Imię i nazwisko: Katarzyna Pałka Temat rozprawy doktorskiej: Prawa

Imię i nazwisko:
Katarzyna Pałka
Temat rozprawy doktorskiej:
Prawa na własnej rzeczy
Promotor:
dr hab. Jerzy Pisuliński, prof. UJ
_________________________________________________
Przedmiot badań:
Ostatni fragment stanowi wprowadzenie do tematyki służebności w prawie
niemieckim, austriackim i szwajcarskim ze szczególnym uwzględnieniem treści
służebności. Jest to konieczne z racji szczegółowego przedstawienia w niniejszej
pracy instytucji służebności na własnej rzeczy, znanej każdemu z tych porządków
prawnych. Rozwiązania występujące w każdym z tych systemów są zasadniczo
zbieżne, w istotnych dla praw na własnej rzeczy szczegółach rozwiązania te różnią
się jednak od siebie.
Ponadto, próbuję także znaleźć możliwe rozwiązanie dla kilku sytuacji faktycznych,
podawanych w zagranicznej literaturze jako koronny przykład zastosowania
służebności na własnej rzeczy, na gruncie obecnie obowiązującego prawa polskiego,
gdzie konstrukcja ta, jak wiadomo, nie jest znana.
Osiągnięte wyniki:
W związku z analizą treści służebności we wspomnianych trzech zagranicznych
porządkach prawnych, najciekawszym zagadnieniem o dużym znaczeniu
praktycznym okazało się powszechne uznawanie w Niemczach, a także po pewnych
wahaniach w Szwajcarii, zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej
(np. prowadzenia browaru) za dopuszczalną treść służebności. W Austrii z kolei
twierdzi się, że z uwagi na zawarte w § 472 a.k.c. sformułowanie, iż przez
służebność właściciel rzeczy obciążanej jest zobowiązany wobec innego, ze względu
na jego rzecz, do znoszenia lub zaniechania pewnych działań, obowiązuje zasada
użyteczności (Utilitätsprinzip). Zgodnie z tą zasadą służebność może przynosić
uprawnionemu tylko takie korzyści, które służą nieruchomości władnącej jako takiej,
a nie osobie właściciela w oderwaniu od nieruchomości władnącej. W efekcie
ograniczenie prowadzenia określonej działalności gospodarczej na danej
nieruchomości uważa się w Austrii zasadniczo za niedopuszczalną treść służebności.
Ograniczenie swobody działalności gospodarczej może być tylko przedmiotem
stosunków obligacyjnych, a nie prawnorzeczowych. W Niemczech z kolei
ustanowienie służebności o takiej treści jest powszechnie dopuszczalne (zwłaszcza,
że § 1018 n.k.c. nie zawiera w odróżnieniu od § 472 a.k.c. sformułowania „ze
względu na jego rzecz”). Ciekawe jest, że w Szwajcarii reprezentowane są różne
stanowiska w tym zakresie. W orzecznictwie dopuszcza się szeroko ustanawianie
służebności, której treścią jest zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
określonego rodzaju. W literaturze jednak takie podejście szwajcarskich sądów jest
od dawna dosyć powszechnie krytykowane.
Co się tyczy drugiego z poruszonych zagadnień, należy stwierdzić, że w wielu
przypadkach wskazywanych przez zagraniczną literaturę jako przykład zastosowania
konstrukcji praw na własnej rzeczy, można by na gruncie prawa polskiego osiągnąć
ten sam rezultat bez konieczności stosowania tej konstrukcji. Powstaje jednak
pytanie, czy konstrukcja praw na własnej rzeczy nie jest mimo wszystko prostsza niż
przedstawione rozwiązanie, za pomocą którego można zrealizować te same cele
gospodarcze, pozostając w prawdzie w zgodzie z rzymską zasadą konsolidacji, ale
jednocześnie napotykając na problemy konstrukcyjne na innym poziomie.