Prezentacja programu PowerPoint

I wojna światowa 1914-1918, do 1939
zwana wielką wojną 1914-1918, pierwszy
konflikt zbrojny w skali światowej, burzący
układ stosunków politycznych po kongresie
wiedeńskim 1814-1815. Była to tzw. Wojna
pozycyjna
Wojna pozycyjna – wojna, podczas której obie walczące strony zajmują silnie
umocnione pozycje (okopy, zasieki). Między walczącymi stronami znajduje się
tzw. ziemia niczyja, nad którą żadna ze stron nie ma kontroli. Wyparcie
przeciwnika, a tym samym przesunięcie linii frontu, jest bardzo utrudnione.
Wojna taka charakteryzuje się małą ruchliwością frontu, długotrwałymi walkami
zaczepno-obronnymi oraz małym tempem działań zmierzających do przełamania
obrony nieprzyjaciela. Wojna pozycyjna była charakterystyczna podczas I wojny
światowej dla frontu zachodniego. W tej wojnie obie strony wierzyły, iż przewaga
liczebna pozwoli na odniesienie ostatecznego zwycięstwa, mimo zwiększonej siły
obrony, wyposażonej w zmechanizowany sprzęt bojowy. Wojna ta przynosiła
ogromne straty w ludziach (np. w bitwie pod Verdun).
•
•
•
•
Niemcy
Austro-Węgry
Bułgaria
Turcja
• Francja
• Rosja
• Wielka Brytania
W czasie trwania wojny zmieniała się konfiguracja stron walczących po stronie Ententy opowiedziały się:
Serbia, Belgia, Japonia, Włochy, Rumunia, USA i Grecja.
Powstanie tych dwóch bloków państw
było konsekwencją narastających od
końca XIX w. sporów, m.in.:
• Zatargu francusko-niemieckiego o
Lotaryngię i Alzację
• Rywalizacji w koloniach pomiędzy
Francją, Anglią a Niemcami (np.
kryzysy marokańskie),
• Problemów wynikłych z tzw. sprawy
wschodniej
Wschodnia sprawa, kwestia wschodnia,
potoczna nazwa sprzeczności
• Problemów narodowościowych w
międzynarodowych zarysowujących się od
monarchii austro-węgierskiej
końca XVIII do początku XX w.,
spowodowanych rozpadem Turcji i rywalizacją
Rosji, Anglii, Austrii oraz Niemiec o podział jej
• Rywalizacji gospodarczej i
ekonomicznej poszczególnych krajów. ziem i wpływów.
Głównym pretekstem do wybuchu wojny było zabójstwo austriackiego
następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie
28 czerwca 1914
z rąk Gavrilo Princip , po którym Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii
(28 lipca). W odpowiedzi na mobilizację armii rosyjskiej Niemcy
wypowiedziały wojnę Rosji (1 sierpnia) i jej sojuszniczce Francji (3
sierpnia). Po ataku niemieckim na neutralną Belgię
(4 sierpnia) do wojny włączyła się Wielka Brytania. 6 sierpnia AustroWęgry wypowiedziały wojnę Rosji.
Głównym obszarem działań w tym konflikcie był front zachodni:
armie niemieckie, realizując tzw. plan Schlieffen (A. von Schlieffen), po
zaciętych walkach we Flandrii dotarły nad rzekę Marnę we Francji. Stoczona
tam bitwa (6-9 września) doprowadziła do odparcia agresora na linię rzeki
Aisne. W październiku 1914 sztabowcy niemieccy opracowali plan odcięcia
Francji od Anglii przez zdobycie Flandrii. Bitwa flandryjska (m.in. walki pod
Ypres, 1915) okazała się jednak fiaskiem. Działania militarne zaczęły
przybierać charakter wojny pozycyjnej. Niepowodzeniem zakończyła się
również niemiecka próba zdobycia Verdun (1916). W odpowiedzi alianci
przeprowadzili w czerwcu 1916 ofensywę nad Sommą, podczas której po raz
pierwszy użyto czołgów (Wielka Brytania).
Wojna na froncie wschodnim miała charakter
manewrowy. Rosyjskie uderzenie (lato-jesień 1914) w
kierunku na Prusy Wschodnie (bitwy pod
Tannenbergiem i nad jeziorami mazurskimi) nie
przyniosło oczekiwanych rezultatów, natomiast atak w
kierunku południowo-zachodnim przesunął wojska
rosyjskie na Podkarpacie.
W roku następnym połączona ofensywa armii
niemieckiej i austro-węgierskiej, rozpoczęta
przełomem gorlickim, ustanowiła linię frontu od Zatoki
Ryskiej przez Pińsk po Tarnopol. W czerwcu 1916
ruszyło wielkie natarcie rosyjskie (tzw. ofensywa
Brusiłowa), które po początkowych sukcesach zostało
powstrzymane. Przegrupowanie armii rosyjskiej,
spowodowane rewolucją lutową i rewolucją
październikową, zmusiło Rosję do podpisania
zawieszenia broni w Brześciu Litewskim (listopad
1917), a w konsekwencji pokoju brzeskiego (3 marca
1918).
Po serbskiej klęsce na Kosowym Polu w 1915 Austro-Węgry opanowały
Serbię i Czarnogórę. 24 czerwca 1915, po zmianie frontu, Włochy
wystąpiły przeciw państwom centralnym. Główne starcia, w których
Włosi ponosili systematyczne klęski, toczyły się nad rzeką Soczą (m.in.
przełamanie frontu włoskiego pod Caporetto 1917). Dopiero po
powstrzymaniu natarcia wojsk austro-węgierskich nad rzeką Piawą, 24
października 1918 Włosi rozpoczęli ofensywę w kierunku na Triest.
Armia austro-węgierska przestała stawiać opór. Zawieszenie broni
podpisano 3 listopada 1918. Skutkiem ofensywy Brusiłowa 1916 był
atak rumuński (Rumunia przystąpiła do wojny po stronie Ententy w
1916) na węgierski Siedmiogród 27 sierpnia 1916. Kontratak wojsk
monarchii naddunajskiej zakończył się zajęciem Bukaresztu i klęską
Rumunii w maju 1918.
Działania morskie
Po wprowadzeniu przez Ententę blokady floty niemieckiej
rozpoczęła ona w lutym 1915 nieograniczoną wojnę
podwodną dzięki pojawieniu się łodzi podwodnych .
Jedynym większym starciem flot nawodnych brytyjskiej i
niemieckiej była bitwa na wysokości cieśniny Skagerrak,
tzw. bitwa jutlandzka (1916)
8 stycznia 1918 amerykański prezydent W.Th. Wilson wystąpił z
orędziem do Kongresu, formułującym podstawowe warunki pokoju
(Wilsona 14 punktów). Klęski na frontach spowodowały narastanie
kryzysu wewnętrznego w Austro-Węgrzech
i Niemczech.
Wojnę zakończył traktat pokojowy: w Wersalu (wersalski traktat
pokojowy 1919) 28 czerwca 1919 (z Niemcami)
Na mocy tego traktatu ustalono:
• Nowe granice Niemiec
• Alzacja i Lotaryngia staje się własnością Francji
• Polska otrzymuje Wielkopolskę i Pomorzę Gdańskie a o losach śląska, Warmii
i Mazur mają zadecydować plebiscyty
• Gdańsk staje się wolnym miastem pod patronatem Ligi Narodów
Liga Narodów organizacja mająca bronić nowego porządku w Europie
Niemcy mają wypłacić 132 mld marek w złocie jako reparacje wojenne
Reparacje wojenne - rekompensaty za szkody i straty wojenne, wypłacane
przez Państwo, które wywołało konflikt zbrojny, reparacje są określane na
mocy układów Pokojowych.
•
•
•
•
•
•
•
•
W konflikcie zbrojnym udział wzięły 33 państwa,
Ok. 70 mln żołnierzy (10 mln poległo, 20 mln zostało rannych).
W wyniku I wojny światowej rozpadła się monarchia austrowęgierska,
Niemcy i Austria stały się republikami,
Powstała Rosja Radziecka
Wiele nowych państw
(m.in. Polska odzyskała niepodległość),
Dokonano nowego podziału kolonii
Epidemia grypy Hiszpanki, zabiła około 18-20 mln ludzi
Zniszczenia moralne i duchowe ludzi
Na 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej stworzono
przepiękne wystawy w galeriach sztuki, muzeach gdzie można
zobaczyć m.in. fotografie, karabiny, maszyny, gazety, ubrania …
Odbywają się również przeglądy filmowe np. „Wielka Wojna. 100. rocznica”
Kamil Ciołczyk
Bartłomiej Różański
IŻ