Podstawy projektowania z zastosowaniem traw ozdobnych.

Podstawy projektowania z zastosowaniem traw ozdobnych.
text: M. Surowiński, photo: A. Surowińska
Trawy ozdobne to jedna z grup roślin cieszących się coraz większym uznaniem. Powoli zapadają w gusta
zarówno ogrodników - amatorów, jaki i profesjonalistów. Dotarły do naszego kraju ze sporym opóźnieniem w
stosunku do Zachodniej Europy, ale trafiły jednak na podatny grunt mody - naturalizm. Nie bez przyczyny - to
rośliny które nas otaczają. Są wszędzie, choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę.
Bez najmniejszego problemu można dobrać szeroki zestaw atrakcyjnych gatunków i odmian na tereny stale
zawilgocone i bardzo suche, nasłonecznione i zacienione, na wszelakie rodzaje gleb – począwszy od skrajnie
ubogich a skończywszy na bardzo żyznych. Można więc uznać, iż zastosowanie traw ozdobnych jako roślin
ogrodowych to najbardziej naturalna ingerencja człowieka w środowisko.
Trawy ozdobne (czyli w uproszczeniu trawy,
turzyce i sity) to bardzo liczna grupa. Wśród nich
można znaleźć najbogatszy zbiór form – kształtów
(pokrojów):
- płaski - taki "kształt" można uzyskać za pomocą
karłowatych roślin tworzących kilkucentymetrowej
wysokości łany przypominające niekoszony trawnik. Prym w
tej grupie wiodą np. turzyca wiosenna (Carex caryophyllea
‘The Beatles’), złota (Carex aurea) czy biała (Carex alba) lub
paskowana odmiana kłosówki miękkiej (Holcus mollis
‘Variegatus’).
- kulisty - tak prezentują się często niewielkie i o średniej
wielkości rośliny. Sztandarowym przykładem mogą być
kostrzewy (Festuca sp.) czy odmiany śmiałka darniowego
(Deschampsia caespitosa) – ‘Goldtau’ bądź ’Goldschleier’.
- stożkowaty - wynika z dwóch elementów: ułożonych
fontannowo liści i kolumnowej formie kwiatostanów. Tak
wyglądają np. niektóre odmiany trzęślicy trzcinowatej
(Molinia arundinacea) - ‘Karl Foerster’ albo popularnej
trawy pampasowej (Cortaderia selloana) kultywar ‘Pumila’.
- fontannowy - pokrój kojarzący się przede wszystkim z
piórkówkami (Pennisetum alopecuroides, Pennisetum
villosum, Pennisetum setaceum ‘Rubrum’) oraz dużą
częścią mniejszych miskantów (Miscanthus sinensis) w
odmianach, np. ‘Adagio’ czy ‘Yakushima Dwarf’.
- kolumnowy - charakterystyczny wygląd sztywnych i
wyprostowanych, kępowych trzcinnikiów (Calamagrostis
acutiflora) – popularniejszych ‘Karl Foerster’ i ‘Overdam’
czy tych mniej znanych jak ‘Avalanche’ i ‘Eldorado’. W typie
kolumnowym są niektóre odmiany prosa rózgowatego
(Panicum virgatum) – ‘Heavy Metal’ czy ‘Northwind’.
- nieregularny - w zasadzie obejmuje gro traw
ekspansywnych, gdzie trudno dostrzec pokrój. Zazwyczaj
nie mają one wyrównanej wysokości, a wrażenie sprawiają
przede wszystkim bujnością oraz kolorystyką. Narzuca się
tutaj przede wszystkim popularny miskant cukrowy
(Miscanthus sacchariflorus), spartyna sercowata (Spartina
pectinata ‘Aureomarginata’), turzyce, np. pospolita (Carex
nigra)
czy
brzegowa
(Carex
riparia).
Trawy
ozdobne
są
niesamowicie
zróżnicowane w swojej wielkości – od 5
cm karzełków do 4 metrowych gigantów.
Uproszczony podział wysokościowy (za
Zb.
Haberem)
przedstawia
się
następująco:
niskie – do 0,3 m
Zaliczyć tu można całą gamę popularnych
turzyc – np. Carex conica ‘Snowline’,
Carex ornithopoda ‘Variegata’, większość
kostrzew (Festuca sp.).
średnio wysokie – 0,3 do 0,9 m
Popularne rośliny z tej grupy to np.
turzyca palmowa wraz z odmianami
(Carex muskingumensis), żółtawy wyczyniec łąkowy (Alopecurus pratensis ‘Aureovariegatus’), większość
odmian piórkówki japońskiej (Pennisetum alopecuroides).
wysokie - do 1,8 m
Bardzo szeroka grupa. Mieści się w niej
wiele odmian miskantów (Miscanthus
sp.), prosa rózgowatego (Panicum
virgatum),
szarobródek
syberyjski
(Spodipogon
sibiricus),
trzcinniki
(Calamagrostis sp.).
bardzo wysokie – powyżej 1,8 m
W tej grupie znajdą się odmiany
miskanta
chińskiego
(Miscanthus
sinensis) – ‘Roland’, ‘Prof. Richard
Hansen’,
‘Poseidon’,
‘Wodan’,
‘Silberfeder’), większość kultywarów
trzęślicy
trzcinowatej
(Molinia
arundinacea) – ‘Skyracer’, ‘Cordoba’,
‘Fontaene’,
nieliczne
odmiany
prosa rózgowatego (Panicum virgatum) - ‘Cloud Nine’, ‘Dallas Blues’, trzcina pospolita (Phragmites australis)
wraz z barwnymi odmianami.
A ponad powyższe, zdecydowanie wystają dwa gatunki - olbrzymy osiągające około 4 m, tj. lasecznica
trzcinowata (Arundo donax) oraz miskant olbrzymi (Miscanthus giganteus).
Podobne rozmiary, a nawet większe (do 6 m), mogą osiągnąć w naszym kraju niektóre bambusy, np.
Phyllostachys bissetii czy Phyllostachys nuda, które też są trawami.
Jak każda klasyfikacja i ta upraszcza rzeczywistość, nie biorąc pod uwagę np. zmienności wynikającej z
naturalnej rozpiętości wysokości osobników u poszczególnych gatunków, nie mówiąc już o różnicach wysokości
u wyselekcjonowanych odmian w różnych warunkach glebowych.
Wśród traw ozdobnych można
podstawowe grupy kolorystyczne:
wyróżnić
dwie
I. ciepłą – od bieli przez żółcień do czerwieni i fioletu.
Przykładowo mogą to być:
- kłosówka miękka (Holcus mollis ‘Variegatus’)
- manna mielec (Glyceria maxima ‘Variegata’)
- imperata cylindryczna (Imperata cylindrica ‘Red
Baron’)
- proso rózgowate (Panicum virgatum ‘Heiliger
Hain’)
II. zimną – od bieli przez szarości do błękitu i
szmaragdu. W tej grupie mogą być, np.:
- rarajgras francuski (Arrhenatherum elatius
subsp. bulbosum 'Variegatum')
- kostrzewa sina (Festuca glauca 'Auslese',
‘Bergsilber’)
- wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius)
- trzęślica trzcinowata (Molinia arundinacea)
Zabarwienie może być mniej więcej stałe w trakcie okresu wegetacyjnego albo zmienne – sezonowe. Do
rzadkości należą trawy z przebarwieniami, czy raczej odbarwieniami wczesnowiosennymi, które z czasem
zanikają. Taką zmienność możemy zauważyć u np. odmiany ‘Moonraker’ turzycy zwisłej (Carex pendula) czy u
kultywaru ‘Taggart’s Cream’ kosmatki leśnej (Luzula sylvatica).
Mnóstwo gatunków i odmian już od późnego lata przybiera intrygującą, często czerwonawą, kolorystykę, np.
odmiany prosa rózgowatego (Panicum virgatum) – np. ‘Squaw’, ‘Rotstrachlbusch’, miskanta chińskiego
(Miscanthus sinensis) – np. ‘Ghana’, ‘Purpurascens’, ‘Roterpfeil’. Barwne jesienne ogrody nie są już rzadkością,
natomiast rozbijanie jednolitych zielonych plam w okresie wiosennym przez odmiany o jasnych liściach,
niechętnie przebija się do świadomości projektantów.
Dodatkowym atutem traw ozdobnych jest to, że w dużej części utrzymują atrakcyjność przez zimę. Ich szkielety
nie tracą kształtów i są niekiedy bardziej oszałamiające niż żywe rośliny w trakcie sezonu wegetacyjnego.
Oczywiście
znaczną
role
odgrywa
w
tym
baśniowym
festiwalu
szron
czy
śnieg. Nieduża (ale jednak) grupa traw to rośliny zimozielone czy też pół zimozielone. Mogą to być np.
bambusy, niektóre turzyce i wszystkie kosmatki. Są one (przy sprzyjających warunkach) interesujące przez cały
sezon, co warto wziąć pod uwagę i wprowadzać je w towarzystwie roślin/traw niezbyt atrakcyjnych wiosną, np.
miskantów czy piórkówek.
Trawy
wnoszą
do
kompozycji
ulotność,
lekkość,
pierzastość.
Rozmywają, łagodzą ostre
kształty.
Takich jest
zdecydowana większość.
Ale są i optycznie ciężkie,
zbite
–
tworzące
przegrody
czy
wysłonięcia, stanowiące
tło dla innych roślin. Tutaj
prym wiodą wspomniane
wcześniej
giganty
–
miskant
olbrzymi
(Miscanthus giganteus) i
lasecznica
trzcinowata
(Arundo
donax).
Trawy
pozwalają
na
tworzenie
zarówno kompozycji statycznych jak
i dynamicznych.
Statyczne, poprzez duże falujące powierzchnie bez wyraźnych granic, złożone z jednego gatunku - relaksują,
wyciszają.
Dynamiczne poprzez nieregularne, luźne rozmieszczenie wysokich kęp (słupów) na kontrastowym tle - rozbijają,
urozmaicają przestrzeń.
Ale trawy to nie tylko
naturalizm, to też i egzotyka.
Znakomicie czujące się w
naszych warunkach miskanty
(Miscanthus sp.), niektóre
bambusy
czy
odmiany
popularnej
hakonechloa
smukła
(Hakonechloa
macra),
pozwalają
wyczarować
klimaty
teoretycznie zastrzeżone dla
Dalekiego Wschodu.
Reasumując powyższe – za
pomocą traw można uzyskać
praktycznie każdy kształt,
wymiar i kolor. Pozwalają
one
na
tworzenie
różnorodnych
kompozycji,
równie atrakcyjnych jak te
tworzone z innych bylin czy drzew i krzewów. Wśród traw można wybrać takie, które stworzą żywopłot, łan,
dywan czy akcent (dominantę - solitier). Można nimi także budować przestrzeń, np. uzyskać sfalowanie terenu.
Bezsprzeczne jest, że i na tych roślinach trzeba się trochę znać, by korzystać z nich bezproblemowo i w zgodzie z
ich biologią. Ale podobno trzeba uczyć się przez całe życie, do czego gorąco zachęcamy, mając na uwadze w
szczególności trawy ozdobne :)
© OGRODY TRAW 2011. Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie materiałów ze strony wyłącznie za zgodą właściciela.
[email protected]