalkulię ideognostyczną – niezdolność do rozumienia pojęć i zaleŜności
matematycznych oraz wykonywanie obliczeń w pamięci, tzn.: uczeń nie jest
zdolny do wykonywania w pamięci nawet prostych obliczeń, moŜe odczytać czy
przepisywać liczby, ale nie jest w stanie zrozumieć co napisał
dyskalkulię operacyjną (czynnościową) – zaburzenie zdolności do wykonywania
operacji matematycznych, tzn. uczeń zamienia operacje matematyczne w obrębie
czterech podstawowych działań np.: dodawanie zamiast mnoŜenia, odejmowanie
zamiast dzielenia, moŜe równieŜ zastępować bardziej skomplikowane czynności
prostszymi. Często uczniowie preferują pisemne wykonanie obliczeń lub liczenie
na palcach. Zaburzenie to jest najtrudniejsze do rozpoznania, wymaga uwaŜnego
śledzenia czynności wykonywanych przez osobę badaną – szczególnie gdy uczeń
nie potrafi powiedzieć co, jak i dlaczego wykonuje, stosując własne cząstkowe
reguły
CZY DZIECKO, U KTÓREGO STWIERDZONO DYSLEKSJĘ MOśE RÓWNIEś
MIEĆ TRUDNOŚCI W NAUCE MATEMATYKI?
Tak, poniewaŜ do grupy dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce matematyki
zaliczamy:
dzieci z dysleksją i trudnościami w matematyce jako efekt uboczny dysleksji
dzieci z dyskalkulią w izolowanej postaci
dzieci z dysleksją i dyskalkulią uwarunkowaną neurobiologicznie
1
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE
JAK MOGĄ ROZPOZNAĆ DYSKALKULIĘ RODZICE I NAUCZYCIELE?
⇒ zdolności matematyczne są istotnie poniŜej dobrych moŜliwości
⇒
⇒
⇒
⇒
intelektualnych dziecka oraz odpowiadającym wiekowi poziomem
edukacji, tzn. dziecko o prawidłowym rozwoju intelektualnym ma
powaŜne problemy w nauce matematyki
zakłócenia te znacząco zaburzają osiągnięcia szkolne oraz czynności
dnia codziennego, wymagające korzystania z umiejętności
matematycznych (j.w.)
występują trudności w nauce matematyki pomimo sprzyjających
warunków edukacyjnych
występują trudności w nauce matematyki, mimo iŜ nie stwierdza się wad
wrodzonych, zaburzeń neurologicznych ani psychicznych, które
mogłyby niekorzystnie wpłynąć na proces uczenia się matematyki
zaburzenia matematyczne mogą współwystępować z deficytami
sensorycznymi, podobnie jak w przypadku dysleksji1
NA CZYM POLEGA DIAGNOZA DYSKALKULII W PORADNI
PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ?
W Poradni przeprowadza się:
a. badanie psychologiczne mające na celu potwierdzenie, iŜ zdolności dziecka
znajdują się na poziomie co najmniej przeciętnym, określenie poziomu
poszczególnych funkcji poznawczych, w tym umiejętności arytmetycznych oraz
funkcji percepcyjnych mających istotny wpływ na powodzenie w nauce matematyki;
b. badanie umiejętności arytmetycznych, które przeprowadzi psycholog
lub pedagog (sprawdziany znajomości podstaw programowych z matematyki na
danym etapie nauczania, specjalistyczne testy) mające na celu określenie poziomu
wiadomości z matematyki oraz ilorazu matematycznego;
c. wspólne ustalenie wskazówek postdiagnostycznych, tzn.
wnioskowanie o etiologii obserwowanych nieprawidłowości, opracowanie zaleceń dla
rodziców i szkoły realizowanych np. w trakcie zajęć wspomagających rozwój
umysłowy dziecka i kształtujących system wiadomości i umiejętności
matematycznych;
d. sporządzenie opinii w sprawie specyficznych trudności w nauce matematyki.
1
Zob: kryteria diagnostyczne w klasyfikacji ICD-10 pozycja nr F 81.2 specyficzne zaburzenia umiejętności
matematycznych oraz w klasyfikacji DSM – IV pozycja nr 315.1 zaburzenia matematyczne.
2
CO MOśE ZROBIĆ PORADNIA PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA, ABY
POMÓC DZIECKU MAJĄCEMU TRUDNOŚCI W NAUCE MATEMATYKI?
Pierwszym krokiem jest: diagnoza, którą przeprowadzają:
psycholog, który ma pod opieką szkołę, do której uczęszcza uczeń;
pedagog - mgr Agnieszka Banaszek (wszystkie szkoły ze swojego rejonu: szkoły
podstawowe, gimnazja, szkoły średnie w Gminie Radzymin i Dąbrówka oraz
gimnazja w Gminie Wołomin i Poświętne);
pedagog - mgr Marta Kielak (szkoły podstawowe w Gminie Wołomin i Poświętne);
Drugim krokiem jest: rozwijanie kompetencji matematycznych uczniów- zajęcia
prowadzi dyrektor Poradni mgr Mariola Kacprzak
CO MOśE ZROBIĆ SZKOŁA, ABY POMÓC DZIECKU MAJĄCEMU TRUDNOŚCI
W NAUCE MATEMATYKI?
jeŜeli jest taka moŜliwość naleŜy zapewnić uczniowi zajęcia wyrównawcze
(terapeutyczne) z matematyki w szkole;
wykonywanie dodatkowych kart pracy z matematyki niezaleŜnie od tego, co jest
aktualnie omawiane na lekcji, tzn, naleŜy stopniować trudność, od rzeczy prostych dla
ucznia do coraz trudniejszy, ale tak, aby go nie zrazić do nauki matematyki;
wsparcie, dodatkowa pomoc dla ucznia w czasie lekcji, wytłumaczenie
niezrozumiałych treści.
W JAKI SPOSÓB MOśNA ZAPEWNIĆ DZIECKU SUKCESY
W NAUCE MATEMATYKI?
NaleŜy pamiętać, Ŝe w nauce matematyki duŜą rolę odgrywa czynnik emocjonalny.
Z reguły uczniowie, którzy mają trudności w nauce matematyki często niechętnie wykonują
zadania wymagające myślenia arytmetycznego, uwaŜają, Ŝe nie dadzą sobie rady (brak wiary
we własne moŜliwości), a jeśli coś źle wykonają są sfrustrowani i załamani niepowodzeniami
(niechęć do nauki matematyki). W związku z tym naleŜy przestrzegać następujących zaleceń:
starać się naprawić zniszczoną motywację do nauki matematyki, korzystnie zmienić
samoocenę dziecka i wyciszyć mechanizmy obronne;
wspomóc rozwój procesów umysłowych zaangaŜowanych w naukę matematyki:
intelektualnych i emocjonalnych;
odbudować system wiadomości i umiejętności matematycznych do poziomu wymagań
stawianych mu w szkole, na lekcjach.
W związku z powyŜszym proponujemy pedagogom szkolnym
wstępne tworzenie list dzieci kierowanych pod kątem dyskalkulii
wg powyŜej wymienionych kryteriów.
opracowanie:
mgr Agnieszka Banaszek
mgr Marta Kielak
3