fundusze emerytalne: filar pomnażania polskiego kapitału
Transkrypt
fundusze emerytalne: filar pomnażania polskiego kapitału
sug FUNDUSZE EMERYTALNE: FILAR POMNAŻANIA POLSKIEGO KAPITAŁU FUNDUSZE EMERYTALNE: FILAR POMNAŻANIA POLSKIEGO KAPITAŁU Barbara Nowakowska RYNEK FINANSOWY Polski rynek kapitałowy cierpi na brak krajowych inwestorów instytucjonalnych. Radykalną zmianę mogłoby przynieść zaangażowanie funduszy emerytalnych w długoterminowe inwestycje, tak jak robi się to w Europie Zachodniej i USA. Barbara Nowakowska Od 13 lat dyrektor zarządzająca Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitałowych (PSIK). Reprezentowała Polskę jako ekspert w dziedzinie private equity/venture capital w Komisji Europejskiej. 2016 W Polsce toczy się dyskusja o przyszłości funduszy emerytalnych. Niewielu komentatorów zwraca uwagę na to, jak wiele szans takie fundusze mogłyby otworzyć przed polskim rynkiem kapitałowym. Mają one potencjał stworzenia silnej, opartej na polskim kapitale bazy dla rozwoju tego rynku. Jedną z głównych barier dla rozwoju polskiego rynku kapitałowego jest bowiem obecnie brak krajowych inwestorów instytucjonalnych. 2 (cornerstone) inwestora, wypełniając miejsce, które w innych krajach zajmują inwestorzy krajowi. Obecnie bez tych dwóch instytucji po prostu trudno zebrać fundusz. Kolejną grupę inwestorów kluczowych dla private equity stanowią zagraniczne fundusze funduszy (ang. Fund of funds – jest to rodzaj funduszu inwestującego w inne fundusze o różnych strategiach inwestycyjnych) i zagraniczne Specyfika polskiego rynku kapitałowego fundusze emerytalne. Dziś jedynie fundusze venture capital, czyli Taka struktura finansowania jest fundusze inwestujące w firmy we wczesnych niebezpieczna dla branży. Inwestorzy fazach rozwoju, rozwijają się w oparciu o zagraniczni, szczególnie ci spoza kapitał krajowy. Mają one zwykle publicznego Europy, oczekują zaangażowania inwestora, takiego jak Narodowe Centrum kapitału krajowego w funduszach Badań i Rozwoju, czy Krajowy Fundusz działających na danym rynku. Brak Kapitałowy. Są też często finansowane z rodzimych inwestorów jest dla nich kapitału prywatnego, pochodzącego zwykle od sygnałem o wysokim poziomie ryzyka pojedynczych osób – ale nie instytucji. na tym rynku. Jeśli bowiem zagraniczni gracze widzą, iż polscy, rodzimi Tymczasem fundusze prywatne, które inwestorzy nie chcą inwestować na inwestują w późniejsze etapy rozwoju spółek – znajomym sobie rynku, tym bardziej czyli ich wzrost, ekspansję czy ich wykup – obawiają się to robić. Potrzebujemy niemal w całości finansowane są ze źródeł zatem więcej polskiego kapitału. zagranicznych. Najważniejszym z tych źródeł są międzynarodowe instytucje finansowe, takie jak Niepotrzebne ograniczenia dla Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) funduszy emerytalnych czy Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI). Można go pozyskać z funduszy Jaka jest geneza tej sytuacji? EBOiR jest emerytalnych. Obecnie dziwi brak ich inwestorem w Polsce już od 1992 r. Jego zaangażowania w niepubliczny rynek ówczesną misją było zbudowanie samoistnego kapitałowy. Wiąże się to z rynku private equity. W 2007 r., kiedy powstało negatywnym stanowiskiem nadzoru i wiele funduszy funkcjonujących bez EBOiR, regulatora dotyczącym inwestowania wydawało się, że będzie się on z naszego rynku środków z II filaru w takie instrumenty. wycofywał. Ale wkrótce, po kryzysie Zdaniem Komisji Nadzoru Finansowego finansowym 2008 r., okazało się, że polski rynek fundusze emerytalne nie powinny kapitałowy nie poradzi sobie bez EBOiR i inwestować w niepłynne aktywa, w podobnie działającego EFI. Stało się jasne, że te tym w private equity. Taki pogląd dwie instytucje pełnią funkcję kluczowego wyrażany był przy okazji tworzenia ustaw emerytalnych oraz w praktyce nadzoru inwestują w private equity, a nad funduszami emerytalnymi nawet w okresie amerykańskie nawet do 15%. Poza przed reformą – kiedy system był nadpłynny. tym inwestują w inne, niepłynne klasy Jest to rozumowanie całkowicie błędne. aktywów, jak nieruchomości czy infrastruktura. Punktem odniesienia Skąd to nieporozumienie w myśleniu polskiego mogą być dla nas inwestujące na rynku nadzoru? Po pierwsze, w Polsce rozwój różnych kapitałowym szwedzkie, duńskie, instrumentów inwestowania jest powolny. holenderskie fundusze emerytalne, Ustawy dotyczące rynku kapitałowego w które mają charakter powszechny. Po pierwszej kolejności regulowały działanie kryzysie europejskie fundusze prostych instrumentów na giełdzie, takich jak emerytalne wręcz zwiększyły obrót akcjami, a dopiero potem zaczęto zaangażowanie w private equity, budować coraz więcej mechanizmów bardziej poszukując klas aktywów o wyższych skomplikowanych. W obszarze funduszy zwrotach. Dlaczego nie uczyć się na dominuje jednak u regulatora nadal myślenie tych dobrych wzorcach, będących schematyczne, oparte na nadmiernej, efektem racjonalnego, długofalowego niepotrzebnej i przesadzonej ostrożności. Po myślenia? drugie, pamiętajmy, że decyzją regulatora 3 fundusze emerytalne mogły inwestować tylko na polskim rynku. Założeniem, skądinąd słusznym, było to, aby fundusze emerytalne generowały wzrost PKB. Co jednak z Możliwości inwestycyjne polskiej rentownością tych środków? Z punktu widzenia gospodarki są ograniczone – system potrzeby zapewnienia zwrotu należałoby gospodarki rynkowej jest w Polsce zdywersyfikować portfel i uwolnić go z jednego wciąż stosunkowo młody. rynku, co obniży ryzyko. Niestety, sama znam Ograniczony czas na akumulację wypowiedzi polityków, którzy deklarują, że kapitału powoduje kapitałową lukę, a celem systemu emerytalnego nie było wypracowanie zysku. To brak logiki – po co zatem obracać tymi środkami? Best practice na świecie to jest ograniczeniem w rozwoju przedsiębiorstw, a zarazem całej gospodarki. Dzięki funduszom private equity ta kapitałowa luka jest zmniejszana. Tymczasem fundusze emerytalne mają pasywa o długookresowej charakterystyce i stosunkowo przewidywalne wypłaty. Dlatego właśnie Aby zwiększyć szanse rozwoju rynku kapitałowego w Polsce, należy powinny inwestować w długookresowe, dopuścić długoterminowe inwestycje niepłynne aktywa, szczególnie jeśli te oferują typu private equity do funduszy znacznie lepszą stopę zwrotu. emerytalnych – nawet w niewielkiej, kilkuprocentowej części portfela. Sięgnijmy po przykłady ze świata. Powszechnie uważa się, że część portfela powinna być inwestowana długoterminowo. Europejskie fundusze emerytalne do 5% aktywów THINKTANK, ośrodek dialogu i analiz, powstał w 2009 roku. Inspiruje i wzmacnia debatę publiczną w Polsce, tworzy platformę refleksji i wymiany wiedzy między liderami biznesu i administracji. Prowadzi badania, wydaje raporty i analizy, w których opisuje najważniejsze trendy z zakresu zarządzania, przywództwa i polityki państwowej. Działania THINKTANK, obejmują takie sfery jak zwiększanie szans polskich firm w środowisku globalnym, promowanie dobrych praktyk w obszarze administracji czy poprawa kompetencji przywódczych liderów biznesu. THINKTANK spaja sieć ekspertów i wybitne osobistości polskiego i międzynarodowego życia publicznego. W Radzie Strategicznej ośrodka zasiadają m.in.: laureat Pokojowej Nagrody Nobla Muhammad Yunus, wieloletni wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Günter Verheugen. THINKTANK Society skupia liderów biznesu i administracji publicznej, zainteresowanych dzieleniem się doświadczeniami, rozwijaniem wiedzy oraz umiejętności zarządczych. www.mttp.pl