Seminaria europejskie

Seminaria europejskie
5. seminarium
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
18 listopada 2015 roku
[email protected]
Temat: Turcja – wieczny kandydat do członkostwa w UE
Goście:
-
Pinar Elman, Polski Instytut Stosunków Międzynarodowych
- Karol
Wasilewski, Centrum Inicjatyw Międzynarodowych
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
Porozumienie z Ankary - jest to umowa stowarzyszeniowa, którą Turcja podpisała z ówczesną Europejską Wspólnotą
Gospodarczą jeszcze w 1963 roku. Weszła w życie w 1964 roku i zakładała wprowadzenie unii celnej (wspólnych
zewnętrznych ceł). Unia celna stała się rzeczywistością dopiero 1 stycznia 1996 roku. Obejmuje produkty przemysłowe
i przetworzone produkty rolne. Już w Porozumieniu z Ankary Wspólnota, poprzedniczka Unii Europejskiej, zobowiązywała
się do przyjęcia Turcji w poczet członków po odpowiednim okresie dostosowawczym (nie dłuższym niż 20 lat).
Kryteria członkostwa w UE – inaczej tzw. kryteria kopenhaskie (uchwalono je na szczycie w Kopenhadze w 1993 roku).
Mówi o nich także Traktat o Unii Europejskiej. O członkostwo w Unii Europejskiej może się ubiegać kraj europejski.
I tu w przypadku Turcji pojawiają się pierwsze wątpliwości z racji jej położenia geograficznego – tylko 3 % powierzchni tego
państwa znajduje się w Europie. Można także podważać europejskość Turcji w sensie kulturowym. Kandydat do członkostwa
musi posiadać stabilne instytucje gwarantujące demokrację, państwo prawa, prawa człowieka i ochronę mniejszości; posiadać
funkcjonującą gospodarkę rynkową zdolną do rywalizowania na unijnym rynku; być zdolny do skutecznego wypełniania
zobowiązań wynikających z członkostwa. Państwo kandydujące musi być w stanie przyjąć dorobek prawny UE, ale też musi
nastawić się na przyjęcie euro. Z drugiej strony warunkiem przyjęcia nowego państwa jest także gotowość na rozszerzenie ze
strony samej Unii. Turcja złożyła wniosek o członkostwo już w 1987 roku. W 1997, na unijnym szczycie w Luksemburgu
uznano, że Turcja może kandydować do Unii, a w 1999 w Helsinkach przyznano jej oficjalnie status kraju kandydującego.
Obecnie Turcja jest krajem, który najdłużej stara się o członkostwo w Unii Europejskiej.
Negocjacje akcesyjne Turcji – zanim dany kraj stanie się członkiem UE, prowadzone są negocjacje dotyczące warunków jego
przystąpienia. Tureckie negocjacje z UE obejmują 35 obszarów tematycznych i rozpoczęły się w 2005 roku. Do tej pory
zamknięto tylko jeden rozdział (nauka i badania), a w 13 innych obszarach (np. podatki, ochrona środowiska, swobodny
przepływ kapitałów) rozmowy rozpoczęto, lecz ich nie zakończono. W 2006 roku zapadła decyzja, że 8 rozdziałów
negocjacyjnych nie zostanie na razie otwartych, ponieważ Turcja nie chce objąć Cypru protokołem dodatkowym do
porozumienia z Ankary. Oba kraje są skonfliktowane, a Cypr (jako nowy członek Unii Europejskiej od 2004 roku) powinien
zostać przez Turcję uwzględniony w umowie stowarzyszeniowej z UE. Zablokowane rozdziały to m.in. handel, transport, usługi
finansowe.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce
Raporty na temat państw kandydujących – co roku Komisja Europejska publikuje sprawozdania dotyczące krajów
kandydujących do UE (w tym roku przyjęte zostały 10 listopada). Raport dotyczący Turcji nie jest laurką dla tego państwa. Choć
Turcja jest nieźle przygotowana pod względem gospodarczym i dostosowuje swoje prawo do obowiązujących unijnych
przepisów, odnotowano spowolnienie tempa wielu ważnych reform. Turcja przyjęła nawet przepisy idące wbrew unijnym
standardom w dziedzinie państwa prawa, wolności wypowiedzi i wolności zgromadzeń (co uderza np. w społeczeństwo
obywatelskie). Komisja zauważa, że na scenie politycznej istnieją głębokie podziały, a bezpieczeństwo pogorszyło się. Nie ma
specjalnej woli zreformowania administracji. Kwestionuje się niezależność wymiaru sprawiedliwości. Prokuratorzy i sędziowie
są pod presją polityczną. Komisja wytyka tureckiemu rządowi jego walkę z domniemanym układem. Korupcja nadal jest
rozpowszechniona. Zdaniem Komisji wydarzenia na południu i wschodzie kraju (wynikające z zaostrzenia kursu wobec Kurdów)
mogą powodować naruszenia praw człowieka. Komisja niepokoi się także sprawami o przestępstwa kryminalne wytaczanymi
dziennikarzom, pisarzom, użytkownikom mediów społecznościowych oraz zmianą regulacji dotyczących internetu.
POTRETY MNIEJ ZNANYCH MĘŻCZYZN I KOBIET
Recep Tayyip Erdogan (ur. 1954 r.), absolwent ekonomii, wydaje się niezatapialny.
Mimo skandalu korupcyjnego, który wybuchł w 2013 roku, a w który zamieszane było
jego otoczenie (w tym synowie), w 2014 roku objął stanowisko głowy państwa. Jako
pierwszy prezydent został wybrany w powszechnych wyborach. Wcześniej od 2003
był premierem. Od młodości związany był ze środowiskiem islamistów. W latach
1994-1998 był burmistrzem Stambułu (i faktycznie miał osiągnięcia). Następnie
Erdogan trafił na 4 miesiące do więzienia za podżeganie do nienawiści religijnej
(powodem było zacytowanie w jednym z przemówień bojowego wiersza Ziyi
Gokalpa). W 2001 roku Erdogan jest jednym z założycieli Partii Sprawiedliwości
i Rozwoju (AKP), która również jest zakorzeniona w islamie. Zostaje jej
przewodniczącym, a zwycięstwo wyborcze AKP w 2002 roku wynosi go do władzy.
W ostatnich, przedterminowych wyborach 1 listopada AKP ponownie zdobyło
większość mandatów, utraconą w wyborach w czerwcu tego roku. Szczęśliwie dla
Erdogana nie udało się stworzyć rządu koalicyjnego i Turcy musieli ponownie udać
się na wybory. Dzięki sprytnie prowadzonej polityce wewnętrznej (wznowieniu
w ostatnich miesiącach konfliktu z Kurdami) i sytuacji międzynarodowej, Partia
Sprawiedliwości i Rozwoju utrzymała się u władzy, wydając się ostoją stabilności
i bezpieczeństwa państwa. Celem Erdogana jest przekształcenie Turcji w system
Źródło: Gobierno de Chile za Wikipedią
prezydencki (dążenie to dobrze ilustruje nowo zbudowany pałac prezydencki z 1000
pokoi). Erdogan potrafi się rozprawić z politycznymi przeciwnikami posługując się przy tym wymiarem sprawiedliwości (np. w
2013 roku skazano wyższych oficerów za spisek mający na celu obalenie AKP – sprawa Ergenekon). W 2013 roku zdławił
protesty wywołane przez pomysł zabudowy Parku Gezi w Stambule, których paliwem była również niechęć do partii rządzącej.
Zapleczem AKP pozostaje wiejska i małomiasteczkowa konserwatywna Anatolia, gdzie podobają się takie posunięcia jak
zniesienie wieloletniego zakazu noszenia chust przez kobiety w instytucjach państwowych (w 2013 roku) czy zezwolenie na
zakrywanie włosów przez uczennice szkół ponadpodstawowych (2014). Na korzyść Erdogana przemawiały wyniki gospodarcze
kraju w trakcie jego rządów, ale te ostatnio się pogorszyły (np. wzrosło bezrobocie).
INTERNET, CZYLI CO W TRWIE PISZCZY
http://ec.europa.eu/enlargement - strona Komisji Europejskiej poświęcona rozszerzeniu UE. Można na niej znaleźć szczegóły
dotyczące relacji Unii z poszczególnymi krajami kandydującymi i potencjalnymi kandydatami, w tym raporty o czynionych przez
poszczególne państwa postępach. Można się tu także dowiedzieć więcej o rozmaitej pomocy przedakcesyjnej. Dla
początkujących są również podstawowe informacje: kryteria członkostwa w Unii, procedura wchodzenia do UE, historia
kolejnych rozszerzeń. Strona dostępna niestety wyłącznie w językach obcych.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce