POSTANOWIENIE SĘDZIEGO KOMISARZA SĄDU REJONOWEGO
Transkrypt
POSTANOWIENIE SĘDZIEGO KOMISARZA SĄDU REJONOWEGO
POSTANOWIENIE SĘDZIEGO KOMISARZA SĄDU REJONOWEGO SĄDU GOSPODARCZEGO W BIAŁYMSTOKU z dnia 10 maja 2010 r., Sygn. akt XIV G. Up 3/09 zw 90 Sędzia Komisarz: SSR Maciej Głos Sędzia Komisarz Sądu Rejonowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku XIV Wydziału Gospodarczego dla Spraw Upadłościowych i Naprawczych po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2010 roku w Białymstoku, na rozprawie sprawy w postępowaniu upadłościowym Z.N.T.K. w Ł. S.A. – w upadłości likwidacyjnej, na skutek sprzeciwu wierzyciela Kazimierza G. co do odmowy uznania wierzytelności z tytułu premii regulaminowej wraz z odsetkami postanawia Oddalić sprzeciw. UZASADNIENIE Skarżący Kazimierz G. złożył sprzeciw co do odmowy uznania na liście wierzytelności, wierzytelności z tytułu regulaminowej premii pracowniczej wraz z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł, iż zgodnie z obowiązującymi w przedsiębiorstwie upadłego postanowieniami Regulaminu premiowania, pracownikom przysługiwała miesięczna premia w wysokości 30% podstawy wymiaru. W ocenie skarżącego premia stanowi obligatoryjny składnik wynagrodzenia, w związku z czym brak jest podstaw do odmowy uznania jej za wierzytelność. Z uwagi na powyższe wskazał na niezasadność odmowy uznania przedmiotowych wierzytelności przez syndyka i wnosił o dokonanie zmiany na liście wierzytelności poprzez uwzględnienie wierzytelności z tytułu premii. Syndyk masy upadłości Z.N.T.K. w Ł. S.A. – w upadłości likwidacyjnej wnosił o oddalenie sprzeciwu. Podtrzymał w całości motywy zawarte w pisemnym uzasadnieniu swego stanowiska, w którym szeroko odniósł się do treści Regulaminu premiowania pracowników i wynikających z niego zasad premiowania. Syndyk podkreślił, iż zgodnie z postanowieniami regulaminu premia pracownicza jest ruchomym składnikiem wynagrodzenia i jest częścią systemu motywacyjnego. Regulamin premiowania uprawnia również dyrektora przedsiębiorstwa do wstrzymania wypłaty funduszu premiowego. Na podstawie kolejnych decyzji Prezes Zarządu upadłego wskazując na ujemny wynik finansowy oraz trudną sytuacją płatniczą spółki wstrzymał w całości wypłaty funduszu premiowego wszystkim komórkom organizacyjnym Z.N.T.K. w Ł. S.A. za następujące okresy: wrzesień 2006 r., lipiec – grudzień 2008 i styczeń – lipiec 2009 r. (por. pismo syndyka – k. 2131 akt oraz załączone decyzje wstrzymujące wypłatę funduszu premiowego). Na rozprawie skarżący oraz syndyk masy upadłości podtrzymali swoje stanowiska w sprawie. Nie złożyli żadnych wniosków dowodowych ani formalnych. Reprezentant upadłego nie zajęła stanowiska w sprawie sprzeciwu. Sędzia Komisarz ustalił, co następuje: W przedsiębiorstwie upadłego obowiązywał Regulamin premiowania pracowników stanowiący załącznik nr 6 do Z.N.T.K. w Ł. S.A. Stosownie do § 2 regulaminu premia jest ruchomym składnikiem płac, ma charakter regulaminowy i jest częścią systemu motywacyjnego. Wysokość premii indywidualnej wszystkich pracowników wynosi 30% podstawy wymiaru, która szczegółowo określona została w § 3 regulaminu w odniesieniu pracowników zatrudnionych na poszczególnych rodzajach stanowisk. Skarżący zgłosił wierzytelność z tytułu niewypłaconej premii za następujące okresy: wrzesień 2006 r., lipiec – grudzień 2008 i styczeń – lipiec 2009 r. (por. też zaświadczenie o niewypłaceniu premii). Wskazane okresy zostały ujęte w kolejnych decyzjach Prezesa Zarządu upadłego, jako okresy, w których z uwagi na ujemny wynik finansowy oraz trudną sytuacją płatniczą spółki wstrzymano w całości wypłaty funduszu premiowego wszystkim komórkom organizacyjnym spółki. Niekwestionowana w postępowaniu była wysokość świadczeń premiowych za poszczególne, wymienione wyżej okresy zatrudnienia. Sporną była jedynie sama zasada zaliczenia kwot premii do wierzytelności przysługującej pracownikowi. Sędzia Komisarz zważył, co następuje: Stosownie do treści art. 243 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego syndyk masy upadłości przy ustalaniu listy wierzytelności weryfikuje istnienie potwierdzenia wierzytelności znajdujących się na liście na podstawie m.in. dokumentów upadłego. Na podstawie art. 256 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego każdemu wierzycielowi, któremu odmówiono uznania zgłoszonej wierzytelności przysługuje sprzeciw, podlegający rozpoznaniu przez sędziego komisarza. Celem rozstrzygnięcia sprzeciwu, w pierwszej kolejności należało ustalić charakter świadczenia, o którym mowa w § 2 regulaminu premiowania pracowników. Kluczowym było bowiem stwierdzenie, czy świadczenie to ma charakter premii, czy też nagrody i tym samym, czy może być postrzegane w kategorii roszczenia pracownika względem pracodawcy. Trzeba tu zaznaczyć, iż kwalifikacja świadczenia wcale nie zależy od przyjętej nazwy, lecz od sposobu jego określenia oraz okoliczności danej sprawy. Również z samego faktu obowiązywania u pracodawcy regulaminu premiowania nie wynika jeszcze charakter premii i konieczność jej wypłaty. Tytułem krótkiej komparystyki obu tych świadczeń należy wskazać, iż powszechnie przyjmuje się, że premią jest takie świadczenie, które uzależnione jest od spełnienia określonych w regulaminie przesłanek pozytywnych i nie wystąpienia przesłanek negatywnych, sformułowanych w sposób konkretny i sprawdzalny. Warunki uzyskania premii, a także jej wysokość - limit premii - określa regulamin premiowania. Prawo do premii przysługuje pracownikowi wówczas, gdy zostało to ustalone w umowie o pracę lub w przepisach płacowych, a pracownik spełnił warunki wymagane do jej uzyskania. Nie jest ono natomiast uzależnione od uznania podmiotu zatrudniającego (por. również Komentarz do art. 78 kodeksu pracy, [w:] R. Celeda, E. Chmielek-Łubińska, L. Florek, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, LEX, 2009). Z kolei świadczenie rozumiane jako nagroda zostało zdefiniowane w art. 105 k.p. Z uwagi na to, że przesłanki przyznania nagrody zostały przez ustawodawcę wskazane w sposób ogólny i podlegają jedynie weryfikacji pracodawcy, elementem wyróżniającym to świadczenie jest swoboda, a wręcz dowolność w zakresie jej przyznania. Trzeba tu wskazać, iż nagrodą są w istocie również świadczenia określane jako „premie uznaniowe“. Reasumując, premią jest świadczenie uzależnione od warunków określonych w sposób na tyle konkretny, by ich spełnienie było sprawdzalne i poddające się kontroli, nagrodą zaś świadczenie, które pracownik może otrzymać jedynie w zależności od oceny jego pracy przez pracodawcę, dokonywanej według kryteriów niesprawdzalnych i przez to niemożliwych do kontroli (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 1977 r., I PRN 26/77, PiZS 1978/8/80; uchwałę z 10 czerwca 1983 r., III PZP 25/83, OSNC 1983/12/92; uchwałę z 30 sierpnia 1986 r., III PZP 47/86, OSNC 1987/5-6/82; czy wyrok z 21 września 2006 r., II PK 13/06, OSNP 2007/17-18/254). Premią są zatem świadczenia, gdzie przesłanki i warunki do jego uzyskania są wystarczająco określone. Przepisy o premii określają szczegółowo warunki, od których spełnienia zależy prawo do premii, zaś przepisy o nagrodzie ujmują te 2 przesłanki ogólnie, posługując się zwrotami ogólnikowymi i niedookreślonymi. Ostatecznie o kwalifikacji świadczenia decydują okoliczności każdego konkretnego przypadku (por. wyroki Sądu Najwyższego z 7 grudnia 1999 r., I PKN 390/99, OSNP 2001/8/270 i z 6 czerwca 2000 r., I PKN 705/99, OSNP 2001/24/713). Tzw. premia, jeżeli nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i roszczenia (wierzytelności) z tego tytułu. Regulamin premiowania w przedsiębiorstwie upadłego, w § 5 określa pozytywne warunki otrzymania premii. Należy zauważyć, iż poszczególne warunki otrzymania premii zostały ukształtowane poprzez prostą transpozycję art. 100 k.p., regulującego podstawowe obowiązki pracownika. Warunkiem otrzymania premii w pełnej wysokości jest zatem przestrzeganie tych obowiązków. Regulamin nie przewiduje weryfikacji ich wypełniania, nie przewiduje też, że przyznanie premii wymaga indywidualnej decyzji bezpośrednio przełożonego lub dyrektora przedsiębiorstwa. Szerzej uregulowane zostały przypadki i zasady nieudzielenia pracownikowi premii. Zgodnie z treścią § 7 ust. 1 regulaminu pracownik w całości traci prawo do otrzymania premii w przypadku wyrządzenia szkody pracodawcy, zagarnięcia mienia pracodawcy, przystąpienia do pracy w stanie nietrzeźwym itd. Premia ulega obniżeniu o 50 % w razie naruszenia obowiązków pracowniczych stanowiących przypadki mniejszej wagi w stosunku do wyżej wymienionych, co zgodnie z kształtem całego regulaminu należy pojmować jako naruszenie obowiązków pracowniczych określonych w § 5 (§ 7 ust. 2 regulaminu). Pozbawienie lub obniżenie premii następuje na podstawie pisemnej decyzji wraz z uzasadnieniem (§ 9 ust. 1 regulaminu). Podsumowując zatem, indywidualna premia pracownika została w zasadzie ukształtowana w ten sposób, że nie została uzależniona od wystąpienia elementów pozytywnych, np. efektów pracy, ale od braku wystąpienia konkretnych elementów negatywnych. Zasadą jest zatem przysługiwanie premii. Porównanie regulacji § 5 oraz § 7 regulaminu wskazuje, że premia za dany miesiąc przysługuje w pełnej wysokości, w wysokości 50 % albo nie przysługuje w ogóle. Regulamin, w § 3, zawiera szczegółową regulację zasad wyliczenia premii poprzez wskazanie podstaw naliczenia dla pracowników poszczególnych szczebli. W ocenie Sędziego Komisarza świadczenie określone w § 2 regulaminu należy uznać za premię sensu stricto, która co do zasady kształtuje roszczenie (wierzytelność) pracownika w stosunku do pracodawcy. Warunki uzyskania i utraty świadczenia lub jego części są wskazane w sposób na tyle konkretny, że ich spełnienie jest w pełni sprawdzalne i poddające się kontroli. Brak jest jednocześnie elementów uznaniowości, czy dowolności wypłacenia premii przez pracodawcę, co podkreśla regulacja § 9 ust. 5 regulaminu przyznająca pracownikom prawo do wniesienia odwołania do dyrektora przedsiębiorstwa od decyzji o obniżeniu lub pozbawieniu premii. Trzeba jednak zwrócić uwagę również na treść § 6 regulaminu premiowania. Stanowi on, że dyrektor przedsiębiorstwa ma prawo wstrzymać poszczególnym komórkom organizacyjnym wypłatę funduszu premiowego w danym miesiącu w przypadku, jeśli: - nie został wykonany ilościowy plan napraw taboru kolejowego, - spółka osiągnęła ujemny wynik finansowy i sytuacja płatnicza spółki uniemożliwia uruchomienie funduszu premiowego. Wstrzymanie wypłaty funduszu premiowego następuje na podstawie pisemnej decyzji wraz z uzasadnieniem (§ 6 ust. 2 regulaminu). Regulamin nie przewiduje nawet możliwości zakwestionowania takiej decyzji. Pojęcie „wstrzymanie“ istotnie nie jest tożsame z pozbawieniem premii. Jednak na podstawie pełnej lektury regulaminu premiowania pracowników, brak jest podstaw do przyjęcia, iż przez wstrzymanie premii rozumieć należy jej zawieszenie do czasu poprawy efektywności pracy, czy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Wskazuje na to chociażby brak postanowień regulujących zasady wyrównania - wypłaty zawieszonej transzy premiowej w przyszłości, czy to po nadplanowym wykonaniu napraw w danym okresie, czy po poprawie kondycji finansowej spółki (np. na 3 kształt § 9 ust. 6 zd. 2 regulaminu). Trzeba też wskazać, iż przy miesięcznym systemie naliczania premii, logicznym wydaje się być interpretacja regulaminu i jego § 6 ust. 1 w ten sposób, że jeśli w danym miesiącu występuje przesłanka stanowiąca przeszkodę do wypłacenia premii to dopiero w następnym miesiącu powstanie następna „szansa“ na uzyskanie premii za ten okres. Jak wcześniej zasygnalizowano, wstrzymanie premii może odnosić się wyłącznie do tych okresów, które zostały uwzględnione w decyzji dyrektora przedsiębiorstwa. W aktach sprawy znajdują się decyzje dyrektora za okresy: wrzesień 2006 r., lipiec – grudzień 2008 r. oraz styczeń – lipiec 2009 r., tj. za okresy tożsame z tymi wskazanymi przez skarżącego jako okresy, za które mają jej przysługiwać niewypłacone dotychczas premie. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron sprzeciwu. Powyższe decyzje dyrektora przedsiębiorstwa nie mają jednak w przekonaniu sędziego komisarza istotnego znaczenia dla oceny powstania po stronie pracownika roszczenia o wypłacenie mu premii regulaminowej. Jak słusznie bowiem uznał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 maja 1964 r. II PR 430/64 (OSNC 1965/6/101) jeżeli warunki uruchomienia funduszu premiowego – w postaci wykonania przez przedsiębiorstwo planu produkcji towarowej oraz planu kosztów produkcji – nie zostały spełnione, a układ zbiorowy nie wiąże żadnych skutków prawnych z faktem, z jakich przyczyn nastąpiło niewykonanie tych planów – nie powstaje w ogóle roszczenie pracowników o wypłacenie im premii regulaminowej. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że w razie niewykonania przez przedsiębiorstwo planu w zakresie produkcji i kosztów, fundusz premiowy nie może być uruchomiony. Kwestia uruchomienia czy nieuruchomienia funduszu premiowego uwarunkowania jest powstaniem zespołu określonych przesłanek o charakterze ekonomicznym. Te właśnie przesłanki mają znaczenie decydujące dla powstania prawa podmiotowego zainteresowanych pracowników, sama zaś decyzja dyrektora przedsiębiorstwa ma jedynie charakter stwierdzający spełnienie lub niespełnienie przesłanek warunkujących, z którymi postanowienia załącznika do układu zbiorowego pracy wiążą skutki prawne w postaci powstania lub niepowstania praw podmiotowych całego zespołu określonych pracowników. Przenosząc powyższe rozważania Sądu Najwyższego na grunt niniejszej sprawy należy stanowczo podkreślić, że roszczenie skarżącego jako pracownika z tytułu comiesięcznej premii regulaminowej powstaje z mocy prawa z chwilą wykonania ilościowego planu napraw taboru kolejowego oraz osiągnięcia przez spółkę, a nie poszczególną komórkę organizacyjną spółki dodatniego wyniku finansowego, które to warunki umożliwiają uruchomienie funduszu premiowego. W przeciwnym wypadku – w razie niespełnienia tych przesłanek - roszczenie z pracownika z tego tytułu w ogóle nie powstaje. Decyzja zaś dyrektora wydawana w okresie objętym sprzeciwem miała charakter jedynie informacyjny. Na jej podstawie informowano załogę spółki, że w danym miesiącu nie zaistniały podstawy regulaminowe do uruchomienia funduszu premiowego. Zauważyć nadto należy, że kwestia comiesięcznego wyniku finansowego spółki nabiera w tym wypadku szczególnego znaczenia. Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Łapach była bowiem dużą spółką akcyjną, notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych, gdzie owy wynik finansowy spółki miał znaczenie decydujące. Powyższe stanowisko zawarte w cytowanym wyżej wyroku Sąd Najwyższego potwierdził także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 1998 r. I PKN 562/97 (OSNCP 1995/5/161), w którym uznał, że jeżeli wewnętrzne przepisy spółki uzależniają prawo do premii od wypracowania zysku przez całe przedsiębiorstwo oraz przez jednostkę organizacyjną bezpośrednio podległą danemu pracownikowi, to nie ma on roszczenia o premię w przypadku, gdy jednostka nie uzyskała zysku, mimo że został on wypracowany przez przedsiębiorstwo. 4 Tym samym przenosząc argumentację Sądu Najwyższego na grunt niniejszej sprawy, w której wypłata funduszu premiowego była uzależniona od uzyskania zysku przez całą spółkę niezależnie od wyników uzyskiwanych przez poszczególne komórki organizacyjne spółki należy podnieść, że nieistotne było miejsce zatrudnienia konkretnego pracownika w konkretnej komórce organizacyjnej zakładu oraz to, czy dana komórka generowała miesięczny zysk, czy też stratę. Bez znaczenia dla sprawy pozostawało także stanowisko skarżącego zawarte w ostatnim piśmie procesowym. Cytowane tam orzeczenie Sądu Najwyższego nie dotyczy bowiem sytuacji braku wypłaty premii regulaminowej, a jedynie nagrody, i to na skutek jednostronnego wstrzymania pracownikom wypłaty tej nagrody. W niniejszej sprawie – jak już wyżej wskazano – mamy do czynienia z premią regulaminową, która nie była uzależniona od decyzji dyrektora przedsiębiorstwa, a roszczenie o jej wypłatę pracownik nabywał z mocy prawa lub to roszczenie nie powstawało w ogóle. Stąd też skoro na datę orzekania w niniejszej sprawie sytuacja prawna do nabycia roszczenia skarżącego o wypłatę premii regulaminowej nie uległa zmianie (w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku dłużnika nie wykonuje się napraw taboru kolejowego, a zatem nie jest generowany dodatni wynik finansowy spółki), sprzeciw skarżącego przy całym zrozumieniu przez sędziego komisarza trudnej sytuacji finansowej pracownika związanej z utratą pracy, nie mógł być uwzględniony. Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 259 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego, orzeczono jak w sentencji postanowienia. 5