Rolnictwo ekologiczne przyjazne środowisku naturalnemu

Rolnictwo ekologiczne
przyjazne środowisku
naturalnemu
Jarosław Stalenga
Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej
IUNG-PIB, Puławy
1. Rolnictwo ekologiczne w
realizacji celów KPR
2. Status rolnictwa
ekologicznego
3. Bariery rozwoju rolnictwa
ekologicznego
UWARUNKOWANIA ROZWOJU
ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO
- nadprodukcja artykułów żywnościowych;
- spadek zaufania konsumentów do jakości
surowców żywnościowych;
- nasilające
się
ujemne
oddziaływania
rolnictwa na środowisko przyrodnicze.
Tabela 1. Wpływ rolnictwa ekologicznego na środowisko w porównaniu do
rolnictwa konwencjonalnego (Stolze i in., 2000)
WSKAŹNIK
++
+
EKOSYSTEM
X
Różnorodność flory
X
Różnorodność fauny
X
0
Różnorodność środowisk
X
Krajobraz
X
GLEBA
X
Substancja organiczna
X
Aktywność biologiczna
X
Struktura
X
Erozja
X
WODY GRUNTOWE I POWIERZCHNIOWE
X
Wymywanie azotanów
X
Pestycydy
X
KLIMAT I POWIETRZE
CO2
X
X
N2O
X
CH4
X
NH3
X
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI NATURALNYMI
X
Wykorzystanie składników nawozowych
X
Wykorzystanie wody
Wykorzystanie energii
X
X
-
--
Tabela 2. Wpływ rolnictwa ekologicznego na bioróżnorodność w
porównaniu do rolnictwa konwencjonalnego (Hole i in., 2005)
Takson
Ptaki
Ssaki
Motyle
Pająki
Dżdżownice
Chrząszcze
Inne stawonogi
Rośliny
Mikroorganizmy gleb.
W sumie
Dodatni Ujemny Brak różnic
7
2
1
7
7
13
7
13
9
66
2
5
1
8
2
1
3
4
3
2
2
8
25
Tabela 3. Wpływ rolnictwa ekologicznego na jakość żywności w
porównaniu do rolnictwa konwencjonalnego (Stolze i in., 2000)
WSKAŹNIK
JAKOŚĆ ŻYWNOŚCI
Pozostałości pestycydów
Azotany
Mykotoksyny
Metale ciężkie
Substancje pożądane
Ryzyko BSE
Pozostałości antybiotyków
++
+
0
X
X
X
X
X
X
X
X
-
--
PROŚRODOWISKOWE ELEMENTY
ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO
1. Wielokierunkowość produkcji rolniczej;
2. Specyfika agrotechniki;
- zróżnicowany płodozmian (uprawa
motylkowatych, międzyplonów);
- zakaz stosowania syntetycznych nawozów
mineralnych i chemicznych pestycydów.
-
3. Bogata infrastruktura ekologiczna (zadrzewienia,
zakrzaczenia, miedze, oczka wodne, itd.).
2.
Status
rolnictwa
ekologicznego
Rys 1. Powierzchnia gruntów EKO na świecie w 2004 r.
EU
3,5
Polska (PL)
0,5
Francja (FR)
2
2,2
2,9
Holandia (NL)
Hiszpania (ES)
2004
1993
4,4
4,5
W Brytania (GB)
Niemcy (DE)
Dania (DK)
5,9
6,2
6,2
6,8
7,3
Czechy (CZ)
Włochy (IT)
Szwecja (SE)
Finlandia (FI)
10,5
Szwajcaria (CH)
Austria (AT)
13,5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
% użytków rolnych
10
11
12
13
14
15
Rys. 2. Udział (%) powierzchni EKO w całkowitej powierzchni UR
w wybranych krajach Europy w 1993 i w 2004
Rys. 3. Udział (%) powierzchni EKO w całkowitej powierzchni UR
w EU w 2000 r.
Udział poszczególnych upraw w 2004 r.
średnio w Polsce
Łą ki i
pa s twis ka
S a dy i
21%
pla nta cje
ja godowe
2%
w gospodarstwach
ekologicznych
upra wy
wa rzywne
1%
Łąki i pas twis ka
44%
S ady i plantacje
jagodowe
4%
Uprawy
rolnicze
51%
uprawy
warzywne
1%
0,20 DJP/ha
Upra wy
rolnicze
76%
0,48 DJP/ha
Tabela 4. Etapy rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce
8000
I ETAP
II ETAP
ok. 7000
Lic z ba g o s po dars tw
7000
6000
5000
3760
4000
3000
2000
1000
225
236
182
1994
1996
1998
513
1 787
1 977
2001
2002
2286
949
0
1999
2000
2003
2004
2005
3.
Główne bariery rozwoju
rolnictwa ekologicznego w
Polsce
1. Słaba organizacja rynku wewnętrznego
żywności ekologicznej
W 2001 r. 50% wszystkich gospodarstw
ekologicznych we Włoszech znajdowało
się w 3 południowych regionach:
Sycylii, Sardynii i Kalabrii.
Jednocześnie te 50% gospodarstw
posiadało niespełna 10% udziału w
rynku żywności ekologicznej.
Tabela 5. Gospodarstwa ekologiczne we
Włoszech w latach 2001-2004
SYCYLIA
SARDYNIA
KALABRIA
WŁOCHY
2001
12 225
7 798
7 807
56 440
2004
6 389
1 754
4 078
36 639
Różnica
- 47.7
- 77.5
- 47.8
- 35.1
Jednocześnie
liczba przetwórni ekologicznych
we Włoszech
w latach 2001-2004
zwiększyła się
z 3 947 do 4 276 (ok. 8%)
Struktura obszarowa (%) gospodarstw
ekologicznych i średnio w kraju w 2004 r.
średnio w Polsce
0,2
0,5
w gospodarstwach
9
ekologicznych
3,3
14
7
5
19
73
18
25
26
<5
5-10
10-20
20-50
50-100
> 100
Polska - 8 ha
Eko - 28 ha
śr. Eko - 40 ha
eko
śr. EU – 15 ha
kon
ha
UR
Rys. 4. Średnia powierzchnia UR w gospodarstwach
ekologicznych w EU w 2003 r.
eko
kon
Rys. 5. Nakłady pracy w gospodarstwach
ekologicznych w EU w 2003 r. (osoba pz/100 ha)
Inne bariery rozwoju rolnictwa
ekologicznego w Polsce
1. Bariery biurokratyczno-administracyjne;
2. Niski poziom dochodów konsumentów
oraz zniekształcony obraz żywności
ekologicznej w świadomości konsumentów.
JEDNOSTKA
CERTYFIKUJĄCA
IJHARS
ROLNIK
OSChR
ARiMR
Podsumowanie:
Rozwój rolnictwa
ekologicznego w Polsce
zależeć będzie głównie od
Wspólnej Polityki Rolnej UE,
ale także od postaw samych
konsumentów