Stymulowanie nabywania wiedzy fizycznej metod grup i projektów

Małgorzata Klisowska
IF Uniwersytet Rzeszowski
Przemiany zachodz ce w modelu współczesnego społecze stwa dotycz szczególnie
młodych. Jednym z przejawów jest łatwiejszy i szybszy dost p do informacji – mo liwy bez
udziału osób dorosłych. Nauczyciel, przygotowuj c prac z uczniami, zarówno w planie
dydaktycznym, jak i wychowawczym, powinien by wiadom tego szczególnego kontekstu, w
jaki wpisany jest on sam, jak i ucze . Zarówno on, jak i ucze s podmiotami, mi dzy którymi
dochodzi do wzajemnego kontaktu, interakcji. Ucze jest stron czynn i nie jest tak, e
nauczyciel mo e uzyskiwa dobre wyniki kształcenia bez jego woli i udziału. Jego rola, jako
nauczyciela jest niezb dna, ale w obliczu osobowego traktowania ucznia ulega transformacji –
ma by pomocnicza (a nie autorytatywna) w przekazywaniu i udost pnianiu wiedzy oraz
warto ci wytworzonych w społecze stwie, stanowi cych jego trwały dorobek (zasada
pomocniczo ci).
Innymi słowy, nauczyciel nie kształtuje osoby ucznia, ani jej nie rozwija, ale stwarza
mniej lub wi cej korzystne warunki, umo liwiaj c intelektualny i osobowo ciowy rozwój
ucznia jako podmiotu. Oznacza to, e rozwój i kształtowanie osoby b dzie dziełem i owocem
wysiłku samego zainteresowanego. Wa ne jest u wiadomienie tego samym uczniom i ich
rodzicom, w ród których pokutuje przekonanie, e za osi gni cia i rozwój ucznia odpowiada
przede wszystkim nauczyciel, podczas, gdy to, co si dzieje zale y od obydwu stron i rodzaju
wytworzonego sprz enia zwrotnego.
Takie współczesne uwarunkowania edukacyjne domagaj si poszukiwania efektywnych
form i metod pracy. W tym kontek cie przedmiotem naszych rozwa a uczynimy metody
grupy oraz metod projektów.
Temat metody grupy domaga si u ci lenia poj i wskazania ich zakresu. Konieczne jest
tak e umiejscowienie naszych rozwa a na tle współczesnych dyskusji wokół kształcenia
oraz wychowania (uj cie holistyczne). Do tej pory pod poj ciem „grupy” rozumiano form
pracy nauczyciela z uczniami. Obecny etap przemian edukacyjnych, stan wiadomo ci, jak te
praktyka dydaktyczna nauczycieli zdaj si oba te uj cia ł czy w syntezie formułowanej
zarówno j zykiem metodycznym, jak i pedagogiczno-dydaktycznym.
Mi dzy uczniem a nauczycielem zachodzi bezpo rednie oddziaływanie. Pojawia si
płaszczyzna wzajemnych relacji, które nie s zale ne jedynie od wiedzy i fachowo ci
nauczyciela. Znaczenie ma nie tylko to, co mówi i robi, ale tak e jak to robi.
W metodzie grupy nauczyciel nie jest kim z zewn trz, kto daje rozwi zania lub rozwi zuje
problemy, lecz razem z uczniami jest „w drodze”, razem z nimi szuka, odkrywa i prze ywa to,
co odkrycie niesie: satysfakcj , rado , niepokój, w tpliwo ci. Kształcenie traci znamiona
jednostronnego „urabiania” ucznia lub „dostosowywania si ” do wymogów nauczyciela –
staje si procesem przebiegaj cym w dialogu osób. Jest procesem długofalowym i wymaga
kontaktów przede wszystkim pozalekcyjnych.
Warunki oddziaływania poprzez metody grupy:
! "
!
!
rezygnacja z postawy autorytarnej na rzecz
dialogu i wspomagania uczenia si ;
przyj cie funkcji pomocnika i po rednika;
nie lekcewa enie prostych i naiwnych pyta ;
nie wykazywanie przewagi intelektualnej;
rezygnacja z pozycji jedynego posiadacza
prawdy, który zawsze ma racj ;
pozbawiony formalizmu lekcji szkolnej;
skoncentrowany nie tyle na samym uczniu
(zdolny, słaby, nadpobudliwy, kłopotliwy),
co na relacji, jej przebiegu i uwra liwianiu na
cel, jaki wspólnie chc osi gn ;
dotyczy zarówno ucznia (dla lepszej oceny),
jak i nauczyciela (np. tylko dla awansu).
Przekazowi słownemu czy ogl dowemu – wła ciwemu tradycyjnym metodom nauczania
towarzyszy zawsze przekaz bezsłowny wyra ony bezpo rednio w postawie, zaanga owaniu
nauczyciela. W metodzie grupy jest on przekazem równie istotnym, jak pozostałe. Wynika to
z faktu, i sposoby post powania nie s wrodzone, ale wyuczone w ci gu ycia –
kształtowane przez wzory i potrzeby.
Odnajdujemy tu jeden z czynników kryzysu nauczania fizyki – nie mo na wykształci
postawy badawczej opowiadaj c o badaniach, nie nauczymy twórczego rozwi zywania
problemów ucz c biernego (cz sto bez zrozumienia) rozwi zywania zada zamiast
poznawania algorytmów działania oraz rozwijania my lenia.
Nauczyciel fizyki otworzy ucznia ku rozumieniu rzeczywisto ci przyrodniczej, w jakiej
yje pod warunkiem, e on sam interpretuje t rzeczywisto w kontek cie praw przyrody (a
nie np. w kontek cie horoskopu czytanego na przerwie w pokoju nauczycielskim). Nauczyciel
powinien pami ta , e swoim zachowaniem, postaw , zainteresowaniami, pasj modeluje
zainteresowania i postawy uczniów – bezsłownie uczy sposobów post powania, które
uczniowie – cz sto bezwiednie – przejmuj , na laduj i internalizuj (przyjmuj za własne)
dzi ki wrodzonemu mechanizmowi na ladowania. Rezygnuj c z pokazów czy do wiadcze
(bo pochłaniaj zbyt wiele czasu lub efekty oddalone s w czasie) nauczyciel uczy, e
wa niejsze od poszukiwa i rozwoju my lenia s szybkie, dora ne efekty (w postaci podanych
gotowych opisów i wniosków – „do nauczenia”). Metoda grupy wyklucza takie działania.
Metoda grupy jest sposobem zorganizowania zasobów działa , aby osi gn cele
dydaktyczno-wychowawcze, poczynaj c od momentu, w którym grupa stała si tego
wiadoma i bior ca w nim udział (grupa jest podmiotem, a nie tylko rodkiem kształcenia,
b d wychowania).
Główne aspekty metody grupy stosowanej w nauczaniu-uczeniu si
okre li jako:
fizyki mo na
„małe laboratorium ycia” (odwzorowanie działa , zmaga , trudu badawczego);
uczenie si przez do wiadczenie i krytyczn refleksj ;
uczenie si przez poszukiwanie;
uczenie si wła ciwych metod działania (rozumowania).
Nauczyciel pełni tu pewn funkcje globaln :
rozwija system pozytywnych interakcji i pomaga ucznim sta si „grup ”.
po redniczy pomiedzy grup a rodowiskiem dyd.-wych., itp.
pomaga grupie w opracowaniu własnego projektu;
formułuje oczekiwania, towarzyszy w podejmowaniu decyzji;
dba o pozytywny kontekst interioryzacji projektu;
informuje; pomaga: spostrzec, zda sobie spraw , odkry , opisa , zweryfikowa ,
zastosowa , ulepszy .
# $
Projektem nazywa b dziemy terminowe zadanie realizowane w ci le okre lonym celu,
wykonywane w okre lonych warunkach z uwzgl dnieniem aktów woli i decyzji uczniów,
podejmuj cych realizacj zadania. Sama metoda za , jako zagadnieniowa metoda nauczania uczenia si ma zapewni aktywne i ró norodne zdobywanie wiedzy przez ucznia i prowadzi
do pełnego rozwoju osobowo ci z uwzgl dnieniem faz rozwoju intelektualnego człowieka
[Klisowska, 2000].
Innymi słowy projekt to długoterminowe przedsi wzi cie indywidualne lub grupowe,
którego istot jest samodzielna praca badawcza uczniów, polegaj ca na zaplanowaniu zakresu
i przebiegu bada , poszukiwaniu informacji, ustaleniu optymalnych metod rozwi zania lub
opisania problemu oraz prezentacji wyników.
Projekt, jako metoda aktywna, kształtuje umiej tno planowania, organizowania,
komunikowania si . Pobudza do oceny konstruktywnej, przygotowuje do samooceny. To
metoda efektywnego porozumiewania si w ró nych sytuacjach, zbierania i selekcjonowania
informacji, rozwi zywania problemów, prezentacji własnego punktu widzenia, przygotowania
do wyst pie publicznych. W projektach stawiane s pytania, na które nie znamy odpowiedzi
i dopiero w trakcie podejmowanych działa mog zosta sformułowane wnioski ko cowe.
Dzi ki takim pytaniom-problemom uczenie staje si autentycznym procesem badawczym.
Nauczanie – uczenie si metod projektów jest procesem cało ciowym, wymuszaj cym
rzeczywiste działania interdyscyplinarne.
Przypomnijmy pokrótce najistotniejsze elementy metody zwi zane z realizacj projektu
przez uczniów.
%
1.
2.
3.
4.
&
Projekt obserwacyjny (O).
Projekt do wiadczalny (D).
Projekt teoretyczny (T).
Projekt mieszany (np, OD, OT, DT, itp.).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wybór tematu i okre lenie celów projektu.
Tworzenie zespołów, ustalenie zasad pracy w grupie i kryteriów jej oceniania.
Opracowanie planu realizacji, instrukcji projektu.
Realizacja projektu.
Prezentacja projektu.
Ocena projektu.
'
'
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Temat projektu i jego cele.
Zadania. Oczekiwane efekty.
Główne ródła informacji.
Harmonogram konsultacji.
Terminy wykonania poszczególnych zada .
Sposób (forma) i termin prezentacji.
Kryteria oceny projektu.
Efektem pracy uczniów s konkretne działania w rodowisku szkolnym lub społecznym
(sprawozdanie, artykuł do gazetki szkolnej, plakaty, modele, makiety, układy do wiadczalne,
prezentacje multimedialne – Exel,WWW, Power Point, itp.). Mog to by szkolne sesje
popularyzacyjne, na których prezentowane s uzyskane wyniki – z zachowaniem formy oraz
charakteru prac (mog to by plakaty, makiety, konkursy, quizy, prezentacje, inscenizacje czy
te scenki rodzajowe, itp.).
(
Uczniowie zdobywaj wiedz metodami wła ciwymi dla fizyki, tj. przez obserwacj ,
eksperyment, modelowanie i symulacje, korzystaj c przy tym z ró norodnych ródeł
informacji: podr czniki, czasopisma, encyklopedie, literatura uzupełniaj ca, zasoby dost pne
w sieci poprzez Internet, instytuty naukowe, badania ankietowe, wywiady, inne.
)
*
Zadania formułowane s w sposób ogólny i nie do ko ca jednoznaczny. Pozostawiamy
uczniom du swobod w realizacji projektu (to oni decyduj o ostatecznym kształcie
projektu) i zaprezentowania cz sto innowacyjnych, oryginalnych rozwi za . Zadania te
składaj si zarówno z cz ci teoretycznej, jak i zawieraj polecenia praktyczne.
'
1. Sposób i poprawno rozwi zania problemu: (analiza problemu, hipotezy robocze, sposób
wykorzystania ró norodnych ródeł informacji, metoda pomiaru i konstrukcja zestawu
pomiarowego, wyniki obserwacji, do wiadcze i ich wła ciwa interpretacja: rzetelno
pomiarów, powtarzalno wyników, j zyk fizyki).
2. Przestrzeganie zasad współpracy w grupie, przestrzeganie terminów realizacji zada
cz stkowych i konsultacji.
3. Forma prezentacji zrealizowanego projektu.
Si gaj c po metod projektów nale y zda sobie spraw , e ze wzgl du na celowo
zaliczana jest ona do metod kształtowania osobowo ci ucznia - w cisłej relacji ze
rodowiskiem, w którym yje. Ci ar indywidualnej oceny ucznia zostaje w tym przypadku
przeniesiony z poziomu wiadomo ci i umiej tno ci na poziom zainteresowania i postawy.
Wkład ucznia do pracy zespołu powinien by oceniony indywidualnie, nie dopuszczamy
do sytuacji by w projekcie uczestniczyli uczniowie, którzy b d si czuli zwolnieni z
odpowiedzialno ci za przebieg i wyniki projektu. Efekt ko cowy jest wynikiem kompetencji
całego zespołu - nie ma wi c mocy ró nicuj cej. Tym samym miejsce oceny wyra onej
stopniem szkolnej zaj powinna ocena opisowa.
+
$
Edukacji ekologicznej nie prowadzi jeden nauczyciel, gdy realizowana jest w ramach
ró nych przedmiotów: biologii, geografii, chemii, j zyka polskiego, plastyce. Jednak e –
zgodnie z postulatem integracji mi dzyprzedmiotowej - w ramach zrealizowanych zaj
pozalekcyjnych Fizyka a ekologia [Klisowska, Rybczyk, 2002] starano si tak kierowa prac
uczniów (LO, Strzy ów), by wykorzysta nabywan przez ucznia wiedz i poskłada
poszczególne jej elementy, ze zwróceniem uwagi na zrozumienie natury fizycznej zagro e
rodowiska (tab.1).
W programie edukacyjnym KREATOR wyró niono pi zasadniczych umiej tno ci
nowoczesnego człowieka, nazywaj c je kompetencjami kluczowymi. Przenosz c je na szkoln
edukacj ekologiczn , mo na ustalono kluczowe kompetencje ucznia szkoły redniej w tym
zakresie:
uczenie si ekologii i przyjmowanie odpowiedzialno ci za siebie - swoj edukacj
ekologiczn w odniesieniu do rodowiska wewn trznego i najbli szego rodowiska
zewn trznego;
rozwijanie wra liwo ci i my lenia ekologicznego w szerokim sensie oraz pobudzanie
zainteresowa rodowiskowych;
skuteczne porozumiewanie si j zykiem ekologicznym w ró nych sytuacjach
rodowiskowych;
współdziałanie w zespole i praca w grupie podczas uczenia si ekologii i działa
rodowiskowych;
poszukiwanie, porz dkowanie i wykorzystywanie informacji o rodowisku i jego
ochronie;
odnoszenie do praktyki zdobytej wiedzy rodowiskowej;
rozwi zywanie problemów ekologicznych w sposób twórczy.
By kształtowa wymienione umiej tno ci oraz postawy uczniów nale y uwzgl dni
struktur postawy oraz własn aktywno ucznia i skoordynowane działanie w zespole. Ze
strukturalnego punktu widzenia postawa jest organizacj trzech zasadniczych komponentów,
które w kontek cie postawy proekologicznej mo na opisa nast puj co:
poznawczy
emocjonalnomotywacyjny
behawioralny
wiedza o przedmiocie postawy proekologicznej;
wiadomo ci i umiej tno ci, które pozwol na
rozwój oraz współistnienie w
rodowisku
przyrodniczym;
składnik afektywny wobec przedmiotu postawy;
stosunek, uczucia, motywy, racje, wra liwo
estetyczna.
zachowanie wobec przedmiotu postawy;
reakcje werbalne (opinie, oceny, normy) oraz
niewerbalne (ukierunkowane na cel działania;
aktywno zorganizowana).
Pełne kształtowanie postaw proekologicznych domaga si aktywnego zdobywania wiedzy
przyrodniczej, rozumienia miejsca i roli człowieka w ekosystemie, oraz przygotowania do
podejmowania decyzji w przypadku konfliktu motywów lub racji. Dlatego wybierane s takie
metody i techniki pracy, by w toku realizacji zagadnie ekologicznych pomagały kreowa
ucznia „dociekliwego” oraz – na ile to mo liwe - upodabniały uczenie do procesu
badawczego, przyczyniaj c si do rozwijania zdolno ci lub zainteresowa poznawczych
uczniów.
Krótko mówi c, w miejsce metod postrzegaj cych grup jako narz dzie, w której
dominant jest wola autorytarnego kierowania ze strony nauczyciela wybierane s metody
grupowe – oparte na podmiotowej współodpowiedzialno ci grupy. Dobrze celom tym słu
metody aktywizuj ce, np. metoda projektów. Ze wzgl du na celowo , zaliczana do metod
kształtowania osobowo ci ucznia – w cisłej relacji z rodowiskiem przyrodniczym, w którym
on yje. Jest ona z wa niejszych metod pracy pozalekcyjnej z uczniami w ramach koła,
poniewa :
umo liwia formułowanie i rozwi zywanie konkretnych problemów;
zapewnia du y stopie ró norodnej aktywno ci uczniów;
uczy diagnozowania zanim dokonane zostanie warto ciowanie;
kształtuje samodzielno my lenia oraz wypracowywanie porozumie ;
umo liwia integracj samodzielnego działania ucznia z prac zespołu;
mobilizuje do systematyczno ci oraz zachowania tempa realizacji zada .
Na podstawie realizacji kilku projektów, nale y stwierdzi , e uczniom odpowiada forma
uczenia si poprzez integracj działa w zespole innym ni rodowisko klasowe. Istotnym
czynnikiem jest te zmiana kontekstu oceniania – uczniowie staj si odpowiedzialni za
realizacje powierzonych im zada przed rówie nikami lub zaproszonymi go mi. Sam za
nauczyciel uczy si , jak organizowa i koordynowa prace uczniów nie narzucaj c im
„swojej” wiedzy, „swojego” sposobu my lenia, pomysłów, wniosków, norm i kryteriów ocen.
Innymi słowy – robi miejsce na aktywne uczestnictwo uczniów, które nie b dzie tylko
wykonywaniem danych działa , ale b dzie te wzi ciem udziału w „decyzjach” .
Efektem pracy uczniów s konkretne działania w rodowisku oraz sesje popularyzacyjne,
na których – oprócz wykładów zaproszonych go ci - prezentowane były uzyskane wyniki – z
zachowaniem formy i charakteru prac (plakaty, makiety, konkursy, quizy, inscenizacje czy te
scenki rodzajowe – tab.4).
Bibliografia
Fallus R. (1993), Przygotowanie do pracy w grupach, Fundacja „Edukacja dla Demokracji”.
Klisowska M. (2000), Metoda projektów w zintegrowanym nauczaniu fizyki, Fizyka w Szkole 1, 33 (2000).
Klisowska M., Rybczyk M. (2002), Edukacja ekologiczna na zaj ciach pozalekcyjnych, Mi dzynarodowa
Konferencja Profil ucitele chemie, Sekcja: Ekologicke a integracni tendence v priprave ucitelu prirodnich ved,
Hradec Kralove 10-12.09.2002 (In press).
Nowacji W. (1995), O metodzie projektów, CODN.
Tab.1
FAZA ZAJ
Zainicjowanie
projektu
ZAGADNIENIA OGÓLNE
1.
2.
3.
Realizacja
1.
2.
3.
CELE EDUKACYJNE
Sformułowanie problemów
oraz zada do wykonania.
Dyskusja nad
przedstawionymi
propozycjami.
Ustalenie zagadnie kluczowy
Rozwijanie umiej tno ci planowania i
organizacji pracy własnej uczniów.
Doskonalenie selekcji i segregacji
posiadanych informacji.
Własno ci absorpcyjne i
emisyjne Ziemi.
Gazy atmosfery ziemskiej –
ich kr enie w przyrodzie.
Zmiany klimatu na
przestrzeni dziejów.
Poznanie przebiegu absorpcji i
rozpraszania w atmosferze.
Okre lenie czynników kształtuj cych
klimat
Bilans energetyczny Ziemi.
4.
5. Fizyczna natura efektu
cieplarnianego.
Poznanie skutków ekologicznych
zasady zachowania energii.
Uzyskanie wiedzy na temat efektu
cieplarnianego.
6.
Zaburzenie stałych proporcji
gazów w atmosferze.
U wiadomienie, e działalno
antropogeniczna człowieka jest
przyczyn efektu cieplarnianego
Efekt cieplarniany - stan
obecny i prognozy na
przyszło .
Poznanie skutków i zagro e
lokalnych z powodu wyst powania
efektu cieplarnianego.
W jaki sposób nasze miasto
(otoczenie) przyczynia si do
efektu cieplarnianego?
Kształtowanie odpowiedzialno ci za
stan najbli szego rodowiska
przyrodniczego.
7.
8.
9.
10. Sposoby redukcji gazów
cieplarnianych.
Rozwijanie umiej tno ci dyskusji;
podejmowania wspólnych decyzji.
11. Udział kraju w działaniach na
rzecz redukcji emisji gazów.
Konwencje mi dzynarodowe oraz
ustalenia w ramach eko-regionów.
FORMA
ZAKO CZENIA
FAZ PROJEKTU
Lista zagadnie
kluczowych.
Diagramy:
przepływu energii
słonecznej;
kr enie tlenku
w gla, azotu, wody
w przyrodzie.
Plakaty:
uproszczony model
klimatu w
przeszło ci
geologicznej.
Wykład z
prezentacj
medialn oraz
symulacj
komputerow .
Rozprawa nt:
W czym zawinił
człowiek?
Metoda: drama
(inscenizacja).
Dowolne formy
prezentacji
(quizy, rozprawki)
lokalnych skutków
i zagro e .
Spotkania
z zaproszonymi
ekspertami.
Opracowanie
zebranego
materiału.
Przygotowanie prac uczniowskich
– indywidualnych i zespołowych.
Prezentacja
wyników
Przygotowanie sesji
popularno-naukowej;
konkursu szkolnego.
Lista propozycji
z naszej strony
(tab.3).
Informacja na
tablicy ogłosze .
Kształtowanie umiej tno ci
Prace uczniowskie;
prowadzenia dokumentacji
wyniki konkursów
realizowanego projektu.
dokumentem
realizacji projektu.
Doskonalenie umiej tno ci prezentacji Sesja uczniowska
posiadanej wiedzy; budzenie
z udziałem go ci.
wra liwo ci oraz odpowiedzialno ci za
stan rodowiska
Przeprowadzenie
konkursu.
Tab.2
Temat:
Ucze umie / potrafi:
Osi gni cia i postawy:
− wyja ni emisyjne i absorpcyjne
własno ci Ziemi i atmosfery ziemskiej;
− omówi fizyczn natur efektu
cieplarnianego;
− okre li procentowy udział gazów
cieplarnianych w tworzeniu efektu
cieplarnianego;
− wskaza działalno antropogeniczn
człowieka jako przyczyn emisji gazów
cieplarnianych;
− okre li skutki efektu cieplarnianego;
− wymieni działania podejmowane w
celu zahamowania emisji gazów
cieplarnianych;
− rejestrowa , porz dkowa , analizowa
wyniki obserwacji;
− gromadzi dokumentacj własn oraz
wł cza jej najistotniejsze elementy do
materiałów zespołu.
− ocena wpływ naszego regionu na
poziom emisji gazów cieplarnianych;
− ustalenie znanych zagro e , jakie
mog wyst pi w przyszło ci w
ekosystemie naszego regionu;
− wykonywanie powierzonych zada w
terminie i z zaanga owaniem;
− samodzielne podejmowanie realizacji
kolejnych zada ;
− przygotowanie ewaluacji (konkurs,
plakaty, zbiórka surowców wtórnych,
quiz, itp.) zrealizowanego projektu;
− preferowanie zgodnych z natur ,
bezpiecznych dla zdrowia i rodowiska
sposobów post powania;
− podejmowanie racjonalnych działa
słu cych poprawie stanu rodowiska
w skali lokalnej.
Tab.3
Zadanie:
nie u ywaj areozoli z freonami;
ogranicz stosowanie kopiarek i drukarek
laserowych (wydzielaj ozon);
nie podejmuj palenia tytoniu – wydzielane
toksyny to m.in. tlenek w gla, tlenek azotu,
cyjanowodór;
Mamy na to bezpo redni
wpływ ju teraz.
Najistotniejsze to:
- nasza postawa,
- zauwa anie problemu,
nie spalaj gumy, plastiku, PCV i innych substancji
zanieczyszczaj cych powietrze m.in. dioksynami;
- zaanga owanie,
zadbaj o segregacj domowych mieci: papieru,
tektury, szkła, aluminium, metalu;
- poszukiwanie innych
mo liwo ci.
przekazuj surowce wtórne do oznaczonych
pojemników lub punktów skupu;
kupuj ywno i inne produkty w opakowaniach
wielokrotnego u ytku lub nadaj ce si do
ponownego przetworzenia;
posad i dbaj o drzewa wokół swojego domu;
uczestnicz w akcjach zalesiania;
oszcz dzaj energi elektryczn ;
stosuj energooszcz dne urz dzenia (lodówk ,
pralk , grzejniki);
kontroluj domowe urz dzenia gazowe oraz piece s one ródłem tlenku w gla i tlenku azotu;
korzystaj z energooszcz dnego samochodu;
zrezygnuj z samochodu przynajmniej dwa razy w
tygodniu; do pracy udaj si autobusem, poci giem,
rowerem lub pieszo;
wyreguluj ogrzewanie pomieszcze ;
Mamy po redni wpływ
teraz.
Najistotniejsze to:
- zainteresowanie
problemem dorosłych;
- bilans „zysków” i „strat”;
- wiadomy wybór.
ociepl dom.
Podj te działania mog przyczyni si do zmniejszenia emisji szkodliwych gazów, np.
CO o ok. 5500 kg w ci gu roku!
Tab.4
ROZPRAWA:
1. Wypowiedzi oskar yciela i obro cy ukazuj ce zasadno lub bezpodstawno procesu
s dowego. Uczniowie odgrywaj cy te role przedstawiaj ciekawe pod wzgl dem formy
wypowiedzi, oparte na konkretnych faktach.
Oskar yciel:
Obro ca:
Człowiek przyczynia si do powstawania Człowiek stara si zmniejsza szkodliwe
efektu cieplarnianego poprzez:
skutki własnych działa poprzez:
intensywne górnictwo,
spalanie paliw kopalnych dla celów
grzewczych i w motoryzacji;
produkcj przemysłow ;
stosowanie urz dze chłodniczych,
pojemników aerozolowych z freonem,
pianek budowlanych, ga niczych,
nieszczelne ruroci gi przesyłaj ce gaz;
wysypiska i wypalanie mieci
uprzemysłowione rolnictwo;
wylesianie
znacznych
obszarów
Ziemi;
wypalanie lasów tropikalnych.
rekultywacj oraz zalesianie terenów
górniczych i przemysłowych;
zakładanie filtrów powietrza;
tworzenie pasów zieleni wokół fabryk
zwi kszanie
yzno ci gleby oraz
stosowanie metod naturalnych (nie
chemicznych) uprawy ro lin;
oszcz dzanie energii, szczególnie w
ogrzewaniu domów; o wietleniu, itp.
Sortowanie mieci i odpadów oraz ich
wykorzystanie wtórne.
2. Oskar yciel i obro ca powołuj wiadków oraz przedstawiaj
potwierdzaj ce słuszno ich pogl dów.
dowody rzeczowe
Przykładowy materiał przedstawiony w wypowiedziach wiadków:
Oskar enia
Obrony
− powi zanie działalno ci człowieka z
emisj gazów cieplarnianych {plansze,
plakaty, diagramy, filmy};
− procentowy wkład poszczególnych
rodzajów działalno ci na efekt
cieplarniany {zestawienia statystyczne}
− raport nt. skutków efektu
cieplarnianego – obecnie i w
przyszło ci;
− wyniki pomiarów:
własnych- demonstruj cych istot
efektu;
danych zebranych w czasopismach,
Internecie, itp.
− przedstawienie strategii redukcji emisji
gazów cieplarnianych;
− wypowied le nika nt. racjonalnej
gospodarki le nej;
− film nt. wykorzystywania odpadów w
produkcji energii elektrycznej;
− zestawienie wielko ci plonów
uzyskiwanych przy stosowaniu
nawozów sztucznych i rodków
ochrony ro lin;
− odniesienie si do przedstawionych
wyników pomiarów.
3. Mowy ko cowe. Wnioski.
Oskar yciel
Obro ca
Człowiek zawinił, gdy jego działalno
przyczynia si do zachwiania stanu
równowagi w przyrodzie. Ignoruje (lub
nie jest wiadomy), e wszystko, co dzieje
si w przyrodzie sprowadza si do
przemian energii, ta za w układzie
zamkni tym pozostaje stała.
Gwałtowny wzrost produkcji energii przez
spalanie paliw kopalnianych dla celów
bytowania, produkcji przemysłowej oraz
transportu, to główne ródła emisji gazów
cieplarnianych (ryc.1 i ryc.2).
Negatywny wpływ ma te intensywne
stosowanie nawozów, freonów oraz
niszczenie lasów, które w sposób
naturalny oczyszczaj atmosfer .
Człowiek, jako jednostka, nie czyni nic,
by temu zapobiega .
Działalno człowieka jest tylko jednym z
czynników, które kształtuj skład oraz
funkcje atmosfery ziemskiej.
W przeszło ci równie wielokrotnie
obserwowano znaczne anomalie
pogodowe, kiedy człowiek nie rozpocz ł
jeszcze swojej destrukcyjnej działalno ci.
Dane o globalnym ociepleniu nie s
niepodwa alne. Nowe badania
naprowadzaj na zwi zek zmian
temperatury powietrza atmosfery Ziemi z
aktywno ci Sło ca i wulkanów. Nie
musimy by odpowiedzialni - jako
ludzko - za wszystko, co jest zmienne
na naszej planecie (www.marshall.org).
Tym bardziej nie zawinił tu pojedynczy
człowiek. Jego działalno w skali makro
jest niezauwa alna.
4. Wynik spotkania – wyrok (podj cie konkretnego zadania) wraz z uzasadnieniem.
Emisja gazów cieplarnianych jest zwi zana głównie z dwoma aspektami naszej
cywilizacji: wytwarzaniem energii z paliw kopalnych i transportem, głównie
samochodowym.
Ludzko dostrzega pewne niebezpiecze stwo, gdy ustala konwencje w celu
redukcji gazów cieplarnianych, jednak widoczna jest opieszało tłumaczona
wzgl dami ekonomicznymi.
W imi dobrobytu przemysłowego i ekonomicznego człowiek zatraca dobrobyt
rodowiskowy – zaburzaj c równowag ekosystemów, niszczy bezpowrotnie
naturalne rodowisko, skazuje si na niedomagania i choroby.
Trzeba by wiadomym faktu, e cho by w tym momencie zahamowano
ogólno wiatow emisj szkodliwych gazów, to dotychczas wyemitowane ich ilo ci
przez długie lata b d skutecznie oddziaływa na klimat i ekosystem – redukcja
gazów cieplarnianych trwa b dzie kilkaset lat!
Nie mo e to jednak usprawiedliwia niewiedzy i zaniechania najmniejszych
działa na rzecz poprawy stanu rodowiska, w którym yjemy. To obowi zek
ka dego.