Prof. dr hab. Włodzimierz Oniszczenko Wydział Psychologii UW

1
Prof. dr hab. Włodzimierz Oniszczenko
Wydział Psychologii UW
Wydział Pedagogiczny AH im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII - PROGRAM WYKŁADU DLA STUDENTÓW I ROKU
STUDIÓW NIESTACJONARNYCH I STOPNIA W AKADEMII HUMANISTYCZNEJ im.
Aleksandra Gieysztora W PUŁTUSKU (WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY )
CELE NAUCZANIA: podstawowym celem nauczania tego przedmiotu jest przekazanie
studentom ogólnej wiedzy na temat psychologicznej charakterystyki człowieka, dla stworzenia
wspólnej podstawy do późniejszych zajęć szczegółowych z zakresu psychologii i dyscyplin
pokrewnych.
TREŚCI PROGRAMOWE
1. PRZEDMIOT PSYCHOLOGII
(podstawowe pojęcia: środowisko, sytuacja, zachowanie się; psychologia jako nauka o
człowieku i jego czynnościach; pojęcie i rodzaje czynności ludzkich; klasyfikacja i ogólna
charakterystyka mechanizmów regulacyjnych czynności; poziomy analizy zachowania się
człowieka).
2. PSYCHOANALIZA (jako przykład psychologicznej koncepcji człowieka)
(źródła zachowania się człowieka; struktura i funkcje "aparatu psychicznego"; sprzeczności
pomiędzy biologiczną naturą człowieka a środowiskiem społecznym i ich skutki;
mechanizmy obronne ego)
3-4. PROCESY POZNAWCZE
(wrażenia, spostrzeżenia, uwaga, myślenie, pamięć i wyobraźnia; ogólna charakterystyka i
współzależności funkcjonalne; rozwiązywanie problemów: rodzaje sytuacji problemowych,
fazy i charakterystyka procesu rozwiązywania problemów, powiązanie z procesami
poznawczymi i innymi procesami regulacyjnymi; Znaczenie procesów poznawczych w
zachowaniu się człowieka. Czynniki wpływające na rozwój poznawczy jednostki).
5-6. UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ
(pojęcie i rodzaje uczenia się; charakterystyka procesu uczenia się; modelowanie; uczenie
się metodą prób i błędów; czynniki sytuacyjne wpływające na przebieg i efektywność
uczenia się; zjawisko transferu i interferencji; cechy rozwojowe i indywidualne człowieka
wpływające na przebieg i skuteczność uczenia się; pamięć jako proces i jego znaczenie
funkcjonalne; charakterystyka procesu pamięciowego; koncepcje teoretyczne pamięci;
struktura, cechy i rodzaje pamięci).
7-8. PROCESY EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE
(pojęcie i źródła emocji i motywacji; charakterystyka procesu emocjonalnego: napięcie, znak i
treść emocji; charakterystyka motywacji: kierunek, natężenie i intensywność; czynniki
wpływające na wielkość motywacji: klasyfikacja i charakterystyka potrzeb, wartość celów,
prawdopodobieństwo sukcesu; regulacyjna funkcja procesów emocjonalno-motywacyjnych:
emocje jako procesy organizujące zachowanie się, formy reakcji emocjonalnych, motywacja
a wybór kierunku działania, procesy emocjonalno-motywacyjne a inne procesy regulacyjne i
sprawność działania - prawa Yerkesa-Dodsona).
9-10. OSOBOWOŚĆ
(pojęcie i główne sposoby ujmowania osobowości; mechanizmy motywacyjne: regulacyjne
funkcje mechanizmów popędowo-emocjonalnych i potrzeb; mechanizmy poznawcze: ich
2
struktura i podstawowe funkcje; struktura "ja" i jej znaczenie regulacyjne; czynniki rozwoju
osobowości).
11. RÓŻNICE INDYWIDUALNE: TEMPERAMENT
(psychologia osobowości a różnice indywidualne; przesłanki psychologii r.i.; zmienność
międzyosobnicza - znaczenie czynników genetycznych i środowiskowych; możliwości i
preferencje człowieka jako przedmiot zainteresowania psychologii r.i.; wybrane
współczesne koncepcje temperamentu; rola cech temperamentu: preferencje sytuacji o
określonej wartości stymulacyjnej, zachowanie się w sytuacjach trudnych, pojęcie
„temperamentu trudnego”; temperamentalny czynnik ryzyka; temperament a osobowość).
12-13. RÓŻNICE INDYWIDUALNE: ZDOLNOŚCI I INTELIGENCJA
(pojęcie zdolności i inteligencji; różne koncepcje struktury intelektu; pojęcie i struktura
inteligencji społecznej; źródła różnic w poziomie zdolności; testy inteligencji; pojęcie ilorazu
inteligencji).
14. STRES
(Pojęcie sytuacji trudnej; dysonans poznawczy i frustracja; pojęcie stresu; podstawowe
koncepcje stresu; stres biologiczny i psychologiczny: poglądy H.Selye i R.Lazarusa;
przejawy i następstwa stresu; konsekwencje chronicznego stresu; pojęcie kosztów
psychofizjologicznych; czynniki ryzyka w powstawaniu zaburzeń zachowania i
psychosomatycznych; wzór A zachowania i typ C osobowości; czynniki współwyznaczające
odporność na stres; rola różnic indywidualnych; sposoby radzenia sobie ze stresem ostrym i
przewlekłym)
SPOSÓB ZALICZENIA: pisemny test wiadomości z oceną
LITERATURA OBOWIĄZKOWA:
1. Gerrig, R.J., Zimbardo, P.H. (2006). Psychologia i życie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
2. Oniszczenko, W. (1998). Stres - to brzmi groźnie (wyd. II). Warszawa: Wydawnictwo
„Żak”.
LITERATURA ZALECANA:
1. Strelau, J., Doliński, D. (red.) (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (rozdz. 2 oraz 6 – 9).