KONSPEKT 4 A CO JA TAM MOGĘ… czyli kiedy jesteś świadkiem

Stowarzyszenie Grupa Inicjatyw Kulturalnych
ul. K. Bielskiego 3/17, 20-153 Lublin
KONSPEKT 4
A CO JA TAM MOGĘ…
czyli
kiedy jesteś świadkiem cyberprzemocy
Cele: Po zajęciach uczestnicy:
- będą świadomi odpowiedzialności spoczywającej na świadkach przemocy;
- dokonają analizy struktury grupy pod kątem postaw względem niekonstruktywnych zachowań rówieśników;
- zwiększą swoją empatię w stosunku do ofiar cyberprzemocy.
Lp.
1.
Przebieg
Wstęp. Kiedy widzisz, że – rola świadków przemocy.
Celem tego ćwiczenia jest uświadomienie uczestnikom, jak ważną rolę pełnią
świadkowie przemocy. Tydzień przed zajęciami prowadzący powinien poprosić
jednego z uczestników o pomoc w kolejnych zajęciach. Jego zadaniem będzie
zaatakowanie innego, wybranego uczestnika – jego osoba (lub osoby) musi być
staranie wybrana przez nauczyciela: musi to być osoba odporna psychicznie,
która nie jest w konflikcie z klasą, raczej lubiana: w żadnym wypadku nie mogą
być to osoby o niskiej pozycji w klasie czy szczególnie się wyróżniające. Z
„prowokatorem” należy konkretnie ustalić, jakie zachowania będą dopuszczalne, a
jakich należy unikać oraz na jaki znak nauczyciela powinien przerwać swoje
zachowanie.
Uczestnik może:
- powiedzieć: jakoś kiepsko się ubrałeś, głupio przez to wyglądasz;
- wstań z tego miejsca, ja mam ochotę tu siedzieć (jeśli inny uczestnik nie wstaje,
może podejść do niego i delikatnie zacząć go ściągać z siedzenia);
- powiedzieć: jak sobie pomyślę o tym, co ostatnio powiedziałeś, to dochodzę do
wniosku, że jesteś po prostu głupi;
- zabranie jakiegoś przedmiotu;
Itd.
Nauczyciel powinien w miarę możliwości nie reagować na zachowania
„prowokatora” i bacznie obserwować reakcje klasy i atakowanych. Prowadzący
powinien przerwać zachowanie prowokatora po kilku atakach, a następnie
wyjaśnić klasie, że zarówno zachowanie uczestnika, jak i jego samego miało
klasie coś uświadomić, nauczyć ich czegoś.
Prowadzący pyta, jak nazwaliby zachowanie „prowokatora”? Czy to była agresja?
Następnie prowadzący powinien pozwolić krótko wypowiedzieć się atakowanym o
tym, jak czuli się podczas ataku i zapytać ich o to, czy zwrócili uwagę na reakcję
klasy. Czy liczyli na czyjąś pomoc? Czy jakieś zachowanie innych członków klasy
pomagało im lub przeszkadzało? Następnie powinien im podziękować, gdyż dzięki
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji,
finansowanego z Funduszy EOG. Projekt ma na celu zmniejszenie
zjawiska stosowania mowy nienawiści w Internecie wśród uczniów
gimnazjów z terenu woj. lubelskiego i woj. podkarpackiego. Projekt
jest finansowany w kwocie 346473,00 zł.
www.eeagrants.org www.hateover.pl www.eegrants.hu
Materiały
Czas
15 min
Stowarzyszenie Grupa Inicjatyw Kulturalnych
ul. K. Bielskiego 3/17, 20-153 Lublin
doznanemu przez nich dyskomfortowi klasa ma okazję czegoś się nauczyć.
Prowadzący powinien też zapytać klasę o ich odczucia związane z ćwiczeniem.
Jak czuli się i co myśleli, kiedy „prowokator” atakował? Czy mieli ochotę coś
zrobić? Jak czuli się ze swoją reakcją na to wydarzenie? Czy bierność
prowadzącego miała znaczenie? Czy teraz zrobiliby coś inaczej?
Prowadzący pyta też „prowokatora” jak się czuł i co myślał, kiedy atakował innych.
Która reakcja atakowanych lub klasy sprawiała, że czuł, że może atakować dalej,
a która mogła go skłonić do zaprzestania tego typu działań?
Na koniec prowadzący wyjaśnia, że często ofiara przeżywa tak trudne emocje, że
uniemożliwiają jej one efektywne szukanie pomocy. Niezwykle ważna jest
wówczas postawa świadków i ich zdecydowanie działania. Jakakolwiek reakcja z
ich strony jest niezmiernie ważna dla pokrzywdzonego. Świadkowie nie muszą
występować pojedynczo, mogą znaleźć kogoś, w kim takie oni uzyskają wsparcie i
razem wystąpić przeciwko przemocy. W przypadku cyberprzemocy taką pomocą
będzie na przykład nieprzesyłanie dalej obraźliwych treści. Z drugiej strony
badania pokazują, że istnieje o wiele większe prawdopodobieństwo udzielanie
pomocy osobie poszkodowanej, jeśli zwróci się ona z prośba o pomoc
bezpośrednio do jakiejś osoby („z imienia i nazwiska”), niż gdy prosi ona o to
samo bliżej nieokreślonych „innych”*. Te same zasady sprawdzają się także w
przypadku cyberprzemocy.
2.
Jak myślisz, jak myślą inni?
Uczestnicy otrzymują załącznik 32 “Jak myślisz?. Prowadzący wyjaśnia, że w
przypadku ataku agresji (także cyberagresji) świadkowie mogą przyjąć jedną z
czterech postaw:
- pomocników agresora, czyli osób, które same co prawda nie zaczynają
stosować przemocy, lecz gdy użyje jej ktoś inny dołączają się do niej i wraz ze
sprawcą prześladują ofiarę;
- pochwalających agresora, czyli osób, które nie atakują, ale śmieją się z działań
sprawcy lub komentują jego poczynania, czym (czasem niezamierzenie) okazują
wsparcie dla agresora;
- obojętnych, którzy ani nie wspierają prześladowcy, ani nie bronią ofiary;
- obrońców, czyli osób, które w różny sposób pomagają prześladowanemu
rówieśnikowi.
Prowadzący prosi, by każdy z uczestników zastanowił się, jak (jego zdaniem) taka
grupa jak klasa zachowałaby się, gdyby wiedziała, że jedna osoba w klasie jest
nieustannie atakowana w internecie przez inną. Jaki procent osób poprze takie
zachowanie, ile będzie je zwalczać, ile będzie obojętnych? Uczestnicy powinni
podzielić otrzymany w załączniku prostokąt na cztery części – im więcej ich
zdaniem osób zachowa się w określony sposób, tym dana część prostokąta
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji,
finansowanego z Funduszy EOG. Projekt ma na celu zmniejszenie
zjawiska stosowania mowy nienawiści w Internecie wśród uczniów
gimnazjów z terenu woj. lubelskiego i woj. podkarpackiego. Projekt
jest finansowany w kwocie 346473,00 zł.
www.eeagrants.org www.hateover.pl www.eegrants.hu
Załącznik
32 “Jak
myślisz?”,
ołówki
15 min
Stowarzyszenie Grupa Inicjatyw Kulturalnych
ul. K. Bielskiego 3/17, 20-153 Lublin
powinna być większa.
Prowadzący pyta uczestników o zdanie i powody takich a nie innych wyborów.
Wyjaśnia, że według badań prawie 60% grup stanowią osoby obojętne. To wielka
szansa na to, by dołączyły do grupy obrońców. Jak mówią badacze:
„W każdym momencie, gdy jeden uczeń sprzeciwia się dręczycielowi, odsetek
obrońców wśród przyjaciół tego ucznia rośnie i niezależnie, czy decyzje najpierw
podejmują osoby, które są przyjaciółmi nowego obrońcy, czy osoby, których nie
łączy z nim żadna relacja, wcześniej lub później przyjaciele nowego obrońcy (…)
dołączą do grupy obrońców, co może sprawić, że ich przyjaciołom również
przestanie się opłacać ignorowanie problemu. Co więcej, w ramach tego procesu
liczba obrońców może jedynie rosnąć, a nie maleć”.
Agata Komendant – Brodowska, Między głosem sumienia a więzami przyjaźni.
Zachowanie świadków dręczenia (bullying) a struktura klasy szkolnej.
Prowadzący pyta uczestników, co ich klasa może zrobić, by obrońców było jak
najwięcej i zawiązuje słowny kontrakt na przestrzeganie tych deklaracji.
Na zakończenie tej części zajęć uczniowie oglądają film:
https://www.youtube.com/watch?v=w9j3-ghRjBs
3.
Usłyszeć głos nieusłyszanych. Efekt kabiny pilota.
Prowadzący wyjaśnia uczestnikom, że z cyberprzemocą wiąże się jeden, bardzo
ważny mechanizm – efekt kabiny pilota. Podejmowane przez sprawców agresji
elektronicznej działania przywodzą bowiem na myśl postępowanie pilotów
myśliwców, którzy bombardowali miasta podczas II wojny światowej. Badania
wykazały, że o ile żołnierze atakujący przeciwnika w bezpośredniej walce
odczuwali wysoce negatywne emocje (zwłaszcza doświadczając reakcji na swoje
działania), o tyle piloci samolotów odczuwali te emocje jedynie w znikomym
stopniu – pomimo, iż dokonywane przez nich zniszczenia częstokroć miały
większy zasięg i liczbę ofiar. Brak doświadczania reakcji na swoje działania i
bezpośredniej obserwacji przysparzanych cierpień powoduje, iż sprawcy
cyberprzemocy niejednokrotnie umniejszają lub nawet nie zdają sobie sprawy z
samopoczucia ofiary. Nie ma warunków do tego, by mogli zempatyzować się z
ofiarą i współczuć jej.
Załącznik
33 „Głos
nieusłysza
nych”,
kartki,
ołówki
10 min
Prowadzący dzieli uczestników na 3 – 4 grupy (w zależności od wielkości klasy).
Każda z grup otrzymuje inne zdjęcie (załącznik 33 „Głos nieusłyszanych”)
przedstawiające cyberprzemoc. Zadaniem grup będzie napisać apel, wyznanie,
prośbę osoby przedstawionej na zdjęciu. Ma być to głos tych, którzy zazwyczaj
nie są wysłuchani lub milczą. Efekty pracy grup należy przedstawić na forum.
4.
Wyzwanie na zadanie.
Prowadzący zachęca uczestników do zapoznania się z poniższymi filmami:
http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,3465,uratowac_jednorozca
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji,
finansowanego z Funduszy EOG. Projekt ma na celu zmniejszenie
zjawiska stosowania mowy nienawiści w Internecie wśród uczniów
gimnazjów z terenu woj. lubelskiego i woj. podkarpackiego. Projekt
jest finansowany w kwocie 346473,00 zł.
www.eeagrants.org www.hateover.pl www.eegrants.hu
5 min
Stowarzyszenie Grupa Inicjatyw Kulturalnych
ul. K. Bielskiego 3/17, 20-153 Lublin
http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,3445,bez_odbioru
http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,1734,glupie_zarty_w_sieci_bola_tak_
samo_jak_w_rzeczywistosci
Razem: 45 min
* jeśli na zakończeniu zajęć zostanie jeszcze trochę czasu warto przećwiczyć tą scenę raz jeszcze: tym razem
motywując osoby, które zostały zaatakowane do obrony i świadków do działania. Taki trening można też
przeprowadzić np. w następnym tygodniu: to ważne, by ćwiczyć tego typu zachowania.
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji,
finansowanego z Funduszy EOG. Projekt ma na celu zmniejszenie
zjawiska stosowania mowy nienawiści w Internecie wśród uczniów
gimnazjów z terenu woj. lubelskiego i woj. podkarpackiego. Projekt
jest finansowany w kwocie 346473,00 zł.
www.eeagrants.org www.hateover.pl www.eegrants.hu