Jak czytać, żeby zrozumieć?

Jeśli chcecie dowiedzieć się, jak analizować z uczniami różne teksty kultury, zapoznajcie się z poniższymi wskazówkami. Przetestowany w poprzednich latach przez uczestników Szkoły z Klasą
2.0 schemat pracy pomoże Wam nauczyć Waszych uczniów czytania ze zrozumieniem i analizy
tekstów. Pamiętajcie, że poniższy plan możecie zmodyfikować do Waszych potrzeb.
Pracę z tekstem warto podzielić na trzy etapy:
1. Wypracowanie z uczniami szerokiej definicji tego, czym jest tekst i jak go analizować;
2. Praca na dowolnym tekście kultury wraz z osadzeniem go w możliwie najszerszym kontekście;
3. Podsumowanie pracy.
1.
Wypracowanie z uczniami szerokiej definicji tego, czym jest tekst i jak go analizować
Podczas przygotowań zastanów się, czy chcesz z uczniami pracować tylko na tekście pisanym, czy chcesz
nauczyć ich również czytania innych tekstów kultury, np. malarstwa. Ważne jest, abyście nie zapomnieli
o teorii. Definicję tekstu kultury i tekstu pisanego możecie wypracować z uczniami wspólnie. Dzięki temu
łatwiej będzie im zrozumieć oba pojęcia i różnicę między nimi. Po ustaleniu definicji zastanówcie się z uczniami, jakie są najlepsze narzędzia analizy tekstu. Możecie skorzystać z przygotowanego przez nas materiału,
który pokazuje różne strategie czytania ze zrozumieniem tekstów informacyjnych. Znajdziecie go pod tym
linkiem1. Wraz z uczniami możecie wybrać jedną z tych strategii do analizy całego tekstu albo podzielić
uczniów na grupy i wypróbować je wszystkie.
Istotne jest, aby zwrócić uczniom uwagę na to, że tekstem kultury jest nie tylko tekst pisany, ale również wizualny (np. film, obraz, fotografia, moda), media wirtualne (np. hipertekst, gra komputerowa) lub audialne (np.
muzyka). Tekst pisany zawsze jest tekstem kultury, ale tekst kultury to pojęcie znacznie szersze niż tekst pisany. Każdy z tych tekstów można analizować i można go “czytać”. Odszukiwać nawiązania, inspiracje, poszukiwać jego sensu i przekazu, odkodowywać znaczenia i symbolikę. Można wyróżnić medium tekstu, jego treść
i sposób powstania i. Za każdym z tekstów kultury stoi jego historia, każdy został stworzony w określonym
celu.
2.
Praca na dowolnym tekście kultury wraz z osadzeniem go w możliwie najszerszym kontekście
Po teorii czas na praktykę. Przygotujcie ćwiczenia polegające na czytaniu ze zrozumieniem i na analizie tekstu
– może to być tekst literacki, poezja, tekst popularnonaukowy, informacyjny lub użytkowy (komunikat, sms,
instrukcja, etykieta, list, e-mail itp.) albo więcej niż jeden rodzaj tekstu. Możecie również sięgnąć po inne teksty kultury – film, obraz, piosenkę itp. Pamiętajcie, aby tekst osadzić w możliwie jak najszerszym kontekście –
1
http://szk2016.ceo.nq.pl/media/uploads/materialy_2016/strategie_czytania_ze_zrozumieniem.pdf
niech uczniowie zrozumieją, jaki wpływ miał na niego czas i cel w jakim powstał, poglądy autora (jeśli jest on
znany), nurt, którego tekst jest przedstawicielem, do czego nawiązuje, z jakich środków i dlaczego korzysta,
jak jest zbudowany.
Możecie również podzielić uczniów na grupy, które będą analizowały różne typy tekstów kultury (np. tekst
przedstawienia i film) – dzięki temu będą mogły porównać podobieństwa i różnice między nimi i w ich odbiorze. Grupy podczas analizy tekstu mogą również wykorzystać różne strategie czytania ze zrozumieniem
czy narzędzia analizy tekstu, a następnie spróbować wybrać te, które według nich są najskuteczniejsze.
3.
Podsumowanie pracy
Podsumowanie pracy to ważny element, o którym nie należy zapominać. Przyjrzyjcie się pracy uczniów oraz
ich analizom i wyciągnijcie wspólnie wnioski. Porównajcie też różne sposoby czytania tekstu – powierzchowny i głęboki. Zastanówcie się, jak pogłębiona analiza tekstu wzbogaca odbiór i pomaga w zrozumieniu treści.
Pomyślcie o tym, czego można się dowiedzieć analizując samą treść, a czego analizując ją w szerszym kontekście czy przyglądając się formie. Zastanówcie się, jakich umiejętności uczy taka pogłębiona analiza i do czego
można je wykorzystać, poza czytaniem.