1. Świat: Spadek aktywów funduszy inwestycyjnych w

www.emerytariusz.pl
Spis treści
1
Świat: Spadek aktywów
funduszy inwestycyjnych
w II kwartale br.
2
UE: Opóźnienia we
prowadzeniu dyrektywy
IORP II
3
UE: PensionsEurope
uruchamia Międzynarodową
Grupę Doradczą
4
USA: Aktywa emerytalne
w górę o 1% w II kwartale
5
USA: Wskaźnik
finansowania przyszłych
zobowiązań najwyższy
od 5 lat
6
Szwecja: Fundusze
emerytalne rezygnują
z inwestycji w 3 spółki
z powodów etycznych
7
Czechy: Postępująca
konsolidacja III filara
8 Brazylia: „Kraj
przyszłości” wydaje zbyt dużo
na dzisiejszych emerytów
9
Irlandia: Auto-enrollment
na razie odłożony
nr 20/13, 7 października 2013
1. Świat: Spadek aktywów funduszy
inwestycyjnych w II kwartale br.
Aktywa europejskich funduszy inwestycyjnych spadły o 2,3% do 6,64
bln euro na koniec drugiego kwartału.
Europejskie Stowarzyszenie Funduszy i Zarządzających Aktywami
(The European Fund and Asset Management Association’s – EFAMA)
podało właśnie wyniki, podkreślając, że Europa utrzymała drugą
pozycję co do wielkości udziału w rynku międzynarodowym z udziałem na poziomie 28,3%. Stany Zjednoczone pozostały największym
rynkiem (50,2% udziału).
Dane obejmujące 45 krajów wykazały, że spadek globalnego rynku
funduszy inwestycyjnych był nieco wyższy i wyniósł 3,5% w drugim
kwartale br. Aktywa globalne funduszy inwestycyjnych wyniosły
22,94 bln euro na koniec czerwca, w porównaniu z 23,78 bln euro
na koniec pierwszego kwartału.
Na koniec drugiego kwartału aktywa funduszy akcji stanowiły 38%
aktywów funduszy inwestycyjnych na całym świecie, a fundusze
obligacji miały 23-procentowy udział w rynku. Na fundusze rynku
pieniężnego przypadało 15%, a udział aktywów funduszy zrównoważonych/mieszanych wyniósł 11%.
2. UE: Opóźnienia we prowadzeniu
dyrektywy IORP II
Komisja Europejska może opóźnić prace legislacyjne nad dyrektywą IORP II, regulujące działanie funduszy i planów emerytalnych
oferowanych w ramach II i III filaru, ze względu na brak danych
z krajowych stowarzyszeń funduszy emerytalnych.
Komisja planowała uruchomienie prac legislacyjnych nad zmianą
dyrektywy w sprawie funduszy emerytalnych w drugiej połowie
października. Według źródeł IPE z Berlina, Brukseli i Londynu odpowiednie prace rozpoczną się w końcu listopada, a nawet w grudniu.
Opóźnienie wynika głównie z tego, że brakuje danych potrzebnych
do oceny rzeczywistego wpływu nowych wymogów ustanowionych
na mocy zmienionej dyrektywy na działanie funduszy emerytalnych.
Na początku tego roku Komisja zwróciła się do Stowarzyszenia
PensionsEurope o przeprowadzenie analizy na podstawie informacji
dostarczanych przez stowarzyszenia funduszy emerytalnych w pań-
CIĄG DALSZY NA STR. 2
1
Globalny Przegląd Emerytalny, nr 20/13, 7 października 2013
stwach członkowskich. W swoim raporcie końcowym
z lipca br. PensionsEurope zakomunikował, że otrzymał „bardzo mało odpowiedzi” od instytucji zarządzających funduszami emerytalnymi i pracowniczymi
programami emerytalnymi (II filar to w większości
krajów członkowskich pracownicze programy emerytalne).
Wypowiadając się na temat decyzji podjętej przez
Komisję o odroczeniu wprowadzenia wniosku legislacyjnego, Matti Leppälä, sekretarz generalny i dyrektor wykonawczy w PensionsEurope, powiedział:
„Dane, jakie dotychczas przekazaliśmy Komisji, nie są
jednolite, a z wielu krajów nie otrzymaliśmy danych
liczbowych. Nasi niemieccy członkowie pokazali nam
znacznie więcej potencjalnych skutków wprowadzenia zmian w dyrektywie dla różnych typów instytucji
oferujących pracownicze programy emerytalne. Być
może Komisja chciałaby mieć podobne dane z innych
krajów”.
Na tym etapie nie jest jednak jasne, w jaki sposób
Komisja zamierza dalej oceniać wpływ zmian przepisów na II i III filar. Jest mało prawdopodobne, aby Komisja zdecydowała się na przeprowadzenie własnych
analiz i że będzie w większym stopniu korzystała z Europejskiego Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych
Programów Emerytalnych (European Insurance and
Occupational Pensions Authority – EIOPA).
Jednak na zapytanie IPE EIOPA stwierdził, że nie
został poproszony na tym etapie o przeprowadzenie
takiej analizy. Rzecznik dodał jednak, że EIOPA jest
gotowa poprowadzić dalsze prace nad wpływem zmienionej dyrektywy na II i III filar i podać do publicznej
wiadomości plan odpowiednich prac, a także przeprowadzić konsultacje z zainteresowanymi stronami.
www.emerytariusz.pl
W ramach MAG koncerny – sponsorzy zakładowych
funduszy emerytalnych – będą wymieniały się również poglądami, pokazywały przykłady najlepszych
praktyk i będą patrzeć na wpływ zmian regulacyjnych, a także gospodarczych na działalność funduszy
emerytalnych.
Eksperci MAG będą prezentować swoje opinie w takich sprawach jak wymogi wypłacalności funduszy
emerytalnych, standardy rachunkowości, standardy
zarządzania, przejrzystość regulacji finansowych oraz
będą kłaść nacisk na edukację.
Sekretarz i dyrektor generalny Matti Leppälä powiedział podczas niedawnego Forum Funduszy Emerytalnych w Paryżu, podczas którego podjęto decyzję
o utworzeniu MAG, że „Stworzenie platformy wymiany opinii przez międzynarodowe firmy oferujące
fundusze emerytalne jest wielkim osiągnięciem. MAG
pozwoli im mówić jednym głosem o swoich obawach
dotyczących szerokiej gamy zagadnień, a PensionsEurope będzie korzystać z wielkiego poziomu ich
wiedzy i doświadczenia”.
Europejskie fundusze emerytalne działające w międzynarodowych korporacjach, w tym Shell, są jednymi z pierwszych, które zadeklarowały chęć przyłączenia się do grupy.
4. USA: Aktywa emerytalne
w górę o 1% w II kwartale
Według ostatnich analiz Investment Company Institute (ICI) aktywa emerytalne Amerykanów wyniosły
20,9 bln dolarów na dzień 30 czerwca. Jest to wzrost
o 1% w porównaniu z 20,7 bln dolarów na koniec
pierwszego kwartału.
Oszczędności emerytalne stanowiły 34% wszystkich
aktywów finansowych gospodarstw domowych w Stanach Zjednoczonych pod koniec drugiego kwartału
2013 r.
Badania ICI wykazały, że aktywa zgromadzone na
indywidualnych kontach emerytalnych (IRA) wyniosły 5,7 bln dolarów (wzrost o 0,9% w porównaniu
z końcem pierwszego kwartału). Aktywa w PPE działających według zdefiniowanej składki (DC) wzrosły
o 1% do 5,3 bln dolarów.
Programy emerytalne działające według zdefiniowanego świadczenia (DB), oferowane dla pracowników administracji federalnej, administracji stanowej
oraz samorządowej, na koniec czerwca br. zarządzały
3. UE: PensionsEurope
uruchamia Międzynarodową
Grupę Doradczą
PensionsEurope – organizacja reprezentująca izby
gospodarcze funduszy emerytalnych w krajach Unii
Europejskiej – powołała właśnie do życia organ doradczy w postaci Międzynarodowej Grupy Doradczej
(MAG – Multinational Advisory Group).
MAG ma zabierać głos w dyskusjach, sporach dotyczących szeroko rozumianych zagadnień emerytalnych, regulacyjnych, zagrożeń dla systemów emerytalnych, dla funkcjonowania funduszy emerytalnych.
2
www.emerytariusz.pl
Globalny Przegląd Emerytalny, nr 20/13, 7 października 2013
aktywami w wysokości 5,2 bln dolarów (wzrost o 1,4%
w porównaniu z końcem marca). Aktywa planów
o zdefiniowanym świadczeniu oferowanych przez
sektor prywatny wzrosły do poziomu 2,8 mld dolarów.
Z 5,3 bln dolarów w pracowniczych programach
emerytalnych o zdefiniowanej składce 3,8 bln przypadało na plany 401 (k) (na koniec pierwszego kwartału
było to odpowiednio 3,7 bln).
Wśród planów działających według formuły zdefiniowanej składki w ramach programów pracowniczych w funduszach inwestycyjnych było ulokowane
3,1 bln dolarów, a w przypadku planów indywidualnych (IRA) – 2,6 bln dolarów.
tyką inwestycyjną i dopasować ją do bieżącej sytuacji.
Widzieliśmy zbyt wiele razy w przeszłości, jak takie
wysokie wskaźniki szybko ulegają pogorszeniu z powodu wydarzeń na rynku”.
6. Szwecja: Fundusze
emerytalne rezygnują
z inwestycji w 3 spółki
z powodów etycznych
Szwedzkie fundusze emerytalne (AP) postanowiły zakończyć swoje inwestycje w kilku globalnych firmach,
ponieważ w sprawie zagadnień etycznych nie udało
się doprowadzić w tych firmach do zmiany praktyki.
Pierwszy, drugi, trzeci i czwarty AP na podstawie
wytycznych Rady Etyki zdecydowały się pozbyć akcji
firm: Walmart, górniczej spółki Freeport MCMORAN
i producenta chemikaliów Incitec PIVOT and Potash.
Walmart ma być wyłączony z portfela ze względu na
jego politykę wobec pracowników, Freeport MCMORAN powodu jego oddziaływania na środowisko,
a Incitec Pivot and Potash, ponieważ kupił kopalnię
w okupowanej przez Maroko Saharze Zachodniej.
Rada Etyki podkreśliła, że prowadziła dialog z firmami od kilku lat, ale nie była w stanie osiągnąć zamierzonych efektów.
Christina Kusoffsky Hillesøy z Rady powiedziała,
że zaangażowanie jest podstawowym narzędziem
zachęcania do odpowiedzialnego zachowania się
spółek, w które inwestują fundusze AP. „Wykluczenie
z portfela inwestycyjnego jest ostatecznością, gdy inne
możliwości nie dadzą oczekiwanych rezultatów. Jest
to więc cios dla nas, ponieważ nie byliśmy w stanie
wpłynąć na te spółki pomimo kilku lat aktywnego
zaangażowania. Nie sądzimy, aby interakcja z tymi
firmami była pozytywna i dlatego zaleciliśmy, aby
fundusze AP wykluczyły te spółki ze swojego uniwersum inwestycyjnego”.
Przedstawicielka Rady Etyki powiedziała, że firmie Walmart zarzuca się „systematyczne naruszanie
praw pracowniczych”, pogwałcenie konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy w sprawie praw pracowniczych. Rada stwierdziła, że ​Walmart ogranicza
pracownikom prawo do tworzenia i przystępowania
do związków zawodowych.
Obecność Freeport wśród spółek wyłączonych
kieruje uwagę na „poważne niekorzystne skutki dla
5. USA: Wskaźnik
finansowania przyszłych
zobowiązań najwyższy od 5 lat
Poziom finansowania planów emerytalnych sponsorowanych przez firmy S & P 1500 podniósł się we
wrześniu do poziomu nienotowanego od października
2008 r.
Według firmy konsultingowej Mercer wskaźnik finansowania przyszłych zobowiązań w planach emerytalnych osiągnął na koniec września 91%. Wskaźnik
ten odpowiada deficytowi w pokryciu przyszłych zobowiązań wobec pracowników na poziomie 182 mld
dolarów; dla porównania na koniec 2012 r. ten deficyt
był szacowany na kwotę 557 mld dolarów.
Mercer szacuje też, że około 20% planów sponsorowanych przez firmy należącego do S & P 1500 wykazuje wskaźnik na poziomie wyższym niż 100%,
w porównaniu do zaledwie 4% na koniec 2012 r.
„To była dla pracodawców długa droga powrotu do
wskaźnika finansowania na poziomie powyżej 90%”
– powiedział Jonathan Barry, partner biznesu emerytalnego w Mercer. „Co więcej, poziom zobowiązań
w okresie ostatnich 14 miesięcy spadł o ponad 500
mld dolarów, gdyż na koniec lipca 2012 r. wynosił
689 mld dolarów. To pokazuje poziom zmienności,
na jaki plany te są potencjalnie narażone”.
„Doświadczając tak szybkiej poprawy poziomu finansowania sponsorzy mają teraz możliwość ograniczenia ryzyk w swoich planach poprzez zmiany
w polityce inwestycyjnej, transfer ryzyk lub połączenie obu tych działań” – dodał Richard McEvoy,
partner w biznesie inwestycyjnym w firmie Mercer.
„Najważniejsze jest, aby utrzymać kontrolę nad poli-
3
Globalny Przegląd Emerytalny, nr 20/13, 7 października 2013
środowiska” związane z indonezyjskim oddziałem
spółki. Rada stwierdziła, że ​​oddziaływania te naruszają Konwencję ONZ o różnorodności biologicznej.
Incitec zakupił od marokańskiej firmy kopalnie surowców w Saharze Zachodniej. Sahara Zachodnia jest
pod okupacją Maroka od 1975 r. Rada powołała się na
to, że ONZ stwierdziła w styczniu 2002 r., że poszukiwanie surowców mineralnych w Saharze Zachodniej
bez lokalnej zgody byłoby naruszeniem Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych
oraz Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych,
Społecznych i Kulturalnych.
www.emerytariusz.pl
Według danych Stowarzyszenia Funduszy Emerytalnych Republiki Czeskiej (APFCR) na koniec czerwca br.
fundusze działające w III filarze miały 5 mln członków
i aktywa na poziomie 10,7 mld euro.
8. Brazylia: „Kraj przyszłości”
wydaje zbyt dużo
na dzisiejszych emerytów
Aby zrozumieć, dlaczego Brazylia potrzebuje reformy systemu emerytalnego, wystarczy podać przykład najbardziej hojnie obdarzonych przywilejami
dzisiejszych emerytów. Przyjrzyjmy się 73-letniemu
emerytowanemu prokuratorowi. Żyje bardzo wygodnie na państwowej emeryturze w wysokości 20 000
reali miesięcznie (to ponad 10 razy więcej niż średnia
płaca). Żyje z trójką dzieci z poprzedniego małżeństwa
i utrzymuje jedno pozamałżeńskie. Jest teraz z piękną
żoną w wieku 30 lat, z którą ma piąte dziecko. Jego
życie jest wolne od wszelkich trosk finansowych. Po 12
kolejnych szczęśliwych latach (statystycznie) umrze.
Za co będzie żyła wdowa? Jej przyszłość finansowa jest
zapewniona. Do końca swego życia będzie otrzymywała rentę rodzinną niemal taką samą jak emerytura
męża, która corocznie będzie zwiększana co najmniej
o stopę inflacji. Kiedy statystycznie umrze po 38 latach, w wieku 80 lat, okaże się, że świadczenie było
wypłacane przez ponad pół wieku – znacznie dłużej
niż jej mąż pracował na tę emeryturę.
W Brazylii można przytoczyć wiele podobnych przykładów pobierania tak wysokich świadczeń przez
pracowników i ich rodziny z sektora publicznego.
W większości krajów osoba pozostająca na utrzymaniu współmałżonka w przypadku jego śmierci może
liczyć tylko na niewielką część emerytury zmarłego,
zwykle w wysokości około 50%, i to po spełnieniu
wielu warunków, takich jak posiadanie wspólnych
dzieci na utrzymaniu lub gdy współmałżonek jest
bliski wieku emerytalnego. W Brazylii jest inaczej:
świadczenie po zmarłym małżonku może dostać każdy w niemal pełnej wysokości, w dodatku do końca
życia. W rezultacie Brazylia wydaje na renty rodzinne
3% PKB (bogate kraje OECD wydają średnio mniej
niż 1%).
Mężczyźni mogą przejść na emeryturę w wieku 65
lat, a kobiety 60. Mężczyźni w wieku 65 lat i kobiety
powyżej 60 pochodzący z ubogich gospodarstw domowych uzyskują prawo do emerytury w wysokości
7. Czechy: Postępująca
konsolidacja III filara
III filar systemu emerytalnego w Czechach podlega
dalszej konsolidacji. Fundusz emerytalny należący
do Aegona zostanie sprzedany firmie zarządzającej
Conseq, która ma już swój fundusz w III filarze.
Conseq weszła na rynek czeski w tym roku, natomiast Aegon, którego fundusz emerytalny działa od
2007 r., powiedział, że chce się skupić na produktach
ubezpieczeń na życie.
W wyniku tej transakcji liczba działających w Czechach towarzystw emerytalnych spadnie z 11 na początku 2013 r. do 9 (latem tego roku doszło do połączenia funduszy Generali oraz České Pojišťovny, w wyniku czego powstał największy fundusz emerytalny).
Ryszard Siuda, członek zarządu i dyrektor sprzedaży w Conseq, powiedział, że jego firma była wieloletnim partnerem firmy Aegon, w tym w zarządzaniu
częścią aktywów produktów unit-linked w Republice
Czeskiej, dodając, że „Przejęcie funduszu Aegon to
dobra okazja, aby zwiększyć nasz udział w rynku.
Fundusz Aegon należał do najmniejszych funduszy
z udziałem w rynku na poziomie 2%”.
III filar przeszedł w Czechach radykalną zmianę
w pod koniec 2012 r. Przed zmianą istniał tylko jeden
rodzaj funduszu – z gwarancją stopy zwrotu. Przy
bardzo niskich stopach procentowych zdecydowano się na radykalną zmianę profili inwestycyjnych.
Stare fundusze zostały zamknięte dla nowych członków i zastąpione funduszami emerytalnymi o zróżnicowanych profilach inwestycyjnych, działających
całkowicie według zdefiniowanej składki – wyniki
funduszy zależą wyłącznie od wyceny ich aktywów
na rynkach finansowych.
4
www.emerytariusz.pl
Globalny Przegląd Emerytalny, nr 20/13, 7 października 2013
9. Irlandia: Auto-enrollment
na razie odłożony
płacy minimalnej – obecnie 678 reali miesięcznie,
nawet jeśli nigdy nie pracowali. Natomiast pracownicy zatrudnieni w rolnictwie mogą korzystać z takiego samego przywileju pięć lat wcześniej. Prawo do
uzyskiwania wcześniejszej emerytury jest w Brazylii
niemal powszechne. Grecy, których hojny system emerytalny doprowadził prawie do bankructwa kraju,
przechodzą na emeryturę średnio w wieku 61 lat.
Natomiast w Brazylii średni wiek emerytalny wynosi 54 lat, a emerytura odpowiada 70% ostatniego
wynagrodzenia.
Te ogromne przywileje emerytalne powodują, że​​
choć społeczeństwo w Brazylii jest bardzo młode, to
wydaje na emerytury tyle samo co kraje południowej
Europy. Obecnie na 100 Brazylijczyków w wieku 15–
64 lat przypada zaledwie 11 powyżej 65. roku życia.
Wskaźnik w Grecji wynosi 29 do 100. Ale Brazylia już
teraz wydaje 11,3% PKB na świadczenia emerytalne,
niewiele mniej niż Grecja (11,9 %).
W 1970 r. Brazylijka miała średnio 5,8 dzieci, dziś
ta liczba wynosi 1,8.
Pomimo niezwykle wysokich składek – do 33 %
wynagrodzenia – które w dwóch trzecich są płacone
przez pracodawcę i w jednej trzeciej przez pracownika – oba systemy (publiczny i sektora prywatnego)
muszą być dofinansowane przez budżet państwa
z podatków.
Brazylijski dług sektora publicznego wynosi prawie
60% ​​PKB (lub prawie 70% według obliczeń MFW).
Jeśli nawet tylko niektóre z ambitnych planów rządu dotyczących inwestycji w infrastrukturę ujrzą
światło dzienne, to poziom zadłużenia będzie dalej
rosnąć. W czerwcu agencja ratingowa S & P obniżyła
perspektywę dla długu Brazylii, przewidując wzrost
zadłużenia w ciągu najbliższych dwóch lat.
Co gorsza, Brazylia jest u progu kryzysu systemu
emerytalnego. Pokolenie wyżu demograficznego, podobnie jak w Polsce, wkrótce zacznie przechodzić na
emeryturę. Konieczne reformy nie są jeszcze przedmiotem dyskusji. W zeszłym roku rząd zdecydował
się na pierwszy krok w kierunku zmian systemowych:
ograniczył przywileje emerytalne urzędników państwowych, ale tylko w odniesieniu do nowo zatrudnionych. Do roku 2050 pozwoli to zaoszczędzić skromne
0,5% PKB. W lipcu br. rząd porzucił próbę ograniczenia praw do renty rodzinnej, stwierdzając, że było
niewiele szans na zdobycie poparcia w parlamencie
po licznych protestach.
Joan Burto – minister ds. spraw społecznych – powiedziała, że wprowadzenie w pracowniczych programach emerytalnych automatycznego zapisywania
(auto-enrollment – AE) na wzór rozwiązań przyjętych
w Wielkiej Brytanii zostanie prawdopodobnie odroczone do czasu, gdy poprawi się stan gospodarki,
a także obniży się deficyt w systemie obowiązkowym.
Omawiając możliwości wprowadzenia obowiązkowego lub quasi-obowiązkowego drugiego filaru systemu emerytalnego (PPE), Joan Burton powiedziała,
że wierzy w skuteczność i przydatność AE pomimo
niedawnego raportu OECD na temat systemu emerytalnego, który podkreślał zbyt wysokie koszty wprowadzenia tego rozwiązania.
Przemawiając na corocznej konferencji Irlandzkiego Stowarzyszenia Funduszy Emerytalnych, pani
minister przyznała, że taka reforma będzie musiała
iść w parze z naciskiem na bezpieczeństwo indywidualnych oszczędności, ze względu na ostatnie wydarzenia, takie jak sięgnięcie po środki z Funduszu
Rezerwy Emerytalnej w celu podtrzymania niewydolnego sektora bankowego.
Burton powiedziała również, że aktualne warunki
ekonomiczne są jeszcze zbyt słabe do tego, aby wprowadzić system automatycznego zapisywania się do
programu emerytalnego oferowanego przez pracodawcę. „Niemniej jednak – dodała – ważne jest, że jako
rząd musimy wzmocnić rozwój dodatkowego systemu
emerytalnego, korzystając z najlepszych rozwiązań
przyjętych w innych krajach”.
Minister Burton wskazuje, że uruchomienie automatycznej rejestracji zmniejszy bieżące dochody podatkowe, dlatego konieczne jest wcześniejsze zlikwidowanie deficytu w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jednocześnie zwróciła się do partnerów społecznych o współpracę z rządem w sprawie ostatecznego
projektu nowego systemu. „Tu trzeba zarówno rządu,
pracodawców i związków, aby wspólnie uzgodnić
najlepsze rozwiązanie z najwyższym stopniem bezpieczeństwa i oczywiście utrzymanie kosztów na jak
najniższym poziomie”.
Źródła informacji:
1 – Europeanpensions.net, 2 – Ipe.com, 3 – Europeanpensions.net, 4, 5 – Plansponsor.com, 6, 7 – Ipe.com, 8 – Economist.com, 9 – Ipe.com
5