76.Zmiany polityczne w Europie w XVII wieku-int

Zmiany polityczne w Europie w XVII
wieku
1. Upadek potęgi Hiszpanii
Atlas 64-65
 Koniec XVI w. upadek potęgi, bo:
1.
Problemy gospodarcze (z powodu uzależnienia od towarów
importowanych, głównie z kolonii)
2.
Zacofanie techniczne
3.
Konflikty społeczne
4.
Choroby, epidemie
5.
Upadek drobnej własności ziemskiej – gromadzenie ziemi
przez rody feudalne
6.
Mieszczanie kupują tytuły szlacheckie, by nie płacić
podatków
7.
Brak inicjatyw ekonomicznych
8.
Wypędzenie morysków (muzułmańscy katolicy); zmniejszenie
liczby ludności o 300 000 – problemy gospodarcze





Klęska Wielkiej Armady w 1588 r.
Po Filipie II (śm. 1598) kolejni władcy chcą być mocarstwem –
a to kosztuje
Rządy pierwszych ministrów, którzy faktycznie rządzą;
Książę Lerma (za czasów Filipa III) – zakończył wojnę, ale
w polityce wewnętrznej złe rządy
Gaspar de Guzman (za czasów Filipa IV) – próba reform,
włącza Hiszpanię w wojnę 30-to letnią, przez co ogromne
koszty nakładano na społeczeństwo


1640 r. – koniec potęgi (do Sewilli nie przybył żaden statek ze
srebrem ni złotem)
Wybuch powstań w Katalonii i Portugalii; Katalonia
spacyfikowana, ale w Portugalii wybrano królem Jana IV – wojna do
1668 r. zakończona niepodległością Portugalii

Hiszpania traci też część Katalonii i Niderlandów
Południowych na rzecz Francji, a 1678 roku FrancheComte
2. Polityka obronna Holandii



Wspólna z Francją polityka przeciwko Hiszpanii
Ale Francja rośnie w siłę (szczególnie za czasów
Ludwika XIV)
Konflikt handlowy z Anglią – wojny holenderskoangielskie
 1652-1654
w odpowiedzi na angielski Akt nawigacyjny;
ostatecznie Holandia uznaje Akt
 1665-1667 kolejna wojna; zwycięstwo Holandii; zmiany Aktu,
dostali Surinam (w zamian oddali Nową Anglię)
 1672-1674 trzecia wojna; klęska Anglii; więc pokój na 100 lat




Wojnę z Anglią wykorzystują Francuzi, atakując
Hiszpanię w płd. Niderlandach; Holandia zajęta Anglią
nie udaremniła podbojów francuskich (płd. Niderlandy i
Franche-Comte)
Sojusz z Anglią i Szwecją przeciw Francji
1672 r. uderzenie Francji na Holandię; pokój w
Nijmegen 1678 kończący wojnę
Gdy Wilhelm III Orański w 1689 r. dostał koronę
angielską Francja ponownie wypowiada wojnę; koniec to
pokój w Rijswijk w 1697 r. – Francuzi uznają unię
angielsko-holenderską
3. Wzrost znaczenie Brandenburgii




1525 r. Prusy Książęce pod
panowanie Hohenzollernów
Albrecht Fryderyk (rządzi od
1568 r.) jest chory psychicznie,
więc potrzebuje opiekuna; od
1605 r. są nim
Hohenzollernowie władający
Brandenburgią
Jan Zygmunt wziął sobie za
żonę siostrę Albrechta
Fryderyka i od 1618 r. legalnie
(niestety za zgodą króla polskiego)
rządzi w Prusach Książęcych
Nowe sąsiad Polski, który niestety
kilka razy wpadnie do nas z
sąsiedzką wizytą… (1772, 1793,
1795, 1939)


Państwo oddzielone
Pomorzem Gdańskim
Brandenburgia jest częścią
Rzeszy, Prusy Książęce
zależne (nadal) od Polski
Fryderyk Wilhelm (1640-1688)





1648 r. zdobył Pomorze
Zachodnie z Kołobrzegiem (na
mocy pokoju westfalskiego)
1657 r. traktat welawskobydgoski; zrzeczenie się
polskich praw do Prus
Książęcych
Wprowadził stałe podatki na
chłopów i mieszczan na utrzymanie
armii
Oparcie rządów na korpusie
oficerskich
Po 1685 r. zaprosił do siebie
francuskich hugenotów i
pozwolił im na rozwój
gospodarczy – rozwój gospodarki
i kultury w miastach
4. Potęga Szwecji
Po Janie III władzę
przejmuje Zygmunt III
Waza, ale w 1598 r.
zdetronizowany (cdn. w
następnych odcinkach)
 Mapa z książki s.201
 Po nim rządy Karola X
Sudermańskiego (1604-1611)
 Wojna z Polską o Inflanty
1600-1611
 Od 1610 wojna z Moskwą
 1611 r. wojna z Danią

Gustaw II Adolf (1611-1632)


Reformator gospodarki i armii
Po pokoju z Danią w 1613 r.
atak na Moskwę; pokój w
1617r.



Zajął Ingrię i Karelię
1617 r. wojna z Polską, w 1621 r.
zajął Inflanty, w 1625 r. zajął
Kurlandię; rozejm w Altmarku
1629 potwierdzający zdobycze
Wojna trzydziestoletnia i okres
zwycięstw szwedzkich do czasu
śmierci króla pod Lutzen w
1632r.
Krystyna Waza (1632-1654); a właściwie to
kanclerz Axel Oxenstiern




Udział w wojnie 30-to letniej; na
mocy pokoju z 1648 Szwecja
dostała Pomorze Przednie,
wyspę Rugię, abp. Bremy, bp
Verden, prowincje
Thedinghausen i Wildenhausen
Kryśka miała zostać wydana za
Karola Gustawa, ale nic z tego
Uznała go jedynie za dziedzica
1654 r. Krycha przeszła na
katolicyzm i abdykowała na
rzecz Karola
Karol X Gustaw (1654-1660)




1655 potop szwedzki (cdn. w
następnych odcinkach)
Przeciwko Szwedom pojawiła się koalicja
Polski, Brandenburgii, Danii, Moskwy,
Holandii, Habsburgów
Największy zasięg terytorialny obejmując
takie państwa i obszary
jak: Finlandia, Estonia, Łotwa,Litwa,
płn. Brema, Pomorze Wołogoskie,
Skania, Blekinge,
Haland, Bornholm i Trondheim
w Norwegii oraz Ingrię (Ingermanlan
d, obecnie okolice Petersburga).
W czasie panowania Karola dodatkowo
pod okupacją szwedzką znalazły się:
zachodnia część Korony Królestwa
Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie.
Karol XI (1660-1697)


Sojusz z Francją
Atak na
Brandenburgię i
utrata części
ziem na
Pomorze na
rzecz tejże
5. Węgry i Turcja





Po Mohaczu Węgry zależne
od Habsburgów
Węgry nie lubią Habsburgów
oraz Turków
Najsilniejsze jest zależne od Turcji
księstwo Siedmiogrodu z
Gabora Bethlena
W 1662 r. Habsburgowie
zajęli Siedmiogród (musieli
oddać go Turkom w 1664r.)
Po załatwieniu sprawy z
Habsburgami w 1669 r. Turcy
zaatakowali Wenecję, w 1672
r. zaatakowali RP, w 16771681 r. walczyli z Moskwą






1682 r. wybuchło na Węgrzech antyhabsburskie powstanie
Węgrów poparli Turcy z Karą Mustafą na czele i ruszyli na Wiedeń
Odsiecz wiedeńska Sobieskiego w 1683 (uratowaliśmy Austrię, by
po prawie 100 lat być przez nią rozebrani )
1684 r. powstała Liga Święta; sojusz antyturecki Austrii,
Polski, Państwa Kościelnego i Wenecji, z czasem i Moskwy
Cesarstwo pokonało Turków pod Budą, Mohaczem, pod
Zentą w 1697r.
1699 rozejm w Karłowicach



Węgry i Siedmiogród należą do Habsburgów
Peloponez i Dalmacja dla Wenecji
Podole i cz. Ukrainy do Polski