Gry i zabawy ruchowe w procesie edukacji motoryczno – ruchowej.

Małgorzata Bartyzel
Gry i zabawy ruchowe
w procesie edukacji motoryczno – ruchowej.
Rozwój techniki sprawił, że dzieci coraz więcej czasu spędzają w domu przed
telewizorem lub komputerem. Na pewno nie wpływa to korzystnie na rozwijanie
sprawności ruchowej, a co za tym idzie kształtowanie właściwych postaw ciała.
Coraz częściej już na początku nauki szkolnej okazuje się, że dziecko ma wadę postawy. Dlatego ważne jest, aby nauczyciele już na etapie kształcenia zintegrowanego dużo uwagi poświęcili na zadania z zakresu edukacji motoryczno – ruchowej,
aby poprzez właściwie zorganizowane zajęcia ruchowe mogli zapobiegać i korygować wady postawy oraz rozwijać ogólną sprawność ruchową.
Aby nasza praca okazała się efektywna, a dzieci zadowolone należy pamiętać
o tym, aby:
 Aktywność dziecka prowadziła do ruchu o charakterze globalnym, bazującym na ruchach naturalnych, angażujących duże grupy mięśniowe.
 Zwracać dużą uwagę na ćwiczenia korekcyjne kształtujące odpowiednią
sylwetkę.
 Należy prowadzić zajęcia w różnych warunkach klimatycznych.
 Wybierając zestaw ćwiczeń, należy pamiętać o ogólnym rozwoju motoryczności.
 Nad grami zespołowymi powinny dominować zabawy.
 Należy pamiętać o stosowaniu różnorodnych metod i i form organizacji zajęć. Powinna dominować metoda zabawowa i zabawowo – naśladowcza.
 Należy stosować różne ćwiczenia ruchowe, aby wszechstronnie wyposażyć
ucznia w różnorodne umiejętności, a w rezultacie sprawić, aby był bardziej
sprawny fizycznie, bardziej operatywny.
 Stosując pokaz należy pokazać ćwiczenie w całości.
 Należy pamiętać o odpowiednich pozycjach wejściowych i krótko je objaśniać.
 W zakresie koordynacji stosować zabawy ruchowe, minigry sportowe.
 Stosować ćwiczenia siłowe, pamiętając, że podstawowym obciążeniem jest
własny ciężar ciała, a kształtowanie siły powinno się odbywać dzięki wprowadzeniu tej masy w ruch i nadaniu przyspieszenia.
 Ćwiczenia typowo siłowe należy dobierać tak, aby nie obciążać zbytni organizmu.
 Krótkie intensywne wysiłki przeplatać momentami wypoczynku, stosując
odpowiednie gry i zabawy.
 Podejmując pracę nad ruchami precyzyjnymi, należy najpierw stosować
przybory duże, potem mniejsze.
 Poświęcić więcej czasu na samoobsługę (np. przebranie się w strój sportowy).
Jedną z najbardziej lubianych przez dzieci form ruchu są gry i zabawy ruchowe. Jest jedną z tych form działalności człowieka, która występuje we wszystkich
okresach życia, najwięcej zaś w dzieciństwie i młodości. Zabawa, w różnych odmianach jest najlepsza i najskuteczniejszą formą ruchu zorganizowanego. Ma duże
znaczenie w życiu człowieka, zwłaszcza w jego wychowaniu. W grach i zabawach
dominuje ruch, który jest siłą napędową, wyzwalającą spontaniczną aktywność i
działanie. Ponadto zabawa jest okazją do wypowiedzenia się dziecka poprzez ruch,
jest doskonałą formą zaspokojenia „głodu ruchu”, jako czynnika kształtującego
ciało, umysł oraz postawy moralno – społeczne. Zabawa stwarza wiele okazji do
oddziaływania wychowawczego i kształcącego. Obok nauki i pracy jest częścią
życia człowieka w jego rozwoju, jest dopełnieniem życia, które bez zabawy byłoby
niepełne i nieciekawe.
Zabawy i gry ruchowe są podstawową formą działalności dzieci w okresie
wczesnej edukacji, są przejawem ich aktywności i pasji działania. Dzieje się tak
dlatego, że są one różnorodne, odznaczają się bogactwem elementów ruchowych,
podsuwają wiele możliwości działania, a ponadto są łatwe w organizowaniu. Wydobycie istotnych wartości kształcących i wychowawczych, jakie tkwią w zabawach i grach ruchowych, w dużej mierze zależy od właściwego ich doboru, dostosowania stopnia trudności do poziomu rozwoju psychofizycznego uczestników
oraz od urozmaicenia ich przez stosowanie przyborów, sprzętu i urządzeń oraz
sprawnego, interesującego ich przeprowadzenia.
Jednym z wielu celów wychowania fizycznego jest rozbudzenie w uczniach
zainteresowania ruchem w różnych jego przejawach. Rozbudzona i rozwiniętą ciekawość ruchu możemy podtrzymywać przez długie lata, wykorzystując do tego
różnorodne formy ruchu. Potrzeba działania ruchowego tkwi w naturze dziecka,
dlatego ważne jest zapewnienie im możliwości korzystania z zabaw i gier ruchowych. Warto przy tym pamiętać, aby dobierać je tak, aby spełniały rolę: rozwojową, rekreacyjną, wychowawczą.
Oto podstawowe korzyści, jakie płyną z zastosowania gier i zabaw ruchowych:
– wszechstronnie oddziałują na ustrój, przyczyniają się do podnoszenia jego
wydolności oraz wszechstronnej sprawności fizycznej ( podnosi się wydolność wielu układów i narządów, zwłaszcza układu ruchowego, krążenia, oddychania).
– rozwój wszystkich cech motoryki: siły, szybkości, zręczności, wytrzymałości.
– możliwość oddziaływania na psychikę i umysłową stronę osobowości bawiącego się, sprzyjanie nerwowemu odprężeniu się i czynnemu wypoczynkowi.
– uczą spostrzegać otaczające zjawiska i przedmioty ze wszystkich stron i
we wszystkich wzajemnych powiązaniach.
– dostarczają wiele nowych wrażeń i wiadomości o otoczeniu.
– uczą spostrzegawczości, bystrego pojmowania istoty zjawisk, logicznego
myślenia w związku z praktyczną działalnością.
– rozwijają pamięć twórczą i wyobraźnię.
– wszechstronnie wpływają na rozwój woli dziecka, doskonalą takie cechy
charakteru ,jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, panowanie nad
sobą, dokładność, zdyscyplinowanie.
– uczą koleżeństwa, społecznej odpowiedzialności, działania w zespole.
– wprowadzają radosny nastrój, dobre samopoczucie
Planując swoje codzienne działania dydaktyczno – wychowawcze, nauczyciele kształcenia zintegrowanego powinni pamiętać, aby uwzględnić czas na realizację
zadań z edukacji motoryczno – ruchowej ( nie mniej niż 3 godziny tygodniowo).
Zajęcia te powinny w naturalny sposób integrować się z tematem dnia. Oprócz
głównych celów wychowania fizycznego powinny rozszerzać i utrwalać wiadomości z innych edukacji.
Organizacja zabaw i gier ruchowych.
Zabawa ruchowa jest nieskomplikowaną formą ruchu. Treść zabaw jest
oparta na takich podstawowych czynnościach ruchowych, jak: chód, bieg, skok,
rzut, poruszanie się na czworakach, pełzanie, wspinanie itp. Przepisy i zasady gier i
zabaw są proste: można dokonywać zmian (np. wprowadzać elementy trudniejsze
lub łatwiejsze w zależności od sytuacji), może się zmieniać liczba uczestników itp.
W zabawach występuje współzawodnictwo indywidualne – kto ładniej, kto dokładniej, kto szybciej. Rywalizacja indywidualna ma duże znaczenie na kształtowanie psychiki dziecka i odpowiedzialności w różnych sytuacjach. Ponadto dziecko ma możliwość porównania swoich umiejętności z umiejętnościami rówieśników.
Gra ruchowa jest wyższą formą zabawy ruchowej. Występują tu już bardziej
skomplikowane, trudniejsze formy ruchu, obowiązują konkretne, ostrzejsze przepisy. W grach biorą udział drużyny rywalizujące między sobą o zwycięstwo.
Zajęcia oparte na zabawach i grach ruchowych, aby w pełni odpowiadały założeniom i wymaganiom wychowawczym, muszą być dobrze przeprowadzone, dokładnie przemyślane i przygotowane w najdrobniejszych szczegółach (znać uczestników, czas i miejsce zajęć, przygotować przybory, dokonać wyboru zabawy lub
gry ruchowej). Przy wyborze zabawy lub gry ruchowej należy uwzględnić poziom
rozwoju psychomotorycznego uczestników, zadanie, które mają wypełnić i zainteresowania dzieci.
Do przeprowadzenia gier i zabaw ruchowych najlepszymi miejscami są boiska, trawiaste polany i place przyszkolne, sale gimnastyczne. Przed rozpoczęciem
zajęć należy sprawdzić, czy teren jest bezpieczny, czy nie ma puszek, drutów, kamieni, itp. Następnie należy oznaczyć miejsce np.. chorągiewkami.
Przybory są ważnym elementem wpływającym na zwiększenie intensywności
ruchu w zabawach i grach, są pomocne w realizacji zamierzonych zadań. Ponadto
stosowanie ich w grach i zabawach ruchowych ułatwia organizację zajęć, znacznie
zwiększa zainteresowanie dzieci, pobudza ich wyobraźnię i aktywność.
Korzystanie z przyborów pozwala na wprowadzenie elementów wychowawczych: rozdawanie, zbieranie, przechowywanie przyborów.
W zabawach i grach może uczestniczyć cała klasa. W grach ruchowych stosujemy podział na drużyny ze względu na współzawodnictwo. Należy więc tu pamiętać, aby szanse zespołów były wyrównane pod względem sprawności ogólnej oraz
liczby dzieci.
Prowadzący powinien objaśnić uczestnikom zabawę lub grę pamiętając o właściwym ustawieniu się do słuchających. Przede wszystkim musi być przez wszystkich widziany i słyszany. Ponadto powinien podać nazwę gry lub zabawy, jej cel,
objaśnienie zasad i przepisów oraz upewnić się, czy wszyscy zrozumieli zasady.
Zabawy i gry ruchowe zawierają niezaprzeczalne wartości wychowawcze.
Dzięki nim dzieci uczą się bawić, wspólnie działać na rzecz zespołu, szanować
przeciwnika, okazywać pomoc potrzebującemu koledze, przestrzegać zasad gry,
wygrywać, umieć przyjąć ze spokojem porażkę.
Po zakończeniu zabawy prowadzący powinien ogłosić wynik, omówić błędy,
podać sposoby ich uniknięcia w przyszłości, wyróżnić aktywnych uczestników gry.
Zabawy i gry ruchowe nie powinny być dobierane przypadkowo. W budowie
należy uwzględnić trzy podstawowe zasady: wszechstronności, stopniowania wysiłku i trudności oraz przemienności. Poprzez odpowiedni dobór zabaw należy
wszechstronnie rozwijać organizm, zwiększać i różnicować wysiłek, podnosić stopień trudności.
Przypisując zabawom i grom tak wielką rolę w procesie wychowania, należy
pamiętać, że ich poszczególne rodzaje oraz odmiany w swoisty sposób wpływają
na organizm. W zróżnicowany sposób wpływają i oddziałują na dzieci zabawy porządkowe, bieżne, rzutne, na czworakach itd. na uwagę zasługuje fakt, że wszystkie
te rodzaje zabaw i gier mogą być realizowane w pomieszczeniach zamkniętych.