II kw. 2016 - Instytut Rozwoju Terytorialnego

Samorządowa
Jednostka Organizacyjna
Województwa Dolnośląskiego
Barometr koniunktury
Dolnego Śląska
I i II kwartał 2016
RAPORT KWARTALNY NR 17
Zawartość:
1.
2.
3.
4.
5.
Ogólna ocena nastrojów gospodarczych
Ranking czynników zmian nastrojów
Trzy ujęcia przekrojowe
Otoczenie krajowe i międzynarodowe
Uwagi metodyczne
s.2
s.4
s.5
s.8
s.10
Opracował:
1.Piotr Chmiel
2.Ewelina Czuksanow
Instytut Rozwoju Terytorialnego
Wrocław 2016
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
1. Ogólna ocena nastrojów gospodarczych
Wartość syntetycznego wskaźnika koniunktury gospodarczej (SWK) Dolnego
Śląska w I i II kw. 2016 roku wynosi 3,9%. W stosunku do poprzedniego kwartału,
w którym wyniósł on 6,1%, wartość SWK w regionie uległa znacznemu obniżeniu.
Największy wpływ na ww. sytuację miał, według dolnośląskich przedsiębiorców,
spadek „popytu na produkty/towary/usługi”, którego poziom w ciągu jednego
kwartału zmniejszył się o 14,1%.
Wykres 1. Nastroje gospodarcze na Dolnym Śląsku w kolejnych badaniach
kwartalnych
Wskaźnik koniunktury SWK (%)
20,00%
18,00%
16,00%
14,00%
12,00%
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
I - II
kw.
2013
II - III III - IV
IV
I - II II - III
kw.
2014
III - IV
Ocena zakończonego kwartału
IV
I - II
kw.
2015
II - III III - IV
I
kw.
2016
I - II
kw.
Syntetyczny wskaźnik koniunktury (SWK)
Prognoza dla rozpoczętego kwartału
Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław 2016.
Wykres 1 przedstawia spadek wartości wskaźnika koniunktury (SWK) o 2,2 p.p.
w stosunku do poprzedniego kwartału. Niepokojąca jest utrzymująca się, od III kw. 2015
roku do końca I kw. 2016 br., spadkowa tendencja wykonania, której poziom obniżył się
w ww. okresie o 10,3 p.p.
Wpływ na utrzymywanie się spadku mogą mieć czynniki makroekonomiczne związane
z planowanym wzrostem opodatkowania sektora bankowego oraz handlu, ale nie
powinny one przeważać nad innymi symptomami, jak np. stabilizacja cen ropy i gazu
(cena ropy na poziomie ok. 40 - 50 $ za baryłkę).
2
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Wynik niniejszych badań pokazuje jednak przewagę wpływu czynników negatywnych na
nastroje dolnośląskich przedsiębiorców i pogłębienie niepokojów regionalnego rynku
przedsiębiorczości. Co ważne, pozytywny wynik dała w niniejszych badaniach ocena
wartości prognozy, której wartość w ciągu ostatniego kwartału wzrosła z 3,3% do 7,4%.
Niniejsze badanie pokazuje, że na Dolnym Śląsku:
 koniunktura gospodarcza pogorszyła się w stosunku do poprzedniego kwartału,
 nastąpiła lekka poprawa na rynku pracy w regionie,
 w ocenach rozpoczętego kwartału pojawiły się sygnały poprawy koniunktury.
Tendencje gospodarcze (spadek bezrobocia w dłuższej perspektywie, niskie stopy
procentowe) dają szansę poprawy sytuacji regionu i w dłuższej perspektywie, wyjścia
z trudnych uwarunkowań rynkowych.
2.Ranking czynników zmian nastrojów
Przedstawiona na wykresie 1 (patrz str. 1 niniejszego raportu) krzywa prognozy
nastrojów gospodarczych dla całościowego pomiaru SWK na Dolnym Śląsku pokazuje
duże zmiany „in minus”. Wyniki analizy poszczególnych czynników zmian nastrojów
potwierdzają, przedstawione w tabeli 1 (poniżej), wartości badanych wskaźników
cząstkowych. Jak wynika z porównania, względem poprzedniego kwartału, największy
wpływ na pogorszenie koniunktury regionu dolnośląscy przedsiębiorcy przypisują
spadkowi popytu na produkty, towary i usługi oraz obniżeniu się wartości sprzedaży
krajowej brutto.
3
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Tabela 1. Ranking zmian nastrojów we wskaźnikach cząstkowych SWK (%)
Wyszczególnienie
Wartość (%)
Wydatki na promocję i marketing
-0,3
Średnie wynagrodzenie w firmie
-1,7
Wartość sprzedaży na eksport
-2,5
Stan zatrudnienia
-2,8
Wartość pozostałych zobowiązań
-3,4
Wartość nakładów inwestycyjnych
-5,6
Wartość zakupów importowych
-7,0
Wielkość zadłużenia kredytowego
-9,4
Wartość sprzedaży krajowej
-13,9
Popyt na produkty/towary/usługi
-14,1
Udział należności przeterminowanych
-7,1
Zapasy wyrobów/towarów/materiałów
-7,8
Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław 2016.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Do dużego obniżenia „wartości sprzedaży krajowej” przyczyniły się niewątpliwie
wahania kursu złotego, które przełożyły się na znaczny spadek „wartości zakupów
importowych” a nie wpłynęły w równym stopniu na obniżenie „wartość sprzedaży na
eksport”. Czynnikiem wzbudzającym niepokój w sferze społeczno-gospodarczej regionu
jest też, dający się dostrzec w wynikach badania, spadek stanu zatrudnienia. Jednak
według danych statystycznych GUS, w lutym br. stopa bezrobocia w województwie
dolnośląskim lekko wzrosła, by następnie z poziomu 9,1% obniżyć się w marcu br.
do poziomu 8,9%.
Wyżej opisane zmiany i niepewność sytuacji finansowej na dolnośląskim rynku, wpływa
na obniżanie lub co najwyżej utrzymanie przez pracodawców niezmiennego poziomu
wynagrodzeń. W stosunku do poprzedniego kwartału w dolnośląskich firmach
zanotowano spadek średniego wynagrodzenia o 1,7 p.p.
4
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Wykres 2. Wskaźnik PMI dla Polski
Wskaźnik PMI (pkt.)
56
55
54
53
52
51
50
49
48
Źródło: HSBC Wskaźnik Managerów Logistyki, HSBC PMI Polski Sektor Przemysłowy 01.03.2016
Od początku 2016 roku, gdy wartość wskaźnika PMI spadła do 50,9 pkt. i niepokojąco
zbliżyła się do wartości krytycznej 50 pkt., nastąpiła poprawa oceny sytuacji
gospodarczej w kraju. W lutym wskaźnik PMI osiągnął wartość 53,80, co rokuje
korzystnie dla koniunktury gospodarczej Polski w nadchodzącym kwartale.
3.Trzy ujęcia przekrojowe
Analiza wyników badań przeprowadzonych w ujęciu podregionalnym pokazała, że
prognozy w czterech podregionach są zdecydowanie lepsze od wykonania. Tendencja ta
utrzymała się również w piątym dolnośląskim podregionie, tj. wrocławskim, w którym
zarówno wykonanie, jak i prognoza przyjęły wartości ujemne.
5
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Wykres 3. Koniunktura gospodarcza w ujęciu podregionalnym
14,00%
12,00%
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
-2,00%
-4,00%
-6,00%
-8,00%
Koniunktura zakończonego kwartału
Koniunktura rozpoczętego kwartału
Źródło: Opracowanie własne, Wrocław 2016.
 w czterech podregionach dało się zaobserwować w prognozach poprawę
koniunktury w stosunku do poprzedniego kwartału,
 największy spadek koniunktury dotknął, w II kwartale 2016 roku, podregion
wrocławski.
Wykres 4.Koniunktura gospodarcza z punktu widzenia kryterium wielkości
przedsiębiorstwa
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
duże
średnie
małe
mikro
-2,00%
-4,00%
Koniunktura zakończonego kwartału
Koniunktura rozpoczętego kwartału
Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław 2016.
6
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Przeprowadzone na przełomie I i II kwartału br. badania ujawniły największy spadek
wykonania koniunktury regionu w dużych przedsiębiorstwach. Przedsiębiorstwa
średnie, małe i mikroprzedsiębiorstwa odnotowały wzrost zarówno w wykonaniu jak
i prognozie.
Wykres 5.Koniunktura gospodarcza w ujęciu sektorowym
12,00%
10,00%
8,00%
6,00%
4,00%
2,00%
0,00%
-2,00%
-4,00%
usługi (szeroko
rozumiane)
produkcja (i
budownictwo)
handel
-6,00%
-8,00%
-10,00%
Koniunktura zakończonego kwartału
Koniunktura rozpoczętego kwartału
Źródło: Opracowanie na podstawie własnych badań, Wrocław 2016.
Badanie pokazało, że:
 znaczny spadek koniunktury gospodarczej wystąpił w sektorze handlu
(szczególnie wykonanie),
 największy prognozowany wzrost koniunktury dotyczył branż produkcyjnych
i budowlanych,
 we wszystkich badanych sektorach gospodarki regionu przewidywana jest
w II kwartale br. poprawa koniunktury.
Podsumowując, pomimo słabych wyników w sprzedaży krajowej, która w analizie
wskaźnikowej wykazała znaczny poziom recesji, prognozy koniunktury gospodarczej na
kolejny kwartał br. są pozytywne.
7
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
4. Otoczenie krajowe i międzynarodowe
Gospodarki wysokorozwinięte
Kondycja najważniejszych gospodarek wysokorozwiniętych pozostaje umiarkowanie
dobra z relatywnie stabilnymi perspektywami na najbliższe miesiące. W listopadzie 2015
roku OECD zakładała, że średnia wartość produktów gospodarki światowej wzrośnie
w 2016 roku o 3,3%. Po dokonaniu ponownych szacunków wzrost ten oszacowano
w wysokości 3%, a więc na poziomie z 2015 roku.
Chociaż na koniunkturę regionu powinny pozytywnie oddziaływać niskie ceny surowców
na rynkach światowych, nie brakuje czynników ryzyka, których materializacja może
osłabić te optymistyczne oczekiwania. W skali globalnej obejmują one np.:
 osłabienie spójności Unii Europejskiej w związku z zapowiedzią realizacji
gazociągu Nord Stream II,
 poważne różnice państw członkowskich w ocenie umowy TTIP
(Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji) pomiędzy
UE a Stanami Zjednoczonymi,
 rozbieżności między państwami UE we wdrażaniu ustaleń z tzw. Pakietu
Klimatycznego (ograniczenie o 20% emisji CO2 do 2020 roku),
Jak poinformowało Biuro Analiz Gospodarczych - w pierwszym kwartale 2016 roku
analizowany wzrost produktu krajowego brutto Stanów Zjednoczonych wyhamował
z poziomu 1,4%, odnotowanego kwartał wcześniej, do 0,5%. Był to najsłabszy wynik
od ośmiu kwartałów. Ekonomiści spodziewali się wzrostu amerykańskiego PKB
na poziomie 0,7%, a Model ekonometryczny Fedu z Atlanty prognozował odczyt rzędu
0,6%. Dynamika PKB Stanów Zjednoczonych wyniosła w pierwszym kwartale 2016 roku
- 0,13% kdk i 1,95% rdr wobec 0,34% kdk i 1,98% rdr odnotowanych w ostatnich trzech
miesiącach 2015 roku (wg skali pomiarów stosowanych w Europie).
Duża niepewność występuje również u naszego sąsiada - Rosji, której budżet na rok 2016
jest oparty o cenę baryłki ropy na poziomie 50 $ (obecna cena giełdowa ok. 45 $
za baryłkę), a dochody ze sprzedaży surowców energetycznych stanowią 60% dochodów
państwa. Inflacja za ubiegły rok wyniosła 12,9 %. W lutym tego roku udział wydatków
na żywność (do tej grupy zaliczono też alkohol i papierosy) sięgnął 50,1 proc. ogółu
wydatków.
8
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Polska gospodarka
Polska gospodarka utrzymuje od kilku lat stabilne i umiarkowane tempo wzrostu
gospodarczego, a wiele czynników oraz prognoz pozwala oczekiwać kontynuacji tego
trendu. Jednak w styczniu 2016 roku Agencja Standard & Poor's obniżyła poziom
wiarygodności kredytowej Polski, w wyniku czego wzrosła rentowność polskich obligacji
(premia za ryzyko). W sytuacji zwiększonego ryzyka podejmowanego na rynku
finansowym, inwestorzy i ekonomiści z niecierpliwością czekają na szczegóły aktualizacji
planu konwergencji, który rząd Polski powinien przyjąć do końca kwietnia br. wraz
z określeniem ścieżki deficytu.
Powołana, w kwietniu br., Polska Grupa Górnicza (PGG) przejęła zarząd w 11 polskich
kopalniach, a pięć banków (w tym dwa zagraniczne) podjęło decyzję o dalszym
finansowaniu PGG (banki zgodziły się na konwersję części długu Kompanii węglowej
w zamian za udziały w PGG i rozłożyły spłatę pozostałej części długów).
Na koniec marca 2016 roku wykonanie budżetu państwa wyniosło:
- dochody 76,8 mld zł, tj. 24,5 %
- wydatki 86,4 mld zł, tj. 23,4 %
Deficyt budżetu państwa po marcu 2016 r. wyniósł 9,6 mld zł, tj. 17,5% wartości
planowanej w ustawie budżetowej z 25 lutego 2016 roku.
Czynniki ryzyka
Czynnikami ryzyka występującymi w otoczeniu Polski i Dolnego Śląska są:
- znacznie szybszy wzrost wydatków w stosunku do dochodów,
- znaczne osłabienie polskiego złotego,
- spadek wartości polskich obligacji,
- brak ostatecznej wersji ustawy o przewalutowaniu kredytów frankowych.
Dodatkowo niekorzystnie na politykę finansową Polski może wpłynąć ewentualne
obniżenie przez Radę Polityki Pieniężnej stóp procentowych oraz wprowadzenie przez
władze unijne, ograniczenia sprzedaży obligacji przez rząd danego kraju bankom
w swoim kraju.
9
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
5. Uwagi metodyczne
Metoda BKDŚ to rodzaj pomiaru opierający się na przesłankach metodologicznych
teorii koniunktury gospodarczej.
Metodologia BKDŚ wykorzystuje test koniunktury polegający na zbieraniu opinii
przedsiębiorców na temat bieżącej i przyszłej sytuacji kierowanych przez nich
przedsiębiorstw,
w
zakresie
wybranych
elementów
prowadzonej
działalności
gospodarczej. Udzielając odpowiedzi na pytania ankietowe, respondenci powinni
opierać się na swych ogólnych odczuciach dotyczących bieżącej sytuacji
przedsiębiorstwa i przewidywanych możliwości jego rozwoju, bez odwoływania się
do zapisów księgowych1.
W dostępnej literaturze istnieją analizy doboru głównych wskaźników, których
zakres pokrywa się z opracowaną ankietą Barometru Koniunktury Dolnego Śląska
do testu koniunktury.
Narzędziem badania koniunktury Dolnego Śląska, w ramach metody testu
koniunktury, jest ankieta elektroniczna. Składa się ona z pytań zamkniętych dotyczących
najważniejszych wyznaczników sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa (przeważają
pytania o charakterze ilościowym nad jakościowymi). Są one rozdzielone na dwa okresy
(poprzedni kwartał
i najbliższy kwartał/półrocze
– tj. część diagnostyczna
i prognostyczna). W obu kolumnach znajdują się następujące warianty odpowiedzi: -3 -2
-1 0 1 2 3, będące stopniowalną oceną nastrojów gospodarczych, do wyboru
dokonywanego przez respondenta. Wartości przechodzące od ujemnych do dodatnich
są uzasadnione naturą pomiarów koniunktury, która może być ujemna lub dodatnia.
Syntetyczny
wskaźnik
koniunktury
(SWK)
gospodarczej
województwa
dolnośląskiego opiera się o metodologię Komisji Europejskiej badania nastrojów
gospodarczych (ESI – Economic Sentiment Indicator), która również została przyjęta przez
Główny Urząd Statystyczny.
1
Badanie Koniunktury Gospodarczej, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, listopad 2009, s.5.
10
Barometr koniunktury Dolnego Śląska
Raport kwartalny nr 15
Wzór pomiaru koniunktury:
INDEKS = (suma kolumny A + suma kolumny B) / 2 *100%
SWK można scharakteryzować jako stosunek wyrażony w procentach wobec
swego maksimum, które jest możliwe do wyboru dla poszczególnych pytań. Zmiana
plus/minus 10% i więcej oznacza, że mamy korzystne warunki gospodarowania. Wyższe
wartości można interpretować już jako znakomitą sytuację w lokalnej gospodarce.
Źródła danych:
1.Dane o bezrobociu, Główny Urząd Statystyczny 2016.
2.HSBC Wskaźnik Managerów Logistyki, HSBC PMI Polski Sektor Przemysłowy 2015,
3.Koniunktura międzynarodowa, NBP, październik 2015,
4.Raport o inflacji, lipiec 2015, NBP
11