Losy ciąż uzyskanych drogą wspomaganego rozrodu

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 132-135, 2010
Losy ciąż uzyskanych drogą wspomaganego rozrodu
BARBARA GRZECHOCIŃSKA
Streszczenie
Leczenie niepłodności technikami wspomaganego rozrodu obejmuje kilka procedur medycznych wykorzystujących najnowsze zdobycze nauki. Obecnie stosowanymi metodami są: inseminacja domaciczna, zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro fertilization – IVF),
zapłodnienie pozaustrojowe polegające na docytoplazmatycznym wstrzyknięciem plemnika do komórki jajowej (intracytoplasmic
sperm injection – ICSI), transfer po mrożeniu/rozmrożeniu zarodków, dojrzewanie komórki jajowej in vitro IVM. Stały się one
praktycznie powszechnie dostępne i są dość często stosowane w leczeniu niepłodności małżeńskiej. Biorąc pod uwagę wszystkie
działania medyczne niezwykle istotna wydaje się ocena wpływu leczenia niepłodności na przebieg ciąż i rozwój dzieci. Należy przy
tym zaznaczyć, że często pozyskanie informacji, szczególnie dotyczących rozwoju dzieci nie jest możliwe z różnych powodów.
Najczęściej jest to brak kontaktu z ośrodkiem leczącym. Rodzice nie chcą, aby wiadomo było o ich dziecku, że jest to „dziecko z próbówki”. Wszelkie analizy napotykają trudności również ze względu na małą liczebność grup badanych oraz wszelkie trudności w przeprowadzeniu badań randomizacyjnych. Dążenie do wzrostu skuteczności w leczeniu niepłodności zaowocowało wzrostem odsetka
ciąż wielopłodowych. Szacunkowo ocenia się, że odsetek ciąż bliźniaczych po leczeniu niepłodności stanowi 30-50% wszystkich ciąż
bliźniaczych. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpił nieznaczny spadek ciąż wielopłodowych, co związane jest ze zmniejszeniem liczby
transferowanych zarodków. Technika ICSI może przyczynić się do przenoszenia defektów genetycznych związanych z chromosomem
Y na potomstwo płci męskiej, ponieważ azoospermia i oligozoospermia, będące najczęstszymi wskazaniami do ICSI, mogą współistnieć z mikrodelecjami chromosomu Y. Po IVF odsetek poronień oceniany jest na 15-30%, po ICSI 15-25%, inseminacji dawcą 10-20%,
po procedurze zamrożenia – rozmrożeniu 20-30% i jest większy w porównaniu z odsetkiem poronień po naturalnym poczęciu. Również większe jest ryzyko porodów przedwczesnych. U dzieci urodzonych po leczeniu metodą IVF stwierdzono wyższy odsetek opóźnienia wewnątrzmacicznego wzrostu płodu (IUGR). Iloraz szans (OR) ocenia się na 1,40 (95%; 1,15-1,71), dla niskiej masy urodzeniowej
(< 2500 g) OR wynosi 1,8 (95%; 1,4-2,2), dla bardzo niskiej masy urodzeniowej (< 1500 g) OR 2,7 (95%; 2,03-3,1). Inne przyczyny powikłań ciąży to nadciśnienie tętnicze oraz preeklampsja. Zwraca się uwagę na częstsze wykonywanie cięć cesarskich u kobiet z niepłodnością, zwłaszcza w przypadku ciąży wielopłodowej. Ze względu na ryzyko występowania powikłań ciąża po leczeniu niepłodności
jest ciążą szczególnej troski.
Słowa kluczowe: zapłodnienie pozaustrojowe, techniki wspomaganego rozrodu, ciąża po in vitro
Współczesna medycyna ma wiele do zaoferowania
niepłodnym parom dzięki możliwości zastosowania technik wspomaganego rozrodu. Główne techniki to: inseminacja domaciczna, zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro –
IVF), zapłodnienie pozaustrojowe polegające na docytoplazmatycznym wstrzyknięciem plemnika do komórki
jajowej (intracytoplasmic sperm injection – ICSI), transfer
po mrożeniu/rozmrożeniu zarodków, dojrzewanie komórek jajowych in vitro (in vitro maturation – IVM ).
Niełatwo jest podać liczbę dzieci urodzonych dzięki
stosowaniu tych technik, ponieważ nie wszystkie dane są
ujawniane, zwłaszcza te dotyczącą inseminacji. Na podstawie danych ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) w 2003 roku w 15 krajach Europy, w których wszystkie ośrodki przesyłają swoje dane do
Europejskiego Programu Monitorowania IVF, w wyniku
stosowania tylko IVF i ICSI urodziło się od 0,2 do 3,9%
dzieci. W tym samym roku w Polsce z 888 ciąż klinicznych
wiadomo, że urodziło się 766 dzieci, 95 ciąż zakończyło się
poronieniami a, o losach 27 brak jest informacji [3]. Należy
przy tym zaznaczyć, że nie są to dane pełne, ponieważ
wiele ośrodków nie przesyła danych o efektach swojego
leczenia do ESHRE.
Na sukces leczenia składa się wiele elementów, takich
jak stymulacja jajeczkowania, procedury laboratoryjne,
embriotransfer, procedura ICSI, leczenie fazy lutealnej
cyklu. Wszystkie działania podejmowane w jednym cyklu
leczenia mają jeden cel: tak leczyć, żeby to było skuteczne, z jak najmniejszym niekorzystnym wpływem na zdrowie kobiety. Sukces w leczeniu niepłodności jest różnie
liczony – odsetek ciąż na transfer, na cykl, odsetek ciąż
biochemicznych, ciąż w rozpoznanym w USG pęcherzykiem żółtkowym, z rozpoznanym zarodkiem. Wszystkie te
wskaźniki są istotne z punktu widzenia badań naukowych,
natomiast stają się mniej ważne, jeśli jest mowa o rzeczywistym sukcesie klinicznym.
Techniki wspomaganego rozrodu stały się praktycznie
powszechnie dostępne i są dość często stosowane w leczeniu niepłodności małżeńskiej. Ich skuteczność wyrażona
wartością wskaźników zależy od wielu czynników. Do najważniejszych należą:
C wiek kobiety,
C choroby ogólnoustrojowe kobiety,
C czynnik męski niepłodności,
C czynniki immunologiczne,
C czynniki genetyczne,
C liczba płodów,
C przebieg ciąży.
Zwykle ośrodki leczące niepłodność zajmują się pacjentką do momentu rozpoznania ultrasonograficznego
I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawski Uniwersytet Medyczny
Losy ciąż uzyskanych drogą wspomaganego rozrodu
ciąży, czyli przez około 2-3 tygodnie. Potem pacjentki są
kierowane do lekarzy prowadzących ciążę, ale wszystkie
ośrodki są zainteresowane przebiegiem ciąż i stanem oraz
rozwojem dzieci. Wiele elementów wpływa na te wzajemne kontakty, w tym uniemożliwia bądź utrudnia analizę
przebiegu ciąż oraz stanu zdrowia i rozwoju dzieci. Czynniki te to [2]:
C brak kontaktu z ośrodkiem leczącym, chociaż większość par zdaje sobie sprawę z ryzyka powikłań (głównie dotyczących ciąż wielopłodowych). Około 2% bezpośrednio po, a około 15-20% w ciągu 1-4 lat traci kontakt z ośrodkiem,
C „dziecko z próbówki”,
C nieprawidłowy dobór grup badanych,
C mała liczebność grup badanych.
Powyższe problemy są przyczyną, dla której bardzo
trudno jest ocenić rzeczywisty przebieg ciąż i stan oraz
rozwój urodzonych dzieci. Ocena jest niezwykle ważna,
ponieważ tylko dzięki analizie można zmniejszyć odsetek
powikłań.
Brak kontaktu z leczonym małżeństwem nie jest wcale
tak rzadką sprawą. Nie jest to dobrze, nadzór nad przebiegiem ciąży i rozwojem dziecka jest potrzebny, ponieważ
w ciążach po leczeniu niepłodności częściej dochodzi do
porodów przedwczesnych w porównaniu z ciążami samoistnymi, częściej rodzą się dzieci z hipotrofią. Wiadomo
również, że procedura ICSI łączy się z możliwością przekazania potomstwu aberracji chromosomalnych.
Ciąża wielopłodowa
Dążenie do wzrostu skuteczności w leczeniu niepłodności zaowocowało wzrostem odsetka ciąż wielopłodowych. Szacunkowo ocenia się, że odsetek ciąż bliźniaczych po leczeniu niepłodności stanowi 30-50% wszystkich
ciąż bliźniaczych.
Obecnie uważa się, że rzeczywistym celem leczenia
niepłodności metodami zapłodnienia pozaustrojowego jest
urodzenie jednego, zdrowego dziecka. Ciąża bliźniacza
traktowana jest jako powikłanie. Powyższe stwierdzenie
stanowi jeden z końcowych wniosków spotkania na temat
ryzyka i powikłań ART (Assisted Reproduction Technique), które odbyło się w maju 2002 roku w Maastricht
[11].
Na częstsze występowanie ciąż wielopłodowych po
stosowaniu technik wspomaganego rozrodu zwraca się
uwagę we wszystkich opracowaniach badań klinicznych.
Odsetek ciąż wielopłodowych po zapłodnieniu pozaustrojowym (IVF/ICSI) w krajach europejskich w 1997 roku wynosił 29,6%, w 1998 26,3%, w 2000 26,4%, w 2002
18,6%, a w 2003 23,1% [2, 14]. W porównaniu z 1997 rokiem
nastąpił nieznaczny spadek, co związane jest ze zmniejszeniem liczby transferowanych zarodków.
W Polsce w 2003 roku ciąże pojedyncze po IVF stanowiły 75,5%, bliźniacze 23,8%, trojacze 0,8% [3]. Wysoki odsetek ciąż wielopłodowych związany jest nie tylko z takimi
133
procedurami jak IVF/ICSI, ale również ze stymulacją owulacji w cyklach z inseminacją domaciczną lub bez.
Ciąż wielopłodowych u kobiet leczonych z powodu
niepłodności różnymi technikami, głównie z powodu konieczności stosowania stymulacji owulacji, zupełnie wyeliminować się nie da. Natomiast na pewno możliwe jest
zmniejszenie częstości ich występowania.
Na początek trzeba zdać sobie sprawę dlsczego takie
działania powinny zostać podjęte i w jakim przypadku.
Zmniejszenie częstości występowania ciąży mnogiej nie
tylko trojaczej, czworaczej, ale również bliźniaczej, jest
skuteczną metodą zmniejszenia powikłań, kosztów leczenia i rozczarowania, jakie niesie ze sobą ciąża, która nie
kończy się urodzeniem zdrowego dziecka.
Decyzje dotyczące transferu jednego zarodka po części podyktowane są względami ekonomicznymi. Porównanie całkowitych kosztów leczenia zapłodnieniem pozaustrojowym w cyklach z transferem 2 zarodków oraz 1
zarodka wykazuje podobny odsetek ciąż, ale mniej ciąż
bliźniaczych w cyklach z pojedynczym transferem. Wprawdzie wskaźnik ciąż na cykl jest niższy, ale też mniejsze są
ogólne koszty leczenia, głównie związane z leczeniem ciąży
wielopłodowej oraz przedwcześnie urodzonych noworodków. Mniej jest też rozczarowań, jakie niesie za sobą ciąża,
która nie kończy się urodzeniem zdrowego dziecka.
Powszechnie wiadomo, że częstość występowania porodu przedwczesnego jest znacznie większa w ciąży bliźniaczej i trojaczej w porównaniu z ciążą pojedynczą po
stymulacji owulacji. Również bardzo niska masa urodzeniowa (<1500 g) dotyczy częściej dzieci z ciąż bliźniaczych
i trojaczych.
Wady rozwojowe
Pierwszy artykuł, który zwrócił uwagę na występowanie tych zaburzeń, to artykuł Hansena i wsp. [7]. Autorzy
badali częstość występowania wad u dzieci urodzonych
z 301 cykli ICSI, 837 cykli IVF oraz 2400 cykli naturalnych.
Iloraz szans (odd ratio – OR) dla wad rozwojowych (1. rok
życia) wynosił: po IVF 2,2 (95%; przedział ufności 1,4-3,4),
po ICSI 2,1 (95%; przedział ufności 1,4-3,4). Najczęściej rozpoznawano wady serca, układu moczowo-płciowego, kończyn oraz twarzy. Iloraz szans był alarmujący. Praca została skrytykowana za niezbyt dokładne opracowanie materiału oraz zbyt małą liczebność grup. Ukazały się inne
prace, które wykazały, że odsetek wad jest taki sam po IVF
i po naturalnym poczęciu lub tylko nieco większy (3%
i 3,4%). W kolejnej pracy z 2005 roku Bower i Hansen dokonali metaanlizy 64 prac, z których polowa pochodziła
z ostatnich 4 lat, odsetek wad był o około 30% większy niż
po naturalnym zachodzeniu w ciążę [5]. Podwyższone ryzyko towarzyszyło zarówno ICSI, jak i IVF.
Przyczyn aberracji chromosomalnych upatruje się
w następujących czynnikach:
C współistniejące zaburzenia (insulinooporność, hiperandrogenizm, wiek kobiety),
134
B. Grzechocińska
C zaburzenia genetyczne u partnerów,
C stymulacja owulacji,
C wysokie stężenia estradiolu i gonadotropin, działanie
analogów GnRH,
C procedury pozyskania gamet i ich przygotowania,
C manipulacje na oocytach,
C pożywki hodowlane, warunki hodowli,
C manipulacje na zarodkach (biopsja blastomeru, assisted hatching),
C transfer zarodka (np. czynnik epigenetyczny – wahania temperatury podczas transferu).
Duże znaczenie ma stwierdzenie istotnego wzrostu
odsetka aberracji chromosomalnych u płodów poczętych
po ICSI w porównaniu z IVF. Technika ICSI może przyczynić się do przenoszenia defektów genetycznych związanych z chromosomem Y na potomstwo płci męskiej, ponieważ azoospermia i oligozoospermia, będące najczęstszymi wskazaniami do ICSI, współistnieją z mikrodelecjami
chromosomu Y, odpowiednio w 6,7 i 3,6% dotkniętych tymi zaburzeniami. Ponadto męskie potomstwo może być
predysponowane do wystąpienia aberracji chromosomalnych w komórkach somatycznych (8,3%).
Istnieją dane wskazujące na związek między ART
a częstszym występowaniem rzadkich zaburzeń metylacji
DNA (efekt imprintingu), takich jak zespół Beckwitha-Wiedemanna (omphalocoele, makroglosja, gigantyzm) oraz
Angelmana (delecja chromosomu odziedziczonego od
matki (upośledzenie umysłowe, drgawki). Wydaje się bardzo cenne wykonanie badań prenatalnych, jednak tylko
30-40% par wyraża zgodę na te badania. Boją się poronień,
akceptują chore dziecko.
Poronienia samoistne
Ocenia się, że w cyklach naturalnych około 10-15%
kończy się poronieniem. Z czego w 50-70% przyczyną poronień są zaburzenia chromosomalne. Po IVF odsetek poronień oceniany jest na 15-30%, po ICSI 15-25%, inseminacji
dawcą 10-20%, po procedurze zamrożenia – rozmrożeniu
20-30%. Na częstość poronień również mają wpływ inne
czynniki, w tym wiek matki, który związany z częstszym
występowaniem aberracji chromosomalnych zarodka.
U kobiet poniżej 40. roku życia odsetek poronień wynosił
12,7% po IVF , a już u kobiet 40-42 lata 21,7-28,2% [12].
Stwierdzono również związek pomiędzy masą ciała
a poronieniami. Im większa masa ciała tym większe ryzyko
poronienia. Przy czym odsetek poronień nie jest związany
z liczba transferowanych zarodków.
Przyczyn większego odsetka poronień po IVF upatruje
się w tym, że zwykle ciąże po ART są rozpoznawane wcześniej w porównaniu z ciążami po naturalnym poczęciu.
Wewnątrzmaciczne opóźnienie wzrostu (IUGR)
Wyższe odsetki występowania IUGR stwierdzono
u dzieci urodzonych po IVF. Ryzyko urodzenia dziecka
z za małą w stosunku do wieku ciążowego masą urodze-
niową przedstawione za pomocą ilorazu szans (OR) wynosi 1,40 (95%; przedział ufności 1,15-1,71), dla małej masy
urodzeniowej (< 2500 g) OR wynosi 1,8 (95%; przedział
ufności 1,4-2,2), dla bardzo małej masa urodzeniowej
(<1500 g) OR 2,7 (95%; przedział ufności 2,03-3,1) [8].
Powyższe dane zwracają uwagę na potrzebę zapewnienia intensywnej opieki neonatologicznej
Ciąże ekotopowe
Odsetek ciąż ekotopowych po IVF wynosi 0,9%, Stwierdzono dodatnią korelację z czynnikiem jajowodowym niepłodności, przebyciem operacji brzusznych, paleniem papierosów [9].
Porody przedwczesne
Oprócz wad rozwojowych dzieci obarczone są częstszym występowaniem porodów przedwczesnych.
Metaanaliza (dotyczyła ciąż pojedynczych) dokonana
przez McGovern, obejmująca 27 badań wykazała częstsze
występowanie porodów przedwczesnych po ART. Przy
czym OR dla wszystkich porodów przedwczesnych po
ART wynosił 2,13 (95%; przedział ufności 2,03-2,24), a dla
porodów przed 32. tygodniem 2,49 (95%; przedział ufności
0,87-7,21) [13].
Metaanaliza dotycząca 5361 ciąż po IVF i 7038 po naturalnym poczęciu dokonana przez Helmerhorsta wsp.
wykazała OR porodów przedwczesnych 2,04 (95%; przedział ufności 1,80-2,32), a ryzyko porodów przed 32. tygodniem ciąży 3,27 (95%; przedział ufności 2,03-5,28) [8].
Powikłania ciąży
W publikacjach zwraca się uwagę na częstość hospitalizacji kobiet leczonych z powodu niepłodności. Gissler
i wsp. ocenili, że hospitalizacje są częstsze u kobiet leczonych metodą in vitro oraz po stymulacji jajeczkowania
w porównaniu z kobietami, które zaszły w ciążę w sposób
naturalny i głównie zależą od tego, czy jest to ciąża pojedyncza czy mnoga. Najczęstsze przyczyny pobytu w szpitalu to diagnostyka krwawień, nadciśnienie tętnicze oraz
leczenie porodu przedwczesnego [6, 10].
Zwraca się również uwagę na ryzyko preeklampsji.
Basso i wsp. zwrócili uwagę na zależność pomiędzy częstością występowania tego powikłania a okresem trwania
niepłodności [4].
Podobnie inni autorzy, którzy stwierdzili, że ryzyko preeklampsji, przedwczesnego odklejenia łożyska, cięć cesarskich jest takie samo u kobiet z niepłodnością w wywiadzie,
które same zaszły w ciążę i tymi, które były leczone [15].
Stwierdzane w łożysku nieprawidłowości można tłumaczyć częstszym występowaniem mozaicyzmu komórkowego, zaburzeniami metylacji i ekspresji genów czynników
wzrostu w łożysku, stresem oksydacyjnym indukowanym
przez hodowlę pozaustrojową, wahaniami pH, instrumentalną manipulacją na zarodkach powodującą nasileniem
apoptozy i upośledzeniem rozwoju łożyska [1].
Losy ciąż uzyskanych drogą wspomaganego rozrodu
135
[5] Bower C., Hansen M. (2005) Assisted reproductive Techno-
Poród
Zwraca się uwagę na częstsze wykonywanie cięć cesarskich u kobiet z niepłodnością w wywiadzie, ryzyko
względne oceniono na 1,27 (95%;przedział ufności 1,16 do
1,40) [8].
Odsetek cię cesarskich jest znaczy w przypadku ciąż
bliźniaczych [17]. Istotne elementy prowadzenia ciąży po
IVF:
C 6-8. tydzień – rozpoznanie ciąży, ultrasonograficzna
ocena rozwoju ciąży,
C 11-13. tydzień – ultrasonograficzne badanie przesiewowe w kierunku wad,
C określenie wskazań do badań prenatalnych (amniopunkcja, biopsja kosmówki),
C około 20. tygodnia ciąży badanie w kierunku wad
+ echokardiografia,
C 24-28. tydzień – ocena ryzyka wystąpienia porodu
przedwczesnego,
C 28-32. tydzień – ocena wielkości płodu,
C ocena dobrostanu płodu,
C po porodzie – ocena przebiegu porodu i stanu zdrowia
dziecka.
W 2004 roku zostały opracowane rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie wybranych patologii wczesnej ciąży oraz postępowania w ciąży
po zapłodnieniu in vitro [16].
Prawdziwy sukces to take home baby. Wyrażenie powszechnie znane. Cytowane jest to nie po to, żeby je przypomnieć, tylko po to, że czasami trudno jest ocenić, co jest
rzeczywistym sukcesem leczenia niepłodności. Czy take
home healthy baby rate, czy odsetek powikłań.
Piśmiennictwo
[1] Allen V.M., Wilson R.D., Cheung A. (2006) Pregnancy outcomes after assisted reproductive technology. J. Obstet. Gynaecol. Can. 28: 220-250.
[2] Andersen A.N., Gianaroli L., Felberbaum R. et al. (2006)
logies and birth outcomes: overview of recent systemic reviews. Reprod. Fertil. Dev. 17: 329-333.
[6] Gissler M., Malin Silverio M., Hemminki E. (1995) In vitro
fertilization pregnancies and perinatal Heath In Finland 19911993. Hum. Reprod. 10: 1856-1861.
[7] Hansen M., Kurinczuk J.J., Bower C., Webb S. (2002) The
risk of major birth defects after intracytoplasmic sperm injection and in vitro fertilization. N. Engl. J. Med. 346: 725-730.
[8] Helmerhorst F.M., Perquin D.A., Donker D., Keirse M.J.
(2004) Perinatal outcome of singletons and twins after assisted conception: a systematic review of controlled studiem.
BMJ 328: 261.
[9] Keegan D.A., Morelli S.S., Noyes N. et al. (2007) Low ectopic
pregnancy ratek after In vitro fertilization: do practice habit
matter? Fertil Steril. 88: 734-736.
[10] Knoester M., Helmerhorst F.M., Vandenbroucke J.P. et al.
(2008) Perinatal outcome, health, growth, and medical care
utilization of 5- to 8-year-old intracytoplasmic sperm injection singletons. Fertil Steril. 89: 1133-1146.
[11] Land J.A., Evers J.L. (2003) Risks and complications in assisted reproduction techniques: Report of an ESHRE consensus meeting. Hum. Reprod. 18: 455-457.
[12] Lass A., Croucher C., Duffy S. et al. (1998) One thousand initiated cycles of in vitro fertilization in women > or = 40 years
of age. Fertil Steril. 70: 1030-1034.
[13] McGovern P.G., Floren S.A.J., Skurnick J.H. et al. (2004) Increased risk of preterm birth in singleton pregnancies resulting from in vitro fertilization-embryo transfer or gamete intrafallopian transfer: a meta-analysis. Fertil Steril. 82:
1514-1520.
[14] Nygren K.G., Andersen A.N. (2001) European IVF-monitoring
programme (EIM). Hum. Reprod. 16: 2459-2471.
[15] Pandian Z., Bhattacharya S., Templeton A. (2001) Review of
unexplained infertility and obstetric outcome: a 10 year review. Hum. Reprod. 16: 2593-2597.
[16] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
w zakresie wybranych patologii wczesnej ciąży oraz postępowania w ciąży po zapłodnieniu in vitro. (2004) Gin. Pol.
75: 905-912.
[17] Szymborska T., Kamiński K., Niemiec K.T., Jakimiuk A.J.
(2007) Perinatal outcome analysis of twin pregnancies at the
Department of Obstetrics and Gynecology Central Clinical
Hospital of Ministry of Interior and Administration in Warsaw in the years 2005-2006. Folia Histochem. Cytobiol. 45
Assisted reproductive technology in Europe, 2002. Results
generated from European registers by ESHRE. Hum. Reprod.
21: 1680-1697.
[3] Andersen A.N., Goossens V., Gianaroli L. et al. (2007) Assis-
ted reproductive technology in Europe, 2003. Results generated from European registers by ESHRE. Hum. Reprod. 22:
1513-1525.
[4] Basso O. (2003) Re: Abortion, changed paternity, and risk of
preeclampsia In nulliparous women. Am. J. Epidemiol. 158:
825.
Suppl 1: S149-51.
J
Barbara Grzechocińska
I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
02-015 Warszawa, Starynkiewicza 1/3
Pregnancy after in vitro fertilization
Assisted reproductive technology (ART) has become commonly used worldwide. The techniques include in vitro fertilization (IVF),
intracytoplasmic sperm injection (ICSI), embryo transfer and in vitro maturation (IVM). Pregnancies achieved with ART are observed
to be at higher risk for a number of pregnancy complications compared to spontaneous pregnancies. The complications are: abortion,
preterm delivery, intrauterine growth retardation, low and very low birth weight, multifetal pregnancies, gestational hypertension,
placental abruption and placenta previa. Pregnancies achieved with ICSI are at higher risk for perinatal complications and genetic
disorders due to chromosome microdeletion and connected with maternal age aneuploidy. Higher rate of obstetrical interventions
and elective cesarean deliveries are observed, especially in twin pregnancies. Considering the above worse medical outcomes
regular, vigilant medical attention is required in all women using assisted reproductive techniques.
Key words: in vitro fertilization (IVF), assisted reproductive technology (ART), pregnancy after IVF